Transcript نقش خانواده در كاهش عوارض اعتياد

‫نقش خانواده در‬
‫کاهش عوارض اعتیاد‬
‫دکتر امرهللا ابراهیمی‬
‫‪1388‬‬
‫هيج مراجعي يا سوء مصرف كننده موادي را نمي توان به‬
‫طور موثري معالجه كرد مگر اين كه تعامالت اجتماعي او‬
‫را در نظر گرفت‪ .‬افراد روي محيط اجتماعي خود تاثير‬
‫ميگذارند و به نوبه خود متاثر از آن هستند‪ .‬وقتي كسي‬
‫مشكل سوء مصرف مواد پيدا ميكند اين مشكل فقط محدود‬
‫به او نميشود بلكه تمام سيستمهاي اجتماعي وي را متاثر‬
‫مي سازد‪ .‬در عين حال‪ ،‬اين سيستمها اثر متقابل روي ابقاء‬
‫يا حل مشكل دارند‪.‬‬
‫سيستمي كه با رفتارهاي اعتيادي رابطه تنگاتنگ دارد خانواده است‪ .‬‬
‫مشاوران وپزشکان خانواده مي بايد به پويايي هاي خانوادگي موثر بر تك‬
‫تك مراجعان به دقت نظر كنند‪ .‬در واقع‪ ،‬سيستم خانواده را مي توان به‬
‫خودي خود آماج مناسبي براي تغيير در نظر گرفت‪ .‬كار كردن با خانواده‬
‫از اين ديدگاه مستلزم آن است كه مشاوران شناختي از نظريه سيستمهاي‬
‫عمومي و كاربرد آن در مشاوره اعتياد داشته باشند‪.‬‬
‫سوء مصرف مواد و سيستم خانواده‬
‫رويكرد سيستمي خانواده مدعي است كه علت سوء مصرف مواد حاصل ‪‬‬
‫اختالل در عملكرد سيستم خانواده است‪ ،‬زوج درماني و خانواده درماني‬
‫مي تواند با درمان مشكالت خانوادگي مرتبط با سوء مصرف مواد موثر‬
‫باشد‪.‬‬
Pieces
of
MDFT
Pieces of MDFT
Approach
Approach
• Transactional
patterns
Parent(s)
Therapist -Family
Family
MDFT
Extrafamilial
Adolescent
‫‪ ‬مرحله ‪ .1‬دستيابي به ترك‪ .‬شامل نامتعادل سازي سيستم‬
‫است طوري كه تغيير سالم امكان پذير باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در مرحله ‪ .2‬سازگاري با ترك‪،‬خانواده نياز دارد كه روي‬
‫تثبيت سيستم كار كند‪.‬‬
‫‪ ‬درمرحله ‪.3‬حفظ طوالني مدت ترك‪ ،‬همراه با معضل از نو‬
‫متعادل سازي سيستم است‪.‬‬
Clarify Problem
(Problem definition)
Clarify Objectives
Resourceful Support System
for Addict Families
Clear
Information
Understand
addiction
Identify a
problem
Effective
Social Support
Find
treatment
Get advice
Find
treatment
Reduce
isolation
Share
stories
Get help
from others
Reduce
stress
Cope w
problem
Find best
tx option
Chance of
recovery
Chance of
recovery
Enhance
QOL
Orchestration Yields Synergy:
Putting the Pieces Together
2. Therapist – Parent(s)
1. Therapist - Adolescent
 Listen to their
stress and burden
 Listen to their
complaints
“There’s something in
this for you.”
3. Therapist - Family
 “You’re the
medicine.”
