Transcript Sistem analizi ve tasarımı-I

SİSTEM ANALİZİ ve TASARIMI
(SYSTEM ANALYSIS AND DESIGN)
SİSTEM VE BİLGİ SİSTEMLERİ
BÖLÜM 1 -SİSTEM-
DERSIN AMACI

Bu ders ile öğrenci; bilgi birikimini ve
tecrübelerini kullanarak uygulamalı bir proje
oluşturacak ve sunacaktır.
2
İÇERIK
Sistem Analizi ve Tasarımına Giris
 Bilgi Sistemleri, Bilgi Sistemi Tipleri ve Tarafları
 Bilgi Sistemi Gelistirme Süreci
 Sistem Geliştirme Süreci ve Modelleri
 Ön inceleme ve Fizibilite Analizi
 Sistem Analizi: Gereksinim Analizi
 Sistem Analizi: Gereksinim Analizi Modeli

3
İÇERIK
Sistem Tasarımı
 Arabirim Tasarımı
 Sistem Gerçeklestirme, CASE ve Yeni Sisteme
Geçme Süreci
 Sistem Bakım ve Destegi
 Proje Sunumları

4
SISTEM ANALIZI VE TASARIMI

Sistem analizi ve tasarımı, yazılım sektöründe
bir sistemi, o sisteme uygun yazılımla
buluşturmayı ve sistemin bu yazılımla varlığını
daha verimli, etkili ve kaliteli bir şekilde devam
ettirmesine olanak sağlamayı amaçlamaktadır.
5
Sistem analizi ve tasarımı aşamaları
 Sistemin Planlanması
 Sistemin Analizi
 Sistem Tasarımı
 Sistemin Uygulanması
 Sistemin Geliştirilmesi
6
Sistemin Planlanması:
Sistemin kurulma amacını besleyen fikirden oluşur.
Bu fikir sistemin geleceğine yönelik yenilikler sunar.
Böylece bu fikri gerçeklestirmek için planlar yapılmaya
başlanır.
 Sistemin Analizi:
Sistemin mevcut durumunun incelenmesi ve sistemi
bilgi sistemine dönüştürme aşamalarının olanak ve
olabilirlik gibi yönlerinden ele alınması aşamasıdır. Bu
aşamada temel UML diyagramlarının çizimine başlanır
(Use Case, Activity, Class diagram)

7
Sistem Tasarımı :
Sistem analizinden gelen raporlar doğrultusunda
sistem için en uygun çözümün hazırlanması aşamasıdır.
Daha gelişmiş UML diyagramlar çizilir .
 Sistemin Uygulanması :
Bilgi sisteminin oluşturulması, kontrolü, yüklenmesi
ve kullanıcılara bu yeni sistemin kullandırma
aşamasıdır.
 Sistemin Geliştirilmesi :
Sistemin sürekli gözden geçirilerek günün şartlarına
uygun hale getirilmesi aşamasıdır.

8
Sistem varlığını sürdürdüğü sürece tüm bu aşamalar
tekrar tekrar gerçekleşmesi gerekmektedir.
 Sistem analizi ve tasarımı bir sistemi bir bilgi
sistemine dönüştürme eylemidir.
 Bu dönüştürme eylemi yazılım, donanım, uygun insan
kaynağı, uygun fiziksel alan ve çevre gibi bir sistem
için gerekli her şeyin karşılanması sistem analizi ve
tasarımı ile sağlanır.

