Transcript 15122014140434 risk-degerlendirmesi-ay

DRUZ
1
Kalite Yönetim Sistemlerinde
Risk Değerlendirme
DRUZ
TANIMLAR
RİSK YÖNETİMİ
“Çalışma hayatında insan sağlığı ve çevre güvenliği ile
ilgili risklerin değerlendirilmesi ve kontrol edilmesine
yönelik politika ve tecrübelerin uygulanmasıdır.”
Risk yönetimi bir organizasyonda stratejik ve
operasyonel seviyede uygulanır.
2
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
İSG YÖNETİMİNİN AMACI
İSG yönetim sisteminin temel amacı işyerlerindeki
çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve
sağlık riskini azaltarak insan sağlığını etkilemeyen
seviyeye düşürmek, işletmenin zarar ve hasara
uğramasına engel olmaktır.
--------------------------------------------------------------------------İSG yönetim sisteminin amacı çalışanı ve işletmeyi
korumaktır.
1
DRUZ
İSG YÖNETİM SİSTEMİ (OHSAS)
SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
İSG
POLİTİKASI
(YÖNETİMİN)
GÖZDEN GEÇİRME
RİSK DEĞERLENDİRME
(ÖNEMLİ RİSKLER, AMAÇ VE HEDEFLER)
İSG PROGRAMLARI
Plan
Prosedür
Talimat
Harici
Doküman
UYGULAMA – ÖLÇME (VE DEĞERLENDİRME) – İZLEME
DRUZ
RİSK YÖNETİMDE PUKÖ DÖNGÜSÜ
 İSG açısından amacın belirlenmesi (neyi
başarmak istiyoruz, nerede, ne zaman?)
 Mevcut durumu analiz etme
 Hedeflerin belirlenmesi
 Kayıtların analizi
 Tehlikelerin belirlenmesi
 Risk değerlendirme tekniklerinin belirlenmesi
 Detaylı uygulama planının hazırlaması
 İç talimatların hazırlaması
 Riskleri değerlendirmesi
 Risklerin KERD olduğuna karar verme
 Kontrol önlemlerinin seçimi ve uygulaması
 Her bölümdeki ilgili kişileri bilgilendirme,
eğitme ve katılımını sağlama
 Faaliyet planını izleme ve gerçekleştirme
 Uygulama sonuçlarını yakın takip etme
Uygula
Planla
P
Ö
Önlem Al
 Kalıcı bir denetleme sistemi kurma
 Etkili önlemleri standartlaştırma
 Gerekli eğitim ve yönlendirmeleri sağlama
3
U
K
18001 OHSAS
PUKO döngüsü
üzerine kurulmuştur.
Kontrol Et
 Ölçüm ve Analiz (hedef/hedeflere ulaşıldı mı?)
 İç talimatlar ve yönergeleri gözden geçirme
 Olası sapmaları tespit etme ve kaydetme
 İlgili kişileri bilgilendirme
DRUZ
2
Mevzuat Açısından Risk
Değerlendirmesi
DRUZ
MEVZUATTA RİSK DEĞERLENDİRME
SN
KANUN VE YÖNETMELİKLER
1
6331 Sayılı İSG Kanunu
2
İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
3
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik
4
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
5
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği
6
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
7
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
8
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
9
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
10 Titreşim Yönetmeliği
11 Gürültü Yönetmeliği
12 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
En Önemli
Asıl Yönetmelik
Sağlık ve Güvenlik
Dokümanı
Sağlık ve Güvenlik
Dokümanı
MEVZUATTA RİSK DEĞERLENDİRME
SN
KANUN VE YÖNETMELİKLER
13 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
14 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
15 Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
16 Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
17
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair
Yönetmelik
18 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği
19 Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
20
İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
21 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
22 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
23 İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmesi
24 Kalite Yönetim Sistemleri (9001, 14001, 18001)
10
RİSK DEĞERLENDİRME
6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-10 (1. Fıkra)
1
İşveren (tüm işyerlerinde), iş sağlığı ve güvenliği
yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya
yaptırmakla yükümlüdür.
Risk değerlendirmesi yapılırken, aşağıdaki hususlar
dikkate alınır;
 Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu
 Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve
müstahzarların seçimi
 İşyerinin tertip ve düzeni
 Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel
politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
4
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
1
İş Durdurma
RD Yapılmadığında İş Durdurma;
Çok tehlikeli sınıfta yer alan;
 Maden
 Metal (döküm….)
 Yapı işleri (inşaat işleri)
 Tehlikeli kimyasallar
 Büyük endüstriyel kazaların
…………….olabileceği işyerlerinde
….…risk değerlendirmesi yapılmamış
olması durumunda
iş durdurulur.
[6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-25]
2
2
İş Durdurma
Hayati Tehlike Oluştuğunda
İş Durdurma;
 İşyerindeki bina ve eklentilerde
 Çalışma yöntem ve şekillerinde
 İş ekipmanlarında çalışanlar
…..için hayati tehlike oluşturan bir
husus tespit edildiğinde; bu tehlike
giderilinceye kadar, hayati tehlikenin
niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek
riskin etkileyebileceği alan ile
çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin
bir bölümünde veya tamamında iş
durdurulur.
[6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-25]
ZİNDE
RİSK DEĞERLENDİRME
İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29.12.2012)
3
İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve
güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş
sağlığı ve güvenliği yönünden;
risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29.12.02/28512)
3
1
Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya
kuruluş aşamasından başlamak üzere;
1. Tehlike tanımlama
2. Riskleri belirleme ve analiz etme
3. Kaza kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
4. Dokümantasyon
5. Yapılan çalışmaların güncellenmesi
6. Gerektiğinde yenileme
…..aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29.12.2012)
3
Risk değerlendirme esnasında çalışma ortamında
bulunan;
 Fiziksel
 Kimyasal
 Biyolojik
 Psikososyal
 Ergonomik
ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya bunların
etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir
ve kayda alınır.
2
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
Toplu İşyerleri;
1. İş merkezleri (AVM)
2. İş hanları
3. Sanayi bölgeleri-siteleri
Yönetim;
1. RD her işyeri için ayrı ayrı yapılır
2. RD çalışmalarının koordinasyonu yürütür
3. Gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır
4. Bu uyarılara uymayanları Bakanlığa bildirir
Aynı mekanı birden çok işverenin
paylaştığı
1. RD her işyeri için ayrı ayrı gerçekleştirilir
2. RD çalışmalarını koordinasyon içinde yürütürler
3. Birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirirler
Asıl işveren – Alt işveren İlişkisi
2
1. Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak RD çalışmalarını yapar veya yaptırır.
2. Alt işverenlerin RD çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili
ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır.
3. Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen RD çalışmasını denetler ve çalışmaları
koordine eder.
4. Alt işverenler hazırladıkları RD’nin bir nüshasını asıl işverene verir.
5. Asıl işveren; bu RD çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol
tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların
giderilmesini sağlar.
3
Tanımlar
(Tehlike, Risk, Olay, Kaza, …vb. )
DRUZ
TANIMLAR
SORU
Tehlike nedir? Risk nedir?
--------------------------------------------------------------------------‘‘İnsanların hastalanmasına neden olan durum’’
‘‘Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile
zarar verme durumu’’
‘‘Zararlı sonuç oluşma ihtimali’’
‘‘Zararlı sonucun zarar verme derecesi’’
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE
1
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, işyerini,
çalışanı veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar
verme potansiyeli
--------------------------------------------------------------------------İşyerinde var olan = İşyeri + Çalışanlar
İşyerinden (1), çalışandan (2), dışarıdan (3) gelebilecek,
işyerini (1), çalışanı (2), çevreyi (3) etkileyebilecek zarar
veya hasar verme potansiyeli
DRUZ
TANIMLAR
POTANSİYEL NEDİR?
Potansiyel; Gerçekleşme ihtimali bulunan, fakat
gerçekleşmemiş durumdur.
Ortada zarar veya hasar yok, sadece (gelecekte-ilerdegerçekleştiğinde) zarar veya hasar verme olasılığı
(gücü-potansiyeli) vardır.
Potansiyel Benzeri Kavramlar;
Potansiyel=Uygulama=Kaynak=Durum=İşlem
DRUZ
TANIMLAR / TEHLİKE NEDİR?
