Transcript 12082012142036 vAQd72F-s-142036 18-biyolojik-risk-etmenleri

İSTANBULUZMAN
1
Toplam 1 Saat
2
1 Saat Yüzyüze Eğitim
3
0 Saat Uzaktan Eğitim
İSTANBULUZMAN
Amaç Öğrenme Hedefleri
Amaç & Öğrenme
Hedefleri
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ (BRE)
Konunun
Genel Amacı
Katılımcıların;
«Çalışma ortamında
karşılaşılan sağlığa
zararlı biyolojik risk
etmenleri hakkında
bilgi sahibi olmaktır.»
Öğrenme
Hedefleri
 Çalışma ortamında risk etmeni
olarak karşılaşılabilecek
bakteriler, virüsler, mantarlar ve
parazitleri tanımlar.
 Çalışma ortamında risk etmeni
olarak karşılaşılabilecek
mikroorganizmaların özelliklerini
açıklar.
 Sayılan hastalık etmenlerinin
tanınmasında kullanılabilecek
basit mikrobiyolojik parametreler
ve basit laboratuar yöntemlerini
sıralar.
Konunun
Alt Başlıkları
 Biyolojik etmenlerden doğacak
riskler
 Biyolojik risk etmenleriyle
karşılaşılabilecek çalışma
ortamları
 Sağlık sektöründe çalışanların
maruz kalacağı riskler
 İlgili mevzuat
 Biyolojik risk etmenlerinden
korunma yöntemlerini sıralar.
İSTANBULUZMAN
Çıkmış Sorular
İSTANBULUZMAN
İŞYERİ HEKİMLİĞİ 22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi
Hakkında Yönetmelik gereği sağlık gözetiminin yapıldığı
durumlarda, kişisel sağlık gözetim kayıtları maruziyetin
son bulmasından sonra kaç yıl süre ile saklanır?
A. En az 1 yıl
B. 1 - 3 yıl
C. 3 - 9 yıl
D. En az 10 yıl
İSTANBULUZMAN
İŞYERİ HEKİMLİĞİ 22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
kapsamında biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda
sınıflandırılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan
biyolojik etkenler
B. Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda herhangi bir hastalık oluşturmayan ve
normal ekolojik ve doğal hayatın parçası olan sağlık açısından etkisiz
biyolojik etkenler
C. Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara
zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle
etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler
D. Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar
için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak
genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler
İSTANBULUZMAN
24 ARALIK 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İGU
Biyolojik risk etmenleri kaç grupta sınıflandırılmıştır?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi
Hakkında Yönetmelik gereği sağlık gözetiminin yapıldığı
durumlarda, kişisel sağlık gözetim kayıtları maruziyetin
son bulmasından sonra kaç yıl süre ile saklanır?
A. En az 1 yıl
B. 1 - 3 yıl
C. 3 - 9 yıl
D. En az 10 yıl
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Aşağıdaki iş kollarından hangisinde çalışanlar Brusella
yönünden risk grubunda değildir?
A. Balıkçılar
B. Veterinerler
C. Mezbaha işçileri
D. Süt ürünü endüstrisinde çalışan işçiler
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik etkenlere maruz işçilerin sağlık gözetimi için
aşağıdakilerden hangisi uygun değildir?
A. Sağlık gözetimi yapılırken, bütün işçiler sevk edilerek
ileri testler yapılmalıdır
B. İşçinin kişisel sağlık durumu değerlendirilmelidir
C. İşçinin mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulmalıdır
D. Biyolojik etkene maruz kalan işçilerin sağlık
gözetiminden sorumlu kişi ya da işyeri hekimi her bir
işçinin durumunu ve maruziyet şartlarını bilmelidir
E. Sağlık eğitimi
İSTANBULUZMAN
24 ARALIK 2011
Biyolojik Risk Etmenleri / İPTAL
İGU
Biyolojik etkenlere maruziyetin izlenmesi sırasında
aşağıdaki işlemlerden hangisi anlamlı değildir?
A. Biyolojik izleme önleyici bir işlem olup tanılama
işleminden farklıdır.
B. Biyolojik izlemede ortam havasında bulunan etken
madde miktarı ölçülmelidir.
C. Biyolojik izlemede işçi tarafından absorplanan etken
miktarı ölçülmelidir.
