Transcript Rozwój cywilizacji - wykład | 6 250 kB

ROZWÓJ CYWILIZACYJNY
SPECYFIKA, UWARUNKOWANIA I SKUTKI
CYWILAZACJA TO OGÓŁ CECH WŁAŚCIWYCH SPOŁECZEŃSTWOM O WYŻSZYM STOPNIU ROZWOJU. JEŚLI
PRZYRÓWNAMY CYWILIZACJĘ DO CZŁOWIEKA, TO
TECHNIKA STANOWI JEJ CIAŁO, A KULTURA UOSABIA
DUSZĘ.
DIDIER Julia: Słownik filozofii, s. 67, wyd. „Książnica”.
CZŁOWIEK ZOSTAŁ POWOŁANY, ABY UPRAWIAĆ OGRÓD
ZIEMI I STRZEC GO – JEST ZATEM W SZCZEGÓLNY
SPOSÓB ODPOWIEDZIALNY ZA ŚRODOWISKO ŻYCIA, TO
ZNACZY ZA STWORZONĄ RZECZYWISTOŚĆ”
JAN PAWEŁ II, EVANGELIUM VITAE
PO TRZĘSIENIU ZIEMI I TSUNAMI, KTÓRE NAWIEDZIŁY JAPONIĘ
W MARCU 2011 r., POZOSTAŁO OKOŁO 25 mln. TON ODPADÓW.
WIĘKSZOŚĆ ZABRAŁ OCEAN. WKRÓTCE PO KATAKLIŹMIE
SATELITY SFOTOGRAFOWAŁY OGROM ŚMIECI UNOSZĄCYCH SIĘ
NA POWIERZCHNI WODY. ZDJĘCIA UKAZYWAŁY KAWAŁKI
DOMÓW, ŁODZI, MOSTÓW ORAZ INNYCH ELEMENTÓW
INFRASTRUKTURY PRZEMIESZCZAJĄCYCH SIĘ W KIERUNKU
HAWAJÓW.
DRYFUJĄCE ŚMIECI ZANIECZYSZCZAJĄ OKOŁO 40 %
POWIERZCHNI OCEANÓW. SĄ TO ZARÓWNO WIELKIE
PRZEDMIOTY MAJĄCE ROZMIARY KONTENERÓW, JAK
FRAGMENTY SIECI RYBACKICH I INNEGO SPRZĘTU
POŁOWOWEGO, A TAKŻE GIGANTYCZNE ILOŚCI
ROZDROBNIONEGUO PLASTYKU, KTÓRYM ZWIERZĘ MOŻE SIĘ
ZADŁAWIĆ LUB ZATRUĆ.
W POGONI ZA RAJEM CZŁOWIEK POBIERA ZE ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO CORAZ WIĘKSZE ILOŚCI DÓBR. OBECNIE:
► ZAJĘTO POD UPRAWĘ ROŚLIN, ZAMIENIONO W PASTWISKA,
WYBRUKOWANO I ZABUDOWANO ok.. 40 % LĄDÓW.
► W WYNIKU DEGRADACJI GLEB, TYLKO PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ O 13
% ZMNIEJSZYŁY SIĘ ZBIORY ROŚLIN UPRAWNYCH.
► W CIĄGU OSTATNICH 400 LAT ZOSTAŁA ZNISZCZONA POŁOWA LASÓW
NA ZIEMI. KAŻDEGO ROKU ZNIKA OBSZAR LASÓW RÓWNY POŁOWIE
POWIERZCHNI POLSKI.
► W WYNIKU ORKI, PRAC BUDOWLANYCH I ODKRYWKOWYCH ULEGA
W CIĄGU ROKU PRZEMIESZCZENIU PONAD 4 TYS. km3 GLEBY I GRUNTÓW.
► ROCZNIE WYDOBYWA SIĘ Z ZIEMI ok.. 100 mld. ton RUD METALI, PALIW
I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH.
► ROCZNIE ROZSIEWA SIĘ NA POLACH PLANETA PONAD 300 mln ton
NAWOZÓW SZTUCZNYCH i ok.. 4 mln ton ŚRODKÓW CHWASTO- I OWADOBÓJCZYCH.
► W WYNIKU TEJ DZIAŁALNOŚCI LUDZKOŚĆ JEST NARAŻONA NA ok..
500 000 SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH BIOSFERĘ.