TEHLİKE KAYNAKLARI/NEDEN
(Zarar Verme Potansiyeli)
TEHLİKEYE MARUZ KALAN/SONUÇ
(Zarar-Hasara Uğrayan)
2
1
3
1
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
1
2
3
1
2
1
2
3
1
2
1
2
1
2
1 1
2
3
İŞYERİ
1 1
2
1
1
1 1
2 2
3 3
1 2 3
1 2
1 3
1 2 3
1 2
1 3
2 3
1
2
3
2 3
1
2
3
ÇALIŞAN
• İç Çevre Unsurları: Çalışanı
etkileyebilecek maddi olan (sıcaklık,
nem, aydınlatma, gürültü, toz, zemin,
giriş-çıkışlar, korkuluklar, merdiven
• Psikolojik Nedenli; Unutkanlık, sıkıntı,
üzüntü, keder, çevre etkileri, istem
dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı
davranış vb.
• Makine-Ekipman; Bakımsızlık,
Kontrolsüzlük, Yıpranma, Koruyucuların
olmaması, Eski teknoloji, Hatalı
yerleşim, Yetersiz koordinasyon
• Fiziksel Nedenli; Yorgunluk, uykusuzluk,
alkol, hastalık vb.
• Süreçler-Alt Süreçler-İşlemler; Yetersiz
yönetim organizasyonu, Yetersiz kurallar
ve talimatlar, Yetersiz güvenlik yönetim
planı, Eğitim ve öğretim yetersizliği,
Yetkin olmayan personel istihdamı,
• İşyeri Nedenli; İnsan ilişkileri, takım
çalışması, iletişim vb.
2
3
ÇEVRE
• Dış Çevre Unsurları; Jeolojik riskler
(deprem vb.), coğrafi riskler (sel, vb.),
atmosferik riskler (don, fırtına, çevre
işyerlerinden gelen gazlar), çevreden
gelen biyolojik, kimyasal riskler.
TANIMLAR
TEHLİKE
2
Çalışma çevresinin fiziki kusurları ve uygun olmayan
şartları ile insanların hatalı davranışları gibi, çalışma
ortam ve koşullarında var olan ve/veya dışarıdan
gelebilecek; ama kapsamı belirlenmemiş; maruz
kimselere, işyerine ve çevreye zarar ya da hasar verme
potansiyelidir.
--------------------------------------------------------------------------Çalışma çevresinden, insanlardan veya dışarıdan
gelebilecek; maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar
ya da hasar verme potansiyelidir.
1 2 3
1
1 2 3
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE (İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği-2012)
3
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı
veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme
potansiyeli
1 2 3
1
1 2
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE (TS 18001-2004 Versiyonu)
4
İnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya
malzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar
görmesi veya bunların gerçekleşmesine sebep
olabilecek kaynak, durum veya işlem
1 2
1
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE (TS 18001-2007 Versiyonu)
5
İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya
bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek
kaynak, durum veya işlem
1
1
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE
6
Çalışanların yaralanma ve sağlık sorunlarına neden
olabilen güvenli olmayan iş ortamı ve uygulamalarıdır.
1
2
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE
7
Zarar verme potansiyeli olan her şey
Her şey?
1. İşyeri
2. Çalışan
3. Çevre
--------------------------------------------------------------------------Kime Zarar Verir?
1. İşyeri
2. Çalışan
3. Çevre
1 2 3
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE
8
Bir şeyin zarar (veya hasar) verme potansiyeli
Bir şey? (İşyeri, Çalışan, Çevre)
1 2 3
1
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE TANIM ÖRNEKLERİ
9
‘‘Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar
verme potansiyeli’’
‘‘Bir maddenin, makinanın veya ekipmanın hasar,
yaralama ve zarar verebilme potansiyeli’’
‘‘Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum’’
4
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE SINIFI / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği
Ö
1. Az tehlikeli işyerleri
2. Tehlikeli işyerleri
3. Çok tehlikeli işyerleri
İSG açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında
kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı,
üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile
ilgili diğer hususlar dikkate alınarak yapılan işyeri
sınıflamasıdır.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
1
Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile zarar
verme şiddetinin bileşkesidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK NEDİR?
Risk; Gerçekleşmiş bir olayın olasılık ve şiddeti
Ortada zarar ve hasar vardır. Olay gerçekleşmiştir.
Benzer kavramlar;
Olasılık=İhtimal
Şiddet=Zararın Derecesi
DRUZ
TANIMLAR
Tehlikeli bir olayın
meydana gelme olasılığı
TEHLİKE
• Zarar Verme Potansiyeli
• Riskin Kaynağı
• Kazanın Nedeni
Tehlikeli bir olayın
zarar verme şiddeti
OLASILIK
RİSK
KAZA
• Zararın Oluştuğu Olay
• Riskin Geçekleştiği Olay
• Zararlı Sonuç
ŞİDDET
Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile zarar verme şiddetinin bileşkesidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği
2
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka
zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
--------------------------------------------------------------------------Tehlikeden kaynaklanan zararlı sonuç meydana gelme
ihtimalidir.
--------------------------------------------------------------------------Zararlı sonuç oluşma ihtimali
4
DRUZ
TANIMLAR
Tehlikeli bir olayın
meydana gelme olasılığı
TEHLİKE
• Zarar Verme Potansiyeli
• Riskin Kaynağı
• Kazanın Nedeni
OLASILIK
RİSK
KAZA
• Zararın Oluştuğu Olay
• Riskin Geçekleştiği Olay
• Zararlı Sonuç
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Tehlikeden kaynaklanan zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Zararlı sonuç oluşma ihtimalidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
3
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka
zararlı sonuçların derecesidir.
---------------------------------------------------------------------------
Tehlikeli bir olayın zarar verme derecesidir.
Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddetidir.
DRUZ
TANIMLAR
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuçların derecesidir.
Tehlikeli bir olayın zarar verme derecesidir.
Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddetidir.
TEHLİKE
• Zarar Verme Potansiyeli
• Riskin Kaynağı
• Kazanın Nedeni
Tehlikeli bir olayın
zarar verme şiddeti
RİSK
KAZA
• Zararın Oluştuğu Olay
• Riskin Geçekleştiği Olay
• Zararlı Sonuç
ŞİDDET
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
4
İşyerinde meydana gelebilecek, maruz kimselere veya
çalışma çevresine zarar ya da hasar verici nitelikteki bir
olayın; meydana gelme ihtimali ile, zarar verme
derecesinin bileşkesidir.
--------------------------------------------------------------------------Bir olayın sonuçlarının ve karşılık gelen olma ihtimalinin
birleşimi
2
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
5
1
Tehlikeli bir olayın oluşma olasılığı ile zarar verme
derecesinin birleşimidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK (TS 18001-2007 Versiyonu)
6
1
Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun
meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma
durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık
bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
7
1
Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu
olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya
yaralanma şiddetinin bileşimidir.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
8
Bir kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin
çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkma
olasılığı
--------------------------------------------------------------------------Tehlikenin maruziyet koşullarında ortaya çıkma olasılığı
--------------------------------------------------------------------------Tehlikenin gerçekleşme olasılığı
2
DRUZ
TANIMLAR
RİSK
9
Bir olayın meydana gelme olasılığı
(TDK Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü)
--------------------------------------------------------------------------İnsan sağlığına zararlı olma olasılığının ölçüsü
(Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü)
--------------------------------------------------------------------------Zarara uğrama tehlikesi
(TDK Büyük Türkçe Sözlük)
--------------------------------------------------------------------------Çalışanın yaralanma veya zarar görme ihtimali
2
DRUZ
TANIMLAR
OLASILIK VE ŞİDDET BİLEŞKESİ
Olasılık
5
4
Vektörel Bileşke
3
2
1
0
RİSK
=
Şiddet
1
OLASILIK
2
x
3
ŞİDDET
4
5
Pratik Kullanımı (Gerçekte yanlıştır. Olasılık
veya şiddet sıfır olunca risk sıfır olur.
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE – RİSK – KONTROL ÖNLEMLERİ İLİŞKİSİ
Bir tehlike kaynağından birden çok tehlike, her bir
tehlikeden de birden çok risk ortaya çıkabilir. Her bir
riskte birden çok yöntemle kontrol edebilir.