9
Sistem analizi ve tasarımı yapılmadan üretilen
programlar:
 Hatalı, sorunlu, eksikliklerle dolu. Böyle bir sistemde
problemleri düzenlemek çok vakit alır, sistemi en
baştan tasarlamak ise hem vakit hem nakit kaybı
olur.
 Sistem analizi ve tasarımı daha doğru, etkili ve
verimli bir yaklaşımdır. Bununla beraber daha
kaliteli ve üstün sistemler elde etmek için yapılanları
da kapsamaktadır.
10
SISTEM KAVRAMI
21. yüzyılda piyasalardaki rekabetin artmasından sonra, firmalar
rekabet edebilmenin ancak doğru bilgiye sahip oldukları takdirde
olabileceğini idrak etmişlerdir. Karar vericiler, bilginin
organizasyonun yönetiminde, sadece işi idare edecek yardımcı araç
değil, işi tetikleyen ve işin başarısında ya da başarısızlığında önemli
bir rol oynayan kritik faktörlerden biri olduğunu anlamışlardır.
Bu sebeple artık sadece sermaye yatırımlarında hammadde ya da
gayrı menkul yatırımları değil, aynı zamanda bilgiye de yatırım
gündeme gelmiştir.
11
SISTEM KAVRAMI
Kuşkusuz ki burada bahsetmekte olduğumuz bilgi herhangi bir
bilgi değil, organizasyonun elinde bulundurduğu verilerin
doğru işlenmesinin sonucunda elde edilen bilgidir. Verilerin
doğru işlenmesi sonucunda doğru bilgi elde edecek olan
sistemler ise bilgi sistemleridir. Bu sistemlerin tasarımının nasıl
olduğuna bakmadan önce sistem kavramı üzerinde durmamız
gerekir.
12
SISTEM KAVRAMI
Çeşitli sistem tanımları:
• Aralarında karşılıklı ilişkiler olan elemanlar kümesidir.
• Birbirleri ile etkileşimli elemanların oluşturduğu
topluluktur.
• Nesneler ve nesnelerin özellikleri arasındaki ilişkilerin
meydana getirdiği topluluktur.
• Aralarında ilişkiler olan parçaların oluşturduğu
topluluktur.
• Plana uygun bir amacı gerçekleştirmek üzere tasarlanmış
çeşitli bileşenlerin oluşturduğu bütündür.
13
SISTEM KAVRAMI
Sistem kavramı ile ilgili genel bir tanım yaparsak;
“Belirli bir amaç doğrultusunda girdilere cevap olarak çıktı
üreten, aralarında karşılıklı etkileşim olan elemanlar
topluluğuna sistem denir.”
14
SISTEM KAVRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI
Sistem düşüncesindeki temel gelişmeler ve olayların ortaya
çıkışı 1940’lı yıllara rastlamaktadır. Bilim tarihine bakıldığı
zaman en başta tüm bilimlerin felsefe içinde açıklandığı
görülmektedir.
Zaman içinde, araştırmacılar belli inceleme alanlarına yönelip
bu alanlara uygun araştırma yöntemleri geliştirerek bilgi
üretme gücünü elde etmesi sonucunda bilim felsefeden
bağımsızlaşmıştır. Ardından bilim yarar üretme yönünde
ilerleyerek teknoloji denen kavramı meydana çıkardı.
15
SISTEM KAVRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI
Teknolojideki hızlı gelişmeler ve uzmanlaşma otomasyon
kavramını ortaya çıkardı. Uzmanlaşma ve otomasyon, bir
yandan verimlilik açısından iyileşme taleplerini karşılarken bir
yandan da sorunların, sistemlerin ve işlevlerin giderek daha
küçük parçalara ayrılmasına sebep oldu.
Makine sistemlerindeki büyüme ve karmaşıklaşmanın getirdiği
sorunları aşmak amacıyla yeni bir yaklaşım ortaya çıktı. Bu
yaklaşım sistem yaklaşımıdır.
16
SISTEM KAVRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI
Sistem düşüncesinin, ortaya çıkmasına neden olan etmenler
aşağıdaki gibi toparlanabilir:
1.
2.
3.
4.
Bilimin bir bütün oluşu,
Bilimde savurganlık,
Bilimsel yöntemin yetersizliği,
Tükenmeyen sorunlar.
Yukarıda sayılan sebepler sonucu geliştirilen sistem yaklaşımının
üç temel ilkesi vardır:
1. Bütünsel Yaklaşım,
2. Disiplinler Arası Yaklaşım,
3. Bilimsel Yaklaşım.
17
SİSTEM YAKLAŞIMININ TEMEL
İLKELERİ




Sistem düşüncesinin üç temel ilkesi vardır :
1- Bütünsel Yaklaşım :
İncelenen sistem bir bütün olarak görülmelidir.
Sistem birbirleriyle etkileşimli öğelerden oluşmuş,
çevresiyle etkileşimli bir bütünlüktür.
2- Disiplinler Arası Yaklaşım :
Bütünsel yaklaşımın tamamlayıcısıdır. İncelenen
sistemi bir bütün olarak görmenin ön koşulu ve aynı
zamanda gerekli sonucu, o sisteme farklı görüş
açılarıyla yaklaşabilmektir.
3- Bilimsel Yaklaşım :
Sistem yaklaşımında sorunları bir bütün olarak
görmenin ve sorunlara değişik görüş açılarıyla
yaklaşmanın somut yöntemidir. Sistemler üzerinde
çalışırken sorunların çözümü için bilimsel yöntem
tercih edilir.
18
SISTEM BILEŞENLERI
Çevremizde olup biten her türlü faaliyet bir sistem
olarak düşünülebilir.
 Sistem olarak adlandırılan tüm kavramların
içerdiği ortak noktalar vardır ;
1- Öğe : Sistem içindeki herhangi bir nesne
2- Özellik : Sistem içindeki öğelerin özellikleri
3- Faaliyet : Sistemde değişimi sağlayan süreçler
4- Durum : Belli bir zaman noktasına sistemin öğe,
nitelik ve faaliyetlerinin tanımı

