Projekty współfinansowane ze środków UE – zarządzanie i rozliczanie dr Michał Bitner
Download ReportTranscript Projekty współfinansowane ze środków UE – zarządzanie i rozliczanie dr Michał Bitner
Projekty współfinansowane ze środków UE – zarządzanie i rozliczanie dr Michał Bitner [email protected] Akademia Liderów Samorządowych 2009/2010 Plan prezentacji Prawno-instytucjonalne otoczenie realizacji projektów Kwalifikowalność projektów i wydatków Pomoc publiczna w projektach samorządowych Zarządzanie cyklem projektu Analiza finansowa i ekonomiczna projektów Prawno-instytucjonalne otoczenie realizacji projektów Programowanie i realizacja polityki spójności 2007-2013 Reforma polityki spójności 2006 Utrzymanie dotychczasowej wagi budżetu polityki spójności (1/3 budżetu UE) Koncentracja działań na trzech nowych celach: konwergencja (81% budżetu polityki spójności), konkurencyjność regionalna i zatrudnienie (16%), europejska współpraca terytorialna (kontynuacja Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG) Ograniczenie liczby funduszy strukturalnych Rezygnacja z Inicjatyw Wspólnotowych (EQUAL, INTERREG, LEADER, URBAN) Uproszczenie systemu wdrażania (np. brak uzupełnień programu) Zachowanie podstawowych zasad: wieloletniego programowania, partnerstwa, współfinansowania i ewaluacji Finansowanie jednofunduszowe, ale cross-financing Maksymalne współfinansowanie – 85% wydatków kwalifikowanych Podstawy prawne polityki strukturalnej – rozporządzenia wykonujące delegację Traktatu Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1164/94 Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Perspektywa finansowa 20072013 Sprawa polska Całe terytorium Polski kwalifikuje się do objęcia wsparciem w ramach celu „konwergencja” Polska kwalifikuje się do objęcia wsparciem z CF (45,6% DNB UE-25 pc ppp 2000-2002) Do celu współpracy transgranicznej kwalifikują się 44 NUTS 2 Do celów współpracy międzyregionalnej, sieci współpracy i wymiany doświadczeń kwalifikuje się całe terytorium Polski (ponieważ kwalifikuje się całe terytorium Wspólnoty) Podstawowe zasady funkcjonowania SF Komplementarność i spójność Uzupełnienie działań krajowych (także na poziomie regionalnym i lokalnym), uzupełnienie innych instrumentów finansowych Wspólnoty Spójność pomocy funduszy z działaniami, politykami i priorytetami Wspólnoty Obowiązek wykazania spójności w strategicznych wytycznych, narodowych strategicznych ramach odniesienia i programach operacyjnych Koordynacja z pomocą z EFFROW, EFR, interwencją EBI i innych instrumentów finansowych Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Ukierunkowanie na priorytety Unii promowanie konkurencyjności tworzenie miejsc pracy, w tym osiąganie celów wyznaczonych w pakiecie Wzrost i zatrudnienie – zintegrowane wytyczne na lata 2005–2008 określonych decyzją Rady 2005/600/WE (1). Earmarking: dla państw wchodzących w skład Unii przed 1.5.2004 – 60 % wydatków na cel konwergencja oraz 75 % wydatków na cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie zostaje przeznaczone na określone wyżej priorytety (cele Strategii Lizbońskiej) Wartości docelowe, oparte są na kategoriach wydatków strukturalnych Nowe państwa członkowskie mogą, ale nie muszą realizować powyższej zasady (Polska zobowiązała się zachować pułap) Klasyfikacja wydatków strukturalnych: Załącznik IV do rozporządzenia 1083/2004 (wydatki „lizbońskie”) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 października 2007 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Programowanie - system wieloletniego programowania zorganizowanego w kilku etapach obejmujących określenie priorytetów, finansowania oraz systemu zarządzania i kontroli Partnerstwo Między Komisją a państwem członkowskim Między państwem członkowskim a właściwymi władzami regionalnymi, lokalnymi, miejskimi, partnerami gospodarczymi i społecznymi, innymi odpowiednimi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie Partnerstwo obejmuje przygotowanie, realizację, monitorowanie i ewaluację programów operacyjnych Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Subsydiarność (pomocniczość) Art. 5 Traktatu: Wspólnota powinna działać w granicach kompetencji nadanych jej Traktatem oraz w granicach jej celów określonych Traktatem. W dziedzinach, w których kompetencja Wspólnoty nie jest wyłączna, Wspólnota działa w zgodzie z zasadą subsydiarności, ale tylko wówczas i o ile cele proponowanego działania nie mogą być w wystarczający sposób osiągnięte przez państwa członkowskie i w związku z tym – ze względu na skalę lub efekty proponowanego działania - mogą być osiągnięte w większym stopniu przez Wspólnotę Zasada traktatowa dotyczy relacji między Wspólnotą a państwami członkowskimi (a nie regionami) Prowadzenie polityki spójności należy do kompetencji państw członkowskich, zatem interwencja Wspólnota podlega kryteriom subsydiarności Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Proporcjonalność Zasoby finansowe i administracyjne wykorzystywane przez Komisję i państwa członkowskie do wdrażania funduszy w odniesieniu do: wyboru wskaźników produktu i rezultatu, ewaluacji, ogólnych zasad dotyczących systemów zarządzania i kontroli oraz sprawozdawczości – powinny być proporcjonalne do całkowitej kwoty wydatków alokowanej na dany program operacyjny Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Dodatkowość – wsparcie z SF nie może zastępować publicznych lub równoważnych wydatków strukturalnych ponoszonych przez państwo członkowskie Dla regionów objętych celem Konwergencja Komisja i państwa członkowskie określają poziom publicznych lub równoważnych wydatków strukturalnych, jaki państwo członkowskie utrzymuje we wszystkich właściwych regionach w okresie programowania. Poziom wydatków ponoszonych przez państwo członkowskie objęty jest decyzją Komisji w sprawie narodowych strategicznych ram odniesienia Szczegóły określone w dokumencie metodologicznym Komisji Podstawowe zasady funkcjonowania SF – c.d. Zasady „horyzontalne” (obejmujące wszystkie polityki), których obowiązek respektowania wynika przede wszystkim z Traktatu: Równe traktowanie kobiet i mężczyzn Zakaz dyskryminacji w szczególności w dostępie do SF (dostępność dla osób niepełnosprawnych) Zasada zrównoważonego rozwoju – cele SF mają być osiągane w ramach zrównoważonego rozwoju Zasada zgodności (compliance) Podstawowe zasady funkcjonowania SF w zakresie zarządzania finansowego Zarządzanie podzielone – budżet UE w zakresie SF wykonywany jest przez państwa członkowskie, z tym że Komisja: Sprawdza istnienie i funkcjonowanie systemów zarządzania i kontroli Zawiesza płatności jeśli systemy zawodzą Sprawdza płatności na refinansowanie i decyduje o decommitments Prawidłowe zarządzanie finansowe (sound financial management) Hierarchia dokumentów planowania strategicznego Strategiczne wytyczne Wspólnoty dot. spójności 1 proponowane przez Komisję, przyjmowane przez Radę za zgodą Parlamentu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2 3 proponowane przez państwo członkowskie, uzgadniane z Komisją Programy Operacyjne proponowane przez region, zatwierdzane przez Komisję Uszczegółowienia programów operacyjnych 4 5 ustalane przez instytucję zarządzającą Strategiczny follow-up i coroczna debata przez Radę UE na wiosnę, w oparciu o roczny raport Komisji i państw członkowskich Zintegrowane wytyczna dla wzrostu i zatrudnienia Integrated Guidelines for Growth and Jobs Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW) Broad Economic Policy Guidelines 6 wytycznych makroekonomicznych 9 wytycznych mikroekonomicznych Employment Policy Guidelines 8 wytycznych dotyczących problematyki zatrudnienia 18 Zintegrowane wytyczne a wymagane strategie i dokumenty Rada Europejska ZINTEGROWANE WYTYCZNE DLA WZROSTU I ZATRUDNIENIA Wspólna Polityka Polityka Spójności Komisja Europejska STRATEGICZNE WYTYCZNE DLA SPÓJNOŚCI (SGC) WPR STRATEGICZNE WYTYCZNE UE DLA POLITYKI ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Państwa Rybacka STRATEGICZNE WYTYCZNE DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SEKTORA RYBOŁÓWSTWA I NADBRZEŻNYCH OBSZARÓW RYBACKICH członkowskie Krajowy Program Reform Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRF) Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Narodowy Plan Strategiczny dla Rybołówstwa Strategiczne wytyczne dla spójności Rada ustanawia strategiczne wytyczne dla spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, określające indykatywne ramy interwencji funduszy, z uwzględnieniem innych stosownych polityk Wspólnoty Strategiczne wytyczne są ustanawiane z uwzględnieniem zintegrowanych wytycznych, składających się z ogólnych wytycznych polityki gospodarczej oraz wytycznych dotyczących zatrudnienia Strategiczne wytyczne dla spójności – c.d. Europa – atrakcyjniejsze miejsce inwestowania i pracy Wiedza i innowacje dla rozwoju Rozwój infrastruktury transportu Wzmocnienie synergii między ochroną środowiska i wzrostem gospodarczym Zmniejszenie zależności od tradycyjnych źródeł energii przez zwiększenie efektywności energetycznej i wspieranie rozwoju energii odnawialnej Wzrost i lepsze ukierunkowanie inwestycji w zakresie RTD Wspieranie innowacji i promocja przedsiębiorczości Promocja społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich Zwiększenie dostępności finansowania Więcej i lepsze miejsca pracy Zwiększenie liczby zatrudnionych i modernizacja systemów osłony socjalnej Zwiększenie mobilności zawodowej pracowników i elastyczności rynku pracy Zwiększenie inwestycji w HC Podniesienie jakości zarządzania Zdrowa siła robocza Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRF) na okres 2007-2013 Cel – zapewnienie zgodności wsparcia z SGC oraz zgodności krajowego programu reform z priorytetami Wspólnoty Treść: analiza dysproporcji, słabości i potencjału rozwojowego strategię rozwoju, w tym priorytety tematyczne i terytorialne wykaz programów operacyjnych dla celów „konwergencja” i „konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” indykatywna roczna alokacja z każdego funduszu na poszczególne programy opis sposobu, w jaki wydatki przyczynią się do realizacji priorytetów Unii w zakresie promowania konkurencyjności i tworzenia miejsc prac w odniesieniu do regionów objętych celem „konwergencja”: przewidywane działania na rzecz zwiększenia wydajności administracji kwota całkowitych rocznych środków przewidzianą w ramach EFRROW oraz EFR informacje wymagane dla potrzeb weryfikacji ex ante przestrzegania zasady dodatkowości w odniesieniu do państw członkowskich kwalifikujących się w ramach CF informacje na temat mechanizmów koordynacji między samymi programami operacyjnymi oraz między tymi programami a EFRROW i EFR Programy operacyjne – zasady ogólne Każdy program operacyjny obejmuje okres 2007-2013 i dotyczy tylko jednego z celów polityki spójności Każdy program może być finansowany tylko z jednego funduszu, z wyjątkiem programów operacyjnych w zakresie infrastruktury transportowej i środowiska finansowanych łącznie z ERDF i CF ERDF i ESF mogą finansować, w sposób komplementarny i w granicach pułapu 10 % finansowania wspólnotowego każdej osi priorytetowej programu operacyjnego, działania objęte zakresem pomocy z innego funduszu, o ile są one konieczne do odpowiedniej realizacji operacji i bezpośrednio z nią powiązane Programy operacyjne celu „konwergencja” opracowywane są co najmniej na poziomie NUTS 2; programy finansowane z CF opracowywane są dla