Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

Transcript Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

Rachunkowość i finanse
podmiotów gospodarczych
Prof. dr hab. Andrzej Bernacki
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres przedmiotu
•Rachunkowość,
•Finanse przedsiębiorstw
i organizacji
2
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres wiedzy rachunkowość

3
Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną
wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej
człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja
działalności gospodarczej ujmowanej w
mierniku pieniężnym.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Potrzeba, przydatność i zadania
prowadzenia rachunkowości
Potrzeba prowadzenia rachunkowości jest
bardzo
szeroka
i
nie
przez
wszystkich
dostatecznie rozumiana. Bardzo syntetycznie
zakres
przedstawia
rachunkowości
prowadzenia
profesor
Paul
Meimberg
swojej książce „Rachunkowość”.
4
w
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zadania prowadzenia
rachunkowości wg. P. Maimberga





5
bieżąca kontrola zdarzeń gospodarczych,
kontrola stanu majątkowego,
obliczanie wyników działalności
przedsiębiorstwa,
dostarczanie liczb do analizy działalności
przedsiębiorstwa,
dostarczanie liczb do planowania operacyjnego
i strategicznego.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawowe grupy zagadnień
rachunkowości
6

dokumentacja zdarzeń gospodarczych,

księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa,

księgowość wartościowa-finansowa,

formy techniczne księgowości,

prowadzenie księgowości i jej organizacja.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Węższy i szerszy zakres
rachunkowości
* księgowość wartościowa,
* kalkulacje, rachunek kosztów,
* taksacja – wycena
* sprawozdawczość finansowa
* statystykę
7
* planowanie
Zakres
Zakres
węższy
szerszy
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Księgowość wartościowa
Najważniejszym zakresem rachunkowości jest
księgowość.
Jest
to
zespół
zapisów
prowadzonych, którego celem jest ujęcie stanu
jak i zmian w stanie środków produkcji i
zobowiązań,
ewidencja
przebiegu
procesu
produkcji oraz obliczenie wyniku finansowego
przedsiębiorstwie.
8
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Kalkulacje
Przez
pojęcie
kalkulacji
rozumiemy
przeprowadzanie
różnorodnych
rachunków,
których
jest
celem
ponoszonych
ustalenie
kosztów
poziomu
działalności
produkcyjnej, usługowej lub handlowej oraz
uzyskiwanych przychodów.
9
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje kalkulacji

kalkulacje pełne - dotyczące kosztów i
produkcji całego przedsiębiorstwa.

kalkulacje niepełne - ujmują jedynie koszty i
produkcji wybranych produktów lub usług.
10
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Kalkulacje (cd)
Kalkulacje mogą być wykorzystywane w
ramach księgowości lub poza księgowo.
Przeprowadzanie
kalkulacji
przydatne
podejmowania
do
bieżących i perspektywicznych.
11
jest
bardzo
decyzji
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Taksacja
Taksacje
obejmują
produkcji
i
wycenę
wytworzonych
środków
produktów.
Potrzeba wyceny jest konieczna szczególnie
w
przypadku
zakupu
lub
sprzedaży,
dziedziczenia i t p. majątku przedsiębiorstwa.
12
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Sprawozdawczość finansowa
Sprawozdawczość finansowa ma za zadanie
dostarczenie informacji dotyczących sytuacji:
majątkowej
( na podstawie bilansu
majątkowego),
finansowej
13
( na podstawie rachunku wyników).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawowe sprawozdania
finansowe rachunkowości

bilans majątkowy,

rachunek zysków i strat,

sprawozdanie z przepływu środków
pieniężnych,

14
informacje dodatkowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawa sporządzania
sprawozdań finansowych
Sprawozdania finansowe sporządzane są na
ksiąg
podstawie
prowadzonych
Stanowią
one
w
rachunkowych
przedsiębiorstwie.
zamknięcie
działalności przedsiębiorstwa.
15
rocznej
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Szerszy zakres rachunkowości
Zgodnie
z
przyjętą
interpretacją
do
szerszego zakresu rachunkowości zaliczana
jest również:
statystyka,
planowanie.
16
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
StatystykAK.
Na podstawie sprawozdań finansowych liczby
wykorzystywane są dla celów statystycznych.
Każde przedsiębiorstwo w wyniku jego
zarejestrowania otrzymuje REGON.
Jest
to
nr
na
podstawie
którego
przedsiębiorstwo zaklasyfikowane jest do
odpowiedniego Działu itp.
17
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
KONIEC WYK.03.02. 2004
18
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Planowanie
Jak podaje Prof. Danuta Misiak planowanie w
systemie gospodarki centralnie sterowanej
było oddzielenie od ewidencji księgowej.
Dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach
finansowych
wykorzystywane
statystyce regionalnej i centralnej.
19
są
w
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Planowanie (cd)
Liczby
pochodzące
sprawozdań
z
finansowych powinny być analizowane. Na
podstawie
podejmowane
przeprowadzonej
są
decyzje
analizy
operacyjne
i
strategiczne wykorzystywane następnie w
planowaniu.
20
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rachunkowość
Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną
wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej
człowieka.
działalności
Jej
zadaniem
gospodarczej
mierniku pieniężnym.
21
jest
ewidencja
ujmowanej
w
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rachunkowość (cd)
Celem
ewidencjonowania
gospodarczych
jest
ujęcie
procesów
sytuacji
majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. W
praktyce wykorzystywane są różne definicje
rachunkowości Różnorodność tych definicji
wiąże się z szerokim zakresem ujmowanym
w rachunkowości.
22
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości
Rachunkowość jest całościowym, uporządkowanym
systemem,
który
rejestracji,
umożliwia
grupowania
i
dokonanie
pomiaru,
prezentacji
zjawisk
gospodarczych ( operacji gospodarczych), dla potrzeb
kierowania
rzeczywistym
jednostką,
stanem
gospodarczą
występującym
zgodnie
w
z
danym
podmiocie gospodarczym oraz zgodnie z przepisami
prawa.
23
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości
według A. Jarugowej (1992)
Rachunkowość to proces identyfikacji, pomiaru i
przekazywania informacji, które są potencjalnie
użyteczne
do
podejmowania
decyzji
gospodarczych, Z punktu widzenia działań, jakie
składają się na system rachunkowości, odróżnia
się: identyfikację, grupowanie, opis, ewidencję,
przetwarzanie i przekazywanie informacji o
wynikach działalności firmy, zmianach w jej
majątku i sytuacji finansowej.
24
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości
według A. Jarugowej (1992) (cd)
Rachunkowość jest współcześnie rozumiana
jako system informacyjny służący użytkownikom
do
podejmowania
zwłaszcza
decyzji
finansowych
gospodarczych,
oraz
rozliczania
kierownictwa z odpowiedzialnego i efektywnego
zarządzania powierzonym mu majątkiem.
25
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości
według K. Sawickiego (1991)
Rachunkowość jest to całościowy i zwarty
system
ciągłego
i
systematycznego
gromadzenia i przetwarzania oraz prezentacji
informacji ekonomicznej. W rachunkowości
wykorzystuje się określone metody, reguły
postępowania
i
urządzenia
ewidencyjne,
umożliwiające rejestrację stanu i zmian majątku
jednostki,
źródeł
jego
finansowania,
dokonywanych
operacji
gospodarczych
i
wyników działalności
26
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości
według S. Skrzywana )
Rachunkowość jest szczególnym rodzajem
jednostkowej ewidencji gospodarczej, ponieważ
ma ściśle określony podmiot i przedmiot oraz
stanowi zamknięty system ewidencji ciągłej (w
czasie), jest, więc ściśle określonym układem
metod, zasad i reguł ujmowania, grupowania,
prezentowania i interpretowania wyrażonych w
przedmiocie ewidencji.
27
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja rachunkowości (cd)
Profesor Włodzimierz Brzezin (1988) uważa,
że przyjmując rachunkowość jako system
ewidencyjny,
składają
księgowość,
rachunek
sprawozdawczość.
28
się
na
kosztów
nią
i
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Tradycyjne ujęcie rachunkowości schemat
Rachunkowość
Rachunek kosztów
29
Źródło: Brzezin W. 1998
Księgowość
Sprawozdawczość
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Cele i funkcje prowadzenia
rachunkowości
Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości
są bardzo szerokie. Ukształtowana obecnie
rachunkowość posiada swoje korzenie w
średniowieczu. Należy podkreślić, że rozwój
rachunkowości był nieodłącznie związany z
rozwojem gospodarczym świata.
30
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcje rachunkowości
(za R. Manteuffel)
31

informacyjna,

zarządcza,

kontrolna,

dowodowa,

analityczna,

statystyczna.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja informacyjna
Jest
nadrzędną
Wyznacza
ona
funkcją
rachunkowości.
rachunkowości
rolę
przygotowywania i dostarczania informacji
ekonomicznych i finansowych na potrzeby:
wewnętrzne
zewnętrzne
32
danej jednostki gospodarczej,
- dla jednostek i urzędów.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja zarządcza
Jest bardzo istotna w bieżącym rozwoju
przedsiębiorstwa.
Realizowana jest w ramach działalności:
bieżącej,
perspektywicznej.
33
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja zarządcza (cd)
Informacje zbierane i prezentowane są
pod kontem ich
kierownictwa
w
przydatności dla
celu
podejmowanej decyzji.
34
optymalizacji
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja kontrolna
Dane
liczbowe
rachunkowość
zgromadzone
są
przez
wykorzystywane
również przez organy wewnętrznej i
zewnętrznej kontroli.
35
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja kontrolna (cd)
Rachunkowość umożliwia kontrolę:
36