 Foster positive
interaction
 Help them listen to
each other
4. Therapist–Family-Extrafamilial
Teach the how to have successful interactions
with agencies
 Contact the school to set-up a meeting
 Contact JPO
‫‪ ‬مرحله ‪ .1‬قطع الگوهاي مستمر‪.‬‬
‫‪ ‬وقتي درمان شروع ميشود پزشک خانواده به اعضاي خانواده كمك مي‬
‫كند كه الگوهايي را كه ويژگي سيستم خانواده در گذشته بوده اند‪ ،‬قطع‬
‫كند‪.‬بخشي از نقش مشاور در اين مرحله كمك كردن به اعضاي خانواده‬
‫است نا بين جايگزينهاي (‪ )1‬مواجهه شدن با رفتارهاي مصرف مواد و‬
‫تحت فشار قرار دادن عضوي كه مواد سوء مصرف مي كند براي قبول‬
‫درمان يا (‪ )2‬تالش براي قطع و تغيير رفتارهايي كه سيستم ناسالمي را‬
‫دامن زده اند‪ ،‬تصميم بگيرند‪.‬‬
‫مواجهه‬
‫‪ . ‬مواجهه "مداخله اي" است كه براي افراد دچار مشكل الكل توسط‬
‫جانسون (‪ )1973‬رواج يافت‪ .‬در اين روش ‪ ،‬هر يك از اعضاي خانواده‬
‫‪ ،‬دوستان و همكاران اطالعاتي را براي مواجهه با فرد به عنوان يك گروه‬
‫جمع مي كنند‪ .‬تمام حضار شواهد عيني از تاثيري كه مشروبخواري يا‬
‫شخص روي آنها داشته است‪ ،‬ارايه مي كنند و به شيوه اي حمايت آميز (‬
‫مواجهه حمايتي) به فرد فشار مي آورند تا بپذيرد كه او مشكل الكل دارد‪.‬‬
‫هدف از اين مداخله اين است كه برداشت و ذهنيت شخص را طوري‬
‫تغيير دهد كه به اين باور برسد كه مشروبخواري يا مصرف ماده ديگري‬
‫منبع مشكالتي است كه توصيف شده اند‪ .‬نتيجه مورد نظر اين است كه‬
‫مراجع ضرورت ورود به درمان را بپذيرد‬
‫هببود زندگي خود و رشد و سالمت خانواده‬
‫گاهي مواقع‪ ،‬نه الزم است و نه مناسب است كه به شخص براي ورود به ‪‬‬
‫درمان فشار آورده شود‪.‬اعضاي خانواده ممكن است نياز داشته باشند كه‬
‫فرايند تغيير را بدون مشاركت سوء مصرف كننده مواد آغاز كنند‪.‬‬
‫بنابراين‪ ،‬يك راه اين است كه بجاي تاكيد بر رفتار مشروبخواري يا ‪‬‬
‫مصرف مواد عضو مبتال بر بهبود زندگي خود و رشد و سالمت خانواده‬
‫تمركز كنند‪ .‬از طريق فرايند گسستگي ‪ ،‬اعضاي خانواده ميتوانند‬
‫الگوهاي خشك و سخت تعامل را قطع كنند و از قبول مسئوليت در قبال‬
‫رفتارديگران فاصله بگيرند‪.‬‬
‫مرحله‪.2‬روايرويي اب واقعيت تغيري‬
‫‪ . ‬وقتي عضوي از خانواده كه سوء مصرف مواد پاك مي شود و ترك مي‬
‫كند‪ ،‬مشاور در موقعيتي است كه به خانواده كمك كند با آنچه كه در واقع‬
‫بحران است‪ ،‬مقابله كنند‪ .‬اگر به بحران به چشم موقعيتي نگاه شود كه‬