19
20
Sistem öğelerden oluşmuştur.
 Öğeler arasında ilişkiler vardır.
 Sistem belli bir amaca yönelmiştir.

21
Öğeler : Sistemi meydana getiren fiziksel ya da kavramsal tüm bileşenler sistemin
öğeleridir.
Örneğin otomobili meydana getiren piston, direksiyon, vites vb. parçalar öğelerdir.
Bir işletmedeki yönetim, denetleme gibi faaliyetler de öğedir.

İlişkiler : Sistem içerisindeki öğelerin birbirleri arasındaki her türlü akış ilişki
olarak adlandırılır.
A- Mekansal İlişki : Bir imalat sistemindeki tezgahlar arasındaki uzaklık ilişkisi.
B- Zamansal İlişki : Bir arabanın hızı ile kat ettiği uzunluğu arasında bir zaman
ilişkisi vardır. Ya da bir imalat sisteminde bir mamulün izleyeceği işlem sıraları
arasında bir zaman ilişkisi olabilir.
C- Neden-Sonuç İlişkisi : Bir ekonomik sistemde bir ürünün fiyatı belirlenirken
herhangi bir nedenle o ürüne olan talep artarsa bu nedenini sonucu olarak o ürünün
fiyatı artacaktır.
D- Enerjinin Korunumu İlişkisi : Maddenin bir biçimden diğerine geçerken enerji
ve madde korunur. Bu ilişki bir doğa yasası olarak sistemler için de geçerlidir.
E- Mantıksal İlişki : Özellikle soyut sistemlerde görülen bir ilişki türüdür ve
bilgisayar programlarında sıkça rastlanır.


Amaçlar : Her sistemin yöneldiği bir veya daha fazla amaç vardır.
22
SISTEMIN ÖZELLIKLERI


Bileşenler: Sistemi oluşturan parçalardır.
Değişkenler: Sistemin özellikleridir. Dört sınıfta
tanımlanır:
Bağımsız ve bağımlı
 Denetlenebilir ve denetlenemez
 İçsel ve dışsal
 Girdi ve çıktı


Parametreler: Analiz boyunca sabit kalan değerlerdir.

Örnek: y=3x+2 denkleminde 3 ve 2 parametre; x ve y
değişkendir.
23
SISTEMIN TEMEL BILEŞENLERI
Sistem, girdileri çıktılara dönüştüren birbiriyle ilişkili
faaliyetlerden ve öğelerden (elemanlardan) oluşmaktadır.
Sistemin çok sayıda girdisi ve çıktısı olabilir.
Geri beslemeli
genel bir sistem
modeli
24
SISTEMIN ÖZELLIKLERI

İlişkiler: Bileşenler, değişkenler ve parametreler
arasındaki bağlantılardır.
 Yapısal ilişkiler: Bileşenleri ve özellikleri
birbirine bağlayan ilişkilerdir.

İşlevsel ilişkiler: Bileşen veya bileşenlerin
davranışını belirleyen ilişkilerdir.

Sırasal ilişkiler: Birbirine yalnızca zaman
açısından bağımlı olan sistem olaylarının
arasındaki ilişkilerdir.
25
SISTEMIN ÖZELLIKLERI
 Sınır:
Sistemin ortamını belirler.
 Arabirim:
Sistemin ortam ile veya her bir alt
sistemin diğeri ile karşılaştığı yerdir.
Arabirim işlevleri:





Gizlilik
İstenmeyen veriyi filtreleme
Gelen giden mesajları kodlama ve kod çözme
Ortam ile iletişimde hataları bulma ve düzeltme
Ham veriyi özetleme veya ayrıntılandırma
26
SISTEMIN ÖZELLIKLERI


