Transcript Me*unarodne finansije

Međunarodne finansije
Devizni kurs i devizna tržišta
Drugi osnovni koncept
 Karakteristike deviznog kursa
 Njihovo poznavanje je neophodno za razumijevanje procesa
platnobilansnih prilagođavanja i procesa određivanja deviznih
kurseva.
Nominalni i realni kurs
Nominalni bilateralni DK


Direktna kotacija 1 EUR = 1,95583 KM
Indirektna kotacija 1 KM = 0,51129 EUR
Rast deviznog kursa
znači smanjenje
vrijednosti domaće
valute = deprecijacija
Realni bilateralni devizni kurs
 Mjera kojom se upoređuju cijene robe i usluga jedne
zemlje u odnosu na drugu zemlju i time se koriguje
nominalni kurs.
 Proizvod nominalnog kursa i količnika inflacije u dvije
zemlje.
 De fakto odražava promejnu konkurentne sposobnosti države
u odnosu do bilat.partnera.
 Indeks pada  realna aprecijacija valute  izgubljena
konkurentska prednost.
Nominalni efektivni DK
 Odnos nacionalne valute do
kušarice valuta najvažnijih
trgovinskih partnera.
 Efektivna
aprecijacija/deprecijacija
Realni efektivni DK
 Iz nominalnog efektivnog kursa koji se korigira za razliku