kraju Programy operacyjne 2007-2013 Programy Operacyjne współfinansowane z funduszy strukturalnych Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Program Operacyjny Pomoc techniczna 2007-2013 Zasady prawa wspólnotowego a przepisy prawa krajowego Ustawa z 6.12.2006 o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Dotyczy tylko polityki spójności, nie dotyczy programów finansowanych z EFRROW i EFR Szczególna pozycja Ministra Rozwoju Regionalnego (MRR) wykonuje zadania państwa członkowskiego określone w przepisach rozporządzenia 1083/2006 opracowuje i przedstawia RM do zatwierdzenia, po zasięgnięciu opinii właściwego ministra albo zarządu województwa, propozycję podziału środków budżetu państwa i środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej między poszczególne programy operacyjne zapewnia zgodność programów operacyjnych z przepisami UE prowadzi negocjacje z Komisją w celu uzgodnienia treści programów operacyjnych współpracuje w zakresie przygotowywania regionalnych programów operacyjnych, monitoruje i kontroluje przebieg ich realizacji oraz zwraca się do zarządów województw z wnioskami dotyczącymi usprawnienia sposobu ich realizacji występuje do Komisji z wnioskiem o dokonanie przesunięć środków między programami lub między priorytetami certyfikuje Komisji Europejskiej prawidłowość poniesienia wydatków w ramach programów operacyjnych Polityka rozwoju Polityka rozwoju - zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju oraz spójności społecznogospodarczej i terytorialnej, w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej Politykę rozwoju prowadzą: Rada Ministrów – w skali kraju samorząd województwa - w skali regionu samorząd powiatowy i gminny - w skali lokalnej Politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii rozwoju (strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych, strategii ponadregionalnych, strategii rozwoju województw, strategii rozwoju lokalnego – powiatów i gmin), programów operacyjnych oraz planów wykonawczych Strategia rozwoju kraju Podstawowe dokumenty planowania strategicznego: Strategia rozwoju kraju (przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 27.06.2006) – w zakresie wymaganym przez ustawę: dokument planistycznym określający podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym, obejmując okres co najmniej 7 lat Strategie sektorowe – mogą wykraczać poza okres objęty SRK Krajowy program reform (przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 28.12.2005) – w zakresie wynikającym z odnowionej strategii lizbońskiej Narodowe strategiczne ramy odniesienia – w zakresie wynikającym z rozporzadzenia 1083/2006 SRK uwzględnia kierunki rozwoju zawarte w dokumentach strategicznych oraz politykach Unii Europejskiej SRK określa zasady i wyznacza ramy instytucjonalne koordynacji różnych polityk horyzontalnych, wchodzących w skład polityki rozwoju – w szczególności tych, które są filarami europejskiej perspektywy finansowej w latach 2007-2013: polityki konkurencyjności, spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej Strategia rozwoju kraju a strategie sektorowe Zawartość strategii rozwoju kraju i strategii sektorowych diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej (w odniesieniu do sektora objętego strategią) prognoza trendów rozwojowych w okresie objętym strategią cele strategiczne polityki rozwoju (w danym sektorze) kierunki interwencji podmiotów prowadzących politykę rozwoju kierunków wspierania rozwoju regionów środkami pochodzącymi z budżetu państwa lub ze źródeł zagranicznych wskaźniki realizacji określenie systemu realizacji oraz ram finansowych Projekt SRK opracowuje MRR, uchwala Sejm w formie ustawy, podlega okresowej aktualizacji Projekt strategii sektorowej opracowuje właściwy minister, opiniuje MRR, uchwala Rada Ministrów Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego Wytyczne MRR, 26 ust. 1 pkt 2 ustawy kompendium wiedzy dla beneficjentów na temat typów i możliwości realizacji projektów w ramach poszczególnych programów operacyjnych Projekt opracowuje IZ, formalnie ocenia DKS MRR, zatwierdza IZ (decyzja/uchwała zarządu) DZIAŁANIA, które oznacza operację lub grupę operacji realizujących cel określony dla danego priorytetu charakteryzujących się jednolitym systemem wdrażania (jedna instytucja odpowiedzialna za wdrożenie operacji/grup operacji) Zakres szczegółowego opisu priorytetów Informacje na temat programu operacyjnego: podstawowe informacje: status, cel, zakres, okres obowiązywania, data przyjęcia, procedurę wprowadzania zmian skrócony opis PO/RPO; ogólne informacje dotyczące sposobu finansowania programu: opis montażu finansowego, źródła finansowania (EBI, kredyty, leasing) informacje na temat kwalifikowalności opis systemu wyboru projektów w ramach PO/RPO: tryb dokonywania wyboru projektów w ramach programu operacyjnego na poziomie działania: (konkursowy, systemowy, indywidualny, o wartości netto powyżej 25 mln euro), procedurę oceny formalnej i merytorycznej wniosku, elementy podlegające ocenie, instytucję odpowiedzialną za wydanie ostatecznej decyzji w sprawie dofinansowania projektu i podpisanie umowy/decyzji o przyznaniu wsparcia dla projektu, procedura odwoławcza wykaz dokumentów służących realizacji PO/RPO: wszystkie dokumenty niezbędne dla beneficjenta Zakres szczegółowego opisu priorytetów - c.d. Informacje na temat priorytetów i działań PO/RPO skrócony opis priorytetu szczegółowy opis działań realizowanych w ramach priorytetu w podziale na działania i tryby realizacji Załączniki: indykatywna tabela finansowa zobowiązań dla programu operacyjnego w podziale na priorytety i działania z przyporządkowaniem kategorii interwencji; poziom wydatków pochodzących z funduszy strukturalnych w ramach PO programu operacyjnego przeznaczonych na realizację Strategii Lizbońskiej, tabela wskaźników produktu i rezultatu na poziomie działania; lista projektów kluczowych w ramach priorytetu; propozycje kryteriów formalnych i merytorycznych wyboru finansowanych operacji (do zatwierdzenia przez Komitet Moniotorujący) Na podstawie zawartej w uszczegółowieniu propozycji IZ przygotowuje kryteria wyboru finansowanych operacji, które zaczną obowiązywać po ich akceptacji przez KM Tryby wyboru projektów W ramach PO mogą być dofinansowane, zgodnie z kryteriami zatwierdzonymi przez Komitet Monitorujący, projekty: indywidualne - o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu, wskazywane przez IZ systemowe, w tym również projekty pomocy technicznej - polegające na realizacji zadań publicznych przez podmioty działające na podstawie odrębnych przepisów, w zakresie określonym przepisami prawa i dokumentami strategicznoprogramowymi przyjętymi przez Radę Ministrów wyłonione w trybie konkursu Konkurs IZ (IP, IW) w celu wyłonienia projektów do dofinansowania w trybie konkursowym ogłasza konkurs na swojej stronie internetowej Ogłoszenie powinno zawierać następujące informacje: rodzaj projektów podlegających dofinansowaniu rodzaj podmiotów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie kwotę środków przeznaczonych na dofinansowanie projektów poziom dofinansowania projektów, jako procent wydatków objętych dofinansowaniem (kwalifikowalnych) maksymalną kwotę dofinansowania projektu, o ile kwota taka została ustalona kryteria wyboru projektów termin rozstrzygnięcia konkursu wzór wniosku o dofinansowanie projektu termin, miejsce i sposób składania wniosków o dofinansowanie projektu wzór umowy o dofinansowanie projektu informację o środkach odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w ramach systemu realizacji PO Konkurs – c.d. IZ (IP, IW) w dniu ogłoszenia konkursu zamieszcza w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim lub regionalnym informację o konkursie, ze wskazaniem adresu strony internetowej, na której zamieszczono ogłoszenie o konkursie Do czasu zawarcia wszystkich umów o dofinansowanie projektu z beneficjentami wyłonionymi w konkursie lub w wyniku rozpatrzenia środków odwoławczych przewidzianych w ustawie, instytucja ogłaszająca konkurs nie może spowodować pogorszenia zasad konkursu, warunków realizacji projektu oraz nakładać na podmioty ubiegające się o dofinansowanie dodatkowych obowiązków, chyba że konieczność zmiany wynika ze zobowiązań międzynarodowych lub przepisów innych ustaw IZ (IP, IW) zgodnie z systemem realizacji PO, ogłasza na swojej stronie internetowej listę projektów konkursowych, które zostały zakwalifikowane do dofinansowania Właściwa IZ (IP, IW) pisemnie informuje wnioskodawcę o wynikach oceny jego projektu Kryteria oceny projektów Formalna 0/1 (spełnia/nie spełnia) – kryteria formalne Strategiczna – punktowa, można równolegle z merytoryczną Merytoryczna horyzontalna i szczegółowa – punktowa, eksperci zewnętrzni Wykonalności technicznej, technologicznej, finansowej, ekonomicznej – 0/1 – eksperci zewnętrzni Tryby konkursowe Zamknięty z preselekcją Zamknięty bez preselekcji Ocena formalna Ocena strategiczna i merytoryczna Lista rankingowa Ocena wykonalności Ocena formalna Ocena wykonalności Ocena strategiczna i merytoryczna Otwarty (bez preselekcji) Ocena formalna Ocena wykonalności Ocena strategiczna i merytoryczna Projekty indywidualne Wytyczne MRR w zakresie jednolitego systemu zarządzania i monitorowania projektów indywidualnych, zgodnych z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Projekty indywidualne - przedsięwzięcia o strategicznym znaczeniu dla realizacji PO, wskazywane przez IZ (lista indykatywna, tzn. podane informacje dotyczące poszczególnych projektów mają charakter orientacyjny) Projekty podstawowe Projekty rezerwowe Umieszczenie projektu na liście jest warunkową deklaracją jego realizacji i związane jest z zarezerwowaniem środków w ramach budżetu danego priorytetu PO na realizację projektu Uzyskanie dofinansowania zależy od spełnienia przez projekt wymogów formalnych i merytorycznych dotyczących przygotowania odpowiedniej dokumentacji i gotowości do wdrożenia Środki odwoławcze W przypadku negatywnej oceny projektu wnioskodawca może wnieść środki odwoławcze przewidziane w systemie realizacji PO, w terminie, trybie i na warunkach tam określonych System realizacji PO musi uwzględniać co najmniej jeden środek odwoławczy przysługujący wnioskodawcy w trakcie ubiegania się o dofinansowanie W rozpatrywaniu środków odwoławczych nie mogą brać udziału osoby, które na jakimkolwiek etapie dokonywały czynności związanych z określonym projektem, w tym były zaangażowane w jego ocenę Właściwa instytucja informuje wnioskodawcę na piśmie o wynikach procedury odwoławczej wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia skargi do WSA Nie podlegają rozpatrzeniu środki odwoławcze, które pomimo odpowiedniego pouczenia w informacji o wyniku oceny, zostały wniesione po terminie lub w sposób sprzeczny z pouczeniem lub do niewłaściwej instytucji Skarga do WSA Po wyczerpaniu środków odwoławczych przewidzianych w systemie realizacji PO i po otrzymaniu informacji o negatywnym wyniku procedury odwoławczej wnioskodawca może w tym zakresie wnieść skargę do WSA Skarga jest wnoszona przez wnioskodawcę w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o wyniku procedury odwoławczej do właściwego WSA wraz z kompletną dokumentacją w sprawie, obejmującą wniosek o dofinansowanie wraz z informacją w przedmiocie oceny projektu, kopie wniesionych środków odwoławczych oraz informacji o wyniku procedury odwoławczej W wyniku