D. Maruziyetin eksiksiz olarak değerlendirebilmesi için
biyolojik izleme yanı sıra çevresel izleme de yapılmalıdır.
İSTANBULUZMAN
Mevzuat
«BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK»
«10 Haziran 2004 Tarihli, 25488 Sayılı R.G.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
MEVZUAT / TANIMLAR
Biyolojik etkenler:
Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden
olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil
mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleri,
Mikroorganizma:
Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan
hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklar,
Hücre kültürü:
Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro
olarak geliştirilmesini,………ifade eder
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlanan Biyolojik Etkenler Enfeksiyon Risk Düzeyine Göre;
1
İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan biyolojik etkenler,
2
İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak
topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi
imkanı bulunan biyolojik etkenler,
3
İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan,
topluma yayılma riski bulunabilen, ancak genellikle etkili korunma veya
tedavi imkanı olan biyolojik etkenler,
4
İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan,
topluma yayılma riski yüksek olan ancak halen etkili korunma ve tedavi
yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler,
Sırası / Nedir? /
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
kapsamında biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda
sınıflandırılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan
biyolojik etkenler
B. Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda herhangi bir hastalık oluşturmayan ve
normal ekolojik ve doğal hayatın parçası olan sağlık açısından etkisiz
biyolojik etkenler
C. Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara
zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle
etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler
D. Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar
için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak
genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İGU
Biyolojik risk etmenleri kaç grupta sınıflandırılmıştır?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
 Biyolojik etkenlere maruz kalma riski varsa; işçinin
maruziyet türü, düzeyi ve süresi belirlenir,
 Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere
maruziyetin söz konusu ise; risk değerlendirmesi,
zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu
tehlike dikkate alınarak yapılır,
 Risk değerlendirmesi, düzenli aralıklarla , maruziyet
koşulları değiştiğinde yada başka herhangi bir
değişiklik olduğunda yenilenir,
Madde 5 / a
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
1.İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik
etkenlerin sınıflandırılması,
2.Yetkili makamların, işçilerin sağlığını korumak için
biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki
önerileri,
3. İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek
hastalıklarla ilgili bilgiler,
4.İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek
alerjik veya toksik etkiler,
5.Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin
yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler.
Madde 5 / b
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
İKAME ETME – YERİNE KOYMA
«İşveren, yapılan işin özelliğine göre zararlı biyolojik
etkenleri kullanmaktan kaçınacak ve teknik gelişmelere
uygun olarak, kullanım şartlarında işçilerin sağlığı için
tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan biyolojik
etkenleri kullanacaktır.»
Madde 7
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN AZALTILMASI
1. Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda, işçilerin sağlık
ve güvenliği için risk olduğu ortaya çıkarsa, işçilerin
maruziyeti önlenir,
2. Bunun teknik olarak mümkün olmadığı hallerde,
yapılan iş ve risk değerlendirmesi dikkate alınarak,
sağlık ve güvenlik yönünden yeterli korumayı
sağlayacak şekilde, işçilerin maruziyet düzeyinin en
aza indirilmesi için önlemler alınır;
Madde 8
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN AZALTILMASI
 Maruz kalan/kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en
az sayıda tutulur,
 Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri,
biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını
önleyecek/ortamda en az düzeyde bulunmasını
sağlayacak şekilde düzenlenir,
 Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya
maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda
kişisel korunma yöntemleri uygulanır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN AZALTILMASI
 Hijyen önlemleri; biyolojik etkenlerin çalışma
yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması, sızması,
önlenmesi ve azaltılmasını sağlamalı,
 Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı
işaretleri de kullanılır,
 Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine
yönelik plan hazırlanır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN AZALTILMASI
 Biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında
bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler
yapılır,
 Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten
sonra işçiler tarafından güvenli bir biçimde
toplanması, depolanması, işyerinden uzaklaştırılması,
güvenli ve özel kapların kullanılması da dahil uygun
yöntemlerle yapılır,
 Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde
taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
a) Risk değerlendirmesi sonuçları işçilerin sağlık ve
güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya
koyuyorsa, istenmesi halinde, işveren aşağıdaki
konularda gerekli bilgileri Bakanlığa verir,
b) İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve
insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep
olabilecek herhangi bir kaza veya olayı derhal
Bakanlığa ve Sağlık Bakanlığına bildirir,
Madde 9
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
 Risk değerlendirmesinin sonuçları,
 İşçilerin biyolojik etkenlere maruz kaldığı veya
kalabileceği işler,
 Maruz kalan işçi sayısı,
 İşyerinde sağlık ve güvenlikten sorumlu kişilerin adı,
soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliği,
 Çalışma şekli ve yöntemleri de dahil olmak üzere
alınan koruyucu ve önleyici önlemler,
 Grup 3 veya 4’de yer alan biyolojik etkenlere
maruziyetten işçilerin korunması için acil eylem planı,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez
kullanımında ön bildirimde bulunulur;
1) Grup 2 biyolojik etkenler
2) Grup 3 biyolojik etkenler
3) Grup 4 biyolojik etkenler
Madde 15
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
KİŞİSEL HİJYEN VE KORUNMA
a) İşverenler, işçilerin biyolojik etkenlerle çalışmaya bağlı sağlık
veya güvenlik riskleriyle karşılaştıkları bütün işlerde, aşağıdaki
önlemleri almakla yükümlüdür;
1) İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan
çalışma alanlarında yiyip içmeyeceklerdir.
