Transcript KONTRAKTY FUTURES Charakterystyka kontraktów Rozliczanie kontraktów, depozyt zabezpieczający Stopa zwrotu z inwestycji w kontrakt Wartość kontraktu.

KONTRAKTY FUTURES
Charakterystyka kontraktów
Rozliczanie kontraktów, depozyt
zabezpieczający
Stopa zwrotu z inwestycji w kontrakt
Wartość kontraktu
Kontrakty
futures
Kontraktem typu futures jest umowa między
dwoma podmiotami dotycząca dostawy
określonej ilości towaru lub określonych
aktywów w ustalonej chwili w przyszłości po
ustalonej cenie lub też dokonania rozliczenia
pieniężnego mającego na celu wyrównanie
różnicy cen, w warunkach redukcji ryzyka
niedotrzymania kontraktu przez obie strony.
Kontrakt ma szczegółową specyfikację
przedmiotem obrotu giełdowego.
i
jest
Futures / towarowe instrumenty bazowe

Metale szlachetne i strategiczne

Surowce energetyczne: ropa naftowa, paliwa,
gaz

Rośliny oleiste: ziarna, nasiona, włókna

Artykuły spożywcze: cukier kawa, kakao
Futures /
finansowe instrumenty bazowe





Stopy procentowe
Kursy wymiany walut
Ceny obligacji
Indeksy akcji
Indeksy giełdowe
Dwie strony kontraktu futures
 Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch
pozycji na kontrakcie
 Pozycję długą (kupić kontrakt)
 Pozycję krótką (sprzedać kontrakt)
Pozycję można
 Utrzymać do dnia wygaśnięcia (po czym następuje
rozliczenie )
 Wycofać się z rynku, zamykając pozycję (sprzedać
jeśli kupił, kupić jeśli wcześniej sprzedał)
Futures/ Standaryzacja kontraktów
towarowych
 Ustalony standard jakości
 Ustalona ilość towaru przypadająca na jeden kontrakt
 Określenie daty i miejsca dostawy
(jedyna rzecz pozostająca do ustalenia to cena kontraktu
ale ona ustalana jest na parkiecie giełdowym)
Kontrakty forwards i futures na towary mają wiele
podobieństw, różnice występują w możliwościach obrotu
kontraktami, warunkach dostaw a przede wszystkim w
metodach rozliczania i dystrybucji ryzyka inwestycyjnego
Futures / Charakterystyka kontraktów
Obrót giełdowy (istnieje cena giełdowa kontraktu)
Standaryzowane i publicznie znane specyfikacje kontraktów
Znane ceny (kursy) kontraktów
Uczestnicy rynku są anonimowi
Określone godziny obrotu
Pozycje łatwe do zamknięcia
Brak konieczności dostawy fizycznej towaru
Od każdej strony pobierany jest depozyt zabezpieczający przez
instytucję rozliczającą kontrakt
 Bieżąca kompensacja zobowiązań i należności będąca
konsekwencją wahań cen kontraktu
 Każda ze stron jest zabezpieczona przed ryzykiem
niedotrzymania kontraktu przez drugą stronę








Rozliczenie kontraktu futures na towar
(M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)
Rozliczenie kontraktu futures, faza 1, 2
(M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)
Rozliczenie kontraktu futures, faza 3,4
(M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)
Rozliczenie kontraktu futures na towar
 Wartość depozytu zabezpieczającego zależy
od zmienności historycznej ceny towaru
(surowca). Jeżeli dla okresu półrocznego
zmienność cen pewnego towaru wynosi 10%,
to depozyt na półroczny kontrakt futures na ten
towar winien wynosić 10% wartości kontraktu.
 Depozyt zabezpieczający każdego dnia po
rozliczeniu winien wynieść wtedy 10%
aktualnej wartości kontraktu. Depozyty są
oddawane stronom po wywiązaniu się z
kontraktu. Gdy jedna ze stron nie dotrzymuje
umowy, depozyt tej strony jest przekazywany
drugiej stronie kontraktu (po potrąceniu
kosztów pośrednictwa).
Rozliczenie kontraktu futures
 W przypadku kontraktów terminowych
notowanych na warszawskiej giełdzie
regulowanie zobowiązań następuje
wyłącznie w formie rozliczenia
pieniężnego, mimo że kupno lub
sprzedaż kontraktu oznacza
zobowiązanie do dostawy lub odbioru
instrumentu bazowego
 Kurs kontraktu
na WIG20
oscyluje
poziomu
indeksu
WIG20
Rozliczenie
kontraktu
futures
na wokół
indeks
giełdowy
WIG
20