Kısıtlar: Değişkenlerin değerleri veya kaynakların
nasıl tahsis edileceği üzerindeki sınırlamalardır.
Ölçüt: Yargılama standardıdır.
 Modelin tasarımı ve işletilmesi üzerinde büyük
etkisi vardır.
 Ölçütün yanlış tanımlanması yanlış sonuçlar
verecektir.
27
SISTEMDE GERI BESLEME
Girdi
İŞLEM
Çıktı
Geri Besleme

Sistemler, çıktıları kontrol etme ve ölçme
değerlendirme yoluyla girdiler ve sistem üzerinde
iyileştirme yapmak için geri beslemeye(feedback)
sahiptirler.
28
SISTEM ÖRNEĞI
Ortam: Sistemle etkileşimli olan sistem dışında
kalan her şeydir.
LOKANTA
29
BIR SISTEM ÖRNEĞI:
ÜRETIM KONTROL-PLANLAMA SISTEMI
Üretim kontrol-planlama sistemi, dışarıdan girilen bilgilerin
çeşitli şekillerde değerlendirilerek üretimin nasıl yapılacağını
kontrol eden bir sistemdir.
30
GENEL SISTEM TEORISI
Sistemler girdileri çıktılara dönüştürür.
 Sistemler disiplinler arasıdır. Bir bilim dalında
bulunan ürün, kural ya da yöntem başka bir
bilim dalında kullanılabilir.
 Sistem elemanları arasında etkileşim vardır. Bir
parçaya uygulanan bir işlem sırasında tüm
sistem elemanları göz önünde tutulmalıdır.
 Sistemler farklı elemanlardan oluşur.
 Sistemler hiyerarşiktir.
 Sistem ortama göre düzenlenmelidir.
 Sistemler amaç yönelimlidir.

31
SISTEMIN TEMEL BILEŞENLERI
Bir sistemin çevresini oluşturan elemanlar yeni bir sistem olarak
algılanabilirler. Her sistem daha büyük bir sistemin alt parçası
olarak düşünülebilir.
Sistemin en ucundaki elemana “karakutu” denir .
32
SISTEM VE ORTAM