wiarygodności,

kompletności,

terminowości dostarczanych informacji.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja kontrolna (cd)
Rachunkowość pozwala również na
ochronę
poprzez
majątku
przedsiębiorstwa
kontrolę
odpowiedzialnych
materialnie
powierzone im mienie.
37
osób
za
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja dowodowa
Wiąże się ona z obowiązkiem przechowywania
dowodów księgowych. Dane liczbowe zgromadzone
przez
rachunkowość
podlegają
obowiązkowemu
przechowywaniu przez okres 5 lat.
W przypadku postępowania sądowego są one
dowodami w sprawie.
38
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja analityczna
Powiązana
jest
z
analizą
sprawozdań
finansowych sporządzanych obowiązkowo na
podstawie
znowelizowanej
Ustawy
o
Rachunkowości przez jednostki prowadzące
księgowość.
39
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcja statystyczna
się
Wiąże
sprawozdań
ona
do
z
obowiązkiem
urzędów
składania
statystycznych,
zajmujących się oceną sytuacji gospodarczej
branż
i
działów
gospodarki
narodowej.
Na
podstawie danych statystycznych tworzony jest
obraz sytuacji gospodarczej całego kraju.
40
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Międzynarodowe Standardy
Rachunkowości
Postęp gospodarczy i naukowo-techniczny oraz
rozwój międzynarodowego podziału pracy wymusił
doskonalenie procesów rachunkowości jak i
rozszerzenie jej zakresu.
Rozwijana
ostatnio
międzynarodowa
współpraca gospodarcza w związku z powstaniem
Wspólnoty Europejskiej wpłynęła na to, że
rachunkowość w wysoko rozwiniętych krajach jest
standaryzowana.
41
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Międzynarodowy Komitet
Standardów Rachunkowości
Standaryzacja rachunkowości nastąpiła w wyniku
powstania
międzynarodowych
standardów
rachunkowości.
Standardy rachunkowości opracowane zostały przez:
Międzynarodowy Komitet Standardów
Rachunkowości
( International Accounting Standards Committee IASC).
42
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Międzynarodowy Komitet
Standardów Rachunkowości
Komitet jest organizacją prywatną i powołany
został
przez
środowiska
zawodowe
rachunkowości.
Umowa zawarta została przez stowarzyszenia
zawodowe 9 krajów:
Austrii, Kanady, Francji, Japonii, Meksyku,
Holandii, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Stanów
Zjednoczonych Ameryki oraz RFN.
43
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
IASC
Polska
przystąpiła do Międzynarodowej
Federacji Księgowych (International Federation
of Accountats IFAC) w 1989 r. W związku z tym
Polska uczestniczy od 1989 r. w pracach
Międzynarodowego
Komitetu
Standardów
Rachunkowości (IASC). Komited zlokalizowany
jest w Londynie.
44
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MSR
Opracowane standardy rachunkowości nie mają
charakteru przepisów prawnych.
Są jednak uwzględniane przy opracowywaniu
regulacji prawnych w zakresie rachunkowości
danego kraju. Ważną rolę przy standaryzacji i
harmonizacji sprawozdań finansowych odgrywają
dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej.
45
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dyrektywy Rady Wspólnoty
Europejskiej
Przyznanie
Polsce
statusu
członka
stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską ma
dla Polski podstawowe znaczenie zgodność
rachunkowości i sprawozdań finansowych z
międzynarodowymi dyrektywami, które stanowią
ponadpaństwowe normy prawa.
46
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Nowelizacja przepisów prawnych
Przyznanie
Polsce
statusu
członka
stowarzyszonego ze Wspólnotą
Europejską w
spowodowało
konieczność
roku
1989
dostosowania
rachunkowości
w
Polsce
do
Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
47
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Akty prawne
Zmiany te wprowadzane zostały poprzez:
 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15
stycznia 1991 r.
 Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r.
( Dz. U. Nr 121, poz. 591). Ustawa jako akt
prawny wyższej rangi jest spełnieniem jednego
z
podstawowych
warunków
Układu
Stowarzyszeniowego
Polski
z
Unią
Europejską.
48
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawa aktów prawnych
49
Podstawa do opracowania ustawy:
 postanowienia zawarte w dyrektywach EWG,
 standardy rachunkowości wydane przez
komitet Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości ( ISAC - International
Accounting Standards Committee ),
 międzynarodowe wytyczne rewizji finansowej
wydane przezMiędzynarodowy Komitet
Zawodowych Norm Rewizji Finansowej ( IAPC
- International Auditing Practices Committee ).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Międzynarodowe Standardy
Międzynarodowe uregulowania dotyczyły
przyjętych zasad w zakresie:
rachunkowości,
sprawozdawczości
rewizji
50
finansowej.
finansowej,
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasady rachunkowości
Możliwość otrzymania porównywalnej informacji
zapewniają
przyjęte przez kraje Wspólnoty
Europejskiej zasady rachunkowości. Są nimi:
51
zasada
ciągłości,
zasada
memoriału
zasada
ostrożnej wyceny
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada ciągłości
Zasada
ciągłości,
polega
na
jednakowym
grupowaniu operacji gospodarczych na kontach,
obliczaniu odpisów amortyzacyjnych tą samą
metodą, wycenie aktywów i pasywów oraz
ustaleniu wyniku finansowego.
52
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada memoriału
Zasada
memoriału
rachunkowości
mówiąca
wszystkich
ujęciu
w
przychodów
i
o
związanych z nimi kosztów dotyczących danego
roku obrotowego, niezależnie od terminu zapłaty.
53
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada ostrożnej wyceny
Zasada
ostrożnej
obowiązkowe
wyceny,
dokonywanie
potwierdzająca
realnej
wyceny
aktywów i pasywów, przychodów i związanych z
nimi
kosztów
nadzwyczajnych.
54
oraz
zysków
i
strat
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasady rachunkowości
Przykładowo podane zasady mają istotny wpływ
na
sposób
zwłaszcza
prowadzenia
na
rzetelność
jasneprezentowanie.
55
rachunkowości,
danych
i
a
ich
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawowe grupy zagadnień
rachunkowości
dokumentacja
zdarzeń gospodarczych,
księgowość
gospodarcza
(magazynowa)
ilościowa,
księgowość
formy
56
wartościowa-finansowa,
techniczne księgowości,
prowadzenie
księgowości i jej organizacja.
1. Zdarzenia gospodarcze i
ich dokumentowanie
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Pojęcie zdarzenia gospodarczego
Zdarzenia gospodarcze są to fakty, jakie
mają miejsce w czasie trwania procesu
produkcji. Zdarzeniami gospodarczymi jest
np.
zakup
uregulowanie
środków
do
zobowiązań,
produkcji,
uzyskanie
rachunku za energię elektryczną itp.
58
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawa dokumentacji księgowej
Zdarzenia
gospodarcze
udokumentowane
księgowego
w
być
postaci
dokumentu
nazywanego
również
dowodem księgowym.
59
muszą
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawa prawna zapisu
księgowego.
Ustawa o Rachunkowości w & 20. pkt. 1
stwierdza:
„podstawą
rachunkowych
stwierdzające
gospodarczych”.
60
są
zapisów
dowody
dokonanie
w
księgach
księgowe
operacji
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Cechy dowodu księgowego
Dokument - dowód księgowy musi być:

jasny,
czytelny,
jednoznacznie
W
61
określający zdarzenie.
księgowości
dokumentu.
nie
ma
zapisu
bez
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dowód niezależnie od jego rodzaju
i charakteru musi posiadać:







62
nazwę dokumentu,
nr dowodu księgowego,
datę lub daty zdarzenia gospodarczego,
określenie
nazw
adresów
i
stron
uczestniczących w zdarzeniu gospodarczym,
przedmiot i opis operacji gospodarczej,
podpisy osób odpowiedzialnych,
zapis oryginału lub kopii dowodu księgowego.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podział dowodów księgowych
(art. 21 ust. 5 UR)

dowody
zewnętrzne
obce
otrzymane
od
kontrahentów przedsiębiorstwa,

dowody zewnętrzne własne przekazywane w
oryginale kontrahentom przedsiębiorstwa,

dowody
wewnętrzne
ewidencjonujące
operacje wewnątrz danego przedsiębiorstwa.
63
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inne dowody będące podstawą
księgowania
64

zbiorcze, wykorzystywane do łącznego księgowania
zbioru dowodów księgowych.

korygujące, ich celem jest korekta wcześniejszych,
błędnie dokonanych zapisów na dokumencie,

zastępcze, które są wystawione do czasu otrzymania
zewnętrznego obcego dowodu księgowego,

rozliczeniowe, sporządzane są wówczas, gdy
zaistnieje potrzeba dokonania zapisów według nowych
kryteriów klasyfikacji.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Klasyfikacja dokumentów
Jak
stwierdza
podstawową
księgowych
klasyfikacja.
65
R.
Manteuffel
podziału
jest
ich
(1961)
dokumentów
merytoryczna
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Merytoryczna klasyfikacja
dokumentów
W
ramach
wyróżniamy:

pierwsza
merytorycznej
grupa,
udokumentowanie
której
stanu
klasyfikacji
zadaniem
aktywów
jest
i
zobowiązań na pierwszy dzień istnienia
firmy, jak
również na pierwszy dzień
nowego roku obrachunkowego,
66
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Merytoryczna klasyfikacja
dokumentów (cd)

druga grupa dokumentów ma za zadanie
uchwycenie zmian w stanie aktywów i
pasywów
oraz
ewidencję
procesu produkcyjnego
67
przebiegu
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Merytoryczna klasyfikacja
dokumentów (cd)

trzecia grupa dowodów księgowych ma za
zadanie uchwycenie stanu posiadanych
środków i zobowiązań na ostatni dzień roku
obrachunkowego,
grudnia.
68
zwykle
na
dzień
31
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Merytoryczna klasyfikacja
dokumentów księgowych
Wyróżniamy dokumenty:

Stanu
środków
i
zobowiązań
(inwentaryzacja);

Ewidencja
pasywów
zmian
oraz
stanu
ewidencja
procesów produkcyjnych.
69
aktywów
i
przebiegu
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwentaryzacja
Wszystkie posiadane w przedsiębiorstwie
aktywa, jak i zobowiązania podlegają
inwentaryzacji. Treść art. 4 ust. 1 UR
stwierdza,
że
podmioty
gospodarcze
zobowiązane są do wykorzystywania zasad
rachunkowości
w
sposób
prawidłowy,
zapewniający rzetelne i jasne przedstawienie
sytuacji majątkowej i finansowej oraz
zaprezentowanie wyniku finansowego .
70
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Termin przeprowadzenia
inwentaryzacji
Termin i częstotliwość inwentaryzacji jest
dotrzymany, jeżeli inwentaryzację składników
aktywów ( z wyjątkiem aktywów pieniężnych
papierów wartościowych itp.) rozpoczęto nie
wcześniej niż 3 miesiące przed zakończeniem
roku obrachunkowego i zakończono do dnia
15 stycznia następnego roku.
71
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dodatkowe terminy
przeprowadzania inwentaryzacji
Inwentaryzacje przeprowadza się również na
dzień zakończenia działalności gospodarczej
oraz na dzień poprzedzający postawienie firmy
w
stan
likwidacji
przeprowadzonej
lub
upadłości.
inwentaryzacji
Wyniki
należy
odpowiednio udokumentować i powiązać z
72
zapisami w księgach rachunkowych.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi wobec inwentaryzacji
Istotne jest ażeby inwentaryzacja spełniała wymóg:
rzetelności,
prawidłowości

bezbłędności
i kompletności,
i
sprawdzalności
posiadanych aktywów i pasywów.
73
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Istota inwentaryzacji
Istotą inwentaryzacji jest aby każdy składnik
aktywów i pasywów był przed sporządzeniem
sprawozdania finansowego zinwentaryzowany.
Składniki
aktywów
przedstawiać
realne
i
i
muszą
pasywów
prawdziwe
wartości
każdej jednostki aktywów lub pasywów.
74
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Odpowiedzialność za
przeprowadzenie inwentaryzacji
Kierownikowi jednostki nie może przekazać
odpowiedzialności
za
przeprowadzanie
inwentaryzacji innej osobie. Odpowiedzialność
kierownika jednostki polega na właściwym
przygotowaniu, przeprowadzeniu i rozliczeniu
inwentaryzacji.
75
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje inwentaryzacji
Wyróżniamy:

inwentaryzację pełną dotyczącą
całego
przedsiębiorstwa,

inwentaryzację
niepełną
jedynie określone jego części.
76
obejmującą
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Podstawowe zadania
inwentaryzacji

ustalenie stanu rzeczywistego,

porównanie jego ze stanem ewidencyjnym,

uchwycenie
inwenturowych.
77
i
wyjaśnienie
różnic
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Różnice inwenturowe
zawinione,
niezawinione.
78
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wyjaśnienie różnic inwenturowych
Wyjaśnienie i rozliczenie różnic pomiędzy
stanem rzeczywistym, wykazanym w czasie
inwentaryzacji
a
stanem
w
księgach
rachunkowych należy ujawnić i rozliczyć w
tym roku obrachunkowym, którego dotyczyła
inwentaryzacja.
79
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów i pasywów
objęte inwentaryzacją