rozpatrzenia skargi sąd może w instrukcyjnym terminie 30 dni od wniesienia skargi: uwzględnić skargę, stwierdzając, że ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpatrzenia przez właściwą IZ lub IP oddalić skargę w przypadku jej nieuwzględnienia umorzyć postępowanie w sprawie, jeżeli z jakichkolwiek względów jest ono bezprzedmiotowe Skarga kasacyjna do NSA Wnioskodawca lub właściwa instytucja pośrednicząca lub zarządzająca może wnieść skargę kasacyjną do NSA w terminie 14 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia wojewódzkiego sądu administracyjnego wraz z kompletną dokumentacją w sprawie Skarga jest rozpatrywana w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia Wniesienie skargi: po terminie niekompletnej bez uiszczenia opłaty sądowej w terminie wniesienia skargi w każdym przypadku powoduje pozostawienie skargi bez rozpatrzenia Procedura odwoławcza nie wstrzymuje zawierania umów o dofinansowanie z wnioskodawcami, których projekty zostały zakwalifikowane do dofinansowania Kwalifikowalność projektów i wydatków Granice współfinansowania Zasada współfinansowania Zasada współfinansowania: w odniesieniu do pozyskiwania środków = wkład funduszy powinien być uzupełniany innymi środkami Wkład na poziomie programów operacyjnych - obliczany w stosunku do całkowitych wydatków kwalifikowanych albo do publicznych wydatków kwalifikowanych Wkład na poziomie osi priorytetowych Plan finansowy programu operacyjnego Wkład na poziomie działań Limity określone w rozporządzeniu Uszczegółowienie programu operacyjnego Wkład na poziomie projektów Uszczegółowienie programu operacyjnego Pojęcie i regulacja kwalifikowalności Kwalifikowalność dotyczy wydatków finansujących projekty wybrane (zatwierdzone) przez instytucję zarządzającą PO albo na jej odpowiedzialność zgodnie z kryteriami ustalonymi przez komitet monitorujący Reguły kwalifikowalności określone na poziomie krajowym poza wyjątkami przewidzianymi w regulacjach dotyczących funduszy Hierarchia reguł: Reguły zawarte w prawie wspólnotowym Reguły zawarte w wytycznych MRR Reguły określone dla każdego PO przez instytucję zarządzającą – mogą być bardziej restrykcyjne Jeżeli wsparcie stanowi pomoc publiczną – dodatkowo stosuje się reguły kwalifikowalności pomocy Zasady ogólne Początek okresu kwalifikowalności: 1.1.2007 lub data przedstawienia PO Komisji (jeśli wcześniejsza); koniec okresu: 31.12.2015 Kwalifikowalność dotyczy wydatków faktycznie zapłaconych w tym okresie (ujęcie kasowe - rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego), z wyjątkiem: Wkładów rzeczowych Kosztów amortyzacji Kosztów ogólnych (overheads) Wymienione pozycje mogą być kwalifikowalne, jeżeli Tak stanowią krajowe reguły kwalifikowalności Kwota wydatku jest stwierdzona fakturą lub równoważnym dokumentem księgowym W przypadku wkładów rzeczowych – współfinansowanie z funduszy nie może przekroczyć całkowitych wydatków kwalifikowalnych pomniejszonych o wartość wkładów rzeczowych Wyłączenia – ERDF (art. 7 1080/2006) Odsetki od zadłużenia Zakup gruntu za kwotę przekraczającą 10% całkowitych wydatków kwalifikowalnych operacji; w szczególnie uzasadnionych przypadkach, IZ może stosować wyższą stopę dla projektów w zakresie środowiska Likwidacja elektrowni jądrowych Odzyskiwalny VAT Wydatki na mieszkalnictwo, chyba że Będą programowane w ramach projektów dotyczących zintegrowanego rozwoju miejskiego lub osi priorytetowej dla obszarów doświadczających lub zagrożonych fizyczną degradacją i wykluczeniem społecznym (lista kryteriów przyjęta przez Komisję) Alokacja wydaktów na mieszkalnictwo nie będzie przekraczać 3% alokacji z ERDF na dany PO Będą dotyczyć multi-family housing lub budynków należących do władz publicznych lub operatorów non-profit przeznaczonych dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub dla osób o specjalnych potrzebach Wyłączenia – ESF (art. 11 1081/2006) Podlegający zwrotowi VAT Odsetki od zadłużenia Zakup mebli, wyposażenia, pojazdów, infrastruktury, nieruchomości i gruntów Ale kwalifikujące są następujące koszty: dodatki lub wynagrodzenia wypłacane przez stronę trzecią na rzecz uczestników danej operacji i poświadczone beneficjentowi w przypadku grantów – koszty pośrednie zadeklarowane ryczałtowo do wysokości 20 % bezpośrednich kosztów operacji koszty amortyzacji środków trwałych alokowane odpowiednio do czasu trwania operacji, o ile na nabycie tych aktywów nie zostały wykorzystane dotacje publiczne Wyłączenia – CF (art. 3 1084/2006) Odsetki od długu Zakup gruntu za kwotę przekraczającą 10% całkowitych wydatków kwafikowalnych danej operacji Mieszkalnictwo (housing) Likwidacja elektrowni nuklearnych Odzyskiwalny VAT Zakres geograficzny kwalifikowalności Zgodny z regułami ogólnymi z zastrzeżeniem wyjątków Konwergencja: projekt współfinansowany z SF lub CF musi być realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem, w ramach którego jest realizowany, chyba że projekt przynosi znaczące korzyści dla obszaru objętego wsparciem przez dany program oraz w PO zawarto odpowiednie postanowienia w tym zakresie i zaakceptowano realizację projektu w takim kształcie w umowie o dofinansowanie projektu EWT – Współpraca przygraniczna w szczególnie uzasadnionych okolicznościach ze środków EFRR mogą być współfinansowane wydatki poniesione poza obszarami wsparcia danego programu, a mianowicie na terenie NUTS III sąsiadujących z obszarami objętymi wsparciem w ramach danego PO, a także na terenie obszarów otoczonych przez obszary sąsiadujące; suma tego rodzaju wydatków nie może przekroczyć 20% alokacji EFRR przyznanej na dany PO wydatki poniesione przez partnerów projektu, których stała siedziba mieści się poza obszarami wsparcia przewidzianymi w ramach danego programu, mogą zostać uznane za kwalifikowalne, o ile bez udziału tych partnerów cele projektu nie mogłyby zostać osiągnięte Warunki „kwalifikowalności” projektu Projekt jest kwalifikowalny (może być objęty wsparciem) jeżeli beneficjent jest uprawniony do złożenia wniosku w ramach danego priorytetu /działania jest zgodny z PO oraz Szczegółowym opisem priorytetów przyczynia się do realizacji celów danego priorytetu /działania jest zgodny z horyzontalnymi politykami Wspólnoty, w tym w szczególności z politykami w zakresie: równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji, zrównoważonego rozwoju, konkurencji, zamówień publicznych, środowiska oraz społeczeństwa informacyjnego, jest zgodny z kryteriami wyboru określonymi przez Komitet Monitorujący spełnia warunek trwałości (durability) Trwałość projektu – art. 57 rozporządzenia ogólnego Instytucja zarządzająca zapewnia, że wsparciem objęte są tylko operacje trwałe Operacja jest trwała jeżeli w okresie 5 lat od daty jej ukończenia (3 lat - w przypadku projektów realizowanych w celu utrzymania inwestycji lub miejsc pracy stworzonych przez SME) nie będzie podlegać istotnej modyfikacji wpływającej na istotę projektu lub warunki jego implementacji albo przyznającej firmie lub jednostce publicznej nieuzasadnioną korzyść oraz wynikającej albo ze zmiany natury własności obiektu infrastruktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej Operację uważa się za zakończoną jeżeli czynności nią objęte zostały faktycznie wykonane a wszystkie wydatki beneficjentów i odpowiedni wkład publiczny – faktycznie zapłacone; w takim przypadku przez datę zakończenia projektu należy rozumieć termin realizacji projektu określony w umowie o dofinansowanie Instytucja zarządzająca informuje Komisję w sprawozdaniu rocznym o istotnych modyfikacjach Wypłacone kwoty objęte są procedurą odzyskania Warunki kwalifikowalności wydatku Kwalifikowalny jest wydatek, który: został poniesiony w okresie kwalifikowalności wydatków jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa wspólnotowego oraz prawa krajowego jest zgodny z postanowieniami PO/RPO jest zgodny z kategoriami wydatków wynikającymi z postanowień umowy o dofinansowanie projektu (bądź z zatwierdzonym budżetem projektu w przypadku projektów realizowanych w ramach PO KL) jest niezbędny do realizacji projektu i został poniesiony w związku z realizacją projektu został dokonany w sposób oszczędny, tzn. w oparciu o zasadę dążenia do uzyskania założonych efektów przy jak najniższej kwocie wydatku został należycie udokumentowany nie podlega wyłączeniom z kwalifikowania jest zgodny z zasadami określonymi przez IZ PO/RPO został poniesiony przez beneficjenta (lub partnera, jeśli dopuszczają to procedury IZ PO/RPO) Ogólne zasady dokumentowania wydatków Podstawa dokumentowania - faktura lub dokument księgowy o równoważnej wartości dowodowej W przypadkach, gdy potwierdzenie poniesienia fakturą lub dokumentem równoważnym nie jest możliwe, dowodem zapłaty jest dokument określony przez IZ PO/RPO w szczegółowych wytycznych kwalifikowania wydatków Wydatek dokonany w drodze potrącenia należności od określonego podmiotu i zobowiązań wobec tego podmiotu uważa się za poniesiony, jeśli podmiot ten uznał potrącenie i zostało to udokumentowane Zakaz podwójnego finansowania Ten sam wydatek nie może być refundowany dwa razy ze środków wspólnotowych lub z dotacji krajowych (np. refundowanie tego samego wydatku w ramach dwóch różnych projektów współfinansowanych z funduszy, zrefundowanie VAT ze środków funduszy i zwrot VAT ze środków budżetu państwa, zakupienie środka trwałego z udziałem środków dotacji krajowej i zrefundowanie kosztów amortyzacji tego środka trwałego w ramach funduszy, zrefundowanie wydatku poniesionego przez leasingodawcę na zakup dobra leasingowanego beneficjentowi w ramach leasingu finansowego, a następnie zrefundowanie rat opłacanych przez beneficjenta w związku z leasingiem tego dobra, itp.) Cross-financing - art. 34 rozporządzenia ogólnego Każdy PO jest finansowany tylko z jednego funduszy (chyba że chodzi o finansowanie infrastruktury transportowej i środowiska z ERDF i CF) Ale: w odniesieniu do ERDF i ESF, każdy z tych funduszy może finansować w sposób komplementarny i w granicach limitu 10% finansowania ze środków wspólnotowych każdej osi priorytetowej danego PO – działania mieszczące się w zakresie wsparcia z drugiego funduszu, pod warunkiem że działania te są konieczne dla satysfakcjonującej implementacji operacji, oraz że są bezpośrodnio z nią związane W działaniach realizowanych w ramach priorytetu dotyczącego integracji społecznej oraz objętych zakresem rozporządzenia 1081/2006 IZ PO/RPO można podnieść procentowy limit crossfinancing do 15%, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 7 rozporządzenia 1081/2006 O zastosowaniu cross-financingu w danym PO decyduje IZ Projekty generujące przychody – definicja – art. 55 rozporządzenia ogólnego Projekt generujący przychody: operacja obejmująca dokonywanie inwestycji w infrastrukturę, której wykorzystywanie związane jest z pobieraniem opłat bezpośrednio od użytkowników albo operacja obejmująca sprzedaż lub najem (dzierżawę) nieruchomości albo operacja polegająca na odpłatnym świadczeniu usług Metody ograniczania wydatków kwalifikowanych dla RGP Dla inwestycji infrastrukturalnych i innych projektów, dla których możliwe jest obiektywne oszacowanie przyszłych przychodów: luka finansowa – financial gap Dla projektów, dla których nie jest możliwe obiektywne oszacowanie przyszłych przychodów: Przychody wygenerowane w okresie pięciu lat od zakończenia operacji są odliczane są od wydatków zadeklarowanych Komisji; pomniejszenia wydatków dokonuje instytucja