2) İşçilere uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi
sağlanacaktır.
3) İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri
de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan
yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanacaktır.
Madde 10
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
EĞİTİM-TALİMATLAR-BİLGİLENDİRME
«İşyerinde çalışan işçilere uygun ve yeterli eğitim
verilmeli, aşağıda belirtilen konularda gerekli bilgi ve
talimatlar verilmelidir.»
Olası sağlık riskleri,
Maruziyeti önlemek için alınacak önlemler,
Hijyen gerekleri,
Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullanımı ve giyilmesi,
Herhangi bir olay anında ve olayların önlenmesinde
işçilerce yapılması gerekenler,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
EĞİTİM
 Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu
çalışmalara başlanmadan önce,
 Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak,
 Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacak eğitimler
verilmelidir.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK GÖZETİMİ
a) Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda işçiler;
Çalışmalara başlamadan önce sağlık gözetimine tabi tutulmalıdır,
Düzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalıdır.
b) Risk değerlendirmesi, özel koruma önlemleri alınması gereken işçileri
tanımlayacak;
Bir işçinin, maruziyete bağlı olduğundan kuşkulanılan enfeksiyona
ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi veya
işçilerin sağlık gözetiminden sorumlu kişi, benzer biçimde maruz
kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde gözetime tabi tutulmasını sağlar,
Bu durumda maruziyet riski yeniden değerlendirilir,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK GÖZETİMİ
 Maruziyetin sona ermesinden sonra yapılacak herhangi bir
sağlık gözetimi ile ilgili olarak işçilere gerekli bilgi ve
tavsiyeler verilir, sağlık eğitimleri yapılır,
 İşçinin kişisel sağlık durumu yeniden değerlendirilir,
mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulur,
 İşçiler, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları hakkında
bilgi edinebilecekler, ilgili işçiler veya işveren sağlık gözetimi
sonuçlarının gözden geçirilmesini isteyebilecek,
 Biyolojik etkenlere, mesleki maruziyet sonucu meydana
gelen her hastalık veya ölüm Bakanlığa bildirilir,
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik etkenlere maruz işçilerin sağlık gözetimi için
aşağıdakilerden hangisi uygun değildir?
A. Sağlık gözetimi yapılırken, bütün işçiler sevk edilerek
ileri testler yapılmalıdır
B. İşçinin kişisel sağlık durumu değerlendirilmelidir
C. İşçinin mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulmalıdır
D. Biyolojik etkene maruz kalan işçilerin sağlık
gözetiminden sorumlu kişi ya da işyeri hekimi her bir
işçinin durumunu ve maruziyet şartlarını bilmelidir
E. Sağlık eğitimi
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
LİSTES VE KAYITLAR
a) Sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi
kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl
süre ile saklanır,
b) İşverenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere
maruz kalan işçilerin listesini, yapılan işin türünü,
mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve
maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları, uygun bir
şekilde tutulur. Bu liste ve kayıtlar maruziyet sona erdikten
sonra en az 20 yıl saklanır,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
LİSTE VE KAYITLAR
Kişisel tıbbi kayıtların bilinen son maruziyetten itibaren 40 yıl
süre ile saklandığı koşullar;
1.Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere
maruziyette,
2.Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına
kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere
maruziyette,
3.Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara
sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette,
4.Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden hastalıklara yol açan
enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette,
5.Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik
etkenlere maruziyette
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi
Hakkında Yönetmelik gereği sağlık gözetiminin yapıldığı
durumlarda, kişisel sağlık gözetim kayıtları maruziyetin
son bulmasından sonra kaç yıl süre ile saklanır?
