POUZDANOST RTG - HSG, sono HSG I LAPAROSKOPIJE U OCJENI STANJA JAJOVODA

Kristian Kurdija,dr.med.

Specijalist ginekologije i porodništva Opća Bolnica Nova Gradiška

Bračna neplodnost

   WHO – izostanak trudnoće nakon 12 mjeseci spolnih odnosa bez kontracepcije; Učestalost 10 – 15 % Muškarci i žene su podjednako zahvaćeni

Neplodnost žena

 Uzroci neplodnosti žena : - uterini uzroci ( kongenitalne malformacije, infekcije, sinehije, cervikalna stenoza, intrauterini ožiljci…) - ovarijski uzroci (foilkularne i ovarijske abnormalnosti, promjena stromalne vaskularizacije, endometrioza) - tubarni uzroci (infekcije i opstrukcije) - 35 %

Dijagnoza tubarnih uzroka neplodnosti

 HISTEROSALPINGOGRAFIJA ( RTG)  SONOHISTEROSALPINGOGRAFIJA  MEGNETSKA REZONANCIJA  VIRTUALNA HISTEROSALPINGOGRAFIJA ( CT tehnika)  LAPAROSKOPIJA

Histerosalpingografija (HSG)

  Radiografska metoda ( X – ray) Prvi RTG HSG učinjen 1914 godine  Kontrastna metoda ( vodeni ili uljni kontrast)  Radi se u ranoj folikularnoj fazi menstruacijskog ciklusa

Histerosalpingografija (HSG)

 Indikacije u obradi neplodnosti: sumnja na malformacije maternice predhodni operativni zahvati na jajovodima ranije upalne bolesti zdjelice ranija tubarna trudnoća raniji rupturirani apendiks

Histerosalpingografija (HSG)

 Kontraindikacije: krvarenje trudnoća prisutnost adneksalnih masa (palpcijski ili UZV) preosjetljivost na kontrast

Histerosalpingografija (HSG)

 Prikazuje: cervikalni kanal (divertikuli) kavum uterusa ( malformacije, sinehije) prohodnost jajovoda periadneksalno područje

Histerosalpingografija (HSG)

Histerosalpingografija (HSG)

malformacije maternice

Histerosalpingografija (HSG)

 Intrauterine sinehije

Histerosalpingografija (HSG)

 Patologija jajovoda

Histerosalpingografija (HSG)

 Prednosti: jednostavnost cijena kurativni učinak

Histerosalpingografija (HSG)

 Nedostatak: IONIZIRAJUĆE ZRAČENJE!

- RTG oprema - suradnja sa radiolozima

Histerosalpingografija (HSG)

 Komplikacije: intravazacija kontrasta alergija na kontrast infekcije ( manje od 1%) peritonealni vagusni podražaj

Histerosalpingografija (HSG)

 Pouzdanost: ukupno oko 65 % obostrana okluzija oko 98 % proksimalna okluzija 78 % okluzija uzrokavana adhezijama oko 2% lažno negativni nalazi oko 15 % lažno pozitivni nalazi oko 17 %

Dijagnostička laparoskopija

 Najsloženiji dijagnostički postupak  Opća anestezija  Transuterina instilacija obojene otopine ( kromopertubacija )  Najopsežniji uvid u stanje unutarnjih spolnih organa

Dijagnostička laparoskopija

 Nalaz jajovoda: duljina jajovoda izgled jajovoda izgled seroze stanje priraslica tuboovarijski odnos ocjena prohodnosti ( visina okluzija) endometrioza

Dijagnostička laparoskopija

 kromopertubacija

Dijagnostička laparoskopija

 Indikacije za zahvat: anomalije maternice otkrivene HSG-om preboljena zdjelična infekcija ( pozitivna protutijela na Chlamydiu ) operacije na zdjeličnim organima nerazriješena sekundarna neplodnost nerazriješena neplodnost iznad 38.godine

tri neuspješna postupka inseminacije ( uz stimulaciju jajnika i uredan spermiogram)

Dijagnostička laparoskopija

 Komplikacije: anesteziološke komplikacije lezije organa pneumoperitoneum krvarenja infekcije

Dijagnostička laparoskopija

 Nedostatak: nema informacija o lumenu i sluznici jajovoda “ salpingoskopija ” samo 1/3 urednih laporoskopskih nalaza ima uredan salpingoskopski nalaz

Dijagnostička laparoskopija

 Prednosti: najopsežniji uvid u stanje unutarnjih spolnih organa nastavak operativne laparoskopije ( adhezioliza, fimbrioplastika, salpingostomija, odstranjivanje cističnih struktura…)

Sono – HSG

 Prvi UZV HSG ( transabdominalni) 1984 g.

 Transvaginalna histerosalpinogo-kontrastna sonografija ( Hy-Co-Sy)  Kontrasno sredstvo - hipoehogeno (Ringerova otopina, izotonična otopina ili otopina dekstrana) hiperehogeno (Echovist i Leovist –mikročestice)  Folikularna faza

Sono - HSG

 Prikazuje: morfologiju maternice ( anomalije, tumori - submukozni miom, septum) morfologiju endometrija ( polipi…) prohodnost jajovoda: direktno CD indirektno (nakupljanje tekućine ipsilateralno u c.Douglasi)

Sono HSG

 Kontrastna histerosalpingosonografija (CD)

Sono – HSG

 Kontraindikacije: krvarenje trudnoća prisutnost adneksalnih masa aktivna upala zdjelice

Sono - HSG

 Komplikacije : bol : opstrukcija jajovoda intravazacija kontrasta ruptura jajovoda kornualni spazam