środki trwałe oraz wartości niematerialne i
prawne,

składniki aktywów finansowych,

środki trwałe w budowie,

maszyny i urządzenia przeznaczone do
montażu,
80
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów i pasywów
objęte inwentaryzacją (cd)

rzeczowe składniki aktywów obrotowych
(surowce, materiały, części zamienne itp.),

produkcji w toku,

środki pieniężne na rachunkach bankowych
oraz zobowiązania z tytułu zaciągniętych
kredytów bankowych,

81
gotówka w kasie,
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów i pasywów
objęte inwentaryzacją (cd)

rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne,

potwierdzone
salda
kontrahentami,
rozrachunków
potwierdzenie
z
sald
należności i zobowiązań,

inne
przedmioty
przedsiębiorstwa.
82
będące
w
posiadaniu
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Przedmioty objęte jedynie
ewidencją ilościową
83
wyposażenia

przedmioty
drobnego
zużywające się stopniowo,

rzeczowe zapasy majątku obrotowego, które
zostały zaliczone w momencie ich zakupu w
koszty
oraz
znajdujące
się
w
przedsiębiorstwie obce składniki majątku,

składniki nie wykazywane w bilansie a
posiadane przez przedsiębiorstwo.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres inwentaryzacji środków
pieniężnych
Inwentaryzacji podlegają:
środki
pieniężne,
czeki,
weksle,
papiery
84
wartościowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów obrotowych i ich
inwentaryzacja
85

substancje płynne,

substancje sypkie składowane w pryzmach,
kopcach, nietypowych pojemnikach (węgiel,
cement, nasiona itp.)

wyroby hutnicze, szkło, stal,

drewno (tarcica, dłużyca),

produkcja w toku,

bele, zwoje, szpule itp.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zadania inwentaryzacji środków
trwałych




86

ustalenie ich rzeczywistego stanu, ilości,
klasyfikacji, miejsca ich położenia.
ustalenie własności składników majątku,
nieruchomości i gruntów,
ustalenie
środków
trwałych
obcych,
znajdujących się w leasingu, dzierżawie, itp.
ustalenie środków trwałych przeznaczonych do
likwidacji (nieprzydatnych, zbędnych itp.)
ujawnienie wykonywanych modernizacji.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwentaryzacja drogą weryfikacji
W
ramach
środków
trwałych
możliwa
jest
inwentaryzacja drogą weryfikacji. Weryfikacji
podlegają środki trwałe, do których dostęp jest
utrudniony. Są to posiadane grunty, maszyny oraz
urządzenia wchodzące w skład środków trwałych
w budowie.
87
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwentaryzacja drogą
potwierdzenia sald
88
Potwierdzenie sald dotyczy inwentaryzacji
następujących pozycji:
wszelkiego
rodzaju
środki
pieniężne
zgromadzone na rachunkach bankowych
(lokaty, kredyty),
należności, kredyty, zobowiązania, z wyjątkiem
rozrachunków z pracownikami,
powierzone
kontrahentowi
składniki
majątkowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwentaryzacja aktywów obcych
Inwentaryzacja
obejmuje
również
aktywa
obce (art. 25 ust. 2) znajdujące się w
jednostce.
jednostek
Obowiązek
ten
świadczących
transportowe, spedycyjne itp.
89
nie
dotyczy
usługi
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Sposób przeprowadzania
inwentaryzacji

Spis z natury wymienionych wyżej środków
znajdujących się w przedsiębiorstwie;

Uzgodnienie sald z kontrahentami, bankami itp.

Szczególnie trudna jest inwentaryzacja produkcji
w toku i środków trwałych w budowie.
90
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dowody księgowe ewidencjonujące
zmiany zachodzące w
przedsiębiorstwie dotyczą :
91

ewidencji środków trwałych,

ewidencji gospodarki magazynowej,

ewidencji działalności finansowej,

ewidencji pracy i płac.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dokumenty dotyczące środków
trwałych:
92

Dowód przyjęcia środka trwałego OT,

Protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego
PT,

Protokół odbioru technicznego (kolaudacji)
środka trwałego, po zakończeniu budowy środka
trwałego,

Dowód zmiany użytkowania środka trwałego MT,

Dowód likwidacji środka trwałego LT.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dokumenty dotyczące ewidencji
gospodarki magazynowej
93

Dowód przyjęcia do magazynu PZ,

Dowód wydania z magazynu WZ,

Dowód przesunięcia międzymagazynowego Mn,

Dowód pobrania z magazynu Rw,

Dowód zwrotu do magazynu Zw,

Dowód przyjęcia odpadów Po,

Dowód przyjęcia wyrobów lub półfabrykatów Pw.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dokumenty ewidencji działalności
finansowej
94

Dowód wpłaty KP – kasa przyjmie,

Dowód wypłaty KW – kasa wypłaci,

Wniosek o zaliczkę,

Rozliczenie zaliczki,

Rozliczenie wyjazdu służbowego (delegacja),

Raport kasowy, dowód zbiorczy,

Faktura VAT (zakup),
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dokumenty ewidencji działalności
finansowej (cd)
95

Faktura VAT (sprzedaż),

Faktura korygująca, w przypadku błędnego
wystawienia faktur VAT,

Bankowy dowód wypłaty,

Bankowy dowód wpłaty,

Dokument dotyczący udzielenia (otrzymania)
rabatów, bonifikat, skont.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dowody księgowe dotyczące pracy
i płac (cd)





96 
Lista wypłat wynagrodzeń pracownikom w
czasie ich niezdolności do pracy (choroby),
Lista wypłat wynagrodzeń dodatkowych (premii,
nagród itp.).
Lista wypłat zasiłków rodzinnych, opiekuńczych,
chorobowych macierzyńskich,
Lista wypłat zaliczek wynagrodzenia,
Rachunek za wykonane prace zlecone,
Rachunek za umowę o dzieło.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dowody księgowe dotyczące pracy
i płac





97
Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na
podstawie umowy o pracę,
Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na
podstawie umowy zlecenia,
Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na
podstawie umowy o dzieło,
Lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na
podstawie umów agencyjnych,
Lista wynagrodzeń akwizytorów, pośredników,
komitentów,
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Pozostałe dokumenty księgowe

Polecenie księgowania,

Dokumenty wtórne, zbiorcze, zastępcze,
rozdzielniki itp.

Inne dokumenty będące podstawą
księgowania.
98
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje zdarzeń gospodarczych i
ich wpływ na bilans majątkowy
Suma bilansowa nie ulega zmianie

przesunięcie w aktywach
A1 + A2 + (A3 + n) + (A4 - n) = P
Przykład: Pobrano gotówkę z banku do kasy
99
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje zdarzeń gospodarczych i
ich wpływ na bilans majątkowy (cd)
Suma bilansowa nie ulega zmianie

przesunięcie w pasywach
A = P1 + (P2 + n) + (P3 - n) + P4
Przykład: Przeksięgowano wynik finansowy na
konto funduszu własnego.
100
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje zdarzeń gospodarczych i
ich wpływ na bilans majątkowy (cd)
Suma bilansowa ulega zmianie
- zwiększenie aktywów i pasywów
A1 + (A2 +n) + A3 + A4 = (P1 + n) + P2 + P3 + P4
Przykład: Zaciągnięto kredyt inwestycyjny
101
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje zdarzeń gospodarczych i
ich wpływ na bilans majątkowy (cd)
Suma bilansowa ulega zmianie

zmniejszenie aktywów i pasywów
A1 + A2 + (A3 - n) + A4 = P1 + (P2 - n ) + P3 + P4
Przykład: Skradziono nieubezpieczony ciągnik
102
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
2. Księgowość gospodarcza
(magazynowa)
Księgowość
gospodarcza
(magazynowa)
ilościowa - ujmuje zdarzenia gospodarcze w
mierniku ilościowym: w kg, sztukach, litrach itp.
Jej
zadaniem
obrotowych.
103
jest
ewidencja
aktywów
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rachunek księgowości ilościowej
Rachunek
księgowości
ilościowej,
magazynowej
można przedstawić w formie uniwersalnej:
Sp + P – R = Sk
Przedstawiony
wzór
jest
bardzo
przedstawienia bilansu zapasów
104
przydatny
do
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
3. Księgowość wartościowa
(finansowa).
Podstawowe zagadnienia księgowości
finansowej:
105

Konto księgowe i jego funkcjonowanie,

Metody zapisu księgowego,

Bilans majątkowy
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konta księgowe ich definicja i
rodzaje
Konto księgowe jest to podstawowe urządzenie
księgowe,
służące
ewidencji
i
procesów
do
kontroli
klasyfikacji
aktywów,
gospodarczych
rachunkowej
pasywów
danej
oraz
jednostki
gospodarczej. Konto musi zawierać nazwę i symbol
konta.
106
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje kont księgowych
Wyróżniamy:
107

konta pojedyncze,

konta podwójne.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konto pojedyncze
Konto pojedyncze
Winien (Wn), Debet (Dt)
Data
Nr
dowodu
Nazwa..Kasa..................symbol..100................
Ma (Ma), Credit (Ct)
Nr konta
korespondującego
Treść
Suma
Wn
108
Ma
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konto podwójne
Konto podwójne
Nazwa ...................... symbol ...............................
Winien (Wn), Debet (Dt)
Data
109
Rodzaj i
nr
dowodu
Symbol
konta
korespon
dującego
Ma (Ma), Credit (Ct)
Treść
zapisu
Kwota
zł
Data
Rodzaj i
nr
dowodu
Symbol
konta
koresponduj
ącego
Treść
zapis
u
Kwota
zł
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Schemat konta teowego
Dla
celów
interpretacji
funkcjonalności
konta
wyróżniamy konta teowe. Ich kształt przypomina dużą
literę T.
Schemat konta teowego
Dt
110
Nazwa ................... Symbol
Ct
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metody zapisu księgowego
111
Metoda
zapisu pojedynczego,
Metoda
zapisu podwójnego.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada obowiązująca przy
metodzie zapisu pojedynczego

Brak jest uporządkowanego planu kont,

Zdarzenia gospodarcze księgowane są tylko jeden
raz.
112
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada obowiązująca przy
metodzie zapisu podwójnego

Każde zdarzenie księgowane jest na dwóch
kontach przeciwstawnych (korespondujących),