A. En az 1 yıl
B. 1 - 3 yıl
C. 3 - 9 yıl
D. En az 10 yıl
İSTANBULUZMAN
Biyolojik
Risk Etmenleri
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
TANIM
Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde;
akla, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya
zehirlenmeye neden olabilen, (genetik olarak
değiştirilmiş olanlar da dahil) mikroorganizmalar, hücre
kültürleri ve insan parazitleri gelir.
Biyolojik riskler, yukarıda belirtilen durumlara neden olan tüm
virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitleri kapsamaktadır.
Tanım
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON VE ENFEKSİYON ETKENLERİ
TANIM VE ETKENLERİ
«Hastalık etkeni mikroorganizmaların insan
organizmasına girişlerine infeksiyon denir.»
Etkenler;
1.Bakteriler,
2.Virüsler,
3.Mantarlar,
4.Riketsiyalar,
5.Protozoerler,
6.Parazitler,
7.Klamidyalar,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
 Tarım (ürünün yetiştirilmesi ve
hasadı),
 Hayvancılık, Ormancılık, Balıkçılık,
 Tarım ürünleri (gıda paketleme),
 Depolama (tahıl siloları, tütün ve
diğerleri),
 Hayvan tüyleri ve derilerinin
işlenmesi,
 Tekstil fabrikaları,
 Ağaç işleme (marangozhaneler),
 Laboratuvar hayvanlarının bakımı,
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
 Sağlık (hasta bakımı, tıbbi ve
dental),
 Kişisel günlük bakım (saç bakımı,
vücut bakımı),
 Biyoteknoloji (üretim işlemleri),
 Farmasötik (ilaç üretimi),
 Klinik ve araştırma laboratuvarları,
 Bina onarımı,
 Katı ve sıvı atıkların yok edilmesi,
 Endüstriyel atıkların yok edilmesi,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde, daha ziyade;
1.Tarım işçileri,
2.Sağlık çalışanları ,
3.Laboratuvar çalışanları……………..üzerine yoğunlaşılmıştır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ – HASTALIK İLİŞKİSİ
1
Patojenite - Virülans (Etkenin hasta etme yetisinin) yüksekliğine,
2
Bulaşma yollarına (Temas, ortak kullanılan cansız maddeler, havavektörler)
3
Konakçının duyarlılığına,
4
Çevre etmenlerine; (Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava
akım hızı, kimyasal maddeler, gazlar, toksinlere vb. bağlıdır)
Sırası / Nedir? /
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
YENİ
KONAKÇI
BULAŞMA YOLU
(Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler)
KAYNAK-ETKEN
(Patojenite - Virülans)
ENFEKSİYON
ZİNCİRİ
KONAK
(Duyarlılık)
İSTANBULUZMAN
TARIM VE HAYVANCILIKTA BİYOLOJİK RİSKLER*
Hastalık
Belirtileri
Kaynak
Riskli İşler
Şarbon
Deride siyah püstül
Enfekte koyun-inek/ürünleri
Çiftçi, kasap, veteriner,
Tüberküloz
Öksürük, ateş, terleme
Enfekte hayvanlar
Çiftçi, kasap, veteriner,
Bruselloz*
Ateş, terleme, eklem ağrısı
Hasta koyun, keçi, inek
Besiciler, sütçü, veteriner,*
Salmonellozis
Ateş, üşüme, ishal, baş ağrısı
Kümes hayvanı, kedi, köpek
Veteriner, aşçı-mezbaha işçisi
Kırım Kongo (KKKA)
Yaygın kanamalar
Kene
Çiftçi, besici
Kedi Tırmığı Hastalığı
Ateş, deri lezyonu, lenfadenit
Kedi, köpek
Veteriner, kedi-köpek sahibi,
Kuduz
Baş ağrısı, ajitasyon, salya akması
Köpek, tilki, kurt, yarasa
Veteriner, çiftçi, mağaracı,
Hastalık riskli gruplar ilişkisi
İSTANBULUZMAN
Enfeksiyon
Hastalıklarına
Yaklaşım
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
ÖNLEMLER
1.İzolasyon ve gözlem (hastalığından kuşku duyulanlar,
hastalığı bulaştırdığı bilimsel olarak kanıtlanmış olan),
2.Serum-Aşılama (hastalara veya hastalığa
yakalanabilecek olanlara),
3.Dezenfeksiyon (eşyalara, bulaşma eğilimi olanlara),
4.Seyahatlere kısıtlama (bakım ve dezenfeksiyon),
İSTANBULUZMAN
ALINMASI GEREKEN GENEL ÖNLEMLER
ÖNLEMLER
1. Periyodik taramalarla duyarlı kişilerin saptanması,
2. Personel eğitimi,
a. Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara
başlanmadan önce verilecek,
b. Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak,
c. Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır.
3. Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi,
4. Laboratuvar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu,
5. Uygun yalıtım ve dezenfeksiyon önlemleri,
6. Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem,
7. Aktif immünizasyon.
İSTANBULUZMAN
DUYARLI KİŞİLERDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
Risk
Tanıma Yöntemi
Önlem
Hepatit B
Serolojik Testler
Aşılama
(0-1-6 Ay/0-1-2-12)
Kızamık
Serolojik Testler
Aşılama
(3 Ay arayla 2 doz)
Tetanos**
Öykü Alma
Aşılama
(1 Ay arayla 3 doz)
Difteri
Öykü Alma
Aşılama
(2-3-4-16 Ay , 6-14 Y)
Kabakulak
Serolojik Testler
Aşılama
(Tek Doz)
Kızamıkçık
Serolojik Testler
Aşılama
(Tek Doz)
İnfluenza
İmmün Durum ve Yaş
Aşılama
(Her Yıl)
Polio
Serolojik Testler
Aşılama
(1-2 Ay arayla 3)
Tüberküloz
PPD, Akciğer Film
Aşılama
İzlem-Profilaksi-Ted
İSTANBULUZMAN
Teşekkür Ederim
İSTANBULUZMAN
Enfeksiyon
Zinciri
İSTANBULUZMAN
Enfeksiyonların
Bulaşma Yolları
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYONUN BULAŞMASI
İNFEKSİYONUN BULAŞMASI
Bulaşmada temel mekanizmalar;
 Doğrudan temas,
 Plasental yol,
 Fekal yol,
 Hava yolu,
 Vektörler (Mekanik-Biyolojik),
İSTANBULUZMAN
VEKTÖRLE BULAŞMA
ENFEKSİYONUN VEKTÖRLE BULAŞMASI
Vektörle bulaşma «mekanik veya biyolojik» olabilir.
Mekanik Vektör
Biyolojik Vektör
İSTANBULUZMAN
Sık Görülen
Enfeksiyonlar
İSTANBULUZMAN
SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA SIK GÖRÜLEN ENF.
BAKTERİYEL
ENFEKSİYONLAR
1. Tüberküloz,
2. Menengokoksik,
3. Menenjit,
4. GİS Enfeksiyonları,
5. Lejyoner Hastalığı,
6. Difteri,
7. Boğmaca,
VİRAL
ENFEKSİYONLAR
1. Hepatit-B,
2. AIDS,
3. Kızamık,
4. Kızamıkçık,
5. Kabakulak,
6. Suçiçeği,
7. Herpes Enfeksiyonu,
8. Sitomegalovirüs Enf.
MANTAR
ENFEKSİYONLAR
1. Histoplazmosis,
2. Candidadis,
İSTANBULUZMAN
22 TEMMUZ 2011
Biyolojik Risk Etmenleri
İH
Aşağıdaki iş kollarından hangisinde çalışanlar Brusella
yönünden risk grubunda değildir?
A. Balıkçılar
B. Veterinerler
C. Mezbaha işçileri
D. Süt ürünü endüstrisinde çalışan işçiler
İSTANBULUZMAN
Enfeksiyon
Hastalıklarından
Korunma
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
YENİ
KONAKÇI
BULAŞMA YOLU
(Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler)
ETKEN-KAYNAK
(Patojenite - Virülans)
ENFEKSİYON
KONAK
(Duyarlılık)
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
STRATEJİ; ZAYIF HALKAYI KIRMAK
İnfeksiyon hastalıklarından en önemli konu «infeksiyon
zincirinin» kırılmasıdır.