DRUZ
TANIMLAR
TEHLİKE – RİSK VE KONTROL TEDBİRLERİ İLİŞKİSİ
TEHLİKE KAYNAĞI
TEHLİKELER
RİSKLER
Torna Tezgahı
Gürültü
Fiziksek
Kaynakta kontrol
Mekanik
Fizyolojik
Ortamda kontrol
Buhar
Psikolojik
Kişide kontrol
Gazlar
Performans
Basınç
İşitme Kaybı
RİSK KONTROL TEDBİRLERİ
Kulak Koruyucu
Elektrik
Kimyasallar
1
1.Tehlike kaynağından bir çok (başka) tehlike çıkabilir
2.Tehlikelerin sonucu olarak risk/riskler ortaya çıkar
3.Tehlike, işyerinde her bölümde ve evrede çıkar/çıkabilir
4.Tehlikeler kaza olmayana kadar fark edilmeyebilir
DRUZ
SN
TEHLİKELER
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Torna tezgahında 220 volt seyyar lamba var
Kapalı ortamlarda çalışma
Elektrik enerjisi
Yüksekte çalışma
Kimyasal madde
Yetersiz aydınlatma
Asma kat platform korkuluğu yok
Preste açık kalıpla çalışma yapılıyor
İşyerinde solvent içeren cila kullanılıyor
Tezgahların altında yağ, bez vb. birikintiler var
Çöp bidonları dolu bırakılıyor
İşyerinde rahatsız edici seviyede gürültü var
İşyerinde kırık fiş-priz var
Mutfak kısmı temiz değil
Seyyar kablolar yerlerde ve kontrolsüz
Kaynakhanede havalandırma sistemi yok
Ekranla çalışmada ekran koruyucu yok
Ekranla çalışmada koltuklar uygun değil
Ara mamuller düzensiz stoklanıyor
Kompresör atölye içinde, korumasız-kontrolsüz
Çalışanların sağlık muayeneleri yapılmıyor
Kapalı ortamlarda çalışma
Titreşim
3
RİSKLERİ
Elektrik çarpması
Zehirli gazlardan etkilenme
İzolesi bozuk iletkene dokunma ile elektrik çarpması
Düşme
Zehirlenme
İş kazası – Göz bozulması
Yüksekten düşme
El - parmak kopması
Solvent buharlarından etkilenme-Buharın parlaması
Yangın
Yangın
İşitme kaybı
Elektrik çarpması-Kısa devre-Yangın
Enfeksiyon
Kaçak akım-Takılıp düşme
Kaynak dumanları sonucu solunum sistemi hastalığı
Göz rahatsızlıkları
Kas ve iskelet sistemi hastalıkları
Acil durumda tahliye zorluğu-Çalışma engeli
Patlama riski
Meslek hastalıklarına yakalanma
Zehirli gazlardan etkilenme
Beyaz el
TANIMLAR
RİSK DEĞERLENDİRMESİ / İSG Kanunu&RD Yönetmeliği
1
1
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske
dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden
kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
çalışmalardır.
DRUZ
TANIMLAR
RİSK DEĞERLENDİRMESİ / İSG Kanunu&RD Yönetmeliği
2
2
"Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya
kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri
tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk
kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon,
yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde
yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir."
DRUZ
TANIMLAR
RİSK DEĞERLENDİRMESİ
3
Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin
etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak
riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için
kullanılan bir süreçtir.
DRUZ
TANIMLAR
KABUL EDİLEBİLİR RİSK SEVİYESİ
1
Kabul Edilebilir Risk Düzeyi - KERD
Kuruluşun yasal zorunluluklara ve kendi İSG
politikasına göre tahammül edebileceği düzeye
indirilmiş risktir.
İSG
POLİTİKASI
4
1-10
Kabul edilebilir risk
11-20
Dikkate değer risk
21-25
Kabul edilemez risk
DRUZ
TANIMLAR
KABUL EDİLEBİLİR RİSK SEVİYESİ / RD Yönetmeliği
2
1
Kabul Edilebilir Risk Düzeyi - KERD
Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına
uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk
seviyesidir.
DRUZ
TANIMLAR
RAMAK KALA OLAY / İSG Risk Değerlendirme Yönet.
1
Ramak Kala Olay – Kıl Payı – Hasarsız Olay
İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş
ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde
zarara uğratmayan olay
--------------------------------------------------------------------------Tehlikeden kaynaklanan ama zarara uğratmayan olay
Zarara uğratmayan olay
Kazayla sonuçlanmayan olay
3
DRUZ
TANIMLAR
RAMAK KALA OLAY (VAKA)
2
Ramak Kala Olay – Kıl Payı – Hasarsız Olay
Oluşum tarzı itibariyle bir kaza olmasına rağmen
sonuçları açısından bakıldığında; yaralanma, zarar veya
hasarın meydana gelmediği durumdur.
2
DRUZ
KAZA ZİNCİRİNİN 5 TEMEL FAKTÖRÜ
YAKLAŞIM
Kaza zincirini oluşturan halkalardan biri olmadıkça diğeri oluşmaz ve kaza meydana gelmez!
5
Kaza Olayı
Yaralanmanın (zarar/hasar)
meydana gelmesi ( Kaza)
Tehlikeli Hareket
Tehlike Durum %98
3
Tehlikeli hareket-durumun
aynı anda olması
1
Ramak Kala
Olayı
Kişisel Kusurlar
%0,5-1
İnsan Tabiat Şartları
Karşısında Zayıftır
Kazalar tam önlenemez!
«İnsanın Zayıflığı»
%0,5-1
4
Zarar-Hasar oluşmamış
(Ramak Kala Olay)
2
Zayıflığın Kişisel Boyutu
Psikososyal ve Çevresel
Faktörlere Bağlı
Kişisel kusurların ne zaman ortaya
çıkacağı bilinemeyeceği için, insanı
kusurlu bir varlık olarak kabul eder.
Örneğin, bir pres kazasının temel nedeni, insan
bedeninin pres karşısındaki zayıflığıdır.
DRUZ
TANIMLAR
KAZA OLAYI / OHSAS 18001
Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer
kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay
--------------------------------------------------------------------------Kazayla sonuçlanan olay
1
DRUZ
TANIMLAR
OLAY / OHSAS 18001
Olay: Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme
sebep olan (kaza) veya sebep olacak potansiyele sahip
(ramak kala) olan işle ilgili olaylar
--------------------------------------------------------------------------«Kazaya sebep olan (kaza) veya kazaya sebep olacak
potansiyele sahip (ramak kala) oluşum"
--------------------------------------------------------------------------Olay = Kaza + Ramak Kala
1
DRUZ
TANIMLAR
İŞ KAZASI / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği
İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen,
ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen
ya da bedenen özre uğratan olayıdır.
DRUZ
TANIMLAR
ÖNLEM / ÖNLEME / İSG Kanunu Madde-3
İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı
ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya
azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Önlemlerin Temel Amacı;
Riskleri ortadan kaldırmak
&
Riskleri azaltmak (KERD indirmek)
1
DRUZ
TANIMLAR
GÜVENLİK
Risklerin tanımlanmış bir zaman aralığı süresince, kabul
edilebilir düzey içerisinde kalmasına (kalma yeteneğine)
güvenlik denir.
--------------------------------------------------------------------------Riskin KERD içerisinde kalması
Kaza riskinin olmadığı durum
2
DRUZ
4
Risk Yönetim Prosesi (Süreci)Risk
(Risk Management Proses-RMP)
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSK DEĞERLENDİRME / RD Yönetmeliği
Tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından
başlamak üzere;
1. Tehlikeleri tanımlama,
2. Riskleri belirleme ve analiz etme,
3. Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması,
4. Dokümantasyon,
5. Yapılan çalışmaların güncellenmesi ve
6. Gerektiğinde yenileme
….…aşamaları izlenerek gerçekleştirilmesidir.