Po przeciwnych stronach tych kont,

Suma zapisu na tych kontach jest identyczna.
“a”
“b”
300
113
300
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Otwieranie i zamykanie kont
księgowych
Konta księgowe mogą być otwierane wartością
bilansu otwarcia (konta bilansowe). Zapis po stronie
Wn konta (po stronie lewej) nazywamy jego obrotami
strony winien. Zapisy strony Ma (po prawej)
nazywamy obrotami strony Ma. Na zakończenie
okresu obrachunkowego (miesiąca, kwartału, roku)
dodajemy obroty strony Winien i Ma. Różnicę
obrotów nazywamy saldem. Nazwa salda pochodzi od
strony przeciwnej.
114
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Otwieranie i zamykanie kont
księgowych (cd)
Otwieranie i zamykanie kont przedstawiamy na
przypadkowych dwóch kontach “a” i “b”.
“a”
BO
115
“b”
200
240
400
120
Obroty razem
600
Saldo debetowe
120
480
Obroty ogółem
600
600
250
120
Obroty razem
Saldo kredytowe
250
110
360
Obroty ogółem
360
360
BO
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje kont księgowych i ich
funkcjonowanie
Konta księgowe dzieli się na:

konta bilansowe, bez wynikowe,

konta wynikowe - niebilansowe.
Konta bilansowe – bez wynikowe dzieli się na konta:
116

aktywów,

pasywów.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje kont księgowych i ich
funkcjonowanie (cd)
Konta aktywów funkcjonują w sposób następujący. Na
kontach aktywów saldo z b.o. i wszelkie zwiększenia
księguje się po stronie W-N, a wszelkie zmniejszenia
aktywów po stronie MA.
Natomiast na kontach pasywów b.o. jak i zwiększenie
pasywów księgujemy po stronie MA, a zmniejszenie
pasywów po stronie W-N.
117
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje kont księgowych i ich
funkcjonowanie (cd)
Konta aktywów zamykają się
saldem debetowym, a konta
pasywów saldem kredytowym.
118
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Funkcjonowanie kont księgowych
Schematycznie funkcjonowanie kont bilansowych
przedstawiamy na kontach teowych.
P
A
b.o.
+
119
b.o.
-
-
+
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konta niebilansowe – wynikowe
Konta niebilansowe - wynikowe wykorzystywane
są do obliczania wyniku finansowego. Konta te
reprezentowane są przez:
120

konta kosztów,

konta produkcja (przychodów).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konta niebilansowe – wynikowe (cd)
Na koncie kosztów wszelkie zwiększenia księgujemy po
stronie winien (w ciężar konta).
Konto to na koniec okresu obrachunkowego ma saldo
debetowe.
Na konta przychodów (lub produkcji) wszelkie
zwiększenie księgowane są po stronie ma (w dobro
konta).
Saldo konta przychodów (lub produkcji) jest saldem
kredytowym.
121
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konta niebilansowe – wynikowe (cd)
Koszty
Przychody
+
+
Wynik finansowy
K
122
P
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Konta niebilansowe – wynikowe (cd)
Saldo kont koszty i produkcja przenosimy na konto wynik
finansowy. Po przeniesieniu sald wymienionych kont
dokonujemy zamknięcia konta wynik finansowy. Jeżeli
obliczone saldo będzie kredytowe, przedsiębiorstwo
uzyskało stratach. Saldo kredytowe tego konta mówi o
poniesionych zysk.
123
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Plan kont księgowych
Zakładowy plan kont jest podstawowym
segmentem
dokumentacji
księgowej,
której zadaniem jest określenie przyjętych
przez
jednostkę
rachunkowości.
124
gospodarczą
zasad
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Plan kont księgowych (cd)
Plan kont powinien zawierać następujące zespoły kont:
Zespół 0 – Aktywa trwałe
Zespół 1 – Środki pieniężne oraz krótkoterminowe aktywa finansowe
Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia
Zespół 3 – Materiały i towary
Zespół 4 – Koszty według rodzajów i ich rozliczenie
Zespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe
Zespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem
Zespół 8 – Kapitały własne, fundusze specjalne i wynik finansowy
125
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Bilans majątkowy
Bilans
majątkowy
jest
podstawowym
sprawozdaniem finansowym, w którym zostaje
ukazany
majątek
jednostki
gospodarczej,
jednocześnie w ujęciu rzeczowym i finansowym.
126
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Definicja bilansu
Bilans
majątkowy
zestawienie
jest
aktywów
to
dwustronne
i
pasywów
przedsiębiorstwa na określony dzień, nazywany
momentem bilansowym.
127
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Formy bilansu
Bilans może wystąpić w postaci dwustronnej
tabeli lub dwuczęściowego zestawienia, w
którym
jedna
część
ujmuje
majątek
przedsiębiorstwa (aktywa) w druga źródła jego
finansowania (pasywa). Formy techniczne
bilansu majątkowego wykorzystywane w
świecie są różne.
128
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Schemat bilansu
BILANS MAJĄTKOWY
AKTYWA
129
PASYWA (FUNDUSZE)
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa i pasywa.
Aktywa (środki gospodarcze) noszą również
nazwę majątku przedsiębiorstwa.
AKTYWA = MAJĄTEK
Pasywa,
nazywane
są
inaczej
źródłami
finansowania (pochodzenia) aktywów.
PASYWA = KAPITAŁY WŁASNE + KREDYTY
+ ZOBOWIĄZANIA
130
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zasada równowagi bilansowej
Sporządzając
naczelna
bilans
zasada
majątkowy
równowagi
obowiązuje
bilansowej
zgodnie, z którą ogólna kwota aktywów musi
być równa łącznej sumie pasywów.
A = P
131
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
T-Bilans
Bilans majątkowy można również przedstawić w
formie schematu wykorzystując konto teowe.
132
A1
A2
A3
A4
B1
B2
B3
B4
ΣA
ΣP
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Elementy bilansu majątkowego

nazwa i numer statystyczny (Regon) jednostki
sporządzającej bilans,

data na którą bilans został sporządzony,

data sporządzenia bilansu,

wyszczególnienie grup i pozycji aktywów i
pasywów z podaniem ich wartości,
133
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Elementy bilansu majątkowego (cd)

suma bilansową zarówno dla aktywów i
pasywów, tak aby widoczne było
zbilansowanie,

podpis kierownika jednostki, z podaniem daty
podpisu,

podpis osoby upoważnionej do sporządzania
bilansu majątkowego.
134
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Cechy bilansu majątkowego
135

prawdziwy,

ciągły,

jasny.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Prawdziwość bilansu
Prawdziwość
bilansu
określa
fakt
jego
sporządzenia na podstawie inwentarza. Jest to
podstawowa cecha a zarazem i warunek
sporządzenia bilansu majątkowego.
136
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ciągłość bilansu
Ciągłość bilansu określona jest tym, iż bilans
zamknięcia określonego roku gospodarczego
powinien być identyczny z bilansem otwarcia
roku kolejnego.
137
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
„Odstępstwa” od zasady ciągłości
W ramach ciągłości bilansu mogą występować
jednak dwie sytuacje, które nie podważają
cechy ciągłości bilansu.
podział
przedsiębiorstwa na dwie lub więcej
jednostek,
urzędowa
138
zmiana cen na dzień 1 stycznia.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa
Wartości niematerialne i prawne
A
K
T
Y
W
A
AKTYWA
TRWAŁE
Środki trwałe
Rzeczowe
Środki trwałe w budowie
aktywa
trwałe
Zaliczki na środki trwałe w budowie
Inwestycje długoterminowe
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Zapasy
AKTYWA
OBROTOWE
Należności krótkoterminowe
Inwestycje krótkoterminowe
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
139
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wartości niematerialne i prawne
Wartości niematerialne i prawne są to nabyte
przez jednostkę prawa majątkowe nadające się
do gospodarczego wykorzystania o okresie
użytkowania dłuższym niż rok.
140
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki wartości niematerialnych
i prawnych

prawa majątkowe,

koszty zakończonych prac rozwojowych,

wartość firmy,

zaliczki na wartości niematerialne i prawne.

autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne
oraz prawa do wynalazków itp.
141

inne wartości niematerialne i prawne.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rzeczowe aktywa trwałe
142

środki trwałe,

środki trwałe w budowie,

zaliczki na środki trwałe w budowie.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Środki trwałe
Środki trwałe są użytkowane dłużej niż 1 rok.
Środki trwałe muszą być kompletne, zdatne do
użytku i przeznaczone do użytku jednostki. Do
środków trwałych nie zalicza się inwestycji
nabywanych
materialnych.
143
w
celu
uzyskania
korzyści
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki środków trwałych
144

grunty, prawa wieczystego ich użytkowania,

budynki i budowle,

maszyny i urządzenia,

środki transportu,

inwentarz żywy,

środki trwałe obce, jeżeli tak stanowi umowa
leasingu.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Środki trwałe w budowie i zaliczki
na środki trwałe w budowie
Do środków trwałych w budowie zaliczamy
istniejące środki trwałe poddane modernizacji,
powiększając
ich
przeprowadzonych
wartość
prac
o
koszt
ulepszających
te
środki. Ostatnią grupą zaliczaną do środków
trwałych są zaliczki na prowadzoną budowę
środków trwałych.
145
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zaliczki na środki trwałe w budowie
Zaliczki na środki trwałe w budowie, są to
wydatkowane środki pieniężne na rzecz innych
podmiotów
lub
instytucji,
których
zwrot
spodziewany jest w postaci konkretnej pracy,
konkretnej
rzeczy,
lub
innych
świadczeń
koniecznych do realizacji zadania w postaci
trwałego obiektu w budowie.
146
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Należności długoterminowe
Należności długoterminowe są kolejną grupą
zaliczaną do aktywów trwałych. Zaliczamy do
nich należności od jednostek powiązanych oraz
pozostałych jednostek.
147
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwestycje długoterminowe
Do inwestycji długoterminowych zaliczane
grupy aktywów nabyte w celu uzyskiwania
korzyści
ekonomicznych.
Korzyściami
ekonomicznymi będzie przyrost wartości
aktywów oraz uzyskiwania przychodów w formie
odsetek, dywidend (udziału w zyskach). Do
inwestycji zaliczane mogą być również inne
pożytki wynikające z transakcji handlowych.
148
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe
Ostatnią
grupę
stanowią
długoterminowe
rozliczenia międzyokresowe. W skład tej
grupy zaliczamy aktywa z tytułu odroczonego
podatku dochodowego oraz inne rozliczenia
międzyokresowe.
149
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa obrotowe
Do aktywów obrotowych zaliczamy tą część
aktywów
przedsiębiorstwa,
przeznaczone
do
zbycia
lub
które
są
zużycia
w
przedsiębiorstwie w ciągu 12 miesięcy lub w
ciągu
normalnego
cyklu
operacyjnego,
właściwego dla danej działalności produkcyjnej
wówczas, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.
150
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów obrotowych