certyfikująca nie później przy częściowym lub końcowym zamknięciu programu operacyjnego Odpowiednio do tego należy skorygować wniosek o płatność salda końcowego Luka finansowa Wydatki kwalifikowane na projekty generujące przychody nie mogą przekraczać różnicy między bieżącą wartością nakładów inwestycyjnych a bieżącą wartością przychodów netto w określonym okresie odniesienia Zgodnie z wytycznymi dot. kwalifikowalności, okresy odniesienia określone być powinny w wytycznych dot. RGP Jeżeli nakłady inwestycyjne obejmują zarówno wydatki kwalifikowalne, jak i niekwalifikowalne, przychody netto należy proporcjonalnie alokować pomiędzy kwalifikowalną i niekwalifikowalną część wydatków Przykład nakłady inwestycyjne 20% przychody netto 20% 80% kwalifikowalne niekwalifikowalne 80% rozliczane nierozliczane Obliczanie luki finansowej schemat Wartość bieżąca nakładów inwestycyjnych na realizację (DIC) - Wartość bieżąca przychodów netto (DNR) = Maksymalny wydatek kwalifikowalny (Max EE) / Wartość bieżąca nakładów inwestycyjnych (DIC) = stopa luki finansowej (R) * Kwalifikowalne nakłady inwestycyjne na realizację projektu = kwota decyzji (DA) * maksymalna wielkość współfinansowania określona dla osi priorytetowej (Max CRpa) = dotacja UE Pomoc publiczna Możliwość występowania pomocy publicznej w projektach sektora samorządowego Konstytutywne cechy pomocy publicznej – korzyść dla beneficjenta Działania, które w różny sposób zmniejszają ciężary uwzględnianie zwykle w budżecie przedsiębiorstwa, i które z tego względu są podobne do dotacji, jak między innymi dostarczanie towarów i usług na korzystniejszych warunkach – stwarzają korzyści w rozumieniu art. 87(1) Traktatu - T-274/01 Valmont; Rezygnacja z zysku, którego normalnie można by oczekiwać – stwarza korzyść o charakterze pieniężnym - C-67, 68, 70/85 van der Kooy; Wkłady do kapitału przedsiębiorstw i pożyczki preferencyjne stanowią pomoc publiczną, jeśli przedsiębiorstwo nie mogłoby uzyskać porównywalnych środków na rynku kapitałowym - C-301/87 Boussac; Pojęcie korzyści obejmuje nie tylko subsydia, lecz także działania, które w różny sposób zmniejszają normalne ciężary ponoszone przez budżet przedsiębiorstwa - C-387/92 Banco Exterior; Korzyść stanowi pomoc publiczną, jeśli beneficjent nie otrzymałby jej w zwykłych warunkach rynkowych - C-39/94 SFEI; Konstytutywne cechy pomocy publicznej – korzyść dla beneficjenta Zagadnienie zyskowności beneficjenta nie jest decydujące przy badaniu istnienia korzyści, musi być jednak rozpatrywane w kontekście pytania, czy inwestor publiczny postąpił jak inwestor w gospodarce rynkowej – T-228, 233/99 Westdeutsche Landesbank. Stwierdzenie istnienia elementy pomocy w dokapitalizowaniu przedsiębiorstwa wymaga przemyślenia, czy w podobnych okolicznościach prywatny inwestor o wielkości porównywalnej do instytucji udzielającej wsparcia, dostarczyłby takiego kapitału. Postępowanie prywatnego inwestora musi być co najmniej ukierunkowane na osiągnięcie zysku w dłuższym okresie - C-305/89 Alfa Romeo. Jeśli perspektywy zyskowności przedsiębiorstwa nie zdołałyby skłonić prywatnego inwestora działającego w zwykłych warunkach gospodarki rynkowej do dokapitalizowania przedsiębiorstwa, czyli przedsiębiorstwo nie mogłoby uzyskać środków niezbadanych do jego przetrwania na rynku kapitałowym – dokapitalizowanie stanowi pomoc publiczną - C-142/87 Tubemeuse. Brak niemożności uzyskania kapitału na rynku kapitałowym można skonstatować np. na podstawie trzech kryteriów: finansowej struktury przedsiębiorstwa, pilnej potrzeby inwestycji odtworzeniowych oraz nadprodukcji w danym sektorze - C296, 318/82 Leeuwarder Papierwarenfabriek Konstytutywne cechy pomocy publicznej – udzielana przez państwo lub z zasobów państwowych Państwo oznacza nie tylko sektor rządowy, lecz także władze regionalne oraz lokalne - C-248/84; Dla okoliczności istnienia pomocy publicznej nie ma znaczenia, czy wsparcie udzielane jest bezpośrednio przez władze państwowe, czy też przez organizacje publiczne lub prywatne ustanowione przez państwo lub wyznaczone przez państwo do udzielania pomocy Wsparcie musi być udzielone przez państwo lub z zasobów państwowych, a ponadto przypisywane państwu - C-482/99 Stardust; Sam fakt pozostawania określonych aktywów pod kontrolą władz publicznych wystarcza do uznania ich za zasoby państwowe - C-83/98 Ladbroke Racine Pomoc udzielana ze środków Wspólnoty nie jest pomocą publiczną C-213, 215/81 Norddeutsches Vieh- und Fleischkontor . Konstytutywne cechy pomocy publicznej – selektywność Ani duża liczba uprawnionych ani fakt, że prowadzą działalność w różnych sektorach nie wyklucza selektywnego charakteru wsparcia - C-409/00; Instrumenty stosowane powszechnie mogą mieć charakter selektywny, jeśli stosujący je organ korzysta ze swobody przy ich stosowaniu T-127, 129, 148/99 Demesa Ogólna konstrukcja systemu może usprawiedliwiać stosowanie pewnych wyjątków - C-173/73 Konstytutywne cechy pomocy publicznej – zakłócenie konkurencji i wpływ na wymianę handlową Jeśli przedsiębiorstwo działające w sektorze, w którym występuje nadprodukcja i konkurują przedsiębiorstwa z różnych krajów członkowskich, otrzymuje od państwa wsparcie, wsparcie to wpływa na handel i zakłóca konkurencję, o ile jego ciągła obecność na rynku nie pozwala konkurentom z innych krajów na zwiększenie udziałów w rynku i obniża ich szanse zwiększenia eksportu do tego kraju członkowskiego - C-305/89Alfa Romeo. Relatywnie małą wielkość wsparcia albo relatywnie małe rozmiary otrzymującego je przedsiębiorstwa nie wyklucza możliwości wywarcia wpływu na handel między państwami członkowskimi - C-142/87 Tubemeuse. Jeśli wsparcie wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw uczestniczących w handlu między państwami członkowskimi – wsparcie wpływa na ten handel C-730/79 Philips Morris. Wsparcie może wpływać na handel i zakłócać konkurencję nawet jeśli przedsiębiorstwo konkurujące z produktami z innych krajów członkowskich niczego nie eksportuje, a w danym sektorze nie ma nadprodukcji - C-102/87 Fonds industriel. Rodzaje pomocy Kryterium podstawy udzielenia Indywidualna (nieobjęta programem [pomoc ad hoc] oraz objęta programem, ale podlegająca notyfikowaniu) Objęta programem (akt normatywny - any act on the basis of which, without further implementing measures being required, individual aid awards may be made to undertakings defined within the act in a general and abstract manner and any act on the basis of which aid which is not linked to a specific project may be awarded to one or several undertakings for an indefinite period of time and/or for an indefinite amount) Kryterium przeznaczenia Regionalna Horyzontalna (na restrukturyzację przedsiębiorstw, doraźna, na prace badawczo-rozwojowe, na utrzymanie poziomu zatrudnienia lub utworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach, na rozwój małych i średnich przedsiębiorców, na ochronę środowiska, na szkolenia na potrzeby określonych przedsiębiorców, bezpośrednio związane z rozwojem ich przedsiębiorstw) Sektorowa Wyłączenia grupowe Pojęcie – pomoc zgodna ze wspólnym rynkiem i nie podlegająca obowiązkowi notyfikacji Podstawa – rozporządzenia Komisji wydane na podstawie art. 1 Council Regulation (EC) No 994/98 of 7 May 1998 on the application of Articles 92 and 93 of the Treaty establishing the European Community to certain categories of horizontal State aid Zakres: Pomoc dla SMEs Pomoc na R&D Pomoc na ochronę środowiska Pomoc na zatrudnienie Pomoc na szkolenia W zakresie pomocy regionalnej – pomoc zgodna z mapą zatwierdzoną przez Komisję dla każdego państwa członkowskiego GBER - zakres Pomoc regionalna Regionalna pomoc inwestycyjna (wsparcie inwestycji i zatrudnienia) Pomoc dla nowo utworzonych małych przedsiębiorstw Wsparcie inwestycji i zatrudnienia w SME Wsparcie ochrony środowiska Wsparcie inwestycji służących podnoszeniu standardów ochrony środowiska Pomoc na nabywanie środków transportu przekraczających standardy Wsparcie dostosowania SME do przyszłych standardów ochrony środowiska Pomoc inwestycyjna dla działań energooszczędnych Pomoc inwestycyjna dla wysoko efektywnej kogeneracji Pomoc inwestycyjna dla produkcji energii ze źródeł odnawialnych Wsparcie opracowywania analiz środowiskowych Wsparcie w formie ulg w daninach środkowiskowych GBER – zakres c.d. Wsparcie Wsparcie Pomoc w Wsparcie usług doradczych dla SME udziału SME w targach formie risk capital R&D&I Wsparcie projektów w zakresie badań i rozwoju Wsparcie technicznych studiów wykonalności Pokrywanie kosztów związanych z rejestracją praw własności przemysłowej Wsparcie badań i rozwoju w sektorach: rolnictwo i rybołówstwo Pomoc dla młodych i innowacyjnych przedsiębiorstw Wsparcie usług wspierających innowacyjność Wsparcie czasowego zatrudniania wysoko wykwalifikowanych pracowników jednostek badawczych lub dużych przedsiębiorstw przez SME GBER – zakres c.d. Pomoc szkoleniowa Wsparcie dla pracowników defaworyzowanych Wsparcie zatrudniania pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji w formie subsydiowania wynagrodzeń Wsparcie zatrudniania pracowników niepełnosprawnych w formie subsydiowania wynagrodzeń Pokrywanie dodatkowych kosztów zatrudniania pracowników niepełnosprawnych Wsparcie tworzenia przedsiębiorstw przez panie De minimis Podstawa – art. 2 Council Regulation (EC) No 994/98 of 7 May 1998 on the application of Articles 92 and 93 of the Treaty establishing the European Community to certain categories of horizontal State aid - Commission Regulation (EC) No1996/2006 of 15 December 2006 on the application of Articles 87 and 88 of the EC Treaty to de minimis aid Zastosowanie Pomoc transparentna (możliwe jest obliczenie GGE bez przeprowadzania analizy ryzyka) Kumulacja Pomoc de minimis nie może być kumulowana z innymi rodzajami pomocy dotyczącej tych samych kosztów kwalifikowanych jeśli skutkowałoby to przekroczeniem progu intensywności określonego przez Komisję w regulacji dotyczącej wyłączeń grupowych lub w decyzji De minimis – c.d. Pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem i nie podlega notyfikacji jeśli: GGE pomocy w okresie trzech lat obrachunkowych (fiscal years), nie przekracza równowartości € 200.000. Limit stosuje się bez względu na cel i formę pomocy de minimis Zasady udzielania Beneficjent pisemnie lub elektronicznie informuje podmiot udzielający pomocy 1) o pomocy de minimis otrzymanej w bieżącym roku obrachunkowym i w ciągu 2 lat poprzednich; 2) o wielkości i przeznaczeniu pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis Podmiot udzielający pomocy pisemnie informuje beneficjenta o charakterze de minimis udzielonej pomocy z przytoczeniem tytułu i publikatora regulacji Jeżeli całkowita wielkość pomocy przekracza limit, pomoc nie może korzystać z zasady de minimis nawet w odniesieniu do De minimis - wyłączenia Wyjątki: Pomoc w sektorze rybołówstwa i górnictwa węgla Pomoc na działalność związaną z produkcją, przetwarzaniem lub sprzedażą produktów rolnych (aneks I do Traktatu) Pomoc eksportowa (pomoc uzależniona bezpośrednio od wielkości eksportu lub przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą, ich funkcjonowanie lub na inne bieżące wydatki związane z działalnością eksportową) Pomoc uzależniona od wykorzystania produktów krajowych Pomoc na nabycie środków transportu drogowego dla przedsiębiorstw transportowych Pomoc dla przedsiębiorstw w trudnej sytuacji ekonomicznej Cykl „życia” projektu