Sistemin içinde bulunduğu, işlev ve
performansını etkileyen bir ortam vardır.
Bu ortamın kendisi bir sistem olabilir.
Bir sistem başka bir sistemin parçası ise alt
sistemdir.
33
ÖRNEK: SISTEM HIYERARŞISI
ŞEHİR
CADDE
BİNA
ISITMA
SİSTEMİ
ENERJİ
SİSTEMİ
GÜVENLİK
SİSTEMİ
AYDINLATMA
SİSTEM
SU
SİSTEMİ
34
SISTEMIN TEMEL BILEŞENLERI
Bir sistemin çevresini oluşturan elemanlar yeni bir sistem olarak
algılanabilirler. Her sistem daha büyük bir sistemin alt parçası
olarak düşünülebilir.
Sistemin en ucundaki elemana “karakutu” denir .
35
SİSTEM HİYERARŞİSİ
Var olan tüm sistemleri barındıran ve piramit şeklinde
gösterebilecek bir sistemler hiyerarşisinden söz etmek
mümkündür.
36
SISTEMLERIN SINIFLANDIRMASI
Sistemleri farklı şekillerde sınıflandırmak mümkündür:
açık ve kapalı sistemler,
canlı ve cansız sistemler,
doğal ve insan yapısı sistemler,
statik ve dinamik sistemler,
soyut ve somut sistemler,
basit ve karmaşık sistemler.
37
AÇIK VE KAPALI SISTEMLER
Açık sistemler, çevresi ile etkileşim halinde olan sistemlerdir.
Kapalı sistemler ise, çevresiyle etkileşimi olmayan
sistemlerdir. Aslında çevresiyle hiç bir şekilde girdi-çıktı
alışverişinde bulunmayan bir sistem örneği bulmak hemen
hemen imkansız olduğundan dolayı bu tür sistemler, genelde
teorik ve varsayıma dayalı sistemlerdir. Bazı kimyasal
reaksiyonlar kapalı sistem olarak düşünülebilir.
Açık sistem
Kapalı sistem
38
CANLI VE CANSIZ SISTEMLER
Canlı sistemler, doğum, ölüm ve çoğalma gibi biyolojik
özelliklere sahip sistemlerdir.
Cansız sistemler ise, biyolojik bir yaşam belirtisi göstermeyen
sistemlerdir.
Bir insan ya da hayvan canlı sistemler için örnek
oluştururken, bir uçak ya da bir çalar saat cansız
sistemlere örnektir.
39
DOĞAL VE İNSAN YAPISI SISTEMLER
Doğal yollarla oluşmuş olan sistemlere, doğal sistemler denir.
İnsanlar tarafından belli amaçlar doğrultusunda meydana
getirilen sistemlere ise insan yapısı sistemler denir.
Bir işletme ya da işletmeyi de içine
alan ekonomik sistem insan yapısı bir
sistemdir. Güneş sistemi ya da
dünyamızdaki tabi hayat ise doğal bir
sistemdir.
40
STATIK VE DINAMIK SISTEMLER
Çevredekileri değişmelere karşın durumunu koruyan sistemler
statik sistem olarak adlandırılırken, çevredeki değişikliklere
göre zaman içinde değişikliğe uğrayan sistemler ise dinamik
sistemler olarak adlandırılır.
Dinamik sistemler bir geri besleme mekanizması sayesinde
kendisini çevredeki değişken parametrelere uydurur. Statik
sistemlerse uzun müddet durumlarını korurlar.
41
STATIK VE DINAMIK SISTEMLER
Örneğin bir işletme, çevredeki arz ve talep gibi değişken
parametrelerin zaman içindeki durumuna göre kendisini sürekli
değiştirmek ve ayarlamak durumunda olduğu için dinamik bir
sistemdir.
Güneş sistemimiz ise, bizim zaman ölçeğimiz içinde
düşünüldüğünde hemen hemen hiçbir değişikliğe uğramadan
seyrini sürdürmektedir. Güneş sistemi bu açıdan statik
sistemlere örnek olarak verilebilir.
42
SOYUT VE SOMUT SISTEMLER
Eğer bir sistem somut öğelerden meydana geliyorsa o sisteme
somut sistem denir.
Tüm elemanları kavramlardan oluşan sistemler ise soyut sistem
olarak adlandırılır.
Buna göre somut bir sistem kavramlardan ve fiziksel
nesnelerden oluşuyor olabilir. Akla ilk etapta gelen sistemlerin
hemen hepsi somut sistemlerdir; işletme sistemi gibi. Soyut
sistemlere örnek olarak ise basit bir bilgisayar programı
verilebilir. Soyut sistemler için bir diğer örnek de felsefe
sistemi olabilir.
43
BASIT VE KARMAŞIK SISTEMLER
Sistemde çok az öğe ve ilişki varsa, buna basit sistem denir.
Örneğin bir çörek pişirme işlemi basit bir sistemdir.
Karmaşık sistemler ise, çok fazla öğe ve ilişki barındıran
sistemlerdir. Makine imalatı yapan bir işletme karmaşık bir
sistem sayılabilir.
44
OKUL SISTEM ŞEMASI
45
OKUL SISTEM ŞEMASI
İlişkili elemanlar: öğrenci, öğretmen, ders, bölüm
 Ortak hedef: okula gelen öğrencileri gerek teknikte
gerekse sosyal olarak yetiştirmek ve mezun etmek.
 Birlikte çalışma: Bu amaçta okul binasi, dersler,
bölümler, öğrenciler, öğretmenler ortak hedefe hizmet
etmek için birlikte çalışmaları gerekmektedir.

46
OKUL SISTEM ŞEMASI
Sistem için girdi: öğrenci
 İşlem süreci: eğitim, öğretim süreci
 Çıktı: yetişmis bireyleri olarak düşünülebilir

47
ÖZET
Bu hafta, dersimizin temel kavramları konusunda kısa bir giriş
yaptık. Bu girişteki amacımız bilgi sistemlerini tanımlamadan
önce, sistem kavramını ve temel bileşenlerini görmekti. Sistem,
belirli bir amaç doğrultusunda girdilere cevap olarak çıktı
üreten, aralarında karşılıklı etkileşim olan elemanların
oluşturduğu topluluktur. Sistemler, açık ve kapalı sistemler,
canlı ve cansız sistemler, doğal ve insan yapısı sistemler, statik
ve dinamik sistemler, soyut ve somut sistemler, basit ve
karmaşık sistemler olmak üzere sınıflandırılabilir.
48
YARARLANILAN KAYNAKLAR…
• “Bilgisayar Bilimlerinde Sistem Analizi ve Tasarımı”, Prof.
Dr. Oya Kalıpsız, Ayşe Buharalı, Dr. Göksel Biricik, Papatya
Yayıncılık, 2012.
49