151
zapasy materiałów, półproduktów,
produkcję w toku,
produkty gotowe, towary oraz zaliczki na
dostawy,
należności krótkoterminowe,
inwestycje krótkoterminowe,
środki pieniężne w kasie i na rachunkach
bankowych, inne środki pieniężne,
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Pasywa przedsiębiorstwa
Do
pasywów
wszystkie
źródła
przedsiębiorstwa
finansowania
zaliczamy
działalności
przedsiębiorstwa. Pasywa podzielone są na
dwie podstawowe grupy. Grupa pierwsza to
kapitały (fundusze) własne, natomiast druga
grupa
to
zobowiązania
zobowiązania.
152
i
rezerwy
na
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Pasywa
Kapitał (fundusz) podstawowy
P
A
S
Y
W
A
153
Należne wpłaty na kapitał podstawowy
KAPITAŁY
(FUNDUSZE)
WŁASNE
Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
Kapitał (fundusz) zapasowy
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
Zysk (strata) z lat ubiegłych
Zysk (strata) netto
Rezerwy na zobowiązania
ZOBOWIĄZANIA I Zobowiązania długoterminowe
REZERWY NA
Zobowiązania krótkoterminowe
ZOBOWIĄZANIA
Rozliczenia międzyokresowe
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Pochodzenie kapitałów własnych
K
A
P
I
T
A
Ł
Y
154
W
Ł
A
S
N
E
Pochodzenia zewnętrznego
(udziały itp.)
Pochodzenia wewnętrznego
(z akumulacji zysku)
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza sytuacji majątkowej
Bilans jako podstawowe urządzenie finansowe
jest podstawą dokonywania analizy sytuacji
majątkowej przedsiębiorstwa. W tym celu
wykorzystywana jest analiza struktury aktywów i
pasywów bilansu.
155
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Czytanie bilansu
Ocena jednostki gospodarczej na podstawie
bilansu jest określana jako czytanie bilansu.
Odbywać się ono może w dwóch płaszczyznach:
156
pionowe
czytanie bilansu,
poziome
czytanie bilansu.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa trwałe i ich ewidencja
W myśl ustawy o rachunkowości (Art. 3 ust.
1 pkt. 13) przez pojęcie aktywów trwałych
rozumie się te aktywa jednostki, które nie są
zaliczane do aktywów obrotowych.
157
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Składniki aktywów trwałych
158

wartości niematerialne i prawne,

rzeczowe aktywa trwałe,

inwestycje długoterminowe,

należności długoterminowe,

długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wartości niematerialne i prawne
Są to nabyte przez jednostkę i zaliczone do
aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające się
do
gospodarczego
wykorzystania
o
przewidywanym
okresie
ekonomicznej
użyteczności
dłuższym
niż
jeden
rok,
przeznaczone
na
potrzeby
podmiotu
gospodarczego. Do wartości niematerialnych i
prawnych nie zalicza się inwestycji.
159
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wartości niematerialne i prawne
(def. Gmytrasiewicz, Karmańska)
„Wartości niematerialne i prawne definiowane
są,
jako
możliwe
do
zidentyfikowania
niepieniężne składniki aktywów trwałych nie
mające postaci fizycznej, będące w posiadaniu
przedsiębiorstwa w celu ich wykorzystywania w
działalności operacyjnej”.
160
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Do grupy wartości niematerialnych
i prawnych zaliczamy min.:

prawa autorskie,

prawa do licencji, znaków towarowych,
wzorów
zdobniczych
handlowych itp.
161
oraz
nazw
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wartości niematerialne i prawne a
aktywa rzeczowe
Wartości niematerialne i prawne różnią się
od aktywów rzeczowych brakiem fizycznej
substancji oraz zrozumienie ich poprzez
nabycie praw i przywilejów.
162
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje wartości środków trwałych
wartość
nowa(zakupu),
bieżąca
itp.
Środki
trwałe
ewidencjonowane
są
na
podstawie wartości początkowej nazywanej
również wartością brutto.
163
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zużycie środków trwałych
164

fizyczne,

ekonomiczne (moralne).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zużycie fizyczne środków trwałych
Zużycie
fizyczne
środków
trwałych
jest
wynikiem ich eksploatacji. Jest to zużycie
spowodowane
atmosferycznymi
konserwacji, itp.
165
również
lub
też
warunkami
źle
prowadzonej
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zużycie moralne (ekonomiczne)
Zużycie
moralne
(ekonomiczne)
środków
trwałych jest wynikiem postępu technicznego.
Ich moralne zużycie następuje przed upływem
okresu ich fizycznego, rzeczywistego zużycia.
166
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Amortyzacja
Stopniowy ubytek wartości środków trwałych
wyrażony
w
formie
pieniężnej
nazywamy
amortyzacją. Amortyzacja jest równowartością
tego ubytku zaliczaną na podstawie prawa
podatkowego do kosztów uzyskania przychodów
konkretnego roku obrachunkowego.
167
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Amortyzacja (cd)
Zgodnie
z
„Amortyzacja
obowiązującymi
stanowi
przepisami
pieniężny
wyraz
zużywania się środków trwałych i wartości
niematerialnych i prawnych”.
168
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Umorzenie wartości środków
trwałych
Umorzenie
wartości
konsekwencją
środków trwałych
amortyzacji.
Przez
jest
pojęcie
umorzenia rozumiemy zmniejszenie wartości
środka
trwałego
amortyzacji.
o
Naliczona
wartość
naliczonej
wartość
amortyzacji
wykorzystywana jest w celu odtworzenia lub też
169
zakupu nowych środków trwałych.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Amortyzacja jednorazowa
Środki trwałe o niskiej wartości amortyzowane
są jednorazowo w momencie ich zakupu.
Minimalną
wartość
umożliwiających
amortyzowanie
środków
ich
określa
jednorazowe
w
rozporządzeniu Minister Finansów.
170
trwałych
swoim
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Klasyfikacja Środków Trwałych
(Rozp. R.M. z 12 II 2002.)
0 – grunty,
1 – budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe
prawo
do
lokalu
mieszkalnego
oraz
spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego,
2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej,
3 – kotły i maszyny energetyczne,
171
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Klasyfikacja Środków Trwałych (cd)
4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego
zastosowania,
5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,
6 – urządzenia techniczne,
7 – środki transportu,
8 – narządy, przyrządy ruchomości i wyposażenie,
9 – inwentarz żywy.
172
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metody amortyzacji środków
trwałych
173

naturalna,

liniowa,

degresywna.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metoda naturalna
Metoda
naturalna amortyzowania
środków
trwałych, zwana również metodą produkcyjną
za podstawę naliczenia amortyzacji przyjmuje
wielkość uzyskanej produkcji.
174
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metoda liniowa
Metoda liniowa polega na tym, że przez cały
okres użytkowania wartość (koszt) odpisów
amortyzacyjnych
jednakowa,
wykorzystania
środków
niezależnie
tego
rzeczywistego zużycia.
175
od
środka
trwałych
jest
intensywności
oraz
jego
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metoda degresywna
Metoda degresywna naliczania amortyzacji
pozwala na naliczanie większych stawek w
początkowym
okresie
użytkowania
środka
trwałego. Wartość naliczania amortyzacji w
późniejszych
obniżaniu.
176
latach
ulega
stopniowemu
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ewidencja środków trwałych
Ewidencja środków trwałych prowadzona jest na
kontach syntetycznych, oraz szczegółowo na
kontach analitycznych. Do ewidencji środków
trwałych jest wykorzystywane konto syntetyczne
Środki trwałe, oraz konto umożliwiające korektę
wartości środków trwałych, jest to konto Odpisy
umorzeniowe środków trwałych.
177
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Środki trwałe w budowie
Środki trwałe w budowie uznawane były w
przeszłości za inwestycje rzeczowe, w wyniku,
których
miały
powstać
zmodernizowane środki trwałe.
178
nowe
lub
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Inwestycje długoterminowe
Inwestycje długoterminowe różnią się swoim
charakterem
od
gospodarczych.
jedynie
grup
środków
ewidencja
dotyczy
składników
aktywów
innych
Ich
nabywania
(akcji, obligacji,wnoszenia udziałów itp.) w
celu osiągania korzyści ekonomicznych.
179
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing
Leasing jest formą pozyskania aktywów
trwałych na podstawie długoterminowej umowy
bez konieczności natychmiastowego zakupu
omawianego dobra. W zawartej umowie
finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się
udostępnić korzystającemu (leasingobiorcy)
określone dobro inwestycyjne za określoną z
góry opłatą, regulowaną w ratach.
180
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing (cd)
Leasing jest jedną z nowoczesnych,
możliwych
do
wykorzystania
pozyskiwania aktywów trwałych.
181
form
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing operacyjny
Leasing operacyjny charakteryzuje się krótkim
okresem wykorzystania danego dobra. Umowa
leasingu
operacyjnego
podstawowego
zasadzie
leasingu
182
okresu
całkowita
jest
„wydzierżawiania”.
nie
określa
użytkowania.
amortyzacja
wynikiem
W
przedmiotu
wielokrotnego
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing finansowy
Istotą leasingu finansowego jest określenie
czasu korzystania z otrzymanego dobra. Z reguły
brak jest możliwości wypowiedzenia zawartej
umowy. Umowa leasingu jest długookresowa.
Przy tej formie leasingu korzystający może stać
się właścicielem otrzymanego dobra.
183
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing pracowniczy
Leasing
polegającą
pracowniczy
na
jest
dostarczeniu
nową
formą
konkretnemu
podmiotowi gospodarczemu lub osobie fizycznej
tzw. zatrudnienia zewnętrznego. Ten rodzaj
leasingu pochodzi z rynku amerykańskiego oraz
z krajów Europy Zachodniej.
184
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Leasing pracowniczy (cd)
Jest to jak dotąd mało znana forma w Polsce.
Polega ona na tym, że finansujący udostępnia
korzystającemu określonego pracownika lub ich
grupy
i
finansowe
przejmuje
oraz
wszystkie
prawne
zatrudnieniem pracowników.
185
obciążenia
związane
z
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa obrotowe
186

zapasy,

należności krótkoterminowe,

inwestycje krótkoterminowe,

krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa obrotowe (cd)
Aktywa
obrotowe
są
składnikami,
posiadanych
przedsiębiorstwo
zasobów
Zasoby
te
zostają
różnorodnymi
przez
majątkowych.
zamienione
na
środki
pieniężne lub też zostają zużyte w trakcie
procesu produkcyjnego lub usługowego.
187
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Aktywa trwałe a obrotowe
Istotne jest utrzymanie odpowiednich relacji
pomiędzy aktywami trwałymi i obrotowymi. Z
punktu
widzenia
zarządzania
majątkiem
obrotowym ważne jest ażeby posiadana
wartość majątku obrotowego zapewniała
pełne wykorzystanie aktywów trwałych.
188
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ewidencja zakupu materiałów
Zakupywane
materiały
mogą
być
ewidencjonowane według cen ich zakupu. Dla
podmiotów nie będących płatnikami VAT cena
zakupu powiększona jest o podatek od towarów
i usług (VAT). Dla płatników VAT cena zakupu
nie obejmuje podatku VAT.
189
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ewidencja towarów
Wytworzone
w
przedsiębiorstwie
towary
i
przeznaczone do sprzedaży ewidencjonowane
mogą być po koszcie własnym wytworzenia, lub
też
po
cenie
przedsiębiorstwa.
190
ewidencyjnej
dla
danego
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zarządzanie materiałami i towarami
Zarządzanie materiałami i towarami jest
jednym
z
podstawowych
zagadnień
efektywnego działania przedsiębiorstwa.
191
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Środki pieniężne
Do posiadanych w przedsiębiorstwie środków
pieniężnych zalicza się krótkoterminowe aktywa
finansowe. Są to przeznaczone do obrotu
instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne
jednostki w celu ich zakupu i odsprzedaży.
192
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Gospodarka pieniężna
Podstawą gospodarki pieniężnej jest posiadanie
odpowiednich dokumentów źródłowych w celu
dokonywania rozliczeń finansowych.
Przedsiębiorstwa mogą prowadzić gotówkowy
oraz obrót bezgotówkowy obrót pieniężny.
193
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza ekonomiczna
Analiza
ekonomiczna
celowość
oraz
określić
pozwala
ekonomiczną
zasadność
podejmowanych decyzji. Analiza ekonomiczna
może
być
prowadzona
w
makro
lub
w
mikroskali.
Analiza ekonomiczna dzieli się na analizę
finansową i analizę techniczno-ekonomiczną.
194
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres czasowy analizy
ekonomicznej
195