Bütün strateji, bulaşıcı hastalık çıkmadan önce ve/veya
çıktıktan sonra bu zincir halkalarının bir yada birkaç
yerinden kırılmasıdır.
İnfeksiyon hastalığı ile savaşın mantığı bu zincirin en
zayıf halkasının kırılmasıdır.
İSTANBULUZMAN
SITMANIN İNFEKSİYON ZİNCİRİ
BULAŞMA YOLU
(Vektör)
KAYNAK (Hasta Kişi)
ETKEN (Plazmodium)
KONAK (Sağlam Kişi)
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
SITMA HASTALIĞI «HEDEF KAYNAK»
İnfeksiyon kaynağı hedef alınacak olursa tüm sıtmalı
insanların uygun yöntemlerle tedavi edilmesi gerekir. Bu
durumda zincirin diğer halkalarıyla uğraşmaya gerek
kalmaz.
Bu durumda anofelin ortamda olması sıtma açısından
risk taşımaz. Bir başka ifadeyle sivrisinekler sıtmanın
biyolojik vektörü olmaktan çıkarlar.
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
SITMA HASTALIĞI «HEDEF BULAŞMA YOLU»
Bir diğer yaklaşım ise; sıtmanın biyolojik vektörü olan
sivri sineklerin değişik yöntemlerle (Fiziko-biyolojik,
toksik kimyasallar vb.) yok edilmesi veya
etkisizleştirilmesidir.
Bu durumunda «sıtmalı insanların varlığı» infeksiyon
açısından önemsiz olur.
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
SITMA HASTALIĞI «HEDEF KONAK»
Konakçının ilaçlanması, yeterli ve dengeli beslenmesi,
sağlık eğitimi, sosyoekonomik düzeyin artırılması gibi
çalışmalarla konakçının direncini artırmak.
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON HASTALIKLARINA YAKLAŞIM
SITMA HASTALIĞI «ETKEN»
«Etkenin antijen yapısının ve immünolojik özelliklerinin
laboratuvar ortamında incelenmesi»
İSTANBULUZMAN
KAN VE VÜCUT SIVILARI İZOLASYONU
Hastalık
İzolasyon Koşulları
Hepatit-B
Kirlenme olasılığı varsa önlük kullanılmalı
Hepatit-C
Temas varsa eldiven kullanılmalı
AİDS
Eller yıkanmalı
Leptospirosis
Kontamine eşya yok edilmeli
Sıtma
İğne batmasına önlem alınmalı
Frengi
Kan hipokloritle silinmeli
İSTANBULUZMAN
LABORATUARDA ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Ağızla pipet kullanılmaması,
Pipetle çalışırken baloncuk oluşmasına dikkat edilmesi,
Pipet yerine iğne ve şırınga kullanılmaması,
Özelerin kullanılmadan önce soğutulması,
Tüp kapakları açıldığında tüp ağzının alkollü bez ile örtülmesi,
Tüm tehlikeli işlemlerin Biyolojik Güvenlik Kabininde yapılması,
Santrifüj işleminin iyi havalandırılan bir odada yapılması, sağlam plastik tüp kullanılması
Parenteral enjeksiyon ve aspirasyon iğnesi kilitlenen enjektörle yapılması, iğne enjektörden