LASY SPEŁNIAJĄ FUNKCJE ZBIORNIKÓW WĘGLA,
DLATEGO ICH LIKWIDACJA ZMNIEJSZA ZDOLNOŚĆ
BIOSFERY DO JEGO AKUMULACJI W DREWNIE. W WYNIKU TEGO, WYLESIENIE ZWIĘKSZA ZAWARTOŚĆ
DITLENKU WĘGLA W ATMOSFERZE.
LAS BUKOWY, PORASTAJĄCY POWIERZCHNIĘ 1 ha, MA
POWIERZCHNIĘ LIŚCI CO NAJMNIEJ 21 ha. WYTWARZA
ON W CIĄGU ROKU PONAD 110 TON TLENU, KTÓREGO
WARTOŚĆ WYNOSI ok. 2 MILIONY zł., GDY NATOMIAST
WARTOŚĆ SAMEGO DREWNA WYNOSI ZALEDWIE KILKA TYSIĘCY ZŁOTYCH.
W OKRESIE SWEGO ŻYCIA, STULETNI BUK WYKSZTAŁCA 170 000 m2 LIŚCI. W CIĄGU GODZINY POBIERA 2 552 kg
CO2 ZAWARTEGO W 4 800m3 POWIETRZA I WYDZIE-LA
DO ATMOSFERY 1712 kg TLENU, WIĄŻĄC 25 400 J
ENERGII (6 075 cal.) SŁONECZNEJ. WYDZIELANA ILOŚĆ
TLENU ZASPOKAJA ZAPOTRZEBOWANIE NA TEN GAZ
DZIESIĘCIU OSÓB. W GORĄCY LETNI DZIEŃ, DRZEWO
TO TRANSPIRUJE DO ATMOSFERY 300-400 dm3 WODY.
LUDZIE DĄŻA DO CORAZ WIĘKSZEGO DOBROBYTU,
CZY JEDNAK POSIADANIE CORAZ WIĘKSZYCH ILOŚCI
WSZYSTKIEGO CZYNI NAS BARDZIEJ SZCZĘŚLIWYMI?
ODPOWIEDZIEĆ NA TO PYTANIE DAJE ANKIETA, KTÓRĄ PRZEPROWADZONA WŚRÓD NIEMCÓW ORAZ
AUSTRALIJSKICH ABORIGENÓW.
W WYNIKU TEJ ANKIETY STWIERDZONO, ŻE 90 % ABORIGENÓW ZUŻYWAJĄCYCH ROCZNIE NA PODTRZYMANIE SWEGO ISTNIENIA ok. 0,9 t.
DÓBR JEST ZADOWOLONYCH ZE SWEGO STANDARDU ŻYCIA I SZCZĘŚLIWYCH, W PORÓWNANIU Z 50 % NIEMCÓW, KTÓRZY ZUŻYWAJĄ ROCZNIE
ok.. 26 ton DÓBR NA OSOBĘ.
HISTORIA LUDZKOŚCI TO HISTORIA ROSNĄCEGO
ZUŻYCIA ENERGII
ENERGETYCZNYMI ASPEKTAMI SYSTEMÓW
ZAJMUJE SIĘ DZIEDZINA FIZYKI NAZYWANA
TERMODYNAMIKĄ
ENERGIA DECYDUJE O WSZYSTKIM.
FREDERIC SODDY, LAUREAT NAGRODY NOBLA W
DZIEDZINIE CHEMII W 1928 r. STWIERDZIŁ:
„PRAWA TERMODYNAMIKI WARUNKUJĄ W OSTATECZNYM PRZYPADKU POWSTAWANIE I UPADEK SYSTEMÓW
POLITYCZNYCH, WOLNOŚĆ LUB ZNIEWOLENIE NARODÓW, ROZWÓJ HANDLU I PRZEMYSŁU, BOGACTWO LUB
NĘDZĘ ORAZ STOPĘ ŻYCIOWĄ CAŁEJ LUDZKOŚCI…”
W PROCESIE SWEGO ROZWOJU CYWILIZACYJNEGO
LUDZKOŚĆ ZYŻYŁA ok. 500 mld. ton PALIWA UMOWNEGO ENERGII, PRZY CZYM ok. 2/3 TEJ ILOŚCI W
CIĄGU OSTATNIEGO STULECIA.