analiza retrospektywna,

analiza bieżąca,

analiza prospektywna.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza retrospektywna
Obejmuje ocenę uzyskiwanych wyników w
przeszłości. Wyniki przeprowadzanej analizy
retrospektywnej mają za zadanie weryfikację
słuszności podjętych decyzji w przeszłości.
Powinny one być również wykorzystywane do
oceny podejmowanych decyzji dotyczących
przyszłości.
196
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza bieżąca
Dokonuje oceny przebiegu realizacji podjętych
decyzji.
Ma
negatywnych
ona
na
zdarzeń
celu
w
celu
uchwycenie
dokonania
koniecznych korekt podejmowanych decyzji.
Zakres i trafność podejmowanych decyzji należy
głównie
197
do
przedsiębiorstwa.
menedżera
finansowego
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza prospektywna
Analiza prospektywna ma za zadanie ocenę
przygotowywanych rozwiązań przed podjęciem
ostatecznych decyzji.
198
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza funkcjonalna
Przeprowadzana jest przez istniejące w
przedsiębiorstwie komórki organizacyjne. Ich
zadaniem jest uzyskanie odpowiedzi w zakresie
funkcjonowania tych jednostek. Może ona
dotyczyć zakresu i struktury sprzedaży,
celowości i struktury ponoszonych kosztów
bezpośrednich, wydajności technicznej oraz
ekonomicznej maszyn itp. Ważna jest jednak
ocena przeprowadzonych analiz funkcjonalnych
przez kierownictwo zakładu.
199
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza kompleksowa
Jest to analiza całościowa, dotycząca określonej
komórki, działu lub całego przedsiębiorstwa.
Umożliwia ona uzyskanie odpowiedzi dotyczącej
funkcjonowania
określonych
komórek,
również działalności całego przedsiębiorstwa.
200
jak
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza decyzyjna
Bardzo istotna i przydatna praktycznie jest
analiza
decyzyjna.
przeprowadzanie
związanych
decyzji.
201
z
Pozwala
ona
na
analiz
wycinkowych
podejmowaniem
konkretnych
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza finansowa
Celem analizy finansowej jest określenie
wielkości
ekonomicznych
wyrażonych
wartościowo w pieniądzu i dotyczących stanu
majątkowego oraz ogólnej sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa.
202
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Analiza techniczno-ekonomiczna
203
Obejmuje główne wielkości ekonomiczne,
wyrażone w jednostkach fizycznych. Mogą być
one dodatkowo przeliczone na jednostki
finansowe. Obejmuje ona analizę: uzyskanej
produkcji, zatrudnienia, płac oraz wydajności
pracy. Ponadto: ocena wyposażenia w aktywa
trwałe, poziom zużycia aktywów obrotowych
oraz rodzaj i zakres wprowadzanego postępu
technicznego.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zysk operacyjny
Konstrukcja tego miernika uniezależnia wynik
działalności
operacyjnej
podmiotu
gospodarczego od struktury finansowania jego
majątku. Nie uwzględnia informacji o źródłach
finansowania przedsiębiorstwa, jak również strat
i zysków nadzwyczajnych.
204
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Marża brutto
Miernik ten może być wykorzystywany w
rachunkowości
zarządczej
lub
też
w
kalkulacjach poza księgowych. Jest ona
kategorią zysku obliczoną jako różnica
pomiędzy przychodem netto ze sprzedaży a
ponoszonymi kosztami zmiennymi wytworzenia
dóbr materialnych przeznaczonych na sprzedaż
lub świadczonych usług.
205
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Marża brutto (cd)
Rachunek marży brutto za podstawę przyjmuje
podział kosztów całkowitych na koszty stałe i
koszty zmienne. Koszty stałe rozumiane są jako
koszty utrzymania pełnej zdolności produkcyjnej
podmiotu
gospodarczego.
Koszty
zmienne
wiążą się z poziomem i strukturą wytwarzanych
produktów lub usług.
206
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Marża brutto (cd)
Marżę brutto obliczamy dla poszczególnych
wytwarzanych produktów lub świadczonych
odpłatnie usług. Marża brutto jest podstawowym
miernikiem wykorzystywanym w rachunkowości
zarządczej.
207
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zysk brutto
Całościowym
miernikiem
oceny
finansowo-
ekonomicznej podmiotu gospodarczego jest
wynik na działalności gospodarczej. Wynik ten
jest sumą wyniku na działalności operacyjnej i
finansowej. Wynik na działalności gospodarczej
skorygowany o zyski i straty nadzwyczajne
208
nazywany jest zyskiem brutto.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Obliczanie wyników cząstkowych
podmiotu gospodarczego
209
Działalność
operacyjna
Przychody z
działalności
podstawowej i
pomocniczej
Działalność
finansowa
Przychody z
działalności
finansowej
Zdarzenia losowe
Zyski
Nadzwyczajne
–
Koszty
uzyskania
przychodów
–
Koszty
działalności
finansowej
–
Straty
nadzwyczajne
=
Zysk na
działalności
operacyjnej
=
Wynik na
działalności
finansowej
=
Wynik
zdarzeń
losowych
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Obliczanie wyniku finansowego
(zysku brutto)
WFb
=
Wynik na
działalności
operacyjnej
+
Wynik na
działalności
finansowej
Wynik na działalności gospodarczej
210
+
Wynik na
działalności
nadzwyczajnej
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Obliczanie wyniku finansowego
netto
Wynik finansowy brutto pomniejszony o naliczony
podatek dochodowy jest wynikiem finansowym netto
(zyskiem netto). Obliczamy go następująco:
WFn = WFb – Pd
211
gdzie:
WFn – wynik finansowy netto,
WFb – wynik finansowy brutto,
Pd – podatek dochodowy.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
4. Formy techniczne księgowości
212
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Prowadzenie księgowości i jej
organizacja.
213
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Informatyka
214
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Informatyka w rachunkowości
Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem
informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery
również do prowadzenia ewidencji księgowej.
Początkowo, w związku z ogromnym kosztem
zakupu
i
eksploatacji
komputerów
na
ich
wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie
duże przedsiębiorstwa.
215
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Początki informatyzacji
rachunkowości
Historycznie
najwcześniej
wykorzystywano
komputery wyłącznie do automatyzacji prac
związanych z ewidencjonowaniem najbardziej
typowych i najczęściej powtarzających
się
operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych.
216
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rozwój rachunkowości
skomputeryzowanej
Rozbudowanie
prowadzenie
ułatwiających
programów
ewidencji
księgowej
umożliwiło
przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych
przez
rachunkowość.
umożliwiają
obecnie
Systemy
księgowe
przygotowywanie
sprawozdań zarówno na potrzeby kierownictwa,
jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych.
217
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Warianty rozwiązań rachunkowości
skomputeryzowanej
najprostsze
rozwiązania,
usprawniające
prace związane z ewidencją księgową,
rozbudowane
zarządzanie
obejmujące
działalnością
finansową przedsiębiorstwa.
218
analizę
produkcyjną
i
i
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Integracja obszarów działalności
przedsiębiorstwa
Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych
to powiązanie księgowości i rachunkowości z
pozostałymi
obszarami
działalności
przedsiębiorstwa w zakresie:
planowania
obsługi
219
produkcji,
sprzedaży,
ewidencji
magazynowej i marketingu, itd.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Schemat zintegrowanego systemu
wspomagającego zarządzanie (1)
220
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Schemat zintegrowanego systemu
wspomagającego zarządzanie (2)
221
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Uwarunkowania informatyzacji
rachunkowości
Zakres
wykorzystania
komputerów
w
rachunkowości może zależeć od:
wielkości
przedsiębiorstwa,
zaawansowania
kwalifikacji
222
technicznego przedsiębiorstwia,
pracowników.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ograniczenia finansowe
Zaawansowanie
technologicznie
systemy
znajdują zastosowanie tylko w największych
jednostkach
dostosowania
gospodarczych.
zintegrowanych
Koszt
systemów
wspomagających podejmowanie decyzji jest
znaczący.
223
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres wykorzystania komputerów
Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane
przetwarzanie
danych
księgowych
w
przedsiębiorstwie w zakresie:
gromadzenie
ułatwionego
danych liczbowych
dostępu do informacji księgowych,
wspomagania
224
podejmowania decyzji.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zgodność z ustawą o
rachunkowości
Ustawa o Rachunkowości daje możliwość
prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu
komputera. Jednostka, która decyduje się na
prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu
komputera zapisać ten fakt w dokumentacji
opisującej przyjęte zasady rachunkowości.
225
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Treść dokumentacji opisującej
zasady księgowości
226

Opis systemu przetwarzania danych,

Opis systemu informatycznego, a w nim:
–
wykaz programów, procedur lub funkcji,
–
opis algorytmów i parametrów oraz programowych
zasad ochrony danych,
–
określenie
wersji
oprogramowania
rozpoczęcia jego eksploatacji.
i
daty
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dokumenty objęte ochroną

Księgi rachunkowe,

Dowody księgowe,

Dokumenty inwentaryzacyjne,

Sprawozdania finansowe,

227
Dokumentacja księgowa opisująca zasady i
system rachunkowości oraz stosowany
system ochrony danych.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ochrona danych





228
Stosowanie odpornych na zagrożenia nośników,
Dobór stosownych środków ochrony zewnętrznej,
Systematyczne tworzenie rezerwowych kopii zbiorów
danych,
Zapewnienie ochrony programów komputerowych i
danych systemu informatycznego,
Stosowanie odpowiednich rozwiązań programowych i
organizacyjnych, chroniących przed nieupoważnionym
dostępem lub zniszczeniem danych i dokumentów
księgowych.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi wobec zapisu księgowego
wprowadzonego do dziennika (1/2)

powinien
posiadać
automatycznie
nadany
numer pozycji a także dane pozwalające
ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu;

powinien zawierać procedury chroniące przed
zniszczeniem i modyfikacją zapisu,
229
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi wobec zapisu księgowego
wprowadzonego do dziennika (2/2)

powinien zapewniać automatyczną kontrolę
ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald,

wydruki komputerowe muszą składać się z
automatycznie
numerowanych
stron,
z
oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony,

numery stron muszą być rejestrowane
sposób ciągły w roku obrotowym.
230
w
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Źródła danych księgowych
Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych
jest
prowadzona
ustawa
użyciu
rachunkowości
o
traktowanie
przy
za
równoważne
dopuszcza
z
księgowymi dowody elektroniczne.
231
komputera
dowodami
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Elektroniczne dowody źródłowe
(księgowe)

Zapisy
elektroniczne
dokonane
za
pośrednictwem urządzeń łączności,

Komputerowe nośniki danych,

Zapisy tworzone na podstawie algorytmu
przetwarzającego informacje już wcześniej
zawarte w księgach rachunkowych.
232
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Warunki uznania dowodów
elektronicznych