inflacije između domaće ekonomije i inflacije u zemljama
glavnim trgovinskim partnerima.
Nominalni kurs se prilagođava za odgovarajuću realnu vezu
između cijena glavnih trgovinskih partnera i domaćih cijena.
Indeks realnog efektivnog kursa se koristi kod analize uticaja
promjena kursa na konkurentnost domaće ekonomije.
Ukoliko dođe do povećanja indeksa realnog efektivnog kursa
to ujedno označava pad realne vrijednosti KM, ali i povećanje
konkurentnosti domaće ekonomije na tržištu glavnih
trgovinskih partnera.
Realni efektivni kurs se iskazuje indeksnim brojem koji
pokazuje:
 prosječno povećanje - aprecijaciju (indeks ispod 100) ili
 prosječno smanjenje, odnosno deprecijaciju kursa (indeks iznad
100) u odnosu na odabranu baznu godinu.
 Na kraju 2012. smanjenje REER – trend realne deprecijacije =
poboljšanje cjenovne konkurencije.
 Raspon između REER i NEER je rezultat razlika u inflaciji.
Sistemi određivanja dk
Slobodno fluktuirajući devizni kurs
Fiksni devizni kurs
Upravljani fluktuirajući devizni kurs
Slobodno fluktuirajući DK
(clean floating)
 Promjena u segmentima platnog bilansa:
 Tekući bilans: Rast domaćih cijena  smanjenje konkurentnosti
domaće robe  povećan uvoz  povećano potraživanje po
devizama = deprecijacija valute.
 Finansijski bilans: rast kamatnih stopa u inostranstvu 
povećana potražnja po devizama (da ih uložimo u ino) =
deprecijacija valute.
 Međunarodne devizne rezerve: pokušaji sprečavanja
deprecijacije value = država povuče devine rezerve i ponudi ih
na tržištu  kao odgovor na povećanu potražnju, poveća
ponudu  kurs “se vrati”.
Zbog uticaja na promejnu
domaćih cijena dolazi do
povećane potražnje po devizama
Domaća valuta/strana
valuta
D1
S
D
120
100
e1
S1
e
90
Centralna banka puštanjem
devizna na tržište (iz rezervi)
povećava ponudu i “vraća” kurs
Zašto dinar apricira za vrijeme
praznika?
Količina deviza
 Promjena makroekonomskih indikatora:
 Razlike u inflacijama:
 Dražava u kojoj se poveća inflacija treba da očekuje deprecijaciju svoje valute.
 Razlike u kamatnim stopama (uvijek relativnim):
 Država koja poveća kamatnu stopu treba da očekuje aprecijaciju svoje valute.
 Razlike u nivou dohotka:
 Povećan dohodak u državi utiče na deprecijaciju njene valute.
 Očekivanja:
 Odjednom veća količina novca u opticaju  očekujemo rast inflacije i
špekulanti počinju da kupuju stranu valutu (povećava se potražnja po
devizama)  domaća valuta depricira i prije nego je došlo do porasta stope
inflacije
 Drugi faktori – politički i psihološki:
 Zašto američki dolar apricira kada izbije svaka regionalna kriza u sviju?
Upravljani fluktuirajući DK
 Država eksplicitno ne najavljuje kada i koliko će intervenisati.
 Trebaju devizne rezerve.
 Dodatna ponuda deviza za sprečavanje deprecijacije i dodatno
potraživanje za devizama za sprečavanje aprecijacije.
Režimi u okviru fleksibilnog DK
(floating arrangements)
 Zadnji podaci iz 1997. (IMF):
 67 država (1/3) u režimu.
 44 od njih nezavisno klizenje (među njima i većina razvijenih zemalja).
 23 upravljani fleksibilni DK.
 Država interveniše ali intervencija nije transparentna i obajvljena
(diskreciona intervencija).
 Režim upravljanog fleksibilnog DK (managed float):
 Snižavanje kratkoročnih oscilacija (leaning against the wind).
 Uticaj na dugoročni trend = odlaganje inače potrebnog prilagođavanja
kursa zbog promjena u ekonomskim temeljima (dirty floating)  država
zadržava kurs na podcijenjenom nivou da bi stimulisala izvoz.
 Režim nezavisnog klizenja (independent float):
 Intervencije u načelu kratkotrajne, samo zbog sprečavanja nepotrebno
velikih oscilacija do kojih dolazi povremeno zbog špekulativnih pritisaka na
valutu.
Direktne intervencije države
 Direktne intervencije države:
 “nesterilizirane”  prati inflacija i
 “sterilizirane”  interveniše i istovremeno emituje ili kupuje
VP:
 Sprečava deprecijaciju = ponudila je devize na tržištu (smanjila se količina
domaćeg novca u opticaju).
 CB kupuje VP nominovane u domaćoj valuti i tako “vraća” novac u opticaj.
 Rezultat = neutralizovana intervencija i smanje se devizne rezerve.
Indirektne intervencije države
 Monetarna politika = uticaj preko kamatne stope:
 Država želi da zaustavi daljnju deprecijaciju valute.
 Počne sa prodajom državnih obveznica.
 Povećana ponuda vodi do smanjenja njihove cijene – tržišna
kamatna stopa naraste iznad kuponske.
 Povećana kamatna stopa privuče strane investitore.
 Poveća se ponuda deviza na tržištu, a lokalni investitori ostanu u
zemlji (ne kupuju devize da ih investiraju u ino) = aprecijacija
domaće valute.
 Opasno  inflacija.
 Fiskalna politika:
 Promjena nivoa trošenja države
 Promjena stepena oporezivanja rezidenata.
 Rezultat ovih promjena je promjena u obimu budetskog
deficita/suficita.
 Za sprečavanje deprecijacije = restriktivna fiskalna politika:
 Smanjenje budžetskog deficita = ograničenje rasti budžetskih
izdataka i/ili povećanje poreza.
 Zbog toga se smanji ukupna potražnja (i za robom iz uvoza) =
smanji se potražnja za devizama = aprecijacija kursa
 Država ima više mogućnosti za efikasno upravljanje kursem
preko fiskalne politike (ali je nepopularno!!!) nego monetarne.
Fiksni devizni kurs
(pegged arrangements)
 Država fiksira vrijednost svoje valute odnosno odredi njenu paritetnu vrijednost.
 Država odredi granice u kojima će intervencijama održavati vrijednost valute 
intervencija objavljena i transparentna.
 Jedini primjer restriktivne vrste čistog fiksnog DK je valutni odbor (currency
board).
 Režim trajno fiksnog DK (permanent peg).
 Variranje u strogim granicama bez obzira na promjene u privredi.
 Rijedak primjer u praksi.
 Režim prilagodljivog fiksnog DK (adjustable peg):
 Vezivanje valute za drugu.
 Granica kretanja oko pariteta: može biti uska ili široka.
 1997.godine 64 države (38 konvencionalni oblik +/-1% a 26 oblik sa širim
granicama).
 Režim puzećeg fiksnog DK (crawling peg):
 Paritetna vrijednost se mijenja u redovnim intervalima.
 Svaki put je promjena relativno mala.
 1997.gdoien 18 država.
Prednosti i slabosti sistema
Fiksni kurs - prednosti
 pruža pouzdanu osnovu za kalkulacije u uvozno izvoznim