3
DRUZ
2
Tehlikeleri Belirlenme (Tanımlama)
Tehlike Girdileri
(Mevzuat-Standart-Rehber)
(Fiziksel-Kimyasal-Biyolojik-Psikososyal-Ergonomik)
(Kontrol, Ölçüm, İnceleme) Görevler
Risklerin Nicelik-Nitelik
Maruziyet Seviyesi
Riskleri Belirleme (Tahmin Etme)
(Risk Haritası-İşyeri Bilgi Bankası)
(Risk Algısı: Kişi-Toplum-Zaman Faktörü)
Risklerin
Değerlendirilmesi
Riskleri Derecelendirme (Analizi)
Kıyaslama
KERD
(Ulusal/Uluslararası Standartlar-Kısıtlar-Riskin
Niteliği-Faaliyetin Özelliği-Bölümlerin Etkileşimleri)
3
Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi
[Seçenekler, Metotlar, Yanıtlama (4 Tip), Kontrol…]
4
Kontrol Önlemlerinin Uygulanması
(Planlar-Uygulama-Denetleme ve Yeniden RD)
İzleme (Düzeltici-Önleyici Faaliyetleri) / Gözden Geçirme (DÖF)
Risk İletişimi (Tüm taraflarla-sağlıklı) / Danışma (Çalışana Risk-Önlemler)
1
Kontrollerin Etkisi
(Sıklık, Kimi, Neyi, Nasıl,
Hangi Şiddette Etkilediği)
Risk Analiz Metot
(Bir veya Birkaç Metot)
Kaldırma/KERD
Korunma Önceliği
Kontrol Adımları
Güvenlik
(KERD İçinde Kalma)
5
10
50
DRUZ
1
Tehlikeleri Tanımlama (Belirleme)
[Girdiler; Kontrol, Ölçüm, İnceleme]
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI
Çalışma ortamında bulunan;
1. Fiziksel,
2. Kimyasal,
3. Biyolojik,
4. Psikososyal,
5. Ergonomik
………..ve benzeri tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve
çalışanların bunlara maruziyet seviyelerini belirlemek
amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve
araştırmalar yapılır.
2
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
TEHLİKE GİRDİLERİ – 1
Benzer kuruluşlarda olmuş olan kaza ve olaylar,
Diğer ilgili taraflardan alınan bilgiler,
Çalışanlardan elde edilen İSG bilgileri,
İşyerindeki gözden geçirme ve iyileştirme faaliyetleri
(reaktif ya da proaktif olabilir)
Denetim sonuçları,
Elektrik kullanımı,
En iyi uygulamalar hakkındaki bilgiler,
İletişim belgeleri,
İnceleme raporları,
İSG politikası,
1
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
TEHLİKE GİRDİLERİ – 2
İSG’ne ilişkin hukuki ve diğer şartlar (mevzuat),
Kaza ve ramak kala olay kayıtları,
Kimyasal ve biyolojik maddeler,
Kuruluşa özgü tipik tehlike riskleri,
Kuruluşun tesisleri, prosesleri ve faaliyetleri hakkındaki
bilgiler,
Makina, ekipman bilgileri,
Malzeme envanterleri (ham maddeler, kimyasallar,
atıklar, ürünler ve alt ürünler),
Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS),
Ön gözden geçirme sonuçları,
1
DRUZ
2
Riskleri Belirleme (Tahmin Etme)
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSKLERİ BELİRLEME / İSG RD Yönetmeliği
Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate
alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin;
 Hangi sıklıkta oluşabileceği,
 Risklerden kimlerin,
 Nelerin,
 Ne şekilde,
 Hangi şiddette,…. zarar görebileceği belirlenir.
Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin
etkisi de göz önünde bulundurulur.
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
KİŞİSEL RİSK ALGILAMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1.Riskin korkutuculuk düzeyi
2.Riskin anlaşılabilirlik düzeyi
3.Etkilenecek kişi sayısı
4.Riskin ne derece eşit dağıldığı
5.Riski kişinin ne derece önleyebileceği
6.Riskin kişisel olarak kabullenilip kabullenilmediği
1
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSK ALGILAMASINI ETKİLEYEN ZAMAN FAKTÖRÜ
Risk Algılama (Önem) Düzeyi
Ciddi Kaza
(Risk Algılama Seviyesinde Artış/Kazanın ciddiyetiyle orantılı)
Sürekli Eğitim
İlk Risk
Belirleme
Noktası
Tehlikenin Kanıksanmasına
(Sistem Körlüğüne) Bağlı Zamanla Düşüş)
Zamanla Düşüş
Zaman
DRUZ
3
Riski Derecelendirme (Analiz Etme)
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSKLERİ ANALİZ ETME / İSG RD Yönetmeliği
Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler;
 İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri,
 İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri,
 İşyerinin kısıtları (imkanları),
 Ulusal veya uluslararası standartlar,
………….esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya
birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.
Bir başka ifadeyle; Yukarıda sayılanlar riskleri analiz ederken
kullanılacak yöntemi seçerken esas alınacak faktörlerdir.
2
DRUZ
2
3
Riski Değerlendirmesi
[KERD ve Kontrol Tedbirlerine Karar Verme]
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSKLERİ DEĞERLENDİRME / İSG RD Yönetmeliği
Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek
üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en
yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak
sıralanır ve yazılı hale getirilir.
Derecelendirilen risklerin risk seviyelerinin kabul
edilebilirliğinin önceden (yasal yükümlülüklere ve
işyerinin önleme politikasına göre) oluşturulmuş kriterler
ile kıyaslaması yapılır.
DRUZ
4
Kontrol Önlemlerini Belirleme
[Kontrol Hiyararşisi, Güvenlik…]
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSK KONTROL ADIMLARI / İSG RD Yönetmeliği
Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine
göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir
planlama yapılır.
Planlamadan sonra belirlenen tehlikelerin ortadan
kaldırılması (bertaraf edilmesi), bu mümkün değil ise
risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi (güvenlik)
için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir.
2
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSK KONTROL ADIMLARI / İSG RD Yönetmeliği
1. Planlama
2. Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
 Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması
 Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli
olanla değiştirilmesi
 Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi
3. Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması
4. Uygulamaların izlenmesi
2
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)***
RİSK KONTROLÜNDE ÖNCELİK SIRALAMASI (HİYERARŞİSİ)
Üretimin planlanmasından sonra…….
Elimine Etme (Eliminasyon-Yok Etme-Ortadan Kaldırma,
1
2
3
25
Kaynakta Koruma
1 Bertaraf Etme)
2
İkame Etme (Yerine Koyma-Değiştirme-Substitusyon)
3 Tecrit Etme (Yalıtım-Kontrol-İzolasyon)
Ortamda Koruma
4
Yönetsel Önlemler (Mühendislik Önlemleri-Proses)
5 Toplu Önlemler (Korumalar)
Kişide Koruma
6
En etkili korunma
İlk başvurulacak korunma
Daha öncelikli yaklaşım olan
En etkisiz korunma
En son başvurulacak korunma
Bireysel Önlemler (Kişisel Önlemler-Korumalar)
Diğerlerine göre daha önceliklidir
Öncelik sıralaması nasıl olmalıdır
DRUZ
Riskin Yanıtlanması
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RİSK YANITLANMASI
Risk yanıtlaması; kurum üst yönetimi tarafından, riske
karşılık alınacak tutumun belirlenmesidir.
Tüm riskler kontrol edilmek zorunda değildir. Yönetim,
kontrol dışında da risk stratejileri belirleyebilir.
4 başlıkta risk yanıtlama planlaması yapılır;
1.Kabullenme (Kabul Etmek – Kabul – Üstlenmek)
2.Kaçınma (Kaçınmak)
3.Azaltma
4.Transfer Etme (Devretme)
Basitleştirme
Birleştirme
5
DRUZ
5
Kontrol Önlemlerini Uygulama
(Yerine Getirme)
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
Kontrol Önlemlerini Uygulama / İSG RD Yönetmeliği
Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi
yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi, başlama
ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar
hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.
Not; Ancak her risk azaltma ve kontrol önlemleri ile ilgili
değişiklikler uygulamaya konulmadan önce mümkünse
denenmelidir.
1
DRUZ
6
Yeniden Risk Değerlendirme Zamanı
[İzleme ve Gözden Geçirme]
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
İZLEME
Hazırlanan önleme eylem planlarının uygulama
adımları düzenli olarak takip edilir, denetlenir ve
aksayan yönler yeniden gözden geçirilerek gerekli
önleyici ve düzeltici işlemler tamamlanır.
Değerlendirme üç kategoride yapılmalıdır:
 İşin yapılış biçiminin (süreçlerin) değerlendirilmesi
 Önlemlerin etkili olup olmadıklarının değerlendirilmesi
 Sonuçların değerlendirilmesi
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
RG YENİLEME / RD Yönetmeliği -12
Belirli durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin,
işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması
göz önünde bulundurularak, risk değerlendirmesi
tamamen veya kısmen yenilenir.