233
Zapisy muszą zawierać trwale czytelną postać
zgodną z treścią dowodów księgowych,
Możliwe jest stwierdzenie źródła pochodzenia
zapisów oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej
za ich wprowadzenie,
Stosowana procedura zapewnia sprawdzenie
poprawności przetworzenia danych,
Dane źródłowe są odpowiednio chronione w
miejscu ich powstania.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymagane przez ustawę o
rachunkowości księgi rachunkowe
234

dziennik,

księga główna,

księgi pomocnicze,

zestawienie obrotów i sald,

wykaz składników aktywów i pasywów
(inwentarz).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Księga główna i pomocnicza
Na
kontach
księgi
głównej
zapisy
dokonywane są na podstawie zapisów w
dzienniku,
zgodnie
z
zasadą
podwójnej
księgowości. Konta księgi pomocniczej służą
do uszczegółowienia zapisów na kontach
księgi głównej.
235
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (1/3)
W
pięćdziesiątych
latach
wypracowano
nazwany
standard
skrótem
XX
wieku
oprogramowania
MRP
(Material
Requirements Planning), który tłumaczony jest
na
język
polski
jako
planowanie
materiałowych przedsiębiorstwa.
236
potrzeb
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (2/3)
MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na
dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania
na materiały oraz możliwości i czasu realizacji
zamówień na materiały. System automatycznie
sprawdza
stan
magazynów
niewystarczającego
ich
stanu
i
w
przypadku
w
magazynie
informuje o konieczności zamówienia.
237
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (3/3)
Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja
dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania
na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw
na czas (just in time).
238
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP II (1/2)
W
latach
osiemdziesiątych
wypracowano
nowy
wspomagającego
dystrybucją
(Manufacturing
standard
zarządzanie
oznaczony
XX
systemu
produkcją
skrótem
Resource
wieku
MRP
i
II
Planning),
tłumaczony na język polski jako planowanie
zasobów produkcyjnych.
239
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP II (2/2)
MRP II odpowiada za koordynację produkcji,
sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie
planowanie i przydział konkretnych zasobów w
odpowiednim czasie.
240
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (1/3)
Systemy klasy ERP (Enterprise Resource
Planning),
czyli
całościowe
planowanie
zasobów
przedsiębiorstwa,
uzupełniają
wcześniejsze
standardy
o
zarządzanie
finansami,
wchodząc
w
takie
obszary
zarządzania
przedsiębiorstwem,
jak
rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek
kosztów.
241
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (2/3)
Ważnym elementem systemów klasy ERP jest
planowanie działalności przedsiębiorstwa w
różnym
horyzoncie
czasowym,
zarówno
planowania operacyjnego jak i strategicznego.
Ważną cechą tych systemów jest możliwość
zarządzania nawet rozległą siecią placówek.
242
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (3/3)
Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z
modułów, które mogą funkcjonować niezależnie
od siebie, ale mogą również być ze sobą
połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją
funkcjonalnością
poszczególne
obszary
działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może
to być produkcja, finanse i rachunkowość,
logistyka i obsługa personelu.
243
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (1/3)
Od współczesnych systemów oczekuje się
możliwości
rozpoznania
indywidualnych
Zadania
te
potrzeb
mają
i
zrozumienia
każdego
realizować
klienta.
systemy
zapewniające zarządzanie więzami z klientem,
tzw.
CRM
Management).
244
(Customer
Relationship
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (2/3)
Systemy CRM umożliwiają dotarcie do
potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze
poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to
możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu
informacji o klientach i wnioskowaniu na ich
podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach
klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z
klientem
245
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (3/3)
Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż
pozyskanie
nowego.
Zwiększenie
lojalności
klientów o 5% może poprawić zyskowność
sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając
można stwierdzić, że systemy ERP służą do
minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM
do maksymalizacji sprzedaży.
246
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (1/3)
Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na
przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci
dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle
istotnym elementem najnowszych systemów
staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw.
SCM (Supply Chain Management).
247
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (2/3)
Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne
określenie poziomu produkcji poprzez informacje
zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie
badań marketingowych. Poziom produkcji musi
być dostosowany do wielkości popytu na dane
dobra.
248
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (3/3)
Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw,
zależnie
od
rzeczywistego
zapotrzebowania
może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha
dostaw.
249
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Kierunki dalszego rozwoju
informatyzacji przedsiębiorstw
Analitycy
zwracają
uwagę
na
fakt,
że
informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w
kierunku coraz lepszego dostosowywania
przygotowywanych
komputerowych
działalności
programów
do
przedsiębiorstw
otoczenia zewnętrznego.
250
potrzeb
specyfiki
oraz
ich
Finanse przedsiębiorstw
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Metody oceny rentowności
przedsiębiorstwa
Grupy wskaźników:
rentowności
sprzedaży,
rentowności
aktywów (majątku),
rentowności
własnych.
252
zaangażowanych
kapitałów
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wskaźnik zyskowności
(rentowności) sprzedaży
Wskaźnik
zyskowności
sprzedaży
(Wzs),
lub
nazywany
rentowności
jest
również
wskaźnikiem sprzedaży netto.
zysk netto
zyskowność sprzedaży (Wzs) =
253
sprzedaż netto
x 100
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Przykład 1
Przedsiębiorstwo osiągnęło w 2001 roku przychody ze
sprzedaży 170 000 zł a zysk netto wyniósł 15 675 zł.
Natomiast w 2002 roku przychody ze sprzedaży
wyniosły 220 000 zł, a zysk netto 23 579 zł.
w 2001 roku:
w 2002 roku:
254
Wzs =
Wzs =
15 675
170 000
23 579
220 000
x 100 = 9,22
x 100 = 10,72
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wskaźnik zyskowności
(rentowności) aktywów
Wskaźnik rentowności (zyskowności) aktywów
(Wza) informuje o efektywności wykorzystania
posiadanego majątku oraz wielkości zysku netto
przypadającego na wartość zaangażowanego w
przedsiębiorstwo majątku.
zysk netto
zyskowność aktywów (Wza) =
255
ogółem aktywa
x 100
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Przykład 2
Przedsiębiorstwo z przykładu 1 dysponowało w 2001
roku aktywami o wartości 89 300 zł, natomiast w roku
2002 wartość aktywów przedsiębiorstwa wynosiła 102
900 zł. Wskaźnik zyskowności aktywów wyniósł:
w 2001 roku:
w 2002 roku:
256
Wza =
Wza =
15 675
89 300
23 579
102 900
x 100 = 17,55
x 100 = 22,91
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wskaźnik rentowności kapitałów
własnych
Wskaźnik rentowności (zyskowności) kapitałów
własnych (Wzkw) pozwala na dokonanie oceny
ich wykorzystania w przedsiębiorstwie.
zysk netto
zyskowność kapitałów wł. (Wzkw) =
257
kapitały własne
x 100
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Przykład 3
Kapitał własny w badanym przedsiębiorstwie wyniósł w
2001 roku 36 500 zł, natomiast w 2002 roku 49 574 zł.
Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych wyniósł:
w 2001 roku:
w 2002 roku:
258
Wzkw =
Wzkw =
15 675
36 500
23 579
49 574
x 100 = 42,94
x 100 = 47,56
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dźwignia kapitałowa
Dźwignia kapitałowa lub finansowa związana
jest ze strukturą zaangażowanych kapitałów
podmiotu gospodarczego. Chodzi o relacje w
finansowaniu działalności firmy kapitałem
własnym lub/i w części kapitałem obcym.
Dźwignia finansowa jest to zmiana wartości
zysku otrzymanego w wyniku zaangażowania
kapitałów obcych.
259
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dźwignia kapitałowa (cd)
W pierwszej kolejności liczymy korygujemy zysk
netto o odsetki od zaciągniętych kredytów oraz
o podatek dochodowy przypadający na te
odsetki.
skorygowana
zyskowność
aktywów (Sza)
260
zysk netto + odsetki – podatek
=
aktywa ogółem
x 100
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Dźwignia kapitałowa (cd)
W wyniku skorygowania zyskowności aktywów
wpływ dźwigni finansowej (Df) można określić
jako
efektywność
wykorzystania
obcych
kapitałów w celu poprawy zyskowności kapitałów
własnych przedsiębiorstwa.
(Df) = zyskowność kapitałów własnych – Sza
261
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Przykład 4
W badanym przedsiębiorstwie odsetki od zaciągniętych
kredytów i podatek dochodowy wyniosły:
262
Wyszczególnienie
2001
2002
Zapłacone odsetki
2900
3450
40% podatku dochodowego
1160
1380
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rozwiązanie przykładu 4
Skorygowana zyskowność majątku przedstawia się
następująco:
w 2001 roku: Szm =
w 2002 roku: Szm =
15 675 + 2 900 + 1160
89 300
23 579 + 3450 +1380
102 900
Dźwignia finansowa wyniosła:
 w 2001 roku: Df = 42,94 – 22,10 = 20,84
263  w 2002 roku: Df = 47,56 – 27,61 = 19,95
x 100 = 22,10
x 100 = 27,61
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Planowanie
można
Planowanie
przewidywanie
określonym
zdefiniować
warunków
horyzoncie
działania
czasowym,
jako
w
przez
wyznaczanie celów oraz niezbędnych środków i
sposobów ich realizacji.
264
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rodzaje planowania
Wyróżniamy planowanie:
265

operacyjne (krótkoterminowe),

strategiczne (długoterminowe).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Planowanie finansowe
Planowanie finansowe obejmuje następujące
zagadnienia:

planowanie
zapotrzebowania
poziomu
na
i
środki
struktury
finansowe,
niezbędne do realizacji przyjętych zadań,

określenie
najkorzystniejszych
pozyskiwania kapitałów.
266
źródeł
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Główny cel zarządzania finansami
Głównym celem zarządzania finansami jest
wzrost wartości firmy. O wzroście wartości
podmiotu gospodarczego świadczy:

maksymalizacja nadwyżki finansowej,

zachowanie
zdolności
regulowania zobowiązań.
267
do
terminowego
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Zarządzanie kapitałem obrotowym polega na:

kształtowaniu wielkości i struktury aktywów
obrotowych
w
celu
utrzymania
płynności
finansowej podmiotu gospodarczego,

pozyskiwaniu
kapitałów
niezbędnych
do
sfinansowania składników aktywów obrotowych.
268
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zarządzanie kapitałem obrotowym
(cd)
Sprawne zarządzanie kapitałem obrotowym
jest szczególnie istotne ze względu na:

powstanie i systematyczny wzrost konkurencji
na rynku krajowym,

wchodzenie przedsiębiorstw na rynki
zagraniczne,

269
wysoki koszt kapitałów obcych.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Strategia kształtowania wielkości i
struktury aktywów obrotowych
Strategię kształtowania wielkości i struktury
aktywów obrotowych można realizować przy
pomocy następujących strategii:
270