Sono - HSG

 Prednosti: sigurnost ( nema zračenja, nema preosjetljivosti na kontrast) jednostavnost ( lako ponovljiva, radiolozi) cijena

Sono - HSG

 Nedostatci: hidrosalpinks – lažno pozitivan nalaz spazam – lažno negativni nalaz teško prikazivanje fimbrijskog završetka jajovoda

Sono -HSG

 3D ultrazvuk: usporedni prikaz maternične šupljine i vanjskih kontura maternice manja količina kontrasta smanjuje mogućnost kornualnog spazma dodatna analiza snimke skraćuje vrijeme pretrage

Sono -HSG

 3D histerosalpinosonografija

Kontrasna sonohisterosalpingografija (HyCoSo)

    Pristupačna i efikasna metoda Pouzdanost: - okluzija 100% - prohodnost jajovoda 86 % Podudarnost sa rtg HSG 83 % Netočnost ( u usporedbi sa LPSC): - 10 % neprohodnosti jajovoda - 7 % prohodnost jajovoda

Podudarnost sono HSG u usporedbi sa laparoskopijom

             Peters i sur.(1991 g.) Volpi i sur. (1991 g.) Tufekci i sur. (1992 g.) Stern i sur. (1992 g.) Deichert i sur.(1992 g.) Allahbadia i sur.(1993 g.) Kupešić i sur. ( 1994 g.) Volpi i sur. ( 1996 g.) Battaglia i sur. (1996 g.) Raga i sur.(1996 g.) Schwarzel i sur.( 1997 g.) Jeanty i sur. (2000 g.) Kupešić i Plavšić (2006 g.) 86 % 83% 97% 81% 100% 92% 91% 82 % 93% 92% 88% 79 % 98 %

Usporedba rtg HSG, sono HSG i LPSC

N ( 200 ) HSG LPSC sono HSG primarna sekundarna ukupno primarna sekundarna ukupno primarna sekundarna ukupno Obostrana opstrukcija 28 % 34 % 31 % 24 % 30 % 27 % 26 % 32 % 29 % Jednostrana opstrukcija 22 % 26 % 24 % 16 % 26 % 21 % 18 % 26 % 22 % prohodnost 50 % 40 % 45 % 60 % 44 % 52 % 56 % 42 % 49 %

Usporedba sono HSG i rtg HSG

N ( 200 ) osjetljivost sono HSG rtg HSG sono HSG specifičnost rtg HSG dijagnostička pouzdanost sono HSG rtg HSG Obostrana opstrukcija 93,1 % 87 % 97,3 % 94,8 % 96 % 92 % Jednostrana opstrukcija 95,4 % 87,5 % 98,7 % 96,3 % 98 % 94 % prohodnost 94,5% 88,1 % 94,1 % 87,2 % 95 % 87 %

Usporedba rtg HSG, sono HSG i LPSC prema mjestu opstrukcije ( N 200 )

Mjesto opstrukcije kornualni blok blok srednjeg segmenta blok fimbrija hydrosalpinx prohodnost rtg HSG 9,5 % 7,0 % 22,5 % 4,0 % 57,0 % sono HSG 7,5 % 8,0 % 19,0 % 5,5 % 60,0 % LPSC 6,5 % 9,5 % 16,0 % 5,5 % 62,5 %

Usporedba sono HSG i rtg HSG

 Osjetljivost, specifičnost i dijagnostička osjetljivost prema mjestu opstrukcije (N 200) osjetljivost specifičnost sono HSG rtg HSG kornualni blok Blok srednjeg segmenta Fimbrialni blok 86,6 % 86,3 % Hydrosaplinx prohodnost 84,2 % 100 % 96,1 % 68,4 % 79,1 % 71,1 % 72,7 % 92,5 % sono HSG rtg HSG 98,4 % 98,3 % 90,5 % 100 % 96,1 % 96,8 % 97,3 % 92,8 % 98,4 % 88,2 % Dijagnostička pouzdanost sono HSG rtg HSG 98 % 97 % 94 % 95 % 94 % 100 % 95 % 88 % 97 % 90 %

Zaključak

 Kontrasna sono HSG: - prvi izbor u obradi neplodnosti - jednostavnost - sigurnost - brzina dijagnostička točnost

HVALA

Literatura

      Nabil El Tabbakh,Peter Slamka.Transvaginal sonohysterography ( Tv-Sh),versus Hysterosalpingography (Hsg) and laparoscopy. Depertment of Obstetrics & Gynaecology Faculty of medicine,Al-Azar university , Cairo Egypt.Epub 2011 Pereira NR,Leite MH. Laparoscopy in the decision of tretment strategy for the infertile couple. Ginecologia e obstetricia, Maternidade Bissaya-Berreto, Coimbra, Portugal;Epub 2010.

Merivel P,Lourdel E. Should a laparoscopy be necessary in case of infertility with normal tubes at hysterosalpingorgaphy. Gynecologie-obstetrique et medicine de la reprodiction, Universite de Picarde-Jules Verne Amies France. Epub.2011.

Hamed HO. Hysterosalpingo-contrast sonography versus radiographic hysterosalpingography in the evaluation of tubal patency. Department of obsterics and gynecology, Women s health centre,Assiut University,Assiut Egypt. Epub2009 Kupešić S,Plavšić B. 2-D and 3-D hysterosalpingo-contrast-sonography in the assesment of uterine cavity and tubal patency.Eg GRB 2006 Randolph JR, Ying YK. Comparison of real time ultrasonography,laparoscopy and hysteroscopy in the evaluation of uterine abnormalaites and tubal patensy,Fertil Steril 1986;46;828-30