poslovima,
olakšava utvrđivanje rentabilnosti investicionih ulaganja,
pozitivno djeluje na sklapanje dugoročnih poslovnih aranžmana
sa stranim partnerima,
smanjuje rizik u ekonomskim transakcijama sa inostranstvom,
štiti nacionalnu privredu od kratkoročnih i stihijski poremećaja
na svjetskom tržištu,
sužava prostor za špekulativne transakcije.
Fiksni kurs - nedostaci
 nacinalnu ekonomsku politiku podređuje potrebi






održanja datog deviznog kursa,
potrebne su mjere za usklađenost nivoa cijena u zemlji sa
nivoom cijena u inostranstvu,
ne obezbjeđuje uravnoteženje platnog bolansa,
neophodna je spoljnotrgovinska kontrola,
slabi efekte monetarne politike,
nameće potrebu držanja većih monetarnih rezervi,
dovodi, po pravilu, do precijenjenosti nacionalne valute.
Varijabilni kurs - prednosti
 obezbjeđuje veću autonomnost u vođenju ekonomske






politike,
olakšava uravnoteženje platnog bilansa,
blagovremeno upućuje domaću privredu na potrebna
prilagođavanja u okruženju,
smanjuje potrebu držanja velikih monetarnih rezervi,
nije potrebna stroga spoljnotrgovinska i devizna kontrola,
bolje je dejstvo mjera nacionalne monetarne politike,
sprečava, u principu, precjenjenost i potcijenjenosti nacinalne
valute.
Varijabilni kurs - nedostaci
 nema čvrste osnove za kalkulacije o rentabilnosti izvoznih i uvoznih





poslova,
ne obezbjeđuje postojane kriterijume za ocjenu rentabilnosti
investicionih ulaganja,
povećava rizik u ekonomskim transakcijama sa inostranstvom,
izlaže domaću privredu ne kontrolisanom uticaju svih kratkoročnih i
stihijskih promjena na svjetskom tržištu,
obeshrabruje zaključivanje dugoročnih poslovnih aranžmana sa
inostranim partnerima,
povećava mogućnosti za obavljanje špekulantskih poslova.
Promptni i terminski devizni kurs
Promptni i terminski DK
 Razmjena deviza odmah.
 Predviđeni kurs u budućnosti:
 Pomoću spot deviznog kursa i kamatnih stopa za
depozite/kredite u obije valute možemo oblikovati sintetičku
alternativu terminskom poslu:
 prvo posudimo određeni novčani iznos u prvoj valuti,
 zatim zamijenimo posuđeni iznos u drugu valutu po trenutnom deviznom
kursu i
 uložimo taj iznos kao depozit.
Predviđeni DK
 Računamo predviđeni
terminski kurs:
 F – terminski kurs
 S – spot kurs
 R – kamatna stopa
 A i B – obje valute koje čine
kurs
 n – vrijeme od sklapanja do
izvršenja forwarda u danima
FA / B
n 