‫مستلزم مهارتهاي مقابله اي خارج از خرانه معمول او است‪ ،‬خانواده با‬
‫عضو جديدا" پاك شده اي مواجهه اند كه آشكارا با اين تعريف جور در‬
‫مي آيد‪ .‬مشكالتي كه خانواده همواره به الكل يا ساير مواد نسبت داده شده‬
‫است به وجود و حضور خود ادامه مي دهند و منجر به احساس نااميدي‬
‫مي شوند‪ .‬خزانه رفتارهاي خانواده منطبق با حضور عضوي است كه‬
‫سوئ مصرف مواد دارد نه ورود عضو جديدا" پاك شده اي كه ديگر قادر‬
‫نيست به عنوان بيمار معلوم عمل كند‪.‬‬
‫مرحله ‪ .3‬تعميق و حفظ تغيري‬
‫‪ . ‬خانواده درماني مانند تمام رويكردهاي ديگر در مشاوره ‪ ،‬بازتاب‬
‫ديدگاههاي مختلف است‪ .‬وقتي كه اعضاي خانواده براي تغييرات بلند‬
‫مدت آماده اند‪ ،‬هر يك از اين مدلهاي خانواده را ميتوان براي خانواده‬
‫هاي دچار سوء مصرف مواد و الكل سودمند باشند‪.‬‬
Brief Strategic
Family Therapy
Improve family’s ability to
resolve conflicts
Reduce negativity in family
interactions
‫ابزسازی روابط خانواده اب نوجوان معتاد‬
‫روابط ارزشمند‪ :‬صداقت بجای دروغ ‪‬‬
‫‪-1‬مغايرت عمل وگفتار ‪ ،‬بپذيريد ‪‬‬
‫‪-2‬هزينه های دروغ گويی را با وی درميان بگذاريد ‪‬‬
‫‪ -3‬جريمه قانون شکنی‪‬‬
‫بازسازی روابط مفید‪‬‬
‫‪-1‬والدين تسليم بازی انحرافی نشود‪‬‬
‫‪-2‬قواعد بازی خودش را دنبال‪‬‬
‫راهکار اتفاق نظر بجای مشاجره‪‬‬
‫روابط مفيد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بحث دقيق درباره موضوعات‬
‫استفاده از عبارت های دقيق‬
‫تمرکز بر زمان حال‬
‫مسئوليت پذيری‬
‫بيان خواسته ها‬
‫منحرف نشدن از مو ضوع‬
‫‪ ‬آنچه والدین می گویند‬
‫‪ ‬پاسخ های فرزند‬
‫‪ -1 ‬من همين طور که قول داده ام ‪ ،‬دارم ‪-1 ‬اين هفته تکاليف را تحويل نداده ای ))‬
‫(موضوع مشخص)‬
‫خيلی کار می کنم ‪ .‬چرا درباره اون حرف‬
‫نمی زنين؟(موضوعی نامشخص) ‪-2 ‬سه نفر از معلم هايت می گويند قرار‬
‫‪-2 ‬شما هميشه طرف طرف معلما رو بوده تکليف خودت را به آنها تحويل بدهی‬
‫‪ ،‬اما نداده ای‪()).‬جمله ای دقيق)‬
‫ميگيرين نه طرف منو(جمله ای افراطی)‬
‫‪-3 ‬همش گذشته رو به رخم می کشين ! ‪-3 ‬برای تحويل تکاليف عقب افتاده ات چه‬
‫کار می کنی؟(تمرکز بر زمانحال)‬
‫اگر شماها بذارين ‪ ،‬همش رو انجام‬
‫ميدم‪(.‬تمرکز بر گذشته يا اينده) ‪-4 ‬وظيفه تو اينکه تکاليف را انجام بدی و‬
‫سر موقع تحويل بدی ‪(.‬انتظار مسوليت‬
‫‪-4 ‬تقصير من نيست که معلم ها نمی تونن‬
