Transcript Vrije wil en verslaving-Matthys

Hersenen en Vrije wil
Verslaving
Frieda Matthys
26 april 2014
Vrije wil en verslaving
 Manieren
om naar verslaving
te kijken
 Neurobiologische
vaststellingen
 Het
2
verschil in potentieel
MANIEREN OM
NAAR VERSLAVING TE KIJKEN
3
4
5
+
7
Drug of
medicijn
8
Wat zijn verslavende stoffen?

Stoffen met een belonend karakter, dwz
stoffen die je een goed/aangenaam gevoel
geven (EUFORIE)

Stoffen waar mensen als ze ze eenmaal
hebben gehad bij voortduring aan
moeten denken (CRAVING)

Stoffen waar sommige mensen als ze
het eenmaal kennen niet meer vanaf
kunnen blijven (CONTROLEVERLIES)
Drug of Voeding
Verslaving, Gewoonte of Hobby
+Conditionering
KLASSIEKE,
PAVLOVIAANSE CONDITIONERING:


natuurlijke prikkel lokt een natuurlijke reactie uit
natuurlijke prikkel wordt met een andere prikkel
geassocieerd gedurende een hele tijd
ANDERE PRIKKEL LOKT NATUURLIJKE REACTIE
UIT
+ Geleerd gedrag…



Craving, gestuurd
door specifieke
stimuli gerelateerd
aan
middelengebruik
Speelt een rol bij
de motivatie om
drugs te gebruiken
Verklaart ‘deels’
het blijvend
gebruik ondanks…
NEUROBIOLOGISCHE VASTSTELLINGEN
14
If the human brain were so simple
that we could understand it,
we would be so simple that we
couldn’t
Emerson Pugh,
The Biological Origin of Human Values (1977)
Evolutie van de hersenen
Reptilian  Paleomammalian 
Neomammalian
Het drie in één brein
Het reptielenbrein
Hersenstam:
automatische processen
Het zoogdierenbrein
Limbisch systeem
emoties
Het primatenbrein of neocortex
Meest recente
HET BELANG VAN EMOTIES
18
Emoties




19
Wat we willen vermijden: pijn (dood)
Als dit dreigt worden we: boos, bang,
verdrietig
Wat ons beschermt of in leven houdt,
maakt ons blij (we verlangen ernaar en
genieten ervan)
Grote doelstelling is in leven blijven en
onze soort in stand houden
Figure 11.1
21
HET BELONINGSCIRCUIT EN
HET ZOEKSYSTEEM
22
Het ZOEK systeem
Het ZOEK systeem maakt
zoogdieren nieuwsgierig
naar hun wereld en
bevordert doelgericht
gedrag in de richting van
meerdere doelen en
objecten, zoals voedsel,
onderdak, seks.
Dit concept omvat klassieke
beloningscircuits in de
hersenstam en in een aantal
subcorticale gebieden.
Beloningscircuit

Het beloningssysteem is
verantwoordelijk voor het
zoeken naar natuurlijke
beloningen die helpen
overleven
 Zoeken van voedsel,
drinken, seks en
verzorging

Dopamine is de primaire
neurotransmitter van dit
systeem
reward
Drugs verstoren het beloningssysteem

Het onmiddellijk effect van drugs is een toename
van dopamine

Continue gebruik doet de dopamine productie
dalen en de receptoren verminderen

Aangezien dopamine een deel is van het
beloningssysteem, gaan de hersenen de drug
beschouwen als van belang voor de overleving.

Het beloningssysteem reageert met “drug
seeking behaviors”

Er ontstaat craving en eventueel afhankelijkheid
Effect van Cocainegebruik
op Dopamine D2 receptoren
normal subject
cocaine abuser (1 month post)
cocaine abuser (4 months post)
Het geheugen van drugs
frontaal
Amygdala
niet geactiveerd
niet gebruiker
Activatie van
de amygdala
cocaïnegebruiker
www.drugabuse.gov
Dopamine transporters:
herstel na
langdurige abstinentie
van metamfetamine
Source: Volkow, N.D. et al., Journal of Neuroscience, 21(23), pp. 9414-9418, December 1, 2001.



De
drie
“C’s”
van
verslaving
Controleverlies
 Aanvankelijk sociaal of recreatief gebruik
 Uiteindelijk controleverlies
 Cognitieve vervormingen (“ontkenning”)
Compulsief gedrag
 Craving en “Drug-seeking” gedrag
 Blijvend gebruik ondanks nadelige ervaringen
Chroniciteit
 Natuurlijk verloop met herhaaldelijk herval voor
eventueel stabiel herstel
 Herval mogelijk na jaren onthouding
Type I
Diabetes
McLellan AT, Lewis DC, O’Brien CP, Kleber HD;
Drug
Dependence,
A Chronic
Medical Illness, JAMA, Oct 4, 2000
McLellan
et al., JAMA,
2000.
50 to 70%
Drug
Addiction
50 to 70%
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
30 to 50%
100
40 to 60%
Percent of Patients Who Relapse
Hervalrisico is vergelijkbaar met dat van
andere chronische ziekten
Hypertension
Asthma
WE VERTREKKEN NIET MET
HETZELFDE POTENTIEEL
31
Genen: 60%
zowel alcohol specifiek
als niet specifiek
Omgeving: 40%
-
09-03-2010
32
Genetische kwetsbaarheid
 Sommige mannen erven een kwetsbaarheid
voor alcoholisme van vader op zoon
 Alcohol seeking gedrag veroorzaakt door
-- stemmingsstoornissen, angstig temperament,
impulsiviteit, antisociale persoonlijkheid
 Reactie op het effect van alcohol
-- lage respons op het sedatieve effect
-- flushing syndroom
 Neurobiologische diversiteit
33
Genetische verschillen

Verslaving

Intelligentie

Communicatieve vaardigheden

Genietcapaciteit

Temperament / impulsiviteit

Psychische kwetsbaarheid: angst/stemming
34
Omgevingsfactoren

Perinataal:
 materneel misbruik van psychoactieve stoffen
 O2tekort; ziekte;
 maternele stress

Pedagogisch milieu:
 Materieel
 Affectief

Ingrijpende gebeurtenissen
 Ziekte
 Trauma
35
Beschikbaarheid van middelen

Alcohol op jonge leeftijd

Land / cultuur

Stad of platteland; religie

Peergroup: leger, jeugdbeweging,
festivals
36
Mechanisme
van herval
Herhaalde Beloning
Detectiedrempel
Attentional Bias
Cue-Reactiviteit
Disinhibitie
Craving
Druggerelateerde stimulus
Stress
Conflict Registratie
Relapse
+ Conclusies

Verslaving is een complex probleem

dat evolueert van experimenteel over risicovol
naar verslaafd gedrag.

Maar de meeste mensen sturen zelf vroeger bij.

Eigen keuze/vrije wil is 1 element

dat voortdurend meespeelt

maar niet steeds de hoofdrol
Hersenen en Vrije wil
Verslaving
Frieda Matthys
26 april 2014