Identyfikacja – Formułowanie – Przygotowanie – Realizacja Monitoring Pojęcie projektu Projekt = operacja Definicja dla potrzeb art. 39 rozporządzenia 1083/2006: Definicja wg PCM guidelines: operacja obejmujące szereg robót budowlanych, działań lub usług, których celem jest ukończenie niepodzielnego zadania o sprecyzowanym charakterze gospodarczym lub technicznym, mającego jasno określone cele Seria działań (activities) mających na celu realizację jasno określonych celów (objectives) w określonym okresie i w ramach określonego budżetu Projekty rozwojowe (development projects) są sposobem jasnego definiowania i zarządzania inwestycjami oraz procesami zmian Konieczne elementy projektu Interesariusze (stakeholders) – wyraźnie określeni, obejmujący m.in. grupę docelową (target group) oraz beneficjentów ostatecznych (final beneficiaries) Ustalenia dotyczące koordynacji, zarządzania i finansowania – jasno określone System monitoringu i ewaluacji wspomagający zarządzanie efektywnością (performance management) Odpowiedni zakres analizy finansowej i ekonomicznej, które prowadzą do wniosku, że korzyści projektu przewyższają koszty PCM Project Cycle Management: działania w zakresie zarządzania oraz procedury podejmowania decyzji wykorzystywane w cyklu życia projektu (obejmujące m.in. kluczowe zadania, podział funkcji i odpowiedzialności, kluczowe dokumenty, opcje decyzyjne) Cele PCM – zapewnienie, że: Projekty realizują nadrzędne cele Unii Projekty odpowiadają uzgodnionej strategii i rzeczywistym problemom grup docelowych/beneficjentów Projekty są wykonalne, tzn. ich cele mogą być rzeczywiście osiągnięte w ramach ograniczeń otoczenia operacyjnego i możliwości wdrażających jednostek Korzyści generowane przez projekt będą prawdopodobnie trwałe Założenia PCM Założenia PCM Aktywny udział kluczowych interesariuszy, promocja local ownership Stosowanie Logical Framework Approach i innych narzędzi wspomagających kluczowe procesy analiz i ocen (m.in. interesariuszy, problemów, celów, strategii) Oparcie każdego etapu cyklu projektu na kluczowych kryteriach oceny jakości Opracowywanie w każdym etapie cyklu kluczowych dokumentów odpowiedniej jakości, wspomagających proces podejmowania decyzji w oparciu o wystarczający zasób informacji Cykl realizacji (życia) projektu PROGRAMOWANIE EWALUACJA I AUDYT IMPLEMENTACJA IDENTYFIKACJA SFORMUŁOWANIE FINANSOWANIE PCM – kluczowe dokumenty PROGRAM INDYKATYWNY PROGRAMOWANIE WSTĘPNE STUDIUM WYKONALNOŚCI RAPORTY KOŃCOWE EWALUACJA I AUDYT PLAN PRACY IDENTYFIKACJA WDROŻENIE OPRACOWANIE FINANSOWANIE UMOWA o DOFINANSOWANIE STUDIUM WYKONALNOŚCI Zasadnicze czynniki trwałości (sustainability) projektu Własność beneficjentów Wsparcie polityki Odpowiednia technologia Aspekty środowiskowe Aspekty społeczno-kulturowe Gender equity Zasoby instytucjonalne i w zakresie zarządzania Wykonalność finansowa i ekonomiczna Cechy dobrego projektu Projekt powinien być: Odpowiedni (relevant) – ma odpowiadać wykazanym potrzebom o charakterze priorytetowym analiza: przed realizacją Wykonalny (feasible) – ma zapewniać uzyskanie trwałych korzyści dla określonych grup docelowych analiza: przed realizacją Skuteczny i dobrze zarządzany (effective and well managed) – ma przynosić zamierzone korzyści i być dobrze zarządzany analiza: w trakcie realizacji Kryteria oceny jakości projektu – quality frame Odpowiedniość Wykonalność Skuteczność Spójny z politykami Unii Cele i program działań jasne i odpowiadające konkretnym potrzebom Projekt pozostaje odpowiedni i wykonalny Spójny z politykami państwa Czytelne koszty, analiza finansowa i ekonomiczna Cele projektu są realizowane Zidentyfikowani kluczowi interesariusze i grupy docelowe, wykazana wykonalność instytucjonalna, local ownership Przejrzyste ustalenia w zakresie koordynacji, zarządzania i finansowania Projekt jest dobrze zarządzany System monitringu i ewaluacji, ustalenia dot. audytu Trwałość projektu pozostaje nienaruszona Problemy przeanalizowane System zarządzania ryzykiem Wyciągnięte doświadczenia z realizacji podobnych projektów Aspekty środowiskowe, techniczne i społeczne Stosowane są dobre praktyki w zakresie zarządzania projektami Faza programowania Rezultaty w odniesieniu do projektu: Określenie kluczowych interesariuszy, ocena ich potrzeb, interesów i możliwości Określenie i analiza priorytetowych problemów i ograniczeń rozwojowych oraz szans Określenie celów rozwojowych odpowiadających zidentyfikowanym problemom Określenie strategii działań i wsparcia ze środków wspólnotowych z uwzględnieniem wykonanych analiz, ograniczeń, dotychczasowych doświadczeń Faza identyfikacji Zasadnicze działanie – pre-feasibility study Ocena ram programowania, analiza interesariuszy, analiza problemów, ocena podobnych inicjatyw, wstępna analiza celów, ocena zasobów i kosztów, ocena ustaleń w zakresie koordynacji, zarządzania i finansowania, analiza finansowa, ekonomiczna, techniczna Follow-up work plan Faza formułowania Zasadnicze działania – studium wykonalności, wniosek Potwierdzenie spójności z ramami programowania, analiza interesariuszy, analiza problemów, wykazanie komplementarności z innymi inicjatywami, ocena strategii realizacji, analiza hierarchii celów (objectivepurposes-results-indicative activities), analiza kosztów i zasobów, ocena ustaleń dot. koordynacji, zarządzania i finansowania, ocena ustaleń dot. monitoringu, ewaluacji i audytu, ocena trwałości, ocena ryzyk, analiza finansowa, analiza ekonomiczna, analiza techniczna, analiza oddziaływania na środowisko Narzędzia wspomagające formułowanie Kryteria oceny jakości Matryca logiczna Ocena wykonalności instytucjonalnej Matryca zarządzania ryzykiem Faza wdrażania Cele: zrealizowanie zamierzeń, efektywne zarządzanie zasobami, monitorowanie przebiegu i opracowywanie sprawozdań Działania: monitoring, zmiany planów, sprawozdawczość Monitoring – systematyczny i ciągły proces gromadzenia, analizy i wykorzystywania informacji dotyczących zarządzania wydatkami, zasobami, ryzykami, realizacji celów, etc. w celu wspomagania skutecznego podejmowania decyzji Narządzia wspomagające wdrażanie Zestawienie działań/prac Zestawienie zasobów/budżet Faza ewaluacji Ewaluacja – ocena, w miarę możliwości jak najbardziej systematyczna i obiektywna, ukończonego projektu (jak również projektu w toku), programu lub polityki, jego ukształtowania (design), wdrażania i rezultatów, której celem jest określenie stopnia odpowiedniości i realizacji celów, efektywności rozwojowej, skuteczności, oddziaływania i trwałości Zasady ewaluacji Bezstronność i niezależność, oddzielenie od funkcji programowania i wdrażania Wiarygodność i przejrzystość, rozpowszechnianie rezultatów Udział interesariuszy Przydatność spostrzeżeń i rekomendacji (prezentacja odpowienich, jasnych i zwięzłych informacji w odpowiednim czasie) Kryteria ewaluacji Odpowiedniość (relevance) – stosunek celów projektu do problemów, które projekt ma rozwiązywać oraz do fizycznego i politycznego otoczenia projektu; ocena jakości przygotowania i designu projektu Efektywność (efficiency) – osiągnięcie rezultatów projektu przy rozsądnych kosztach, analiza podejść alternatywnych (czy proces konwersji zasobów na działania był najbardziej efektywny w odniesieniu do jakości, ilości i czasu?) Skuteczność (effectiveness) – stosunek rezultatów do osiągnięcia celów projektu (analiza korzyści dla grup docelowych, a w szczególności grup wrażliwych: dzieci, osób starszych, osób niepełnosprawnych) Oddziaływanie (impact) – relacja rezulatów projektu do jego szerszego otoczenia (analiza wpływu projektu na realizację szerszych celów politycznych/sektorowych) Trwałość (sustainability) – ocena prawdopodobieństwa trwałości korzyści generowanych przez projekt (po zamknięciu dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania) z uwzględnieniem poszczególnych czynników trwałości Struktura raportu ewaluacyjnego Podsumowanie (głównie zagadnienia będące przedmiotem analizy, główne spostrzeżenia i wnioski, rekomendacje z odwołaniem do stron raportu) – faktycznie oddzielny dokument Opis (opis projektu, celów ewaluacji, opis faktów i ich analiza w odniesieniu do pięciu kryteriów ewaluacji) Wnioski i rekomendacje Aneksy (ToR, metodologia: fazy, metody gromadzenia danych, konstruowania prób itd., logframe, osoby i instytucje konsultowane) Audyt Cel Ocena działalności/przedmiotu, za którą odpowiedzialna jest określona osoba – pod względem odpowienich kryteriów oraz Sformułowanie wniosków/wyrażenie opinii dostarczającej odbiorcy odpowiedniego stopnia pewności co do audytowanej działalności/przedmiotu w szczególności w zakresie legalności/zgodności z procedurami oraz w zakresie efektywności wykorzystania zasobów i funduszy (czy są one wykorzystywane zgodnie z zasadami sound financial management, tzn. skutecznie i oszczędnie) i w zakresie skuteczności ich wykorzystania (czy prowadzą do osiągnięcia celów) Audyt finansowy dostarcza pewności co do legalności i rzetelności (regularity) wpływów i wydatków projektu Audyt jakości wykonania (performance audit) bada i ocenia realizację 3E w zakresie projektu Kryteria audytu Zgodność (compliance) – zgodność działań i finansów projektiu ze stosownymi przepisami (legalność) i zasadami (regularity) Oszczędność i efektywność – także ocena designu i funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej (środowiska, zarządzania ryzykiem, informacji i komunikacji, działań kontrolnych i monitoringu) jednostki odpowiedzialnej za zarządzanie i wdrożenie projektu Skuteczność Monitoring, ewaluacja i audyt - różnice Monitoring Ewaluacja Kto? osoby zarządzające zwykle jednostka jednostka zewnętrzna zewnętrzna Kiedy? na bieżąco okresowo Po co? kontrola przebiegu, żeby wyciągnąć podejmowanie wnioski na działań naprawczych przyszłość dostarczenie informacji interesariuszom, rekomendacje Związek z hierarchią celów logframe inputs, działania, rezultaty inputs, działania, rezultaty rezultaty, cele Audyt ex-ante (ocena systemów) ex-post Logical framework approach Aid to thinking – proces analityczny i zestaw narzędzi wspomagających proces designu (planowania) projektu i zarządzania projektem Opracowana w latach 60-tych dla potrzeb USAID, od roku 1993 zalecane do stosowania w ramach projektów finansowanych ze środków unijnych LFA a LFM Logframe – matryca logiczna projektu Matryca podsumowująca kluczowe elementy planowanego projektu: Hierarchię celów (opis projektu, logika interwencji) Czynniki zewnętrzne, od których zależy powodzenie projektu (założenia) Sposób monioringu i ewaluacji efektów projektu (wskaźniki i źródła weryfikacji) Struktura LFM Opis projektu Wskaźniki (OVI) Weryfikacja Założenia 1. Cel ogólny – w jaki sposób projekt przyczynia się do realizacji celów programu (impact) 8. Sposób pomiaru w odniesieniu do ilości, jakości i czasu (QQT) 9. Sposób gromadzenia informacji (jak, kto, kiedy?) 