‫پذيری)‬
‫منو وادار به انجام تکاليفم کنن(عذر و‬
‫بهانه اوردن) ‪-5 ‬بايد برنامه ای برای جبران تکاليف‬
‫عقب افتاده به ما بدی (بيان مستقيم‬
‫‪-5 ‬شماها به احساسات من اهميت نميدين ‪.‬‬
‫خواسته)‬
‫همش به مدرسه فکر می کنين‪(.‬فريب‬
‫کاری) ‪ ‬تا وقتی که تکاليف رو انجام ندی ‪ ،‬همين‬
‫طور با تو حرف می زنم‪ (.‬رها نکردن‬
‫‪ ‬پس شام چی شد؟ گرسنه ام شده‪ ،‬چرا هيچ‬
‫وقت سر وقت غذا نمی خوريم؟(تغيير‬
‫‪ ‬موضوع)‬
‫موضوع)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ابزايفنت قدرت تصميم گريی‬
‫بيان مستقيم خواسته ها بجای فريب کاری ‪‬‬
‫مقابله با شیوه های اخاذی احساسی نوجوان ‪‬‬
‫‪-1‬قلدری ‪‬‬
‫‪-2‬دوست داشتن ‪‬‬
‫‪-3‬عصبانيت ‪‬‬
‫‪-4‬رنج بردن ‪‬‬
‫‪-5‬انتقاد ‪‬‬
‫‪-6‬بيچارگی ‪‬‬
‫‪-7‬بی تفاوتی‪ .‬‬
‫راهکارهای والدينی ‪‬‬
‫ابزسازی روابط متقابل سامل‬
‫سه شکل آن‪ :‬‬
‫‪-1‬روابط متقابل (نفع خود وديگری) ‪‬‬
‫‪-2‬مصاله جويی (توافق وزير پاگذاشتن برخی عالئق خود) ‪‬‬
‫‪-3‬معقول بودن(در نظر داشتن بخشهای آسيب پذير طرف مقابل) ‪‬‬
‫تقويت بلوغ وراهکارهای کارآمد‬
‫‪‬‬
‫الگوی مناسبی باشيد ‪‬‬
‫دردسترس باشيد ‪‬‬
‫انتظارات معقول ‪‬‬
‫مسئوليت دادن ‪‬‬
‫بدون سرزنش بحث کنيد ‪‬‬
‫نشان دهيد رفتارهای آنها برای شما مهم است ‪‬‬
‫تقويت بلوغ وراهکارهای کارآمد‬
‫وقت بگذاريد ‪‬‬
‫توجه ونگرانی خود را نشان دهيد ‪‬‬
‫قوانين ومحدوديت های خانه راتصريح کنيد ‪‬‬
‫اجتناب از طعنه‪ ،‬تهمت‪،‬برچسب‪ ،‬همدردی طلبی و سزنش خود ‪‬‬
‫راهکارهای مقابله با چالش های زندگی ‪‬‬
‫آموزش مديريت زمان ‪‬‬
‫حل مساله ‪‬‬
‫رفتار شجاعانه ‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بالغ‬
‫‪‬‬
‫رفتار چاره جويانه‬
‫‪‬‬
‫قبول مسوليت‬
‫‪‬‬
‫انعطاف پذيری‬
‫‪‬‬
‫بيان خواسته ها‬
‫‪‬‬
‫پافشاری‬
‫‪‬‬
‫گزينه های گوناگون‬
‫‪‬‬
‫خويشتن داری‬
‫‪‬‬
‫ميانه روی‬
‫رعايت جايگاه خود نسبت به واقعيت ‪‬‬
‫‪‬‬
‫ميل به بحث و تبادل نظر‬
‫‪‬‬
‫صحبت درباره احساسات‬
‫‪‬‬
‫ميل به شنيدن حرف های ديگران‬
‫‪‬‬
‫حل مشکالت و موقعيت‬
‫بحث برای درک کردن‬
‫‪‬‬
‫نابالغ‬
‫اظهار ناتوانی‬
‫مقصر دانستن ديگران‬
‫سختگيری‬
‫فريب کاری‬
‫اظهار شکست خوردگی‬
‫اصرار بر يک انتخاب‬
‫رفتار غريزی‬
‫افراط و تفريط‬
‫مبارزه با واقعيت‬
‫اصرار بر خواسته های خود‬
‫احساسات شديد‬
‫گوش نکردن به ديگران‬
‫اعتراض به موقيعت‬
‫نزاغ برای برنده شدن‬