Transcript File

ESTRI I AMIDI
KARBOKSILNIH KISELINA
Estri
Su jedinjenja koja nastaju dejstvom
kiselina i alkohola
RCOOR’
IUPAC-ovi nazivi: ALKIL GRUPA +
nastavak OAT( oduzme se nastavak ska)
Nomenklatura:
HCOOCH3 metil-metanoat (metil-formijat)
CH3COOCH3
metil-etanoat (metil-estar
etanske kiseline); metil-acetat
CH3COOCH2CH3 etil-etanoat (etil- acetat)
CH3CH2COOCH2CH3 etil-propanoat (etil-estar
propanske kiseline)
Nalaženje:
Metil butanoat – ananas, jabuka
Etil formijat – rum
Etil butanoat – ananas, jagoda
Etil heptanoat – grožđe
Etil acetat - staro vino
Amil acetat - banane, kruške
- Estri viših zasićenih C atoma nalaze se
u mastima i uljima
Dobijanje:
1. Reakcijom karboksilnih kiselina i
alkohola (reakcija esterifikacije)
H+
CH3COOH + OH-C2H5 ↔ CH3COOCH2CH3
+ HOH
Etil-acetat
2. Dobijanje iz derivata(acil-halogenidi)
CH3CH2COCl + CH3CH2OH ↔ CH3COOCH2CH3
propanoil-hlorid etanol
etil-etanoat
+ HCl
Osobine:
- tečnosti ili kristalne supstance prijatnog mirisa
- Niske Tt, Tk niže od kiselina
- Etsri se ne rastvaraju u vodi, a u organskim
rastvaračima se rastvaraju
Estri su reaktivna jedinjenja
1. Hidroliza i esterifikacija
CH3COOC2H5 + HOH↔ CH3COOH + C2H5OH
etil-acetat
sirćetna kis
CH3COOC2H5 + NaOH→ CH3COONa +C2H5OH
Na-acetat
Alkalna hidroliza estara je saponifikacija
2. Alkoholiza estara (transesterifikacija)
H+
CH3COOC2H5 + ROH↔ CH3COOR + C2H5OH
estar 1
estar 2
3. AMONOLIZA
CH3COOC2H5 + NH3 ↔CH3CONH2 + C2H5OH
etan-amid
AMIDI KISELINA
Amidi su monoacilni derivati amonijaka, primarnih i
sekundarnih amina opšte formule RCONH2, RCONHR` ili
RCONR2
Nomenklatura:
* nazivi ( NA IME ALKIL GRUPE + nastavak
AMID)
HCONH2
CH3CONH2
METANAMID(FORMAMID)
ETANAMID (ACETAMID)
CH3CH2CONH2
CH3(CH2)4CO-NH2
PROPANAMID
HEKSANAMID
ciklopentankarboksamid
CH3CONHCH3 N-metilacetamid (N-metiletanamid)
Dobijanje:
Zagrevanjem(destilacijom)
amonijumovih soli karboksilnih kiselina
CH3COONH4 → CH3CONH2 + H2O
etanamid
Karbamid (UREA)
Tt=133°C
Dobijanje:
COCl2 + 2NH3 → NH2CONH2 + 2HCl
fosgen
C2H5OCOOC2H5 +2NH3→
NH2CONH2+2C2H5OH
urea
- urea se nalazi u urinu
-industrijski se proizvodi iz ugljen-dioksida i
amonijaka
CO2 + NH3→NH2COONH4 + NH2CONH2 + H2O
urea
Primena: Karbamid se koristi kao
veštačko đubrivo
Amidi-kao lekovi, insekticidi