Transcript TEMEL ORGAN*K K*MYA

TEMEL
ORGANİK KİMYA
Mehmet KURTÇA
Bu ders bize ne öğretecek?
•
•
•
•
•
•
Organik nedir?
Kimyasal bağlar
Kovalent bağlar
Lewis yapısı
Hibritleşme
Temel organik
kavramlar
• Organik
reaksiyonlar
• Organik bileşiklerin
adlandırılması
• Alifatik bileşikler
(alkan, alken, alkin,
alkol, aldehit,
keton, karboksilik
asit)
• Aromatik bileşikler
(benzen, naftalin)
• sterioizomerizm
Organik kimya nedir?
Organik
kimya;
karbon
bileşiklerinin
özelliklerini, tepkimelerini ve bu tepkimelerin
uyduğu kural, ilke ve yasaları inceleyen ve
araştıran bilim dalıdır.
Organik kimyaya giriş
Organik kimyanın konusunu oluşturan
organik bileşiklerin tümü yapılarında
karbon atomu taşırlar. Bu nedenle organik
kimya deyince aklımıza karbon kimyası
gelir.
Organik kimyaya giriş
Şunu unutmamalıyız ki; karbon
atomu taşıyan her bileşik organik bileşik
değildir. Örneğin CO2, CO, HCN ve metal
karbürleri karbon taşıdıkları halde organik
bileşik sınıfına girmezler.
Organik kimyaya giriş
Organik bileşikler, C, H, O, N, halojenler,
S ve P gibi ametallerden oluşmuşlardır.
Bunlardan ilk 4’ü organik bileşiklerde en çok
bulunan elementlerdir. Çok seyrek olmakla
birlikte Fe, Mg, Co gibi metallerde organik
bileşiklerin yapısına girebilirler.
Organik kimyaya giriş
Bu tür bileşiklere metalorganik bileşikler denir.
Görüldüğü gibi, organik bileşiklerin yapısını
oluşturan
elementlerin
sayısı
bir
düzineyi
geçmemektedir.
Hemoglobin yapısı
Klorofil yapısı
Organik kimyanın önemi
Organik kimyanın bir çok kullanım alanı vardır:
PARASETAMOL
(N-(4-hidroksifenil)etanamid)
Kimyasal bağlar
Bileşik: İki yada daha fazla elementin birbirine
bağlanmasıyla oluşturulan elementlerden farklı
özellik gösteren yapılardır.
Kimyasal bağ: Bir bileşikteki atomalar arasındaki
çekim kuvvetidir.
İyon: Yüklü atom ya da atom grupları, pozitif
yüklü katyon, negatif yüklü anyon
İyonik bağ
Pozitif yüklü katyonlar ile negatif yüklü anyonların
çekim kuvvetiyle oluşur.
Na+ + Cl-
NaCl
Kovalent bağ
Oktet kuralı: Elementlerin bileşik oluştururken son
yörüngelerindeki
elektron
sayılarını
8
e
tamamlaması olayıdır.
Ametal atomlarının kendi aralarında elektronları
ortaklaşa kullanarak yaptıkları bağa kovalent bağ
denir.
Kovalent bağ
Polar kovalent bağlar ve Elektronegativite
Kovalent bağlarda elektronlar, ille de bağı oluşturan
atom arasında eşit olarak paylaşılmaz. Atomlardan
birinin, elektronları kendine çekme eğilimi diğerinden
daha büyük ise elektron dağılımının kutuplaştığını
(polarize olduğunu) söyleyebiliriz.
H
Polar kovalent bağlar ve Elektronegativite
Örneğin; hidrojen florür bir polar kovalent bağa sahiptir.
Flor, elektronları hidrojenden daha kuvvetli çeker, H-F
bağındaki elektronlar flora doğru çekilir, bir kısmi
negatif yük oluşur; elektronların hidrojenden
uzaklaşmasıyla da bir kısmi pozitif yük oluşur. Yüklerin
bu şekilde ayrılmasına Dipol adı verilir.
δ+
H − F δ-
H−F
Polar kovalent bağlar ve Elektronegativite
Bir kovalent bağda, bir atomun elektronları
kendine çekme eğilimine elektronegatiflik denir.
Bir elektronegatif element elektronları çeker, bir
elektropozitif element ise iter. Elektronegatiflik,
periyodik çizelgede bir periyod boyunca artar.
İkinci sıra elemtlerinin en elektronegatif olanı
flor, en elektropozitif olanı ise lidyumdur.
Elektronegatiflilik bir grupta yukarıdan aşağıya
inildikçe
azalır.
Flor
klordan
daha
elektronegatiftir.
Elektronegativite
ORBİTALLER VE HİBRİTLEŞME
Karbon-karbon bağları
1)C-H, C-C, C-O, C-N bağları (sp3 hibritleşmesi)
1(2s) + 3(2p) 4 sp3
sp3- 1s
sp3- sp3
Metan
Etan
2. C=C, C=O, C=N bağlarının oluşumu (sp2 hibritleşmesi )
1 (2s) + 2 (2p)  3 sp2
3. CΞC, CΞN bağlarının oluşumu (sp hibritleşmesi )
1 (2s) + 1 (2p)  2 sp
sp hibritleşmesine diğer örnekler
sp
O =C=O
K a rb o n d io k sit
sp
H 2C = C = C H 2
A llen
sp
R CH =C=O
K eten
sp
R N=C=O
İzo siy a n a t
Azot atomu (7 elektron)
1s2 2s2 2p3 (1s2 2s2 2px1 2py1 2pz1)
Oksijen atomu (8 elektron)
1s2 2s2 2p4 (1s2 2s2 2px2 2py1 2pz1)
C C
N
C (H )
O C (H )
C C
N
C
O C
C C
N
C
: sig m a b a ğ ı
: pi bağı