Załóżmy, że Inwestor zajmuje dziś pozycję długą na kontrakcie zaś
kurs zamknięcia z poprzedniej sesji wyniósł 2500 pt.

Wartość kontraktu to:

Inwestor wnosi depozyt zabezpieczający w wysokości 5,00 %
wartości kontraktu z poprzedniego zamknięcia, czyli 1250 zł.

Jeżeli kurs kontraktu wzrośnie o 2% czyli wyniesie 2550, to zysk
kwotowy inwestora wyniesie tyle, ile wynosi wzrost wartości
kontraktu, czyli
2550*10 zł - 25000 zł = 500 zł.

Zysk procentowy wyniesie (500/1250)*100% = 40%
kurs kontraktu*10 zł = 25 000 zł .

(20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu, lewar=20)

Do poprzedniego stanu depozytu dopisana jest kwota 500 zł.

Nowa wartość depozytu wynosi 1750 zł, co stanowi 6,86% nowej
wartości kontraktu – 25 500 zł. Depozyt może być zredukowany do
kwoty równej 5% nowej wartości kontraktu. Inwestor może
wyprowadzić kwotę 475 zł.
Rozliczenie kontraktu futures
na indeks giełdowy WIG 20

Jeżeli kurs kontraktu spadnie o 2% o poziomu 2450, to kwota straty
inwestora wyniesie tyle, ile wynosi utrata wartości kontraktu, czyli

25 000 zł - 2450*10 zł = 500 zł.

Strata procentowa wyniesie (500 / 1250)*100% = 40%

( 20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu, lewar = 20 )

Od poprzedniego stanu depozytu odjęta jest kwota 500 zł,

Nowa wartość depozytu wynosi 750 zł, co stanowi 3,06% nowej
wartości kontraktu (24 500 zł).

Depozyt musi być uzupełniony do kwoty stanowiącej 5% nowej
wartości kontraktu, czyli do kwoty 1225 zł. Należy dopłacić 475 zł.
Uwaga 1. Wartość kontraktu zmienia się w ujęciu procentowym tak jak
kurs kontraktu
Uwaga 2. Zyski i straty inwestora zajmującego krótką pozycję są
odwrotne do zajmującego pozycję długą
Efekt dźwigni finansowej w kontraktach
futures (lewar)
 Rozliczenie dzienne ma na celu
niedopuszczenie do sytuacji narastania długu
do takiego rozmiaru, przy którym istniałoby
ryzyko niewypłacalności jednej ze stron
 W przypadku kontraktów na WIG20 depozyt
5% oznacza, że każda zmiana kursu kontraktu
oznacza dwudziestokrotnie większą zmianę
procentową w portfelu inwestora
Rozliczenie kontraktu futures
stopa zwrotu z inwestycji w kontrakt
 Zakładając brak reinwestycji
uzyskiwanych wpływów z dziennego
rozliczania kontraktu, stopa zwrotu R z
inwestycji w kontrakt wyraża się wzorem:
 [(Dk + ΣNi - ΣDj) – Dp]/ Dp = R
 gdzie Dp depozyt początkowy, Dk
depozyt końcowy
 Ni i-ta nadwyżka nad bieżącym
koniecznym depozytem
 Dj j-ta dopłata do limitu depozytu
Rozliczenie kontraktu futures
stopa zwrotu z inwestycji w kontrakt
 UWAGA. Przy założeniu braku reinwestycji
uzyskiwanych wpływów z dziennego rozliczania stopa
zwrotu R z inwestycji w kontrakt zależy tylko od kursów
kontraktu w dniu otwarcia pozycji i w dniu zamknięcia
pozycji na kontrakcie.
 Dla długiej pozycji:

R = [(Kz –K0)/ K0]*L
 Kz - kurs zamknięcia pozycji
 K0 - kurs otwarcia pozycji
 L – wartość lewara finansowego kontraktu
Rozliczenie kontraktu futures
na indeks giełdowy WIG 20
symulacja kursu: 0,3 x + 200 sin x + 2500
NR DNIA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
5%
WARTO
ŚCI
KONTR.
1250,00
1316,82
1344,46
1329,81
1308,16
1320,80
1377,03
1445,60
1483,47
1475,36
1447,80
1444,75
1487,17
DZIENNY
ZMIANA ZMIANA ZYSK /
ZYSK - STAN
KWOTA
KURS WARTOŚĆ WARTOŚCI KURSU STRATA STRATA - KWOTO DEP. PO DOPŁATY
KONTR. KONTR. KONTRAKTU KONTR
%
KWOTOWO WO ZMIANIE DO DEPOZ
2500,00 25 000,00 zł
2633,65 26 336,47 zł 1 336,47 zł 5,35% 106,92%
0,00 1336,47 2586,47
- zł
2688,93 26 889,30 zł
552,83 zł 2,10% 41,98%
0,00
552,83 1869,65
- zł
2659,61 26 596,12 zł - 293,18 zł -1,09% -21,81%
-293,18
0,00 1051,29 278,52 zł
2616,32 26 163,20 zł - 432,92 zł -1,63% -32,56%
-432,92
0,00 896,88 411,28 zł
2641,61 26 416,08 zł
252,88 zł 0,97% 19,33%
0,00
252,88 1561,04
- zł
2754,06 27 540,58 zł 1 124,51 zł 4,26% 85,14%
0,00 1124,51 2445,31
- zł
2891,20 28 911,99 zł 1 371,40 zł 4,98% 99,59%
0,00 1371,40 2748,43
- zł
2966,94 29 669,36 zł
757,37 zł 2,62% 52,39%
0,00
757,37 2202,97
- zł
2950,71 29 507,12 zł - 162,24 zł -0,55% -10,94%
-162,24
0,00 1321,23 154,13 zł
2895,60 28 955,98 zł - 551,14 zł -1,87% -37,36%
-551,14
0,00 924,22 523,58 zł
2889,50 28 895,01 zł - 60,97 zł -0,21% -4,21%
-60,97
0,00 1386,83 57,92 zł
2974,34 29 743,43 zł
848,42 zł 2,94% 58,72%
0,00
848,42 2293,17
- zł
KWOTA
STAN
POWYŻEJ DEP. PO
LIMITU
REGUL.
1250,00
1 269,65 zł 1316,82
525,19 zł 1344,46
- zł 1329,81
- zł 1308,16
240,23 zł 1320,80
1 068,28 zł 1377,03
1 302,83 zł 1445,60
719,50 zł 1483,47
- zł 1475,36
- zł 1447,80
- zł 1444,75
806,00 zł 1487,17
Zakładamy dzienne 2% spadki kursu kontraktu
po dwóch dniach posiadacz długiej pozycji traci
[(1200,50 - 940,50) –1250] / 1250 = -79,20%
po trzech dniach -117,62 %
po 10 dniach
- 365,85 %
5%
WARTOŚCI
KONTR.
1250,00
1225,00
1200,50
1176,49
1152,96
1129,90
1107,30
1085,16
1063,45
1042,18
1021,34
ZMIANA
DZIENNY