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
SN
YENİDEN RİSK DEĞERLENDİRME ZAMANI (RD Yönetmeliği)
1
Çok tehlikeli işyerlerinde en geç 2 yılda bir yenilenir
2
Tehlikeli işyerlerinde en geç 4 yılda bir yenilenir
3
Az tehlikeli işyerlerinde en geç 6 yılda bir yenilenir
4
İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması
5
İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi
6
Üretim yönteminde değişiklikler olması
7
İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi
8
Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması
9
Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi
10 İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması
1
2
Değil
4
İSG ile ilgili teftişlerde gerekli görülmüş olması
Risk değerlendirme raporunda belirtilmiş olması
İşyeri dış denetimden geçtiğinde
DRUZ
7
İletişim ve Danışma
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
İLETİŞİM VE DANIŞMA
Sonuçlar, düzeltici veya önleyici faaliyetlerin
tanımlanması, konu ile ilgili gelişmeler, değişiklik
yapılan veya yeni İSG amaçlarının oluşturulması için
girdi sağlanması amacıyla yönetime bilgi verilmelidir.
Ayrıca bilgi toplama aşamasında alt işverenlerde dahil
olmak üzere tüm gruplarla (taraflarla) iletişim ve
danışma kurulmalıdır.
2
DRUZ
8
Dokümantasyon
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
DOKÜMANTASYON
Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları
numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından
her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve
işyerinde saklanır ve risk değerlendirmesi dokümanı
elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp
arşivlenebilir.
2
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
SN
DOKÜMANTASYON İÇERİĞİ
1
İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı
2
Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların
Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri
3
Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi
4
Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı
5
Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler
6
Tespit edilen riskler
7
Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler
8
Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları
9
Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi
2
DRUZ
5
Risk Analiz Metodunu Belirlemek
Risk Ekibi Oluşturmak
DRUZ
1
RD’nin Faydaları
DRUZ
RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)
SN
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN GENEL FAYDALARI / NEDEN RD?
1
İşyerinin yazılı prosedür ve politikalarının oluşmasını ya da olgunlaşmasını sağlar.
2
İşyeri çalışanlarının İSG konularında bilgi sahibi olmalarını ve İSG çalışmalarına katılımlarını sağlar.
3
İşyeri yönetiminin İSG konularında bilgi sahibi olmalarını ve bu konularda daha doğru ve rahat karar
vermelerini sağlar.
4
Risk analizi prosesinden alınan ilk sonuçlar ile organizasyon yada işletmedeki olası tehlikeler ve
alınacak tedbirler belirlenir.
5
İşyerindeki risklerin büyüklüğünün hesaplamasına ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına belirler.
6
İşyerinde yanlış güvenlik tedbirleri ve insanlarda yanlış güvenlik bilinci oluşmuş olabilir. Tüm bu
tedbirlerin ve güvenlik bilincinin gözden geçirilmesini sağlar.
7
İşyerinde yasal yükümlülükler ve İSG politikası çerçevesinde KERD indirilmiş riskle çalışılmasını sağlar.
8
İşyerindeki gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesini sağlayacak verilerin
kaydedilmesini, sonuçların izlenmesini ve ölçülmesini sağlar.
1
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN FAYDALARI
1








2
Devlet Açısından
Tarafların katılımı ile devlet yükünün azalması
Denetim kolaylığı
Sürekli gelişme
Uluslararası SG yönetim sistemine hazırlık
Düzenli veri akışının sağlanması
Çalışma barışına katkı
Kayıpların azalması
Risk kültüründe gelişme
3









1








Çalışanlar Açısından
Katılım hakkı
Haberdar olma imkanı
Sorumlulukların belirlenmesi
Kayıtlara ulaşabilme imkanı
Bütün çalışanları kapsaması
Kuralların önceden belirlenmesi
Proaktif yaklaşım ve sürekli gelişim
Acil durum hazırlığı
İşveren Açısından
Tehlike ve risklerini önceden görebilme
Uluslararası saygınlık, geçerlilik ve olumlu imaj
Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlık
Alınan önlemlerle kayıpların azaltılması
Sorumlulukların-görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı
Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalışma ortamı
Çalışanların ve toplumun iyileştirilmesini
Kaynakların etkin tahsisi ile katma değer artışı
Yönetimin bilgi kalitesinin iyileşmesi, yasalarla uyum
ZİNDE
2 Risk Değerlendirme Ekibi
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
İşveren veya işveren vekili (temsilcisi)
1
İş güvenliği uzmanı (A, B, C Sınıfı)
İşyerindeki işçi temsilcileri
4
2
3
6
İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde
belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar,
mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler
konusunda bilgi sahibi çalışanlar
3
7
İşyeri hekimi
5
İşyerindeki destek elemanları
İhtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak
üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlar
Not: Diğer sağlık personeli, hemşire, mühendis, risk değerlendirmesi uzmanı, bakanlık temsilcisi vb. yer almaz
DRUZ
6
Risk Metodolojileri (Yöntemleri)
DRUZ
RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)
RİSK ANALİZ METODLARI (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLARİ)
Analiz duruma göre 3 temel yöntem vardır.
Bunlar;
1. Kantitatif (Nicel-Sayısal-Rakamsal-Nümerik)
2. Kalitatif (Nitel-Tanımlayıcı-Sıralı-Ordinal)
3. Karma (Yarı Kantitatif)
2
DRUZ
1
Kantitatif (Nicel–Sayısal–Rakamsal)
Metotlar
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
1
KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLAR
1
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi
(Failure Modes and Effects Analysis)
2
Fine-Kinney Analiz Metodu
3
Jhon-Ridley Analiz Metodu
4
Risk Değerlendirme Karar Matrisleri
(Risk Assessment Decision Matris)
6
4
L Tipi (5x5) Matris
5
Çok Değişkenli X Tipi Matris
İş Güvenliği Analizi
(Job Safety Analysis)*B
FMEA-HTEA
JSA
DRUZ
RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)
KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METOD
Kantitatif (Quantitative-Nicel) risk analizinde, risk
hesaplanırken rakamsal yöntemler kullanılır.
Bu metotta tehdidin olma ihtimali ile tehdidin etkisine
sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve
mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur.
Nicel: Ölçülebilen, sayılabilen, miktarı tespit edilebilen, azlığı ya da
çokluğu belirlenebilen
1
DRUZ
RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)
KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METOD
Risk = Olasılık x Şiddet
formülü kantitatif risk analizinin temel formülüdür.
2
DRUZ
2
Kalitatif (Qualitative)Metotlar
(Nitel-Sıralı-Ordinal-Tanımlayıcı)
DRUZ
RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)
KALİTATİF (NİTEL – SIRALI – ORDİNAL) METOD
Kalitatif risk analizi riski hesaplarken sayısal-rakamsal
değerler yerine tanımlayıcı (çok düşük, düşük, yüksek,
çok yüksek gibi) değerler kullanır.
 Kaba veriler
 Ham veriler
 Konu başlıkları
Nitel: Ölçülemeyen, sayılamayan, miktarı tespit edilemeyen
2
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
2
KALİTATİF (NİTEL–TANIMLAYICI–SIRALI–ORDİNAL) METODLAR
1
Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Analizi
(Hazard and Operability Studies)
HAZOP
2
Olursa Ne Olur Analizi
(What İf…Analysis?)
WHAT IF
3
Ön Tehlike Analizi
(Preliminary Hazard Analysis)
PHA
4
Birincil Risk Analizi-Kontrol Listeleri
(Preliminary Risk Analysis)
PRA
5
İş Güvenliği Analizi
(Job Safety Analysis)*C
JSA
DRUZ
RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)
KANTİTATİF ANALİZ METODLARININ AVANTAJLARI
1. Risklerin kabul edilebilir olup olmadığının tespiti,
2. Risklerin birbirleriyle kıyaslanması,
3. Bir riskin zaman içinde alınan tedbirlerle azalıp
azalmadığının kontrolü,
…………daha kolaydır.