2. Cele szczegółowe (purposes), w kontekście polityki spójności results – korzyści dla grup docelowych 10. Sposób pomiaru w odniesieniu do ilości, jakości i czasu 11. Sposób gromadzenia informacji 7. Założenia determinujące realizację OO pod warunkiem uzyskania rezultatów 3. Produkty (output) – uchwytne efekty projektu lub usługi (czasami określane jako results) 12. Sposób pomiaru w odniesieniu do ilości, jakości i czasu 13. Sposób gromadzenia informacji 6. Założenia determinujące uzyskanie rezultatów pod warunkiem uzyskania produktów 4. Czynności – zadania wykonywane w celu wygenerowania produktów (work programme) Zasoby Budżet 5. Założenia determinujące uzyskanie produktów pod warunkiem wykonania czynności Proces opracowywania logframe Analiza Planowanie Analiza Analiza Analiza Analiza Opracowanie logframe Planowanie działań Planowanie zasobów i środków finansowych interesariuszy problemu celów strategii Punkt wyjścia programowanie Podstawa przygotowania logframe – znajomość dokumentów programowych, polityk, sektora, kontekstu instytucjonalnego Analiza interesariuszy Interesariusze (stakeholders) – osoby, grupy osób, instytucje, przedsiębiorstwa potencjalnie zainteresowane powodzeniem (lub niepowodzeniem) projektu Interesariuszami są w szczególności grupy docelowe, beneficjenci końcowi, partnerzy projektu Czyje problemy i możliowości będą analizowane? Kto i w jaki sposób zyskuje, a kto traci na realizacji projektu? Należy zwrócić szczególną uwagę na efekty dystrybucyjne, zwłaszcza w odniesieniu do grup wrażliwych (zastosowanie gender analysis) Narzędzia stosowane w analizie interesariuszy Matryca analizy SWOT Diagramy Venna Spider diagrams Analiza problemu Indentyfikuje negatywne aspekty bieżącej sytuacji i wskazuje zależności przyczynowo-skutkowe między zidentyfikowanymi problemami Zasadniczy proces i rezultat: problem tree – diagram obrazujący relacje przyczynowo-skutkowe między zidentyfikowanymi problemami Drzewo problemu Skutek 1 Skutek 2 Skutek 3 Problem kluczowy Przyczyna 1 Przyczyna 2 Skutek 2 Przyczyna 3 Przyczyna 2.1 Przyczyna 2.2 Przyczyna 2.3 Analiza celów Powinna : opisywać przyszłą sytuację weryfikować hierarchię celów obrazować relacje means-ends (objective tree) Drzewo celów Cel nadrzędny Cel 1 Cel 2 Cel 3 Cel 2.1 Cel 2.2 Cel 3.1 Cel 2.1.1 Cel 2.1.2 Cel 2.1.2.1 Cel 2.1.2.2 Cel 3.2 Cel 3.3 Analiza strategii Czy projekt ma być remedium na wszystkie, czy tylko niektóre problemy? Najistotniejsze możliwości Jaki sposób interwencji zapewnia osiągnięcie rezultatów i trwałość efektów? Jakie są koszty realizacji poszczególnych opcji, która charakteryzuje się największą efektywnością kosztową? Która strategia prowadzi do najpełniejszego uwzględnienia potrzeb grup wrażliwych? Która strategia maksymalnie ogranicza negatywny wpływ na środowisko? Logika interwencji (meansends) Jeżeli dysponujemy wystarczającymi zasobami (inputs, resources), zrealizujemy określone czynności (work programme) – warunek konieczny i wystarczający Jeśli zrealizujemy work programme, osiągniemy rezultaty (results) – warunek konieczny i wysarczający Jeśli osiągniemy rezultaty, możemy zrealizować cele szczegółowe – warunek konieczny ale niewystarczający Jeśli zrealizujemy cele szczegółowe, możemy przyczynić się do osiągnięcia celu ogólnego – warunek konieczny ale niewystarczający Nomenklatura Cel ogólny (overall objective, goal): Cele szczegółowe (purposes, results): Należy się odnieść do korzyści dla grup docelowych (increased, improved) Produkty: Projekt przyczynia się do realizacji (contributes to) Dostarczane, wytwarzane, przeprowadzane (delivered, produced, conducted) Czynności: Wykonywane (prepare, design, construct, research) OVI – obiektywnie mierzalne wskaźniki Specific (wyraźnie odnoszące się do celu, którego osiągnęcie mają mierzyć) Measurable (mierzalne w sposób ilościowy lub jakościowy) Achievable/available (dostępne po umiarkowanym koszcie) Relevant (odpowiadające zapotrzebowaniu na informacje) Time-bound (czas zrealizowania celów musi być określony) „Indicative guidelines on evaluation methods: monitoring and evaluation indicators”, DG Regio, Working Document No. 2 Kategorie wskaźników Oddziaływanie (impact): Ogólne (global) – długoterminowe efekty w szerszej populacji Specyficzne (specific) – efekty pojawiające się po pewnym czasie, ale bezpośrednio powiązane z projektem i dotyczace bezpośrednich beneficjentów Rezultaty – efekty natychmiastowe i dotyczące bezpośrednich beneficjentów Produkty – bezpośrednie i materialne Wskaźniki a cele Oddziaływanie (impacts) Global objectives Rezultaty (Outcomes/ Results) Specific objective Produkty/ outputs Inputs/ means activities Operational objective Zestawienie czynności, zestawienie zasobów, budżet Zestawienie czynności – wykres Gantta, metoda ścieżki krytycznej (PERT) Zestawienie zasobów Zestawienie czynności + zestawienie zasobów = work plan Na podstawie zestawienia czynności i zasobów szacowane jest zapotrzebowanie na płynność i opracowywany budżet projektu Budżet projektu = zestawienie czynności + zestawienie zasobów + określenie kosztów przypadających na jednostkę zasobu LFA w różnych fazach Project Cycle Formułowanie: określa logikę interwencji, która stanowi podstawę wszystkich analiz, zestawienie kosztów umożliwia określenie wielkości zapotrzebowania na środki zewnętrzne Wdrażanie: stanowi podstawę opracowania work planu, OVI są podstawą monitoringu, założenia są podstawą planu zarządzania ryzykiem, stanowi podstawę opracowywania sprawozdań z realizacji Ewaluacja i audyt: stanowi punkt odniesienia ewaluacji i audytu Metody i koncepcje analizy finansowej i ekonomicznej projektu Etapy oceny wykonalności finansowej i ekonomicznej Etapy analizy projektu Krok 1. Analiza techniczna Jakie są techniczne charakterystyki projektu Krok 2. Analiza popytu Jakie są rozmiary zapotrzebowania na dany produkt? Jaka jest cenowa elastyczność Popytu? Krok 3. Analiza finansowa Czy projekt jest wykonalny w sensie finansowym? Obliczenie NPV i IRR Etapy analizy projektu - 2 Krok 4. Korekty fiskalne Krok 5. Waluacja efektów zewnętrznych Krok 6. Oszacowanie kosztów alternatywnych Krok 7. Obliczenie ENPV i EIRR Eliminacja transferów nie stanowiących cash flow ze społecznego punktu widzenia Jakie są korzyści i koszty społeczne? Czy można je zmierzyć? Czy można je wycenić? Jakie są koszty alternatywne wykorzystanych zasobów i otrzymanych rezultatów? Czy projekt jest opłacalny w sensie ekonomicznym? Analiza efektywności kosztowej DGC Analiza cost effectiveness Identyfikacja celów Identyfikacja opcji Kwantyfikacja rezultatów Kwantyfikacja kosztów Wybór kryterium Co chcemy zrobić? Jak możemy to zrobić? Co zyskujemy? Co tracimy? Która opcja jest najlepsza? Analiza statyczna i dynamiczna Dynamic Generation Cost Opracowany i stosowany w KfW dla oceny projektów proekologicznych Standardowe narzędzie oceny ekonomicznej Länderarbeitsgemeinschaft Wasser (LAWA) Rzadko wykorzystywany poza granicami Niemiec Wszystkie opcje muszą mieć porównywalne rezultaty Stosowana zwykle tam, gdzie rezultaty/korzyści są trudne do skwantyfikowania Metodologia ZKC Aktualizujemy wartości kosztów (nakłady inwestycyjne + koszty eksploatacji) KI 0 KE0 KI1 KE1 KI 2 KE2 KI 3 KE3 KI n KEn ... (1 i) 0 (1 i)1 (1 i) 2 (1 i)3 (1 i) n Aktualizujemy wartości przychodów (miara efektu ekologicznego * cena) pEE * EE0 pEE * EE1 pEE * EE2 pEE * EE3 pEE * EEn ZP ... 0 1 2 3 (1 i) (1 i) (1 i) (1 i) (1 i ) n Metodologia Jaka wartość cenowa efektu ekologicznego pozwoli na zrównanie przychodów z kosztami? t n EEt KIt KEt pEE * . t t (1 i ) t 0 (1 i ) t 0 t n Problem wyboru cen bieżących albo cen stałych Problem oszacowania stopy dyskontowej (alernatywny koszt kapitału w skali mikro, czy może „stopa odzwierciedlająca społeczne preferencje) Problem horyzontu czasowego analizy – szacowanie okresu życia projektu (najbardziej trwałych składników inwestycji) Interpretacja Okres analizy musi być równy okresowi życia projektu DCG wyrażony w PLN na jednostkę efektu ekologicznego DCG – techniczny koszt „wytworzenia” jednostki efektu ekologicznego DCG – jako ułomna miara kosztu jednostkowego ma sens jedynie przy porównywaniu rozwiązań opcjonalnych Analiza DCG powinna być przeprowadzona przed dokonaniem wyboru opcji Wartość DCG jako narzędzia sprawozdawczego jest ograniczona ze względu na asymetrię informacji pomiędzy wnioskodawcą a oceniającym Wady Trudności w wyborze miary efektu ekologicznego (np. liczba m3 ścieków) Trudności w szacowaniu nakładów i kosztów (budynki i rurociągi – okres życia – 30-50 lat, wyposażenie i instalacje – 10-15 lat, eksploatacja – koszty stałe – zatrudnienie, remonty; koszty zmienne – energia, środki chemiczne, opłaty ekologiczne, gospodarka osadowa), kwestia oszczędności Szacowanie efektu ekologicznego – w przypadku produktu będącego przedmiotem sprzedaży konieczna jest znajomość zapotrzebowania i popytu na ten produkt (np. ilości ścieków odbieranych w poszczególnych latach); popyt nie musi mieć wiele wspólnego np. z przepustowością systemu Proste wskaźniki efektywności kosztowej Oa CE Ca CE – wskaźnik efektywności kosztowej Oa – średnioroczna miara rezultatu Ca – średnioroczny koszt Analiza finansowa projektu Interpretacja wskaźników finansowych Funkcje analizy finansowej Podstawa analizy ekonomicznej Ocena projektu z punktu widzenia prywatnego inwestora Jeśli finansowa wykonalność projektu jest zadowalająca – brak uzasadnienia dla zaangażowania środków pomocowych Etapy: Opracowanie tabel dla analiz przepływów pieniężnych projektu Ocena wykonalności finansowej Ocena finansowej rentowności Tabele pomocnicze: rachunek zysków i strat, przepływy pieniężne inwestora Założenia metodologiczne Wybór stopy dyskontowej – oparty raczej na realiach rynkowych Ocena finansowa dotyczy przepływów pieniężnych, a nie przychodów i kosztów, nie może więc uwzględniać amortyzacji, rezerw, itp. Analiza obejmuje okres życia projektu - z uwzględnieniem ewentualnej wartości rezydualnej (jako procentu nakładów inwestycyjnych) Szacowanie zapotrzebowania na kapitał obrotowy – zbędne w wielu przypadkach Tabele do oceny finansowej Tabele i zestawienia sumaryczne (porządkujące): Tabela nakładów i wartości rezydualnej Tabela kosztów operacyjnych i przychodów Tabela źródeł finansowania Tabele analityczne: Tabela wykonalności finansowej Tabela do oceny rentowności (FNPV i FIRR) Tabela do oceny rentowności na kapitale Wskaźniki analizy finansowej CIFi COFi NPV i (1 r ) i 0 IRR – stopa r dla której n n n CIF COF i 0 i i 0 i Rentowność na kapitale = (zysk netto/kapitał stały)*100% Analiza różnicowa Porównanie wariantów („0” i przewidzianego do realizacji) Konieczna w przypadku projektów polegających na przebudowie, rozbudowie, modernizacji Tabele do analizy różnicowej Interpretacja wyników analizy różnicowej Koszty w układzie rodzajowym Amortyzacja Zużycie materiałów i energii (materiały podstawowe: surowce prefabrykaty, wyroby obce; materiały pomocnicze: oleje, smary; opakowania; paliwa stałe, płynne i gazowe; woda i energia obca) Usługi obce (transportowe, remontowe, wynajem, usługi komunalne, telekomunikacyjne, bankowe) Podatki i opłaty (opłaty na rzecz organów administracji, podatek od nieruchomości, od środków transportowych, VAT nie podlegający odliczeniu) Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (FUS, FP, FGŚP, ZFŚS) Pozostałe (koszty delegacji, ubezpieczenia, składki na rzecz organizacji, ryczałty, fundowane stypendia Koszty w układzie kalkulacyjnym Koszt wytworzenia Koszty działalności właściwej (produkcji): materiały bezpośrednie z kosztami zakupu, wynagrodzenia i pochodne, inne koszty bezpośrednie (tzn. takie, które mogą być przypisane bezpośrednio produkowanym wyrobom/usługom) Koszty wydziałowe Koszty zarządu (ogólnozakładowe, np. utrzymanie zarządu, laboratoriów itp.) i sprzedaży (promocja, reklama, załadunek, itp.) Koszty rodzajowe = koszty kalkulacyjne + wzrost zapasów Analiza ekonomiczna Czy projekt jest opłacalny ze społecznego punktu widzenia? Analiza ekonomiczna Korekty fiskalne: eliminacja