W PRZYSZŁOŚCI, ZUŻYCIE ENERGII BĘDZIE SIĘ
KSZTAŁTOWAŁO NASTĘPUJĄCO:
1980 r. – 10,7 mld. ton
2020 r. - 28,0 mld. ton
2060 r. - 29,5 mld ton
OKOŁO 85 % ENERGII PRODUKOWANEJ NA ŚWIECIE W CELACH
KOMERCYJNYCH ORAZ 80 % CAŁKOWITEJ EMISJI DWUTLENKU
WĘGLA WYTWARZANEGO PRZEZ CZŁOWIEKA POCHODZI ZE
SPALANIA ROPY NAFTOWEJ, GAZU ZIEMNEGO I WĘGLA.
CZŁOWIEK ZAZWYCZAJ SAM DOSTAJE SIĘ NA
SZUBIENICĘ, KTÓRĄ ZBUDOWAŁ DLA INNYCH.
RAMACHARAKA „FILOZOFIA JOGI”
Wiliam Walker Atkinson (1862-1932)
Z POWODU ILOŚCI UWALNIANEJ DO ATMOSFERY,
NAJWAŻNIEJSZYM GAZEM CIEPLARNIANYM JEST
DITLENEK WĘGLA. OD LAT 1700. JEGO ZAWARTOŚĆ
ZWIĘKSZYŁA SIĘ W ATMOSFERZE z ok. 280 ppm (części
na milion) DO 373 ppm w 2002 r.
ZAWARTOŚCĆ DITLENKU WĘGLA W ATMOSFERZE
JEST OBECNIE NAJWYŻSZA OD 20 MILIONÓW LAT.
SAMOCHÓD OSOBOWY O PRZEBIEGU 15 000 – 20 000 km
EMITUJE ROCZNIE DO ATMOSFERY 5,0 – 5,5, tony DWUTLENKU WĘGLA.
GLOBALNYM OCIEPLENIEM NAZYWAMY
WZROST PRZECIĘTNEJ TEMPERATURY POWIERZCHNI ZIEMI. GŁÓWNĄ PRZYCZYNĄ
TEGO OCIEPLENIA JEST SPALANIE PALIW
KOPALNYCH
OD 1750 r. ZAWARTOŚĆ METANU W ATMOSFERZE POWIĘKSZYŁA SIĘ O 151 % I JEGO OBECNA ILOŚĆ JEST
NAJWIĘKSZA OD 400 000 LAT. DZIAŁALNOŚĆ LUDZI
JEST OBECNIE ŹRÓDŁEM PONAD POŁOWY EMISJI METANU.
DZIAŁALNOŚĆ LUDZI JEST OBECNIE ŹRÓDŁEM 33 %
TLENKU AZOTU EMITOWANEGO DO ATMOSFERY.
JEST ON PRODUKTEM UBOCZNYM PROCESU WYTWARZANIA PASZ, POWSTAJE W ZAKŁADACH CHEMICZNYCH, JEST EMITOWANY PRZEZ POJAZDY MECHANICZNE NAPĘDZANE PALIWAMI KOPALNYMI,
POWSTAJE W PROCESACH INTENSYWNEJ PRODUKCJI ROLNICZEJ.
OD 1750 r. ZAWARTOŚĆ TLENKU AZOTU W ATMOSFERZE ZWIĘKSZYŁA SIĘ O 17 %.
JEST GORZEJ NIŻ MYŚLELIŚMY.
NASTAŁ CZAS PRZYGOTOWAŃ
DO WIELKICH POWODZI.
PRZECIĘTNY MIESZKANIEC MIASTA W PAŃSTWIE
UPRZEMYSŁOWIONYM ZUŻYWA ROCZNIE – BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO - 208 000 LITRÓW WODY, 660
kg ŻYWNOŚCI i 3 146 kg PALIW KOPALNYCH,
WYTWARZAJĄC: 1 660 000 kg ŚCIEKÓW, 660 kg ODPADÓW STAŁYCH i 220 kg SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH POWIETRZE.
PRZECIĘTNY CHIŃCZYK EMITUJE 2,5 t. CO2 ROCZNIE,
AMERYKANIN ZAŚ – 19,8 ton. PIERWSZY Z NICH ZUŻYWA 880 kg OLEJU OPAŁOWEGO, DRUGI ZUŻYWA 7 960
kg, PIERWSZY ZUŻYWA 33 kg PAPIERU, DRUGI – 331 kg,
PIERWSZY ZUŻYWA 439 LITRÓW WODY ROCZNIE,
DRUGI NATOMIAST ZUŻYWA JEJ 1 834 032 litrów.