1
DRUZ
3
Karma Metotlar
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
3
1
YARI KANTİTATİF (KARMA) METODLAR
1
Olay Ağacı Analizi Yöntemi
(Event Tree Analysis)
ETA
2
Hata Ağacı Analizi Yöntemi
(Fault Tree Analysis)
FTA
3
Neden-Sonuç Analizi (Sebep-Sonuç Analizi)
(Cause-Consequence Analysis)
PHA
DRUZ
1
Kantitatif (Nicel-Sayısal) Yöntemler
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
1
KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLAR
1
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi
(Failure Modes and Effects Analysis)
2
Fine-Kinney Analiz Metodu
3
Jhon-Ridley Analiz Metodu
4
Risk Değerlendirme Karar Matrisleri
(Risk Assessment Decision Matris)
6
4
L Tipi (5x5) Matris
5
Çok Değişkenli X Tipi Matris
İş Güvenliği Analizi
(Job Safety Analysis)*B
FMEA-HTEA
JSA
DRUZ
METOTLARIN KULLANDIĞI PARAMETRELER
KANTİTATİF
ANALİZ
METOTLARI
Olasılık
İhtimal
Şans
Şiddet
Sonuçların Etkisi
Potansiyel
FMEA
√
√
FİNE-KİNNEY
√
√
JOHN-RİDLEY
√
JSA
√
√
L-TİPİ MATRİS
√
√
X-TİPİ MATRİS
√
√
10
Frekans
Sıklık
Fark
Edilebilirlik
Tespit
Edilebilirlik
Saptanabilirlik
Potansiyel
Kayıp
Önceki
Benzer
Kazalar
(5 Yıllık Geçmiş
Kazalar)
Personel
Sayısı
(Kontrol
Derecesi?)
√
√
√
√
√
√
DRUZ
METOTLARIN RİSK DEĞERİ FORMÜLLERİ
METODLAR RİSK
RİSK DEĞERİNİ HESAPLAMA FORMÜLLERİ
FMEA
RÖS
Olasılık x Şiddet x Farkedilebilirlik
FİNE-KİNNEY
RD
Olasılık x Şiddet x Frekans
JOHN-RİDLEY
RD
Frekans x (Olasılık + Potansiyel Kayıp)
JSA
RD
Olasılık x Şiddet
L-TİPİ MATRİS
RD
Olasılık x Şiddet
X-TİPİ MATRİS
RD
(Şiddet x Olasılık=A) + (Olasılık x 5 Yıllık Kazalar=B) + (5 Yıllık
Kazalar x Personel Sayısı=C) + (Şiddet x Personel Sayısı=D)
10
DRUZ
1
Failure Mode and Effects Analysis
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi
FMEA – HTEA
3
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME / FMEA -HTEA
FNEA ÇEŞİTLERİ




Sistem FMEA (HTEA)
Tasarım FMEA (HTEA)
Proses FMEA (HTEA)
Servis FMEA (HTEA)
Değil
3
Kalite HTEA
DRUZ
RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER / FMEA
RÖS (RÖD)
=
OLASILIK
X
ŞİDDET
X
FARK EDİLEBİLİRLİK
RÖS (RÖD)
=
P=1-10
X
S=1-10
X
D=1-10
RÖS (RÖD) DEĞERİ (1-1000)
1 – 50
Düşük Riskli
50 – 100
Orta Riskli
100 – 200
Yüksek Riskli (düzeltici-önleyici faaliyet)
200 – 1000
Çok Yüksek Riskli
RÖS (RÖD) DEĞERİ
RÖS < 40
40 <= RÖS <= 100
RÖS > 100
10
AÇIKLAMALAR
ÖNLEM
Önlem almaya gerek yok
Önlem alınmasında fayda var
Mutlak önem alınması gereklidir
DRUZ
2
FİNE-KİNNEY
*
DRUZ
FİNE-KİNNEY / RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER
RİSK
=
DEĞERİ-PUANI
OLASILIK
DEĞERİ
X
FREKANS
DEĞERİ
X
ŞİDDET
DEĞERİ
=
0,2 – 10
X
0,5 – 10
X
1 – 100
RD
RD
AÇIKLAMALAR
0, 1 – 10.000
RİSK DEĞERİ
3
En düşük ve en yüksek risk değer puanı
RİSK DERECELENDİRME SONUCU «Yapılacak İşlemler»
R > 400
Tolerans
Gösterilemez Risk
Hemen gerekli önlemler alınmalı veya iş durdurulmalı,
kapatılma gibi önlemler düşünülmelidir.
200 < R < 400
Esaslı Risk
Kısa dönemde “birkaç ay içerisinde” iyileştirilmelidir.
70 < R < 200
Önemli Risk
Uzun dönemde “yıl içerisinde” iyileştirilmelidir.
20 < R < 70
Olası Risk
Gözetim altında uygulanmalıdır.
R < 20
Önemsiz Risk
Önlem öncelikli değildir.
DRUZ
3
JOHN-RİDLEY
*
DRUZ
JOHN RİDLEY
RİSK
=
DEĞERİ-PUANI
RD
FREKANS
SIKLIK
X
MPKD
+
OÇİD
1–N
X
1 – 50
+
1 – 50
=
RD
1 – 2.500
AÇIKLAMALAR
En düşük ve en yüksek risk değer puanı
AKSİYONLARIN YERİNE GETİRİLME MÜDDETLERİ
Risk Değeri
>100
80 – 100
60 – 79
40 – 59
20 – 39
10 – 19
0–9
Aksiyon Aciliyeti
Derhal
Bugün
2 Gün İçerisinde
4 Gün İçerisinde
1 Hafta İçerisinde
1 Ay İçerisinde
3 Hafta İçerisinde
DRUZ
JOHN RİDLEY
ÖRNEK
Bir saha denetiminde 1 defa karşılaşılan, Maximum
potansiyel kayıp değeri göz kaybı (35) olan ve Ortaya
çıkma ihtimal değeri de günde bir (25) olan bir işyerinde
risk değeri kaçtır?
RİSK DEĞERİ = 1 X (35 + 25) / RD=60
DRUZ
4
Risk Assessment Decision Matris
(Risk Değerlendirme Karar Matrisi)
*
DRUZ
4a
L Tipi (5x5)
RD Matris Diagramı
*
DRUZ
L- TİPİ (5x5) RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
SONUÇ
OLASILIK
Çok Küçük
1
Hemen hemen hiç
Küçük
2
Çok az (yılda bir kez), sadece anormal durumlarda
Orta
3
Az (yılda bir kez)
Yüksek
4
Sıklıkla (ayda bir)
Çok Yüksek
5
Çok sıklıkla (haftada bir, her gün), normal çalışma şartlarında
SONUÇ
ŞİDDET
Çok Hafif
1
İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
Hafif
2
İşgünü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi, ilkyardım gerektiren
Orta
3
Hafif yaralanma, yatarak tedavi gerektiren
Ciddi
4
Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
Çok Ciddi
5
Ölüm, sürekli iş görememezlik
DRUZ
L- TİPİ (5x5) RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
ŞİDDET
R = OLASILIK x ŞİDDET
Çok Yüksek
«Günde Bir)
Yüksek
«Haftada Bir»
OLASILIK
Orta
«Ayda Bir»
Küçük
«3 Ayda Bir»
Çok Küçük
«Yılda Bir»
Çok Ciddi
Ciddi
Orta
Hafif
Çok Hafif
İş Saati-İlkyardım
İş Günü-İlkyardım
Hafif Yara-Tedavi
Ölüm-Ciddi Yar-MH
>1 Ölüm-SİG
5
4
3
2
1
5
25
20
15
10
5
4
20
16
12
8
4
3
15
12
9
6
3
2
10
8
6
4
2
1
5
4
3
2
1
Düşük Risk
Acil Tedbir Gerektirmeyebilir
Orta Risk
Bu Risklere Olabildiğince Çabuk Müdahale Edilmeli
Yüksek Risk
Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapılmalı
DRUZ
4b
Çok Değişkenli X-Tipi
RD Matris Diagramı
*
DRUZ
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
X TİPİ MATRİS
Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir
takım çalışması gerektiren bir yöntemdir.
Mutlaka 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına ihtiyaç
duyulan bir yöntemdir.