danin publicznych i dotacji - podatek dochodowy, podatek od nieruchomości Identyfikacja efektów zewnętrznych - korzyści i kosztów społecznych Kwantyfikacja i waluacja korzyści i kosztów społecznych Uwzględnienie korzyści i kosztów, których wartość nie da się wyrazić w pieniądzu Transpozycja cen rynkowych na ceny uwzględniające koszty alternatywne Kalkulacja ekonomicznej NPV i ekonomicznej IRR przy zastosowaniu „społecznej stopy dyskontowej” Korzyści zewnętrzne Oszczędzanie czasu (skrócenie czasu oczekiwania, czasu podróży) Zmniejszenie kosztów eksploatacji (budynków i budowli, pojazdów, innych środków trwałych) Korzyści zdrowotne (zmniejszona zachorowalność, zmniejszenie liczby wypadków) Zalety i wady analizy ekonomicznej Daje wyobrażenie o efektach społecznych Pozwala na ranking projektów Skłania do identyfikowania efektów zewnętrznych projektów Nie uwzględnia efektów redystrybutywnych Pomija korzyści i koszty, których wartości nie można wyrazić w pieniądzu Posługuje się kontrowersyjnymi kryteriami waluacji Analiza wielokryterialna Metodologia opracowana w Belgii i Francji w latach 60-tych Stosowana w praktyce analizy projektów tylko w zakresie ewaluacji ex-ante inwestycji drogowych Metody: Compensation method Outranking metod Przykładowe kryteria: Poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury (w tym remont, przebudowa lub rozbudowa) Redukcja liczby wypadków (szt./rok) Oszczędność czasu podróży (osobogodziny/rok) Zmniejszenie kosztów eksploatacji pojazdów (jako wynik zwiększonej średniej prędkości przejazdu lub poprawionego stanu nawierzchni w zł/rok) Zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko Umowa o dofinansowanie Umowa o dofinansowanie – umowa zawierana między beneficjentem a instytucją zarządzającą, instytucją pośredniczącą lub instytucją wdrażającą, której przedmiotem jest realizacja projektu przedsięwzięcia w ramach programu operacyjnego oraz szczegółowe warunki dofinansowania (art. 5 pkt 9 zppr w związku z 206 ufp), tzn. Zasady, tryb i warunki przekazywania dofinansowania w formie zaliczki lub refundacji Zasady tryb i warunki rozliczania dofinansowania W przypadku gdy beneficjentem jest państwowa jednostka budżetowa, szczegółowe warunki dofinansowania określa porozumienie Rola załączników Wniosek o dofinansowanie (z załącznikami) – beneficjent realizuje projekt zgodnie z wnioskiem Harmonogram rzeczowo-finansowy – beneficjent realizuje projekt zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym Harmonogram wydatków - planowany na cały okres realizacji projektu harmonogram składania wniosków o płatność lub wniosków o płatność zaliczkową Harmonogram realizacji zamówień publicznych Zmiana harmonogramów nie wymaga zmiany umowy Zakres umowy o dofinansowanie Opis projektu lub zadania, w tym cel, na jaki przyznano środki, i termin jego realizacji Harmonogram dokonywania wydatków, obejmujący okres co najmniej jednego kwartału (aktualizacja harmonogramu nie wymaga zmiany umowy) Wysokość przyznanych środków Zobowiązanie do poddania się kontroli i tryb kontroli realizacji projektu lub zadania Termin i sposób rozliczenia projektu oraz ewentualnych zaliczek Formy zabezpieczeń należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy (nie dotyczy JSFP, fundacji SP i BGK) Warunki rozwiązania umowy ze względu na nieprawidłowości występujące w trakcie realizacji projektu Warunki i terminy zwrotu środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej wysokości lub w sposób nienależny Terminologia umowy o dofinansowanie Dofinansowanie – wartość wsparcia ze środków publicznych udzielonego na podstawie umowy Współfinansowanie – część dofinansowania pochodząca z budżetu państwa, przekazywana w formie dotacji celowej (stosuje się reguły dotyczące dotacji) Formy dofinansowania Zaliczka (płatności zaliczkowe) - wypłacana w terminie, wysokości i w sposób określony w umowie o dofinansowanie W przypadku gdy umowa o dofinansowanie przewiduje wypłatę zaliczki w kilku transzach, wypłata drugiej i kolejnych transz jest uzależniona od rozliczenia określonej w umowie części, nie niższej niż 70 % zaliczki otrzymanej dotychczas Rozliczenie zaliczki - wykazanie przez beneficjenta wydatków kwalifikowalnych we wnioskach o płatność albo zwrot zaliczki W przypadku instrumentów inżynierii finansowej rozliczenie zaliczki następuje poprzez przekazanie dotacji na utworzenie lub wniesienie wkładu lub przekazanie środków w zarząd takim instrumentom Refundacja (płatności pośrednie, płatności końcowe) Montaż Obowiązek wydatkowania wkładu własnego Zmniejszenie wkładu własnego stanowi podstawę zmniejszenie dofinansowania; nie działa to w drugą stronę Wnioskowanie o płatność Harmonogram płatności na trzy kolejne miesiące - określa terminy ponoszenia wydatków w ramach realizacji projektu oraz występowania do IZ z wnioskami o płatność Wniosek o płatność zaliczkową – w zależności od województwa jedna lub kilka transz (nie więcej niż 95% dofinansowania) Wniosek o płatność (bieżącą) wraz z wszystkimi wymaganymi załącznikami - nie częściej niż raz w miesiącu/raz na 3 miesiące, zgodnie z zestawieniem planowanych wydatków w ramach projektu, określonym we wniosku o dofinansowanie Warunki przekazania dofinansowania Złożenie spełniającego wymogi formalne i merytoryczne wniosku o płatność wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesienie wydatków Wykazanie we wniosku o płatność uzyskanych przychodów (jeśli dotyczy) Przedstawienie szczegółowego zestawienia poniesionych wydatków Poświadczenie wydatków faktycznie poniesionych Dostępność środków na rachunku bankowym instytucji przyznającej dofinansowanie Warunki przekazania płatności końcowej: wniosek o płatność co najmniej 5% całkowitej kwoty dofinansowania poświadczenie ostatniego wniosku o płatność zatwierdzenie części sprawozdawczej wniosku o płatność końcową pozytywny wynik kontroli na miejscu realizacji projektu po jego zakończeniu Zarządzanie finansowe Najczęściej stwierdzane błędy we wnioskach o płatność: Błędy formalne: pozostawianie niewypełnionych pól, wypełnienie pól szarych, które wypełnia Instytucja Pośrednicząca, wskazywanie wydatków, które nie mają pokrycia w załączonych do wniosku fakturach lub dokumentach księgowych o równoważnej wartości, brak listy i numeracji załączników oraz potwierdzenia zgodności kopii z oryginałem przez osobę upoważnioną, brak odręcznego podpisu i pieczęci osoby upoważnionej na ostatniej stronie wniosku oraz paraf na każdej stronie wniosku. Błędy merytoryczne: niezgodność rzeczywistych terminów dokonywania płatności za faktury z częścią wniosku o dofinansowanie określającą planowane wydatki w ramach projektu niewłaściwe przyporządkowanie poniesionych wydatków do kategorii określonych we wniosku o dofinansowanie, Zamówienia publiczne Beneficjent, realizując Projekt, stosuje przepisy o zamówieniach publicznych w zakresie, Prawo zamówień publicznych i prawo wspólnotowe mają zastosowanie do Beneficjenta i realizowanego Projektu Jeżeli ustawodawstwo krajowe jest sprzeczne z przepisami wspólnotowymi dotyczącymi zamówień publicznych, należy stosować przepisy wspólnotowe, a także – do czasu dostosowania przepisów krajowych w tym zakresie – Zalecenia MRR dla Beneficjentów funduszy UE dotyczące interpretacji przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych Zasada konkurencyjności Jeżeli Beneficjent nie podlega Prawu zamówień publicznych, przy wyłanianiu wykonawcy dla usług, dostaw lub robót w ramach realizowanego Projektu musi dokonać wyboru wykonawcy w sposób racjonalny, gospodarny i celowy, w oparciu o najbardziej korzystną ekonomicznie i jakościowo ofertę, z zachowaniem zasady konkurencyjności i przejrzystości dołożyć wszelkich starań w celu uniknięcia konfliktu interesów trwale udokumentować sposób wyboru oferty W tym celu Beneficjent zamieszcza na stronie internetowej i w siedzibie zapytanie ofertowe zawierające opis przedmiotu zakupu, kryteria oceny ofert oraz termin składania ofert Powinien zgromadzić przynajmniej 3 oferty w odpowiedzi na zapytanie, lub wysłać zapytanie do przynajmniej 3 potencjalnych dostawców W przypadku, gdy na rynku nie istnieje 3 potencjalnych dostawców, Beneficjent składa stosowne oświadczenie Poziomy kontroli IZ: weryfikacja, że współfinansowane towary i usługi są dostarczone oraz że wydatki zadeklarowane przez beneficjentów na operacje zostały rzeczywiście poniesione i są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi IA Audyt operacji: zapewnienie prowadzenia audytów operacji na podstawie stosownej próby w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatków Audyt systemu: zapewnienie prowadzenia audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli programu operacyjnego KE: Bez uszczerbku dla audytów przeprowadzonych przez państwa członkowskie, urzędnicy Komisji lub jej upoważnieni przedstawiciele mogą przeprowadzać, w celu weryfikacji skutecznego działania systemów zarządzania i kontroli, audyty na miejscu, które mogą obejmować audyty operacji ujętych w programach operacyjnych Rodzaje i przedmiot kontroli Kontrola dokumentacji oraz kontrola na miejscu Przedmiot: Kontrola całości zgromadzonej dokumentacji technicznej i finansowej związanej z realizacją projektu, w tym zgodności ze stanem faktycznym, Kontrola faktyczności, legalności i prawidłowości poniesienia wydatków refinansowanych ze środków UE i krajowych, Ocena postępu rzeczowego i finansowego projektu, Zgodność realizowanego projektu z przepisami prawa polskiego i wspólnotowego Odrębny system księgowy dla środków z UE Czy nie zachodzi przypadek nakładania się pomocy Czy oryginały dokumentów poświadczających wydatki są przechowywane i archiwizowane, Terminowość składania raportów monitoringowych i raportów o nieprawidłowościach, Realizacja zaleceń pokontrolnych Obowiązki kontrolowanego Zapewnienie nieograniczonego wglądu we wszystkie dokumenty, w tym dokumenty elektroniczne lub zastrzeżone związane z realizacją Projektu Tworzenie na żądanie uwierzytelnionych kopii i odpisów dokumentów Zapewnienie nieograniczonego dostępu, w szczególności do urządzeń, obiektów, terenów i pomieszczeń, w których realizowany jest Projekt oraz ich dokumentacji oraz do miejsc, gdzie zgromadzona jest dokumentacja dotycząca realizowanego Projektu Obecność osób, które udzielą wszelkich żądanych wyjaśnień dotyczących realizacji Projektu w formie pisemnej i ustnej Tworzenie na żądanie zestawień, opracowań, odpowiedzi na zapytania zespołów kontrolujących i zespołów weryfikujących wydatki Monitoring Zawartość części sprawozdawczej wniosku o płatność: Przebieg realizacji i postęp rzeczowy projektu Postęp finansowy projektu Informacja o zgodności realizacji projektu z zasadami polityk wspólnotowych Wypełnianie obowiązków w zakresie informacji i promocji projektu Zmiany wskaźników objętych monitoringiem Zmiany nie mogą dotyczyć wskaźników, które podlegały ocenie na etapie wyboru Projektu do Dofinansowania, chyba że są one następstwem okoliczności niezależnych od Beneficjenta, niemożliwych do przewidzenia w momencie przygotowywania Wniosku o dofinansowanie Projektu W takim wypadku, IW może zadecydować o konieczności ponownego przeprowadzenia procesu oceny Wniosku o dofinansowanie Projektu, o czym informuje Beneficjenta w formie pisemnej, w terminie 14 dni od otrzymania informacji o planowanej zmianie Nie jest możliwe wprowadzenie zmian, które spowodowałyby obniżenie oceny poniżej poziomu umożliwiającego przyznanie Dofinansowania