 1 R A

360 
 SA / B 
 1 R n 


B
360 

n 

SA / B 1  R A  R B 

360 

Primjer:
Datum sklapanja:
Datum realizacije:
15.11.2007
15.1.2008
Spot kurs (USD/EUR):
Broj dana do dosp.:
1,4639
60
RA - LIBORUSD
4,9069%
RB - LIBOREUR
4,5694%
Forward kurs
1,4647
Kotacije valuta
Kotacije na spot tržištu
 Evropski način
 Američki način
U deviznom trgovanju između banaka u koje je
uključen USD (60% transakcija)
 Direktna kotacija
 Indirektna kotacija
 Kotacija kupovne i prodajne cijene
 Ukršteni devizni kursevi
Imamo kotacije japanskog jena (JPY) i korejskog vona (W):
135,62 JPY/USD i 763,89W/USD. Ukršteni devizni kurs w/JPY računamo:
Currency Cross Rates
AUD
GBP
CAD
EUR
JPY
CHF
USD
AUD
1
0.6068
0.9689
0.709
62.975
0.874
0.9504
GBP
1.648
1
1.5967
1.1686
143.94
1.4403
1.5665
CAD
1.0322
0.6263
1
0.7321
93.228
0.902
0.9811
EUR
1.4103
0.8558
1.366
1
127.384
1.2326
1.3405
JPY
0.0159
0.0069
0.0107
0.0078
1
0.0123
0.0105
CHF
1.1441
0.6943
1.1085
0.8113
81.302
1
1.0875
USD
1.0522
0.6385
1.019
0.7461
95.035
0.9195
1
* Currency rates are delayed.
Read more: http://www.nasdaq.com/investing/forex/#ixzz2WfGJYb2s
Kotacije na terminskom tržištu
 Cijela kotacija
 Bodovna kotacija
 Godišnja premija/diskont
USD/EUR
Cijela kotacija na spot tržištu
Bodovi
Cijela kotacija na tromjesečnom terminskom
tržištu
fx 
f  s 360

 100
s
n
Kupovni
Prodajni
kurs
kurs
1,2453
1,2463
101
95
1,2352
1,2368
Kotacija u obliku godišnje premije/diskonta je prikazana u obliku godišnje stope
odstupanja od spot deviznog kursa. Ako uzmemo u obzir podatke iz primjera, ova
kotacija bi glasila: spot 1,2453, termin -3,24 posto godišnje. Predznak minus govori da
valuta kotira sa terminskim diskontom.
Series Level Information
Title
ECB reference exchange rate, US dollar/Euro, 2:15 pm (C.E.T.)
complement
Dataset
EXR : Exchange Rates
Explanation page (Series and Dataset Level Information)
Series Key
EXR.M.USD.EUR.SP00.A
Last update
2013-06-01 08:25:00.0
Unit
US dollar
Decimals
Four (4)
Collection
indicator
Average of observations through period (A)
Source agency
European Central Bank (ECB) (4F0)
Frequency
Monthly
Series Level Information
Title
ECB reference exchange rate, Croatian kuna/Euro, 2:15 pm
complement
(C.E.T.)
Dataset
EXR : Exchange Rates
Explanation page (Series and Dataset Level Information)
Series Key
EXR.A.HRK.EUR.SP00.A
Last update
2013-01-02 08:25:00.0
Unit
Croatian kuna
Decimals
Four (4)
Collection
indicator
Average of observations through period (A)
Source agency
European Central Bank (ECB) (4F0)
Publications
Monthly Bulletin: Table in chapter 08, section 02 (T0802)
Frequency
Annual
Devizna tržišta
Razvoj tržišta
Povećan obim finansijskih transakcija
2. Tehnološke promjene i inovacije = tijesna povezanost
pojedinih deviznih tržišta
3. Velike oscilacije kurseva = hedžing
1.
London
New York
Tokio
San Francisko
Bahrein
Honk Kong
Singapur
12
0
Vremenske zone
Devizna tržišta su najlikvidnija kada je Evropa
u ranim popodnevnim satima – istovremeno
otvoreni evrospki centri i New York
12
Funkcije deviznog tržišta
 Određivanje vrijednosti jedne valute u odnosu na drugu,
 Prenosimo kupovnu moć iz jedne države u drugu,
 Vršimo platni promet,
 Informativna funkcija,
 Prenos rizika između učesnika.
Učesnici na deviznim tržištima
Klijent kupi USD
evrima
Lokalna banka
Brokeri
Međubankarsko tržište
glavnih banaka
Lokalna banka
Klijent kupi EUR
dolarima
Druga podjela je prema motivu: arbitražeri, špekulanti i hedžeri
Kupovina i prodaja
velikih
multinacionalnih
preduzeća
Vrste transakcija i obim