SKUTKI KONTYNUOWANIA WSPÓŁCZESNEGO MODELU
CYWILIZACJI BĘDĄ NASTĘPUJĄCE:
1. WZROST TEMPERATURY SPOWODOWANY EFEKTEM CIEPLARNIANYM PRZYCZYNI SIĘ DO ZWIĘKSZENIA PAROWANIA I OPADÓW NA TERENACH OKOŁORÓWNIKOWYCH I POWYŻEJ 500
PÓŁNOCNEJ I POŁUDNIOWEJ SZEROKOŚCI GEOGRAFICZNEJ,
GDZIE JEDNAK, NA SKUTEK WZROSTU TEMPERATURY, NIE
BĘDZIE SIĘ TWORZYĆ POKRYWA ŚNIEŻNA, CZY LODOWA,
ZWIĘKSZAJĄCA ALBEDO ZIEMI.
ZWIĘKSZENIE PAROWANIA (SZYBKOŚCI OBIEGU WODY) WYSTĄ
–PI NATMIAST NA CAŁEJ KULI ZIEMSKIEJ, WSKUTEK CZEGO
ZWIĘKSZY SIĘ POWIERZCHNIA LĄDÓW Z NIEDOBOREM WODY.
NASTĄPI WIĘC DALSZA EKSPANSJA TERENÓW PUSTYNNYCH I
PÓŁPUSTYNNYCH.
2. PROGNOZĘ TĘ POTWIERDZAJĄ:
- OBSERWOWANY OD 120 LAT ZANIK LODOWCÓW
GÓRSKICH;
- ZMNIEJSZENIE TEMPERATURY STRATOSFERY;
- EKSANSJA POSUSZNYCH TERENÓW np. SAHELU.
3. PODNIESIENIE SIĘ TEMPERATURY ATMOSFERY I
OCEANÓW SPOWODUJE ROZSZERZENIE PASA WYSOKICH CIŚNIEŃ PODZWROTNIKOWYCH, KTÓRE WYNIESIE 50-75 km NA KAŻDY STOPIEŃ WZROSTU TEMPERATURY. W WYNIKU TEGO PODWOI SIĘ ILOŚĆ CYKLONÓW I HURAGANÓW ORAZ NASILI SIĘ ZJAWISKO
EL NIÑO. POLEGA ONO NA WYSTĘPOWANIU SUSZY PO
JEDNEJ STRONIE OCEANU ORAZ BURZ, SZTORMÓW I
POWODZI – PO DRUGIEJ.
5. ZMIANY KLIMATYCZNE BĘDĄ POLEGAĆ NA „WĘDRÓWCE”
STREF KLIMATYCZNYCH W KIERUNKU BIEGUNÓW, KTÓRA
SPOWODUJE:
a) ZMNIEJSZENIE MIĘDZYSTREFOWYCH RÓŻNIC KLIMATYCZNYCH I KONTRASTÓW MIĘDZY OCEANAMI I KONTYNENTAMI;
b) WZROST GRADIENTÓW (PIONOWYCH) RÓŻNIC TEMPERATURY W TROPOSFERZE;
c) ZMIANĘ OBIEGÓW WILGOCI I OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH
(ZWIĘKSZENIE ILOŚCI WODY W ATMOSFERZE I ZMNIEJSZENIE OPADÓW NAD LĄDAMI;
d) OSŁABIENIE ZACHODNIEJ CYRKULACJI POWIETRZA DOMINUJĄCEJ W STREFIE UMIARKOWANEJ;
e) POWIĘKSZENIE ASYMETRII TERMICZNEJ ZIEMI, CO OZNACZA, ŻE OBECNY JEJ RÓWNIK TERMICZNY, POŁOŻONY KILKA
STOPNI NA PÓŁNOC OD RÓWNIKA GEOGRAFICZNEGO, PRZESUNIE SIĘ JESZCZE BARDZIEJ NA PÓŁNOC.
6. NASTĄPI ZNISZCZENIE WIELU EKOSYSTEMÓW I WZMOŻONA
DEGRADACJA WARSTWY OZONOWEJ.
7. UBYTKI WODY Z POLARNYCH CZAP LODOWYCH ORAZ WÓD LĄDOWYCH W STREFIE UMIARKOWANEJ I ICH GROMADZENIE SIĘ W
STREFIE TROPIKALNEJ, NARUSZĄ DYNAMICZNĄ RÓWNOWAGĘ
RUCHU OBROTOWEGO ZIEMI , CO SPOWODUJE PRZESUNIĘCIE SIĘ
JEJ BIEGUNÓW.