WARTOŚCI ZMIANA ZYSK /
ZYSK - STAN
STAN
KURS WARTOŚĆ KONTRAKT KURSU STRATA STRATA - KWOTO DEP. PO
DEP. PO
KONTR. KONTR.
U
KONTR
% KWOTOWO WO ROZLICZ. DOPŁATA DOPŁ.
2500,00 25 000,00 zł
1250,00
2450,00 24 500,00 zł - 500,00 zł -2,00% -40,00% - 500,00 zł
0,00 750,00 475,00 zł 1225,00
2401,00 24 010,00 zł - 490,00 zł -2,00% -40,00% - 490,00 zł
0,00 735,00 465,50 zł 1200,50
2352,98 23 529,80 zł - 480,20 zł -2,00% -40,00% - 480,20 zł
0,00 720,30 456,19 zł 1176,49
2305,92 23 059,20 zł - 470,60 zł -2,00% -40,00% - 470,60 zł
0,00 705,89 447,07 zł 1152,96
2259,80 22 598,02 zł - 461,18 zł -2,00% -40,00% - 461,18 zł
0,00 691,78 438,12 zł 1129,90
2214,61 22 146,06 zł - 451,96 zł -2,00% -40,00% - 451,96 zł
0,00 677,94 429,36 zł 1107,30
2170,31 21 703,14 zł - 442,92 zł -2,00% -40,00% - 442,92 zł
0,00 664,38 420,78 zł 1085,16
2126,91 21 269,08 zł - 434,06 zł -2,00% -40,00% - 434,06 zł
0,00 651,09 412,36 zł 1063,45
2084,37 20 843,69 zł - 425,38 zł -2,00% -40,00% - 425,38 zł
0,00 638,07 404,11 zł 1042,18
2042,68 20 426,82 zł - 416,87 zł -2,00% -40,00% - 416,87 zł
0,00 625,31 396,03 zł 1021,34
Rozliczenie kontraktu futures
stopa zwrotu z inwestycji w kontrakt
 Uwaga. Jak pokazał powyższy przykład, stopa
zwrotu z inwestycji w kontrakt może być
ujemna i nie jest ograniczona z dołu. (do
początkowej inwestycji można dopłacić
wielokrotnie większą kwotę będącą sumą
obowiązkowych dopłat do depozytu).
 Instrument ten jest więc nieporównanie bardziej
niebezpieczny niż akcje, gdzie straty nie
przekraczają 100% (bez krótkiej sprzedaży)
Rodzaje ryzyka inwestowania w kontrakty
terminowe
 Ryzyko rynkowe – zmiany kursów potęgowane są
przez efekt dźwigni finansowej (małe wahania kursów
powodują duże procentowe zmiany wartości
kontraktów)
 Ryzyko płynności – niska aktywność innych graczy
może utrudniać zamknięcie pozycji, zwłaszcza
kontraktów o odległym terminie wygaśnięcia
 Ryzyko makroekonomiczne – dotyczy kontraktów na
waluty i wiąże się z wpływem polityki monetarnej na
kształtowanie się kursów wymiany walut
Futures / Uczestnicy rynku