konserwatywnej,

agresywnej,

umiarkowanej.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Strategia konserwatywna
Strategia konserwatywna charakteryzuje się
utrzymaniem
aktywów
bieżących.
wymagająca
aktywów
relatywnie
Jest
to
relatywnie
wysokiego
obrotowych
w
gospodarczym.
271
wysokich
stanów
strategia
poziomu
podmiocie
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Strategia agresywna
Strategia agresywna jest przeciwstawna do
omawianej strategii konserwatywnej. Wyraża się
w minimalizowaniu zapasów materiałowych i
stanu środków pieniężnych. W ramach strategii
agresywnej występuje wzrost ryzyka, spadek
produkcji i sprzedaży, a także do minimum
ogranicza się udzielanie kredytów kupieckich.
272
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Strategia umiarkowana
Strategia
umiarkowana
jak
sama
nazwa
wskazuje jest strategią pośrednią pomiędzy
strategią konserwatywną a agresywną. Strategia
ta pozwala z jednej strony na minimalizację
ryzyka, a z drugiej na ponoszenie „racjonalnych”
kosztów od posiadanych aktywów obrotowych.
273
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Strategia inwestowania
Strategia inwestowania obejmuje analizę,
planowanie
i
realizację
przedsięwzięć
inwestycyjnych.
Niezbędnym
warunkiem
podjęcia decyzji o modernizacji lub realizacji
nowej inwestycji jest brak możliwości poprawy
jakości produkcji, względnie rozszerzenie
produkcji lub usług przy dotychczasowym
poziomie posiadanych środków trwałych.
274
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Informatyka w rachunkowości
Po drugiej wojnie światowej, wraz z rozwojem
informatyki, zaczęto wykorzystywać komputery
również do prowadzenia ewidencji księgowej.
Początkowo, w związku z ogromnym kosztem
zakupu
i
eksploatacji
komputerów
na
ich
wprowadzenie mogły sobie pozwolić wyłącznie
duże przedsiębiorstwa.
275
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Początki komputeryzacji
Historycznie
najwcześniej
wykorzystywano
komputery wyłącznie do automatyzacji prac
związanych z ewidencjonowaniem najbardziej
typowych i najczęściej powtarzających
się
operacji, a przez to najbardziej pracochłonnych.
276
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Rozwój rachunkowości
skomputeryzowanej
Rozbudowanie
prowadzenie
programów
ewidencji
ułatwiających
księgowej
umożliwiło
przetwarzanie danych liczbowych gromadzonych
przez
rachunkowość.
umożliwiają
Systemy
przygotowywanie
księgowe
sprawozdań
finansowych zarówno na potrzeby kierownictwa,
jak i na potrzeby jednostek zewnętrznych.
277
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Warianty rozwiązań rachunkowości
skomputeryzowanej
najprostsze
rozwiązania,
usprawniające
prace związane z ewidencją księgową,
rozbudowane
zarządzanie
obejmujących
działalnością
finansową przedsiębiorstwa.
278
analizę
i
produkcyjną
i
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Integracja obszarów działalności
przedsiębiorstwa
Kolejny etap rozwoju systemów komputerowych
to powiązanie księgowości i rachunkowości z
pozostałymi
obszarami
działalności
przedsiębiorstwa w zakresie:
planowania
obsługi
279
produkcji,
sprzedaży,
ewidencji
magazynowej i marketingu.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Uwarunkowania informatyzacji
rachunkowości
Zakres
wykorzystania
komputera
w
rachunkowości może zależeć od:
wielkości
przedsiębiorstwa,
zaawansowania
kwalifikacji
280
technicznego przedsiębiorstwia,
pracowników.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zakres wykorzystania komputerów
Komputerowe systemy umożliwiają zintegrowane
przetwarzanie
danych
księgowych
w
przedsiębiorstwie w zakresie:
gromadzenie
ułatwionego
danych liczbowych
dostępu do informacji księgowych,
wspomagania
281
podejmowania decyzji.
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Ograniczenia finansowe
Zaawansowanie
technologicznie
systemy
znajdują zastosowanie tylko w największych
jednostkach
dostosowania
gospodarczych.
zintegrowanych
Koszt
systemów
wspomagających podejmowanie decyzji jest
znaczący.
282
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Zgodność z Ustawą o
Rachunkowości
Ustawa o Rachunkowości daje możliwość
prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu
komputera. Jednostka, która decyduje się na
prowadzenie ksiąg rachunkowych przy użyciu
komputera zapisać ten fakt w dokumentacji
opisującej przyjęte zasady rachunkowości.
283
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi wobec zapisu księgowego
wprowadzonego do dziennika (1/2)

powinien
posiadać
automatycznie
nadany
numer pozycji a także dane pozwalające
ustalić osobę odpowiedzialną za treść zapisu;

powinien zawierać procedury chroniące przed
zniszczeniem i modyfikacją zapisu,
284
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi wobec zapisu księgowego
wprowadzonego do dziennika (2/2)

powinien zapewniać automatyczną kontrolę
ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów i sald,

wydruki komputerowe muszą składać się z
automatycznie
numerowanych
stron,
z
oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony,

numery stron muszą być rejestrowane
sposób ciągły w roku obrotowym.
285
w
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Źródła danych księgowych
Jeżeli ewidencja w księgach rachunkowych jest
prowadzona przy użyciu komputera Ustawa o
Rachunkowości dopuszcza traktowanie za
równoważne z dowodami księgowymi zapisy
automatyczne za pośrednictwem urządzeń
łączności, komputerowych nośników danych lub
tworzonych na podstawie algorytmu na
podstawie informacji już zawartych w księgach.
286
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi prawne wobec
księgowości komputerowej (1/3)

zapisy
księgowe
trwałą
czytelną
treścią
postać
odpowiednich
księgowych,
287
muszą
posiadać
zgodną
z
dowodów
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi prawne wobec
księgowości komputerowej (2/3)

konieczna
stwierdzenia
możliwość
jest
źródła
pochodzenia
zapisów księgowych oraz ustalenie
osoby
odpowiedzialnej
wprowadzenie,
288
za
ich
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymogi prawne wobec
księgowości komputerowej (3/3)

wykorzystywana
zapewnić
możliwość
poprawności
oraz
ich
kompletność
musi
sprawdzenia
przetworzenia
przechowywania.
289
procedura
w
danych
czasie
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Wymagane przez Ustawę o
Rachunkowości księgi rachunkowe
290

dziennik,

księga główna,

księgi pomocnicze,

zestawienie obrotów i sald,

wykaz składników aktywów i pasywów
(inwentarz).
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Księga główna i pomocnicza
Na
kontach
księgi
głównej
zapisy
dokonywane są na podstawie zapisów w
dzienniku,
zgodnie
z
zasadą
podwójnej
księgowości. Konta księgi pomocniczej służą
do uszczegółowienia zapisów na kontach
księgi głównej.
291
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (1/3)
W
pięćdziesiątych
latach
wypracowano
nazwany
standard
skrótem
XX
wieku
oprogramowania
MRP
(Material
Requirements Planning), który tłumaczony jest
na
język
polski
jako
planowanie
materiałowych przedsiębiorstwa.
292
potrzeb
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (2/3)
MRP jest zbiorem procesów pozwalającym na
dokładną ewidencję materiałów, zapotrzebowania
na materiały oraz możliwości i czasu realizacji
zamówień na materiały. System automatycznie
sprawdza
stan
magazynów
niewystarczającego
ich
stanu
i
w
przypadku
w
magazynie
informuje o konieczności zamówienia.
293
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP (3/3)
Dzięki MRP możliwa była ścisła koordynacja
dostaw materiałów zależnie od zapotrzebowania
na nie i w konsekwencji wprowadzenie dostaw
na czas (just in time).
294
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP II (1/2)
W
latach
osiemdziesiątych
wypracowano
nowy
wspomagającego
dystrybucją
(Manufacturing
standard
zarządzanie
oznaczony
XX
systemu
produkcją
skrótem
Resource
wieku
MRP
i
II
Planning),
tłumaczony na język polski jako planowanie
zasobów produkcyjnych.
295
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
MRP II (2/2)
MRP II odpowiada za koordynację produkcji,
sprzedaży i finansów poprzez odpowiednie
planowanie i przydział konkretnych zasobów w
odpowiednim czasie.
296
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (1/3)
Systemy klasy ERP (Enterprise Resource
Planning),
czyli
całościowe
planowanie
zasobów
przedsiębiorstwa,
uzupełniają
wcześniejsze
standardy
o
zarządzanie
finansami,
wchodząc
w
takie
obszary
zarządzania
przedsiębiorstwem,
jak
rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek
kosztów.
297
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (2/3)
Ważnym elementem systemów klasy ERP jest
planowanie działalności przedsiębiorstwa w
różnym
horyzoncie
czasowym,
zarówno
planowania operacyjnego jak i strategicznego.
Ważną cechą tych systemów jest możliwość
zarządzania nawet rozległą siecią placówek.
298
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
ERP (3/3)
Systemy klasy ERP są zazwyczaj zbudowane z
modułów, które mogą funkcjonować niezależnie
od siebie, ale mogą również być ze sobą
połączone. Moduły te zazwyczaj obejmują swoją
funkcjonalnością
poszczególne
obszary
działalności przedsiębiorstwa. Przykładowo może
to być produkcja, finanse i rachunkowość,
logistyka i obsługa personelu.
299
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (1/3)
Od współczesnych systemów oczekuje się
możliwości
rozpoznania
indywidualnych
Zadania
te
potrzeb
mają
i
zrozumienia
każdego
realizować
klienta.
systemy
zapewniające zarządzanie więzami z klientem,
tzw.
CRM
Management).
300
(Customer
Relationship
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (2/3)
Systemy CRM umożliwiają dotarcie do
potencjalnych odbiorców i pozwalają na lepsze
poznanie potrzeb i oczekiwań klientów. Jest to
możliwe poprzez zbieranie bardzo wielu
informacji o klientach i wnioskowaniu na ich
podstawie o oczekiwaniach i upodobaniach
klienta. Pozwala to podtrzymywać kontakt z
klientem
301
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
CRM (3/3)
Utrzymanie klienta jest pięciokrotnie tańsze niż
pozyskanie
nowego.
Zwiększenie
lojalności
klientów o 5% może poprawić zyskowność
sprzedaży od 25% nawet do 85%. Uogólniając
można stwierdzić, że systemy ERP służą do
minimalizacji kosztów, natomiast systemy CRM
do maksymalizacji sprzedaży.
302
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (1/3)
Dynamizacja obrotu handlowego wymusi na
przedsiębiorstwach sprawniejsze działanie sieci
dostaw oraz dystrybucji. Dlatego też niezwykle
istotnym elementem najnowszych systemów
staje się zarządzanie łańcuchem dostaw, tzw.
SCM (Supply Chain Management).
303
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (2/3)
Systemy SCM mają zapewnić bardzo rzetelne
określenie poziomu produkcji poprzez informacje
zbierane od dystrybutorów oraz na podstawie
badań marketingowych. Poziom produkcji musi
być dostosowany do wielkości popytu na dane
dobra.
304
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
SCM (3/3)
Analitycy podkreślają, że optymalizacja dostaw,
zależnie
od
rzeczywistego
zapotrzebowania
może zredukować koszty nawet o 50% łańcucha
dostaw.
305
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Kierunki dalszego rozwoju
informatyzacji przedsiębiorstw
Analitycy
zwracają
uwagę
na
fakt,
że
informatyzacja przedsiębiorstw będzie szła w
kierunku coraz lepszego dostosowywania
przygotowywanych
komputerowych
działalności
programów
do
przedsiębiorstw
otoczenia zewnętrznego.
306
potrzeb
specyfiki
oraz
ich
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK
Czynnikami produkcji
wg.Stepfena Covey’a
Zasoby ludzkie
Sytuacja
ekonomiczna
firmy
Zasoby
finansowe
307
Zasoby
rzeczowe

Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

Transcript Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

Directory