1
DRUZ
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
OLASILIK
DERECELENDİRME – AÇIKLAMA
Çok Küçük
Sadece olağanüstü durumlarda gerçekleşir
Küçük
Çoklu ekipman, valf, insan, boru hattı hatası, proses hattındaki
spontane hatalar
Orta
İnsan ve ekipman hatasının kombinasyonu, proses
hattındaki/borulamalarında hata
Yüksek
İkili ekipman hatası, ekipmandan sızıntı, hortum yırtılması, borularda
kırılma, insan hat
Çok Yüksek Basit ekipman/valf hatası, hortumda sızıntı/her günkü insan hatası
DRUZ
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
ŞİDDET
DERECELENDİRME – AÇIKLAMA
(Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde )
Çok Hafif
Hafif
Orta
Yüksek
«Ciddi»
Çok Yüksek
«Çok Ciddi»
Personel
Hafif sıyrıklar, 3 günden az işgünü kaybı
Toplum
Direkt etki yok
Çevre
Tamamen kontrol altında tutulabilecek çevresel etki
Ekipman
Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1 – 1.000 arası
Personel
İlkyardım gerektiren yaralanmalar
Toplum*
Koku veya gürültü yayılması sonucu rahatsızlık verilmesi, direkt etki yok
Çevre
Kontrol altına alınabilecek lokal çevresel etki
Ekipman
Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1.000 – 10.000 arası
Personel
Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar ve meslek hastalıkları
Toplum*
Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar
Çevre
Kontrol altına alınamayan küçük düzeyli çevresel etki
Ekipman
Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1.0000 – 100.000 arası
Personel
Hayatı tehdit edici yaralanma, akut zehirlenmesi MH/İK, meslek hastalığı sonucu 1 kişinin ölümü
Toplum*
Hayatı tehdit edici yaralanma veya kaza sonucu 1 kişinin ölümü
Çevre
Kontrol altına alınmayan orta düzeyli çevresel etki
Ekipman
Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 100.000 – 1.000.000 arası
Personel
Birçok çalışanın hayatını tehdit edici şekilde yaralanma, MH yakalanması, İK/MH sonunda ölmesi
Toplum*
Hayatı tehdit edici şekilde yaralanma, meslek hastalığına yakalanma, İK/MH bağlı birden çok ölüm
Çevre
Kontrol altına alınamayan büyük çaplı çevresel etki
Ekipman
Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1.000.000 ve üzeri
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
SONUÇ
ÖNCEKİ (5 YILLIK) KAZALAR
Ö
Ölümlü kaza
UK
Uzuv kayıplı hayati tehlike, oluşturulabilecek kaza, hayati tehlike
oluşturacak meslek hastalığı
İGK
İşgünü kaybı, uzun süreli tedavi gerektiren iş kazası veya meslek
hastalığı
HY
Hafif yaralanma
KRK
Kazaya ramak kalma, tehlikeli durum
DRUZ
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
ETKİLENEN PERSONEL SAYISI
1 Kişi
1-3 Kişi
5 Kişi
5-10 Kişi
10 Kişiden fazla
DRUZ
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
Ö
5
10
15
20
25
UK
4
8
12
16
20
IGK
3
6
9
12
15
HY
2
4
6
8
10
KRK
1
2
3
4
5
B
ÖNCEKİ
(5 Yıl)
BENZER
KAZA
(Sonuç)
5
10
15
20
25
4
8
12
16
20
3
6
9
12
15
2
4
6
8
10
1
2
3
4
5
C
OLASILIK
PERSONEL SAYISI
ÇOK
CİDDİ
5
10
15
20
25
5
10
15
20
25
CİDDİ
4
8
12
16
20
4
8
12
16
20
ORTA
3
6
9
12
15
3
6
9
12
15
HAFİF
2
4
6
8
10
2
4
6
8
10
ÇOK HAFİF
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
A
ÇOK
KÜÇÜK
KÜÇÜK
ORTA
YÜKSEK
ÇOK
YÜKSEK
1 KİŞİ
1-3 KİŞİ
5 KİŞİ
5-10 KİŞİ
10 FAZLA
A = Olasılık x Şiddet
B = Olasılık x Önceki Kazalar
ŞİDDET
D
C = Önceki Kaza x Pers. Sayısı
D = Personel Sayısı x Şiddet
X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ
B
Daha önce olmuş bir olayın
(kazanın) şiddetinin
gerçekleşme olasılığı
A
Bir olayın (kazanın)
şiddetinin gerçekleşme
olasılığı
RDS
=
A
+
B
C
Önceki bir olayın (kazanın)
etkileyeceği personel sayısı
D
Bir olayın (kazanın)
etkileyeceği personelde
bıraktığı şiddetin derecesi
+
C
+
D
Elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve çıkan
sonucun büyüklüğüne göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır.
DRUZ
5
Job Safety Analysis
(İş Güvenlik Analizi)
JSA
*
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME / İş Güvenlik Analizi - JSA
JSA
 Kişi veya gruplar tarafından gerçekleştirir
 İş görevleri üzerinde yoğunlaşır.
 Bir işletme veya fabrikada işler ve görevler iyi
tanımlanmışsa bu metodoloji uygundur.
 Analiz, bir iş görevinden kaynaklanan tehlikelerin
doğasını direkt olarak irdeler.
 İş Güvenlik Analizi (JSA) olarak adlandırılan analiz
dört aşamadan oluşur.
1
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME / İş Güvenlik Analizi - JSA
Yapı
Görev adımlarının veya alt görevlerin numaralandırılarak ayrıntılı olarak analiz edilmesi
ve bu adımları bozacak durumların ve yapının belirlenmesi temel anlayışını içerir. Bu
adım normal olarak işte çalışan ve denenen kişileri de içermelidir. Bundan başka normal
standart iş prosedürlerinin yanında seyrek olarak üstlenilen sıra dışı görevlerde hesaba
katılır.
2
Tehlikelerin
Tanımlanması
Alt görevler birer birer gözden geçirilir. Böylece alt görevleri bozabilecek tehlikelerin
özellikleri daha kolay anlaşılabilir. Çeşitli sayıda sorular tehlikelerin tanımlanmasına
yardımcı olmak amacıyla sorulabilir. (Hangi tip zarar gerçekleşebilir?, Zarar/tehlike için
bir kontrol listesi hazırlanabilir mi?, Çalışma esnasında özel bir problem veya sapma
meydana çıkabilir mi?, Görevi yapmak için diğer bir yol var mı?, Tehlikeli materyal,
teçhizat, makine vb. içeriyor mu?, İş görevi zor mu?)
3
Risklere Değer
Biçilmesi
Tehlikelerin veya problemlerin her birinin tanımlamasından sonra şiddetin sonucuna
göre, maruz kalabilecek kişi sayına ve meydana gelme olasılığına göre değer biçilir.
Güvenlik Ölçüsü
Önerisi
Analizi için önerilen güvenlik ölçümünün büyük bir avantajı uygun kontrol ölçümünün
oldukça kolay üretilebilmesidir. Bu aşamada yapılabilecek bir çaba da riskin azaltılması
için o görevde tehlike/riske giden yol boyunca kağıt üzerinde öneride bulunmaktır.
Alışılagelmiş çalışma ve metotlara kullanışlı ise alternatif metotlar önerilir.
1
4
2
Kalitatif (Nitel-Sıralı) Yöntemler
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
2
KALİTATİF (NİTEL–TANIMLAYICI–SIRALI–ORDİNAL) METODLAR
1
Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Analizi
(Hazard and Operability Studies)
HAZOP
2
Olursa Ne Olur Analizi
(What İf…Analysis?)
WHAT IF
3
Ön Tehlike Analizi
(Preliminary Hazard Analysis)
PHA
4
Birincil Risk Analizi
(Preliminary Risk Analysis)
PRA
5
İş Güvenliği Analizi
(Job Safety Analysis)*C
JSA
DRUZ
1
Hazard and Operability Studies
Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi
HAZOP
3
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME / HAZOP
AÇIKLAMALAR
Kimya endüstrisi tarafından (1963 İngiltere’de)
geliştirilmiş bir yöntemdir.
Günümüzde özellikle
 Kimya
 Petrokimya
 İlaç
 Nükleer prosesler
….için uygun bir analiz yöntemidir.
1
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME / HAZOP
Belirli rehber ve kılavuz kelimeler kullanarak yapılan yapısal ve
sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır.
Rehber-Anahtar Kelimeler
1. Yok
2. Fazla
3. Az
4. Ayrıca
5. Kısmen
6. Ters
7. Diğer
8. Geç - Erken
9. Önce – Sonra
...............................gibi
1. Akış
2. Basınç
3. Sıcaklık
4. Seviye
5. Kompozisyon/Durum
6. Reaksiyon
7. Zaman
8. Sıra
………………………………gibi
Değil
1
Kılavuz Kelimler
Ortalama
DRUZ
HAZOP PROSES AKIM ŞEMASI
Sembol
1
Aktivite
Çoğunlukla Sonucu
OPERASYON*
Ürün, başarılan adım, prosesteki ilerleme adımı,
değişkenlik adımı
DENETLEME
Kantitatif veya kalitatif uygulanan
TAŞIMA
Nakliye veya taşıma
GECİKME*
Müdahale, çatışma, engel veya gecikme
DEPOLAMA*
Ambarda depolama, stoklama, bir bölümde
tutma
DRUZ
2
What İf…?
Olursa Ne Olur Analizi…?
What if…?
DRUZ
OLURSA NE OLUR…?
Soru
Sonuç
Tavsiyeler
Sorumlu
Eylem
Zamanı
……….olursa ne olur?
…...….olursa ne olur?
……….olursa ne olur?
DRUZ
3
Preliminary Hazard Analysis
Ön Tehlike Analizi
PHA
DRUZ
ÖN TEHLİKE ANALİZİ / PHA
UYGULAMA
Tesisin tasarımı aşamasında tehlikelerin analizi için
kullanılan tehlike değerlendirme tekniğidir.
Bir işletmede hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya
çıktığını ve hangi analiz metodunun uygulanacağını
belirleyen metodolojidir.
2
DRUZ
ÖN TEHLİKE ANALİZİ - PHA
ŞİDDET
PHA
Katostrofik
R = OLASILIK x ŞİDDET
FREKANS
Tehlikeli
Marjinal
1
2
3
4
Felakete Yol Açan
Pek Az
Önemsiz
Çok Sık
Tekrarlanan
A
1A
2A
3A
4A
Muhtemel
B
1B
2B
3B
4B
Ara Sıra Olan
C
1C
2C
3C
4C
Pek Az
D
1D
2D
3D
4D
İhtimal Dışı
(Olanıksız)
E
1E1E
2E
3E
4E
DRUZ
4
Preliminary Risk Analysis
Çeklist Kulanılarak Birincil Risk Analizi
PRA
DRUZ
BİRİNCİL RİSK ANALİZİ - PRA
PRA YARARLARI
Bir işletmedeki/sistemdeki tesisatının/ekipmanının
tam olup olmadığını/kusursuz işleyip işlemediğini
saptar.
 Kontrol edilecek hususların atlanılmasını engeller.
Listelerindeki sorular işletmeye özel hazırlandığı için,
risk değerlendirmesi yapılan tesisin eksiklikleri
saptanır.
Listelerde belirlenen noksanlıklar için «Birincil Risk
Analizi» uygulanarak gerekli önlemler tespit edilir.
DRUZ
BİRİNCİL RİSK ANALİZİ - PRA
PRA ÇEKLİST
Proses / Sistem
Alt Sistem
Formu Dolduran
Formu Dolduranın Birimi / Görevi
Tarih
Revizyon No
Sayfa No
Doküman No
TEHLİKELER
EVET
HAYIR
AÇIKLAM
A01
A02
A03
A04
A05
A06
A07
B01
B02
B03
B04
B05
B06
B07
B08
B09
B10
B11
C01
C02
C03
C04
DRUZ
3
Karma Yöntemler (Yarı Kantitatif)
DRUZ
RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ
3
1
YARI KANTİTATİF (KARMA) METODLAR
1
Olay Ağacı Analizi Yöntemi
(Event Tree Analysis)
ETA
2
Hata Ağacı Analizi Yöntemi
(Fault Tree Analysis)
FTA
3
Neden-Sonuç Analizi (Sebep-Sonuç Analizi)
(Cause-Consequence Analysis)
PHA
DRUZ
1
Fault Tree Analysis
Hata Ağacı Analizi
FTA
*
DRUZ
HATA AĞACI RD METODU / FTA
FTA GELİŞTİRME
Hata ağacı analizi kavramı, 1962 yılında Bell Telefon
Laboratuvarlarında, Mınutemen kıtalararası balistik
füze hedefleme kontrol sisteminin güvenlik
değerlendirmesini gerçekleştirmek maksadıyla dizayn
edilmiştir.
DRUZ
HATA AĞACI RD METODU / FTA
AÇIKLAMA – 1
Tümdengelim mantığa kullanılır.
Hem kalitatif hem de kantitatif bir analizdir.
Süreci görsel sergilemek için grafik model kullanır.
Olaylar arasındaki ilişkide ve/veya bağlacı kullanılır
Görselliğe dayalı sebep-sonuç ilişkisi kurar.
Sonuçları rakamlarla ifade eder.
Tüm faktörleri değerlendirir.
2
DRUZ
HATA AĞACI RD METODU / FTA
Olaylar
1
Anlamı
DİKDÖRGEN
Mantık kapısı ile bağlı daha basit olayların elementlerin veya
faktörlerin kombinasyonu ile ortaya çıkan olay
DAİRE
Esas olay (yaprak-başlatan olay). Bu sembol birinci durumdaki
problem için kullanılır. Daha ileri bir gelişimi gerçekleştirmeyen,
işleme gerek duyulmayan temel bir olaydır.
ELİPS
Mantık kapısı ile bağlı, yapılması zorunlu olay
ÜÇGEN
Aktarma sembolü, bağlantı ve birleştirme görevinde kullanılır.
VE KAPISI*
Sadece sembol altındaki tüm girdi olayların gerçekleşmesi
durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması gerçekleşir.
DRUZ
HATA AĞACI RD METODU / FTA
Olaylar
M
N
Anlamı
VEYA KAPISI
Sembol altındaki bir veya birden fazla girdi olaydan en az
herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan
olayın ortaya çıkması gerçekleşir.
KOMBİNASYON
N girdi olay içinden en az M tane gerçekleşirse baştaki olay
gerçekleşir.
KARE
Sebebi tanımlanmamış ve belirsiz bir son olayı
tanımlamaktadır.
DARALTILMIŞ
DAİRE
Analizin bu bölümünde daha fazla ilerlemeye ihtiyaç
olmadığını işaret eder.
DRUZ
2
Event Tree Analysis
Olay Ağacı Analizi
ETA
*
DRUZ
OLAY AĞACI RD METODU / RTA
ETA (Olay Ağacı Analizi)
«Olay ağacı analizi başlangıçta nükleer endüstride daha
çok uygulama görmüş ve nükleer enerji santrallerinde
işletilebilme analizi olarak kullanılmıştır, daha sonra
diğer sektörlerde de sıklıkla uygulanmaya başlanmıştır.»
Kazayı kaydetmede başlatıcı zincirleme olaylar
arasındaki ilişkileri inceleyen tehlike değerlendirme
tekniğidir.
1
DRUZ
3
Cause-Consequence Analysis
(Neden - Sonuç Analizi / Balık Kılçığı Diagramı)
CCA
2
DRUZ
RİSK DEĞERLENDİRME
NEDEN - SONUÇ ANALİZİ
«Neden-Sonuç Analizinde balık kılçığı diyagramı
olarak da bilinen risk değerlendirme tekniği kullanır.»
«Balık kılçığı diyagramı üzerinde kök nedenlere doğru
keşif sağlaması açısından Hata Ağacı Analizine
benzer.»
«Hata ağacı analizi ve olay ağacı analizi yöntemlerini
birlikte kullanan tehlike değerlendirme tekniğidir.»
3
DRUZ
PROSES AKIM ŞEMASI SEMBOLLER
Neden-Sonuç Analizi / Olaylar
H
E
OLAY
Anlamı
DAİRE
Esas olay (yaprak başlatan olay). Bu sembol birincil durumdaki
problem için kullanılır. Daha ileri bir gelişimi gerektirmeyen,
işleme gerek duyulmayan temel bir olaydır.
VEYA KAPISI
Sembol altındaki bir veya birden fazla girdi olaydan en az
herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan
olayın ortaya çıkması gerçekleşir.
VE KAPISI
Sadece sembol altındaki tüm girdi olayların gerçekleşmesi
durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması
gerçekleşir.
SONUÇ
TANIMLAYICI
Hata seviyesini belirten son olay veya koşul.
DALLANDIRMA
OPERATÖRÜ
Eğer koşullar uygun ise çıktı «Evet’tir», eğer koşullar uygun
değilse çıktı «Hayır’dır». Dallandırma operatörüne kusur ve
başarı ifadelerinden her ikisi de yazılabilir. PY+PN=1
DRUZ
Teşekkür Ederim
DRUZ