Producenci i odbiorcy metali, surowców energetycznych, roślin
oleistych, artykułów spożywczych

Importerzy, eksporterzy

Inwestorzy, zabezpieczający swoje pozycje na rynku kasowym
- zajęcie równej co do wartości lecz przeciwnej w stosunku do
pozycji na rynku kasowym (poz. długa na rynku kasowym
(akcje) + krótka pozycja na kontrakcie na indeks)

Spekulanci (wykorzystanie lewara finansowego)
Zajęcie długiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym
wzroście jego ceny
Zajęcie krótkiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym
spadku jego ceny

Arbitrażyści
Kupno i sprzedaż kontraktów wykorzystujące różnice cenowe
między poszczególnymi rynkami lub giełdami
Kontrakty futures
Kontrakty forward
Obrót dokonywany na
giełdzie
Obrót na rynku
pozagiełdowym
Obecność instytucji
pośredniczącej,
ograniczenie ryzyka
niewywiązania się z
umowy drugiej strony
Warunki negocjowane
między stronami, bez
gwarancji instytucji
związanych z giełdą.
Strony ponoszą całkowite
ryzyko niewywiązania się z
umowy drugiej strony
Konieczność złożenia
depozytu
Cel – zabezpieczenie
przed niekorzystną
zmianą instrumentu
bazowego bądź
spekulacja
Cel – fizyczny zakup
(sprzedaż) konkretnego
towaru w przyszłości, po
ustalonej cenie
Standaryzacja
instytucjonalna
Standardy jakości
negocjowane
indywidualnie
Publiczny obrót –
możliwość zbycia
Cena dostawy. Wartość kontraktu
futures
Jeżeli w kontrakcie futures zawartym wczoraj z ceną
dostawy K, dzisiejsza cena wykonania wynosi F (F>K) to
właściciel długiej pozycji otrzymuje kwotę (F-K). Przed
rozliczeniem kontrakt ma wartość dodanią Po rozliczeniu
kontrakt ma wartość zero
Gdyby dziś odbierał dostawę z ceną F, to faktycznie
(uwzględniając rozliczenie) kosztowałaby go K.
Gdyby zaś F < K, to właścicielowi długiej pozycji odejmuje
się kwotę K- F. Przed rozliczeniem kontrakt ma wartość
ujemną. Po rozliczeniu kontrakt ma wartość zero
Gdyby inwestor dziś odbierał dostawę z ceną F, to
faktycznie kosztowałaby go K.
Cena dostawy. Wartość kontraktu
futures
 Gdyby do momentu wygaśnięcia kontraktu
pozostawało wiele dni, którym towarzyszyłyby
wahania ceny kontraktu zaś cena w dniu
wygaśnięcia wyniosłaby F (F > K), to bilans
wszystkich dziennych rozliczeń byłby równy
F - K. Podobnie jak poprzednio, dostawa
kosztowałaby posiadacza długiej pozycji
wielkość K (ostatnia cena to F, ale uzyskana
kwota to F- K)
Wartość kontraktu futures
 UWAGA. Wartość pozycji długiej na
kontrakcie futures po każdym dziennym
rozliczeniu wynosi zero.
 WNIOSEK. Wartość pozycji krótkiej na
kontrakcie futures po każdym dziennym
rozliczeniu wynosi zero.
Związek z oczekiwanymi cenami
kasowymi
 Bieżąca cena kontraktu futures F z dostawą w chwili T jest równa
wartości oczekiwanej ceny instrumentu bazowego (towaru) w dniu
wygaśnięcia kontraktu:

F = E(ST)
 Gdyby F < E(ST), to zastosowanie strategii
 t=0 Długa pozycja na kontrakcie
 t=T nabycie towaru po cenie F
sprzedaż na rynku kasowym po cenie ST
daje oczekiwaną wartość arbitrażowego zysku E(ST - F)= E(ST) – F >0
 W przypadku F> E(ST), to zastosowanie strategii
 t=0 krótka pozycja na kontrakcie
 t=T zakup na rynku kasowym po cenie ST
 sprzedaż towaru po cenie F
daje oczekiwaną wartość arbitrażowego zysku E(F -ST )= F -E(ST) >0
Literatura
 Kontrakty terminowe i opcje. Wprowadzenie
J. Hull Warszawa 1997
 Instrumenty pochodne – sympozjum
matematyki finansowej. Kraków UJ 1997
 Inwestycje K. Jajuga, T. Jajuga PWN 2008
 Rynkowe instrumenty finansowe
A. Sopoćko PWN 2005