บทเรียนคอมพิวเตอร์ ช่วยสอน วัฒนธรรม ประเพณีและภูมปิ ัญญา นางรัชนีพร เนียมสุ วรรณ์ โรงเรียนอุดมดรุ ณี ผู้จัดทา วัฒนธรรมไทย ประเพณีและภูมิปัญญาไทย • วัฒนธรรม หมายถึง วีถีการดารงชีวติ ที่ดีงาม ได้ รับการสื บทอดจากอดีตสู่ ปัจจุบันเป็ นผลผลิตของมนุษย์ ทแี่ สดงถึงความเจริญงอกงาม ทั้งด้
Download ReportTranscript บทเรียนคอมพิวเตอร์ ช่วยสอน วัฒนธรรม ประเพณีและภูมปิ ัญญา นางรัชนีพร เนียมสุ วรรณ์ โรงเรียนอุดมดรุ ณี ผู้จัดทา วัฒนธรรมไทย ประเพณีและภูมิปัญญาไทย • วัฒนธรรม หมายถึง วีถีการดารงชีวติ ที่ดีงาม ได้ รับการสื บทอดจากอดีตสู่ ปัจจุบันเป็ นผลผลิตของมนุษย์ ทแี่ สดงถึงความเจริญงอกงาม ทั้งด้
บทเรียนคอมพิวเตอร์ ช่วยสอน วัฒนธรรม ประเพณีและภูมปิ ัญญา นางรัชนีพร เนียมสุ วรรณ์ โรงเรียนอุดมดรุ ณี ผู้จัดทา วัฒนธรรมไทย ประเพณีและภูมิปัญญาไทย • วัฒนธรรม หมายถึง วีถีการดารงชีวติ ที่ดีงาม ได้ รับการสื บทอดจากอดีตสู่ ปัจจุบันเป็ นผลผลิตของมนุษย์ ทแี่ สดงถึงความเจริญงอกงาม ทั้งด้ านวัตถุ แนวคิดจิตใจ วัฒนธรรมในท้ องถิ่นจะเป็ นเอกลักษณ์ ของสั งคมท้ องถิ่นนั้นๆ วัฒนธรรมคงอยู่ได้ เพราะการเรียนรู้ ของมนุษย์ ต้งั แต่ อดีตมาจนถึงปัจจุบัน และสร้ างสรรค์ พฒ ั นาขึน้ ใหม่ อย่างต่ อเนื่อง วัฒนธรรมไทยที่สำคัญ • วัฒนธรรมไทยที่สาคัญ จนกลายเป็ น วัฒนธรรมซึ่งนานาชาติยกย่ อง และคน ไทยมีความภาคภูมใิ จมาจนตราบเท่ าทุก วันนี้ ได้ แก่ ภาษาไทย ไทยเรามีภาษาและตัวอักษรเป็ นของตนเองมาตั้งแต่ สมัย สุ โขทัย โดยพ่ อขุนรามคาแหงมหาราช ได้ ทรงประดิษฐ์ อกั ษรไทย ขึน้ ใช้ ใน พ.ศ.1826 การแต่ งกาย การแต่ งกายของคนไทยมีแบบฉบับ และ มีววิ ฒ ั นาการมานานแล้ว โดยจะมีการแต่ งกายที่แตกต่ างกัน ตามสมัยและโอกาสต่ างๆ โดยมีววิ ฒ ั นาการมาตั้งแต่ สมัย สุ โขทัยจนถึงปัจจุบันนีค้ นส่ วนใหญ่ แต่ งกายตามสากลอย่ าง ชาวตะวันตก หรือตามแฟชั่นที่แพร่ หลายเข้ ามา ประเพณีไทย ประเพณี หมายถึง สิ่ งที่แต่ ละสั งคมนิยมยึดถือประพฤติปฏิบัติสืบทอดกันมาจนเป็ นแบบแผนที่ ดีงาม ทั้งนีก้ ารปฏฺบัติตามประเพณีย่อมจะต้ องมีการเปลีย่ นแปลงแก้ ไขบ้ าง คงไว้ บ้าง ประเพณีเป็ นสิ่ งที่แสดงถึงสั ญลักษณ์ ของชาติ ไม่ ว่าชาติใด ภาษาใด ต้ องมีประเพณีประจา ท้ องถิ่นหรือชุมชน ประจาชาติของตน สามารถจาแนกประเพณีออกได้ เป็ น 3 ประเภท ด้ วยกัน คือ จารีตประเพณี ได้ แก่ ประเพณีที่สังคม ปฏิบัติกนั มานานตั้งแต่ บรรพชน ถ้ าใครฝ่ าฝื น งดเว้ นไม่ ประพฤติปฏิบัติตามถือว่ าเป็ นความผิด ขนบธรรมเนียมประเพณี ได้ แก่ ประเพณีที่สังคมที่เป็ นระเบียบแบบแผนที่ต้องปฏิบัติตามเป็ นที่ รับรู้ ต้นทางสั งคม เช่ น ระเบียบของโรงเรียน ชุมชน เป็ นต้ น ธรรมเนียมประเพณี ได้ แก่ ประเพณีที่เป็ นเรื่องธรรมดาสามัญ ใครจะฝ่ าฝื นหรือไม่ ปฏิบัติ ไม่ ถือ ว่ าผิดศีลธรรม เป็ นแต่ เพียงสิ่ งที่นิยมกันว่ ามีคนประพฤติปฏิบัติ มิได้ วางไว้ เป็ นแบบแผน เป็ นแต่ เพียงการเห็นว่ าดี เห็นสมควรปฏิบัติตามต่ อๆ กันมา เช่ น การต้ อนรับแขก การปฏิบัติ ตนในฐานะเจ้ าของบ้ าน การพูดจาทักทาย เป็ นต้ น เราอาจแบ่ งประเภทของประเพณีไทยออกได้ เป็ น 4 ประเภท คือ • ประเพณีทเี่ กีย่ วกับชีวติ หรือประเพณีครอบครัว ได้ แก่ประเพณีการเกิด ประเพณี การบวช ประเพณีการแต่ งงาน ประเพณีงานศพ • ประเพณีท้องถิ่นของชุ มชนหรือประเพณีส่วนรวมตามเทศกาล ประเพณีการชัก พระ ประเพณีสงกรานต์ ประเพณีงานบุญบั้งไฟ ประเพณีการรับประทานอาหาร • ประเพณีท้องถิ่น ได้ แก่ ประเพณีทเี่ กีย่ วกับอาชีพ เช่ น ภาคใต้ ได้ แก่ การลงขันลง หิน การทาขันและเครื่องลงยา การทาผ้าบาติก การทาโสร่ งปาเต๊ ะ ประเพณีการแต่ ง กาย ประเพณีการแต่ งกาย ประเพณีการละเล่นในงานนักขัตฤกษ์ เช่ น การละเล่ น หนังตะลุง มโนราห์ เป็ นต้ น • ประเพณีราชการ คือประเพณีทที่ างราชการเป็ นผู้กาหนดขึน้ จาแนกได้ เป็ น 2 ประเภท คือ รัฐพิธีและพระราชพิธี ประเพณีราชการ คือประเพณีทที่ างราชการเป็ นผู้กาหนดขึน้ จาแนกได้ เป็ น 2 ประเภท คือ รัฐพิธีและพระราชพิธี รัฐพิธี เป็ นพิธีประจาปี ที่ ทางราชการกาหนดขั้น โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัวเสด็จพระ ราชดาเนินไปทรงเป็ นองค์ ประธาน หรือโปรดเกล้าฯ ให้ พระราชวงศ์ เสด็จไปแทนพระองค์ ได้ แก่ รัฐพิธีทรี่ ะลึกวันจักรี ตรงกับวันที่ 6 เมษายน ของทุกปี รัฐพิธีวนั พระราชทานรัฐธรรมนูญ ตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม ของทุกปี พระราชพิธี หมายถึง พิธีทจี่ ัดขึน้ อัน เกีย่ วเนื่องกับพระมหากษัตริย์ เป็ นพิธีหลวง ได้ แก่ พระราชพิธีเฉลิม พระชนมพรรษา พระราชพิธีฉัตรมงคล พระราชพิธีพชื มงคลจรด พระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพิธีกาญจนาภิเษก(วโรกาส พระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัวฯ เสด็จขึน้ เถลิงถวัลยราชสมบัติครบ 50 ปี ในวันที่ 9 มิถุนายน 2539) ภูมปิ ัญญาไทย ความหมาย ความรู้ ความสามารถ วิธีการ ผลงานทีค่ นไทยได้ ค้นคว้ า รวบรวม และ จัดเก็บเป็ นความรู้ ถ่ ายทอดปรับปรุ งจากคนรุ่ นหนึ่งมาสู่ คนอีกรุ่ นหนึ่ง จนเกิดเป็ น ผลผลิตทีด่ งี าม งดงาม มีคุณค่ ามีประโยชน์ สามารถนามาแก้ ปัญหาและพัฒนาชีวิต ได้ ในแต่ ละท้ องถิ่นจะมีบุคคลผู้มีความรู้ ความสามารถทีเ่ รียนรู้ มาจากบรรพบุรุษ พ่ อ แม่ ปู่ ย่ า ตา ยายหรือผู้ร้ ู ในท้ องถิ่นต่ างๆ ซึ่งความรู้ เหล่ านีเ้ ป็ นความรู้ ทมี่ ี คุณธรรม สอนให้ คนพึง่ พาธรรมชาติ โดยไม่ ทาลายธรรมชาติ และสอนให้ ร้ ู จักเอือ้ อาทรต่ อคนอืน่ ภูมิปัญญาไทยทีค่ วรรู้ ด้ านภาษา และวรรณธรรม ได้ แก่ สุ ภาษิต คาพังเพย เพลงพืน้ บ้ าน ปริศนาคาทายต่ างๆ ด้ านประเพณี ได้ แก่ กิจกรรมทีเ่ ป็ นการสร้ างความสั มพันธ์ ระหว่ างคนในครอบครัว ชุ มชน โดย การแสดงออกทางประเพณีพนื้ บ้ าน การละเล่ นพืน้ บ้ านในท้ องถิ่นต่ างๆ เช่ น การรดนา้ ดาหัว ผู้ใหญ่ การทาบุญในวันสาคัญทางศาสนา ประเพณีวนั ลอยกระทง วันเข้ าพรรษา วันสงกรานต์ การละเล่ นพืน้ บ้ านในแต่ ละท้ องถิ่น เช่ น การระบาราฟ้ อนประเภทต่ างๆ เซิ้ง กลองยาว เพลงอีแซว หมอลา มโนราห์ ซึ่งแต่ ละท้ องถิ่นจะมีความแตกต่ างกัน ด้ านศิลปวัตถุและศิลปกรรม ได้ แก่ จิตรกรรมฝาผนังตามวัดต่ างๆ การทาเครื่องปั้นดินเผา ไปแกะสลัก หนังตะลุง เป็ นต้ น ด้ านการแต่ งกาย ได้ แก่ การทอผ้ าไหม ทอผ้ าฝ้ าย ซึ่งในแต่ ละท้ องถิ่นจะมีลกั ษณะและความสวยงาม ทีเ่ ป็ นเอกลักษณ์ เฉพาะของแต่ ละท้ องถิ่น ด้ านอาหาร ได้แก่ กำรจัดประดับตกแต่งอำหำรให้มีควำมสวยงำม ด้วยกำร แกะสลักด้วยควำมประณี ต กำรจัดเลี้ยงอำหำรแบบขันโตกของทำงเหนือ ด้ำนอำหำรที่ข้ ึนชื่อของไทย คือ ต้มยำกุง้ ผัดไทย แกงเลียง ข้ำวยำปักษ์ใต้ ข้ำวซอย ส้มตำ เป็ นต้น ด้ านเครื่องมือเครื่องใช้ ในการทามาหากิน ได้แก่ กำรทำระหัดน้ ำ กำร ประดิษฐ์กระเดื่องสำหรับตำข้ำว กำรทำเครื่ องมือจับสัตว์ เช่น แห อวน ยอ เป็ นต้น ด้ านทีอ่ ยู่อาศัย ได้แก่ กำรคิดรู ปแบบและวัสดุที่ใช้ในกำรสร้ำงบ้ำนที่ สัมพันธ์กบั ลักษณะภูมิประเทศ และลักษณะภูมิอำกำศ เช่น รู ปแบบบ้ำน ทรงไทยโบรำณ ซึ่งมีใต้ถุนสูง และหลังคำมีหน้ำจัว่ สูง ซึ่งเหมำะกับ ภูมิอำกำศในประเทศไทย เพื่อให้อำกำศถ่ำยเทได้สะดวก ด้ านสมุนไพรและการแพทย์ แผนไทย ได้แก่ กำรคิดค้นนำส่ วนต่ำงๆ ของ พืชสมุนไพร นอกจำกมำเป็ นอำหำรแล้ว ยังนำมำใช้สกัดเป็ นยำรักษำ โรค เช่น ขิง กระชำยดำ พริ กไทย เป็ นต้น นอกจำกนี้พืชสมุนไพรยัง นำมำใช้เป็ นยำฆ่ำแมลง เช่น เปลือก ใบและผลสะเดำ ตะไคร้หอม นอกจำกนี้กำรแพทย์แผนไทยแต่ด้ งั เดิมมำมีกำรนวดจุดเพื่อรักษำโรค ต่ำงๆ หรื อแม้แต่ท่ำฤำษีดดั ตน เพื่อรักษำสุ ขภำพร่ ำงกำยให้แข็งแรง เป็ น ต้น แบบทดสอบ ให้ เติมคาลงในช่ องว่ างให้ ถูกต้ อง 1.วัฒนธรรมหมำยถึง................................................................................ 2. ประเพณี แบ่งเป็ น 4 ประเภท อะไรบ้ำง............................................................ 3. สุ ภำษิต คำพังเพย เป็ นภูมิปัญญำด้ำนใด........................................................... 4. แกงฮังเลจัดเป็ นภูมปัญญำด้ำนใด...................................................................... 5. ท่ำฤำษีดดั ตนจัดเป็ นภูมิปัญญำด้ำนใด............................................................... เฉลย 1. วีถีการดารงชีวติ ทีด่ ีงาม ได้ รับการสื บทอดจากอดีตสู่ ปัจจุบันเป็ นผลผลิตของ มนุษย์ ทแี่ สดงถึงความเจริญงอกงาม ทั้งด้ านวัตถุ แนวคิดจิตใจ 2. ประเพณีทเี่ กีย่ วกับชีวติ ประเพณีท้องถิ่นของชุ มชน ประเพณีท้องถิ่น ประเพณีราชการ 3. ด้ านภาษา และวรรณธรรม 4. ด้ านอาหาร 5. การแพทย์แผนโบราณ