W przypadku dokonania zmian wskaźników IW może podjąć decyzję o odpowiednim obniżeniu kwoty Dofinansowania Zmiany wskaźników produktu Jeżeli zmiany nie przekraczają poziomu 15%/25%/30% ich zakładanej wartości lub przesunięcia pomiędzy kategoriami wydatków nie przekraczają 15%/25%/30% całkowitej wartości Projektu, Beneficjent pisemnie informuje IZ (IP, IW) o każdej planowanej zmianie; IZ (IP, IW) może sprzeciwić się w ciągu 14 dni Jeżeli zmiany przekraczają 15%... ich zakładanej wartości, lub przesunięcia pomiędzy kategoriami wydatków przekraczają 15%... całkowitej wartości Projektu, Beneficjent jest zobowiązany do: niezwłocznego pisemnego poinformowania IZ/IP/IW aktualizacji wniosku o dofinansowanie uzyskania akceptacji IZ/IP/IW Zmiany wskaźników rezultatu Zmiany zakładanych w Projekcie wskaźników rezultatu wymagają niezwłocznego pisemnego poinformowania IZ (IP, IW) o każdej planowanej zmianie, aktualizacji wniosku o dofinansowanie Projektu i uzyskania pisemnej akceptacji IZ (IP, IW) Zwrot dofinansowania W przypadku gdy środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich są wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem wykorzystane z naruszeniem obowiązujących procedur pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości - podlegają zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczanymi od dnia przekazania środków W przypadku stwierdzenia ww okoliczności IZ (IP, IW) wzywa beneficjenta do zwrotu środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania lub do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności Po bezskutecznym upływie terminu IZ (IP, IW) wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki, oraz sposób zwrotu środków Od decyzji w sprawie zwrotu środków wydanej przez IP lub IW beneficjent może złożyć odwołanie do właściwej IZ; jeżeli decyzję wydała IZ, beneficjent może zwrócić się do niej z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy Interpretacja przypadków nieregularności Środki pobrane w nadmiernej wysokości – środki otrzymane w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie projektu Środki pobrane nienależnie – środki przekazane bez podstawy prawnej Środki wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem Środki wykorzystane z naruszeniem procedur Wykluczenie Beneficjent zostaje wykluczony z możliwości otrzymania środków przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich w przypadku gdy otrzymał płatność na podstawie przedstawionych jako autentyczne dokumentów podrobionych lub przerobionych lub dokumentów potwierdzających nieprawdę lub na skutek okoliczności leżących po stronie beneficjenta nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego projektu w przypadku projektów infrastrukturalnych lub nie zrealizował celu projektu, lub nie zwrócił środków w terminie okoliczności uzasadniające zwrot wystąpiły wskutek popełnienia przestępstwa przez beneficjenta, partnera, podmiot upoważniony do dokonywania wydatków, a w przypadku gdy podmioty te nie są osobami fizycznymi - osobę uprawnioną do wykonywania w ramach projektu czynności w imieniu beneficjenta, przy czym fakt popełnienia przestępstwa przez wyżej wymienione podmioty został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądowym Wykluczenie – c.d. Okres wykluczenia rozpoczyna się od dnia, kiedy decyzja o zwrocie stała się ostateczna, zaś kończy się z upływem trzech lat od dnia dokonania zwrotu tych środków Wykluczenie nie dotyczy podmiotów, które na podstawie odrębnych przepisów realizują zadania interesu publicznego, jeżeli spowoduje to niemożność wdrożenia działania w ramach programu lub znacznej jego części, oraz do jednostek samorządu terytorialnego Rozwiązanie umowy W przypadkach określonych w umowie istnieje: Możliwość rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, za wypowiedzeniem Możliwość wstrzymania wypłaty dofinansowania Skutki rozwiązania określa umowa Rozwiązanie umowy – „events of default” Przykłady Naruszenie zasady trwałości Stwierdzenie nieregularności skutkujących na mocy ustawy obowiązkiem zwrotu Utrudnianie/uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli/wizyt monitorujących Brak wypełnionych poprawnie części sprawozdawczych z realizacji Projektu w ramach składanych wniosków o płatność Rozstrzyganie sporów Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia w drodze konsultacji, spory będą poddane rozstrzygnięciu przez sąd powszechny właściwy dla siedziby IZ Wyrok NSA z dnia 20 listopada 2009 r. II GSK 907/2009 Ocena zgłoszenia nie może być mechanicznym sprawdzeniem, czy zostały przedstawione dokumenty wymienione w załączniku do instrukcji wypełniania wniosku, lecz musi sięgać głębiej i badać, czy dane zawarte w regulaminie konkursu i we wniosku o dofinansowanie zostały przedstawione i udokumentowane w sposób niebudzący wątpliwości. Tylko tak przeprowadzona ocena będzie oceną zgodną z prawem, bowiem jak to wskazano wyżej prawo (ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) uprawnia instytucję zarządzającą do określenia systemu realizacji programu operacyjnego oraz ustala treść informacji o konkursie. Cała reszta wymagań określona w aktach wydanych przez instytucję zarządzającą musi być zgodna z wymogami ustawowymi i musi być z tymi wymogami ustawowymi konfrontowana w procesie sprawdzania prawidłowości zgłoszenia Zgodnie z art. 30c ust. 3 pkt 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, sąd administracyjny bada ocenę projektu dokonaną przez organ zarządzający pod względem zgodności z prawem. Sąd bada zatem, czy ocena przeprowadzona przez organ miała na względzie spełnienie przez projekt wymogów ustawowych, a więc z konieczności bada także, czy wymagania przedstawione w instrukcjach i załącznikach do instrukcji są zgodne z wymogami ustawowymi zawartymi w art. 29 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Tylko niespełnienie wymogów ustawowych dyskwalifikuje projekt. Organ ocenia zgłoszenie konkursowe pod kątem jego zgodności z przepisami prawa i powinien badać, czy wymagana ustawą okoliczność rzeczywiście została wykazana, nie zaś, czy zrealizowane zostały instrukcje i wyjaśnienia zawarte w załącznikach do instrukcji Jeżeli bezpośrednią przyczyną negatywnej oceny projektu było niezastosowanie się przez wnioskodawcę do uregulowań pozaustawowych, sąd administracyjny musi badać, czy działanie strony było prawidłowe w świetle prawa powszechnie obowiązującego. Brak zgodności wymogów zawartych w uregulowaniach pozaustawowych z prawem powszechnie obowiązującym powoduje, że żądanie ich wypełniania nie może być przez sąd akceptowane. Sąd administracyjny nie ingeruje w system realizacji programu operacyjnego, ani nie wpływa na treść jego postanowień, jednak ocenia, czy sposób działania, którego domaga się organ w instrukcjach kierowanych do strony jest zgodny z prawem powszechnie obowiązującym Postanowienie NSA z dnia 27 października 2009 r. II GSK 841/2009 Odnosząc powyższe uwagi ogólne do stanu faktycznego sprawy należy zauważyć, że w pouczeniu zawartym w informacji M.J.W.P.U. organ ograniczył się jedynie do wskazania, że skargę wnosi się do WSA w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji oraz że „skarga, co do której zachodzi którakolwiek z okoliczności wskazanych w art. 30c pkt 5 zostaje pozostawiona bez rozpatrzenia”. Z materiałów zgromadzonych w sprawie nie wynika, choć wymaga to odpowiedniej weryfikacji przez Sąd meriti, aby strona skarżąca otrzymała od organu inne pouczenie, które w swej treści spełniałoby wymogi z art. 30b ust. 4 ustawy. Treść pouczenia zawartego w zaskarżonej do Sądu informacji z dnia (...) lipca 2009 r. w ocenie NSA nie zawierała danych określonych w art. 30b ust. 4 oraz w art. 30c ust. 2 ustawy, a więc pouczenie to było błędne i nie pozwalało skarżącej na prawidłowe wykonanie obowiązku dotyczącego złożenia kompletnej skargi. Pouczenie to - w świetle brzmienia art. 30d ust. 3 ww. ustawy - nie mogło w związku z tym wpłynąć negatywnie na prawo skarżącej do wniesienia skargi. Sąd I instancji jedynie w świetle treści pouczenia zawartego w informacji M.J.W.P.U. z dnia (...) lipca 2009 r. nie miał zatem podstaw do przyjęcia, że brak kompletności dokumentów załączonych do skargi w terminie do jej wniesienia, uzasadniał pozostawienie jej bez rozpatrzenia bez wzywania do ich uzupełnienia - na podstawie art. 30c ust. 5 pkt 2 ww. ustawy. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia w zasadzie nie wynika aby kwestie dotyczące pouczenia były przedmiotem wyjaśnienia i oceny Sądu I instancji. wniesiona w terminie określonym w art. 30c ust. 2 ww. ustawy … To zaś oznacza, że skarżąca nie mogła się ubiegać o przywrócenie terminu do wniesienia skargi w związku z niespełnieniem przewidzianych w ustawie wymogów formalnych podlegających uzupełnieniu wobec braku prawidłowego pouczenia o treści art. 30c ust. 2 ww. ustawy. Uchylenie i przywrócenie terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym (art. 85-89 ppsa) i wezwanie strony do uzupełnienia lub poprawienia pisma jako przeszkody w nadaniu mu prawidłowego biegu (art. 49 ppsa), to odmienne i wykluczające się instytucje prawne i procedury. Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 ppsa postanowił jak w sentencji. Postanowienie WSA w Kielcach z dnia 6 maja 2009 r. II SA/Ke 230/2009 Brak prawidłowego pouczenia przez instytucję zarządzającą o sposobie wniesienia skargi do sądu, nie może skutkować niestosowaniem przepisu art. 30c ust. 5, a jedynie w zw. z treścią art. 30d ust. 3 ustawy, może stanowić podstawę do przywrócenia terminu do wniesienia skargi. Postanowienie WSA w Gliwicach z dnia 31 sierpnia 2009 r. III SA/Gl 881/2009 Przepis art. 30c ust. 1 u.z.p.p.r. stanowi, że (podkreślenia i pogrubienia Sądu): po wyczerpaniu środków odwoławczych przewidzianych w systemie realizacji programu operacyjnego i po otrzymaniu informacji o negatywnym wyniku procedury odwoławczej przewidzianej w systemie realizacji programu operacyjnego, o której mowa w art. 30b ust. 4, wnioskodawca może w tym zakresie wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, zgodnie z art. 3 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. Nr 153 poz. 1270 z późn. zm.). Z treści tego przepisu wyraźnie wynika, że po wyczerpaniu środków odwoławczych przewidzianych w systemie realizacji programu operacyjnego zaskarżalny do sądu administracyjnego jest jedynie akt wydany w trybie art. 30b ust. 4 u.z.p.p.r. w postaci informacji o negatywnym wyniku procedury odwoławczej przewidzianej w systemie realizacji programu operacyjnego. Wydając taki akt, zgodnie z ostatnio powołanym przepisem, właściwa instytucja informuje wnioskodawcę na piśmie o wynikach procedury odwoławczej przewidzianej w systemie realizacji programu operacyjnego wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, na zasadach określonych w art. 30c. Aktem takim nie jest natomiast czynność pozostawienia środka odwoławczego bez rozpatrzenia przez właściwą instytucję na podstawie art. 30b ust. 5 u.z.p.p.r., gdy środek ten, np. protest, został wniesiony, mimo prawidłowego pouczenia: 1) po terminie, 2) w sposób sprzeczny z pouczeniem, 3) do niewłaściwej instytucji. Tym samym nie jest dopuszczalna droga sądowoadministracyjna na czynność właściwej instytucji zarządzającej polegająca na pozostawieniu bez rozpatrzenia środka odwoławczego w postaci protestu na podstawie art. 30b ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju