Transcript BYD Sut i greu ffracsiynau sy’n gyfwerth â’u gilydd trwy: a)symleiddio b) lluosi Mae cyfwerth yn golygu gwerth yr un peth.

BYD
Sut i greu ffracsiynau sy’n
gyfwerth â’u gilydd
trwy:
a)symleiddio
b) lluosi
Mae cyfwerth
yn golygu
gwerth yr un
peth
1
Ffracsiynau Cyfwerth
Un cyfan
1
2
Beth sydd wedi
digwydd i’r
siapiau?
3
Mae pob siâp nawr wedi eu haneri.
1
2
1 rhan a
oleuwyd
2 rhan
sydd ar
gael
4
Edrychwch ar yr haneri yma:
1
2
Beth yw enw
hwn?
Beth yw enw
hwn?
5
Torrwch y siâp eto…..
Rydym yn dal i
ddangos:
1
2
6
Ond rydym
hefyd yn dangos:
2
4
7
Mae un hanner yn
gyfwerth i 2 chwarter
1
2
2
4
8
1
2
2
4
Mae’r symbol yma’n edrych fel y symbol ‘yn
hafal i’, ond gyda trydydd llinell.
Dyma’r arwydd mathemategol ar gyfer ‘yn
gyfwerth i’ – sy’n golygu “yr un peth â”.
9
Rydym yn defnyddio ffracsiynau
cyfwerth i wneud rhifau yn llai – a’r
gwaith yn haws!
160
200
÷ 10
÷ 10
16
20
÷4
÷4
4
5
10
Mae yna sawl term am
symleiddio ffracsiynau:
•Ffurf symlaf
•Diddymu/diddymwch
•Lleihau
160
4
200
5
Dyma ffurf symlaf y ffracsiwn yma
11
Rhaid defnyddio rhif (sy’n fwy nag 1!) gall y RHIFIADUR a’r
ENWADUR cael eu rhannu gyda.
15
45
60
80
Rydym yn galw’r
rhifau yma’n
ffactorau
cyffredin 12
15
45
÷3
3 yw ffactor
cyffredin y rhifau
yma.
÷3
Mae hyn yn golygu
gall y ddau cael eu
rhannu gan 3.
60
÷ 10
80
÷ 10
Ffactor cyffredin
13
yma yw 10
15
5
45
15
60
6
80
8
14
15
5
45
15
60
6
÷2
80
8
÷2
15
15
÷3
5
÷5
1
45
÷3
15
÷5
3
60
÷ 10
÷2
80
÷ 10
÷2
16
15
1
45
3
60
3
80
4
Os ydy’r
RHIFIADUR yn 1,
gallwn ni ddim mynd
ymhellach.
Os mai’r unig
ffactor
cyffredin yw 1,
ni allwn fynd
ymhellach.
17
Newid ffracsiwn i gyfwerth trwy luosi
h.y. y
gwrthwyneb
i
symleiddio.
1
x5
3
x5
1
3
x4
x4
18
2
6
5
15
3
15
4
20
19
3
4
3
18
10
100
21
28
20