8. WYŻSZA TEMPERATURA STWORZY LEPSZE WARUNKI ROZWOJU WIELU ZARAZKÓW I ZWIERZĄT JE ROZNOSZĄCYCH. WZROSNĄ ZAGROŻENIA EPIDEMIAMI MALARII, DENGA, CHOLERY, SALMONELLI I INNYCH. CHOROBY WYSTEPUJĄCE TYLKO W KLIMACIE TROPIKALNYM PRZENIKNĄ DO REJONÓW O KLIMACIE
OBECNIE UMIARKOWANYM, GDZIE NIE NAPOTKAJĄ BARIER
ODPORNOŚCIOWYCH.
PRZYCZYNĄ WIELU CHORÓB BĘDZIE NIEDOŻYWIENIE SPOWODOWANE SUSZĄ. WYWOŁA ONA RÓWNIEŻ MASOWE MIGRACJE
UCHODŹCÓW „EKOLOGICZNYCH” I DUŻE ZAGĘSZCZENIE LUDNOŚCI.
9.W SZEREGU REGIONACH POJAWIĄ SIĘ TRUDNOŚCI Z ZAOPATRZE NIEM W WODĘ, CO WYWOŁA DODATKOWE KONFLIKTY
SPOŁECZNE I POLITYCZNE. KŁOPOTY Z PRODUKCJĄ ŻYWNOŚCI
MO-GĄ MIEĆ TAK WIELCY JEJ PRODUCENCI I EKSPORTERZY,
JAK STANY ZJEDNOCZONE, KANADA, ARGENTYNA I FRANCJA.
10. ZMIANY KLIMATYCZNE PRZYCZYNIĄ SIĘ POCZĄTKOWO DO
PEWNYCH KORZYŚCI. NALEŻEĆ DO NICH BĘDZIE: WZROST PRODUKCJI BIOMASY W WYNIKU OCIEPLENIA KLIMATU I ZWIĘKSZENIA ZAWARTOŚCI CO2 W POWIETRZU; WYDŁUŻENIE CZASU
WEGETACJI I ROZSZERZENIE TERENÓW ROLNICZYCH NA TERENY DOTYCHCZAS NIE ZAGOSPODAROWANE NA PÓŁNOCY KULI
ZIEMSKIEJ. ZMNIEJSZĄ SIĘ RÓWNIEŻ KOSZTY OGRZEWANIA, CO
OBSERWUJE SIĘ np. OBECNIE W POLSCE. NA WIELU TERE-NACH
POPRAWIĄ SIĘ TEŻ WARUNKI ZAMIESZKANIA.
JEŚLI OCIEPLENIE GLOBALNE MA OGRANICZYĆ
SIĘ DO WZROSTU TEMPERATURY W 2050 r.
TYLKO O 2o C, A NIE DO APOKALIPTYCZNEJ
WARTOŚCI 6 -7O C – EMISJA CO2 MUSI ULEC
ZMNIEJSZENIU O 50 % W PORÓWNANIU ZE
STANEM OBECNYM.
WEDŁUG MIĘDZYNARODOWEJ AGENCJI
ENERGETYCZNEJ, BĘDZIE TO WYMAGAŁO
INWESTYCJI W WYSOKOŚCI OKOŁO 45 TRYLIONÓW USD.
11. PO OKOŁO 75 LATACH, KORZYŚCI ZWIĄZANE Z
GŁĘBOKIMI ZMIANAMI KLIMATYCZNYMI ZACZNĄ
GWAŁTOWNIE MALEĆ. NASTĘPNE LATA PRZYNIOSĄ
BARDZO SZYBKI WZROST STRAT. WYNIKAĆ BĘDĄ
ONE Z POWIĘKSZENIA TRENÓW PUSTYNNYCH, STOPIENIA POKRYWY LODOWEJ I Z PODNIESIENIA
POZIOMU MÓRZ ORAZ Z KONIECZNOŚCI ODBUDOWY
ZNISZCZEŃ POWODOWANYCH PRZEZ NASILAJĄCĄ
SIĘ NIESTABILNOŚĆ KLIMATU.
PERSPEKTYWY W 2099 r.:
1. LUDZKOŚĆ OCALEJE
JAKO GATUNEK, LECZ
CENA TEGO BĘDZIE
OGROMNA.
2. BĘDĄ MIAŁY MIEJSCE
MASOWE MIGRACJE
OLBRZYMICH RZESZ
LUDNOŚCI.
3. POJAWI SIĘ WIELE
NOWYCH PUSTYŃ.
4. OPUSTOSZEJE WIELE
MIAST.