ayrılırken alkollü bezle tutulması,
9. Kullanılmış iğne ve enjektörlerin doğruca dar ağızlı sağlam kaplara atılması,
10. Tüm kontamine materyalin atılmadan önce otoklavdan geçirilmesi,
11. Tüm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden önce dezenfektanlı kaplara alınması,
12. Laboratuvarlarda yemek, içmek ve sigara içmenin yasaklanması,
13. Çıkarken ellerin yıkanması, önlüklerin laboratuvarlarda bırakılması,
14. Serum veya örnek saklanan buzdolabında yiyecek bulunmaması.
İSTANBULUZMAN
Biyolojik
Enfeksiyonlar
İSTANBULUZMAN
EDİNSEL BAĞIŞIKLIK YETERSİZLİĞİ SENDROMU-AIDS
Etken
Epidemiyoloji
Bulaşma
Klinik
Tanı
Tedavi
Korunma
Aşı
İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (Human Immun Deficiency Virüs- HIV)
Sağlık çalışanları için Hepatit-B’ye göre daha küçük risk. Bir iğne kazasında
bile Hepatit-B’nin bulaşma şansı %20-30 iken, EBYS için bu oran 1/650’dır
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki
Virüs özellikle hücresel savunma sistemini çökertir. Bunun sonucu oluşan
enfeksiyonlar ve/veya bazı kanserler hastalık tablosuna ve giderek ölüme yol
açar. Virüsün organizmaya girmesi ile ölüm arasında 10 yılı aşkın süre olabilir
Serumda virüse karşı antikor gösterilmesi ile konur. Kişi -henüz- sağlam
taşıyıcılıktan, ölümcül duruma kadar uzanan bir spektrum içinde olabilir
Özgün bir tedavi yöntemi yoktur
Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler
Henüz etkin bir aşı geliştirilememiştir
HEPATİT – B
Etken
Bir DNA virüsüdür
Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları,
Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar
daha çok risk altında
Bulaşma
Klinik
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki
Akut enfeksiyonda %90 sarılık gelişmez. %10 kronikleşme olasılığı var. Kronik
aktif hepatit, Siroz, Hepatosellüler karsinom riski
Tanı
Serum ALT ve AST düzeylerinin yükselmesi, Virüse ait serolojik işaretler
Tedavi
Kişilerin belirli sağlık sorunları ile karşılaşma olasılıklarının, risklerinin
belirlenmesini inceler
Korunma
Aşı
Kaynak ve bulaşma yollarına yönelik, Sağlam insanlara yönelik
0-1-6 Aylarda 20mg İ.M
HEPATİT HASTALIĞINDA YAKLAŞIM
Parametreler
HBsAg
(İnf Varlığını, >6 Ay Kr)
Anti-HBs
(Antikor Cevap)
Anti-HBc IgM
(Aktif İnfeksiyon)
Anti-HBc IgG
(Geçirilmiş İnfeksiyon)
HBeAg
(Bulaştırıcılık)
HBV DNA
(Virüsün Vücutta Old)
SGOT
Aktif Enfeksiyon
(Bulaştırıcı)
Kronik Taşıyıcı
(Bulaştırıcı Değil)
(Biyopsi)
Doğal Bağışıklık
(Önceden İnf. Geçirmiş)
Aşılı Bağışıklık
(+)
(+) >6 Ay
(-)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(+)
(-)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(-)
(+)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(-)
(-)
1.250 IU/L
150 IU/L (Yüksek)
25 IU/L
30 IU/L
İSTANBULUZMAN
HEPATİT B HASTA KANIYLA TEMASTA ÖNLEM
HBsAg (+) Hastanın İğnesiyle Temas?
Sağlık personelinin hepatit B parametrelerine bakılır;
1.Personel aşılı ve daha önce Anti-HBs titresi 10 U/lt’den fazla
olduğu biliniyorsa tek doz aşı yapılması yeterlidir.
2.Personel aşısız veya aşıya rağmen daha önce Anti-HBs titresi
<10 U/lt fazla olmamışsa 48 saat içinde hiperimmunglobulin
(0,06ml/kg) yapılmalı ve eş zamanlı aşı programı başlanmalı
İSTANBULUZMAN
HEPATİT – C
Etken
Bir DNA virüsüdür
Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları,
Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar
daha çok risk altında
Bulaşma
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişkiyle. Kan nakilleriyle bulaşma riski
daha yüksektir
Klinik
Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir
Tanı
Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur
Tedavi
Korunma
Aşı
Özgün bir tedavi yoktur
Korunma, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler
çerçevesindedir
Özgün bir aşısı yoktur
HEPATİT – D (DELTA HEPATİT)
Etken
Bir virüstür
Epidemiyoloji kronik Hepatit-B hastalarını ve HBsAg taşıyıcılarını tehdit eder
Bulaşma
Etken çoğalmak için mutlaka HBsAG’ye ihtiyaç gösteren bir virüstür
Klinik
Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir
Tanı
Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur
Tedavi
Korunma
Aşı
Hepatit-B tedavisi
Hepatit-B’ye karşı korunma aynı zamanda Hepatit-D’ye korunma demektir
Özgün bir aşısı yoktur
Teşekkür Ederim
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
MEVZUAT / BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
c) İşletmenin faaliyeti sona erdiğinde, bu Yönetmeliğin 13 üncü
maddesine göre düzenlenen maruz işçilerin listesi ile bu
Yönetmeliğin 16’ncı maddesine göre tutulan tüm tıbbi kayıtlar
Bakanlığa verilir.
İSTANBULUZMAN