Transcript BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLME; HEM BİLGİSİZLİĞİN FARKINDA OLMAYI HEMDE ONU YENME İSTEĞİNİN VARLIĞINI GEREKTİRİ Yrd.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA
YÖNTEMLERİ
BİLME; HEM BİLGİSİZLİĞİN FARKINDA OLMAYI HEMDE
ONU YENME İSTEĞİNİN VARLIĞINI GEREKTİRİ
Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR
BİLİM
-Nesnel sağlamlığı olan
bilgiler bütünü
-neden/sonuç ilişkilerinin
ifade edildiği sistematik
bilgiler birikimi
- Biriktirilen kaydedilen
sistematik bilgi
BİLİMSEL YÖNTEM
-kanıtlanmış bilgi elde etmek
için izlenen yol
-Problem çözmek için
izlenecek düzenli yol
- açık seçik, denetlenebilir,
yansız , eleştirici ve düzeltici,
deneyici, seçici, akla uygun
dur
BİLİMİN DAYANDIĞI TEMEL
VARSAYIMLAR (ÖNKABULLER)
Olaylar arasında sistemli neden/sonuç ilişkisi vardır.
Nedensiz olay yoktur. İlişkiler bilimsel yöntemle
açıklanabilir
Olaylar “eşya” gibi incelenebilir. Gerekli yetişmişlik
sağlandığında insan duyu organları ve onları genişleten
araçlardan yararlanarak olayları ve ilişkileri doğruca
gözlemleyebilir.
Tümevarım ve tümden gelim sentezi ile geçerli ve güvenilir
bilgi toplanabilir.
Olaylar metafizik görüşlere dayalı olmaksızın açıklanabilir.
(Nihai amaç ve ilk sebeplerini bilmeden)
Araştırmacıyı güdüleyen motifler
Merak
Problem
Eldeki veriler
Teknik olanaklar: ekipman,
malzeme, sporcu
Ekonomik kaynak
Güncel yaklaşımlar
Bilimsel araştırmanın amaçları
Olayların tanımlanması,sınıflamsı…
Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak
Olayları anlamak ve açıklamak
Olayların önceden tahmin edilmesi
Olayların kontrolü
İlişkilerin içindeki sebepleri
incelemek
Başlıca iki araştırma
metodolojisi vardır
niceliksel
araştırma
(quantitative
research)
niteliksel
araştırma
(qualitative
Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne
şekilde sorularına yanıt arar.
Nicel araştırma Ne kadar? Ne
miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar
yaygın? sorularına yanıt arar.
Bilgi edinme yolları
Otoriteden bilgi almak
Kişisel deneyimler sonucu bilgi
edinmek
Bilimsel yöntemle bilgi edinmek
Bilimsel yöntemin özellikleri
Düzenlilik göstermesi gerekir
Verilere dayalı olmalıdır
Nesneldir
Analitik olmalıdır
Bilimsel yöntemin aşamaları
Güçlüğün seçilmesi,
Problemin tanımlanması
Probleme ilişkin olası çözümlerin
ortaya konulması (denenceler)
Verilerin toplanması
Verilerin çözümlenmesi
Sonuç,yargı ve raporlaştırma
ARAŞTIRMA
problemlere güvenilir çözümler
aramak amacı ile planlı ve sistemli
olarak verilerin toplanması
çözümlenmesi, yorumlanarak
değerlendirilmesi ve rapor edilmesi
sürecidir.
Araştırmanın özellikleri
Araştırma problem çözmeyi amaçlar
Problemlere güvenilir çözümler
bulmalıdır
Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı
olmalıdır
Yapılan gözlem ve tanımlar doğru
olmalıdır
Yapılan araştırmada kişisel yanlılık
yok edilmelidir.
Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.
Araştırma Desenleri
(modelleri)
Araştırmanın alt
problemlerine yanıt
aramak veya denenceleri
test etmek için yapılan
araştırma planı
Araştırma desenleri
ikiye ayrılır
Araştırma Desenleri
Belgesel
(documantary)
Tecrübi
(empiric)
Belgesel araştırmalar,
araştırma problemi hakkında
var olan kütüphane, arşiv veya
Internet kaynaklarından
derlenen verilere (yazı, resim
vs) dayalı araştırmalardır.
Tecrübi araştırmalar,
araştırma problemi hakkında
gözlem, mülakat, anket, test
ve diğer ölçme araçlarıyla
toplanan geçerli ve güvenilir
verilere dayanır.
Tecrübi araştırma desenleri de
ikiye ayrılır
Tecrübi Araştırma Desenleri
Tarama
çalışmaları
Deneysel
araştırma desenleri
(experimental designs)
Tarama çalışmaları,
araştırmacının bağımsız
değişkenler üzerinde değişiklik
yapmadığı, bağımsız
değişkenler olan kişisel ve
psikolojik özelliklerle görüş,
tutum ve performans
arasındaki ilişkiyi araştırır.
Amaçlarına göre araştırmalar
Temel araştırmalar (kuramsal)
Uygulamalı araştırmalar (bilgiyi
kullanma ARGE)
Kontrol kullanıp kullanmamaya
bağlı araştırmalar
Geriye dönük araştırmalar (
Retrospektif)
İleriye dönük araştırmalar
(Prospektif)
Yapıldığı yere göre araştırmalar
Kütüphane araştırmaları
Alan araştırmaları
Alan deneyleri
Laboratuar deneyleri
Metoduna göre araştırmalar
Betimsel araştırmalar
Deneysel çalışmalar
ARAŞTIRMANIN
PLANLANMASI
NE YAPILACAK
NİÇİN YAPILACAK
NASIL YAPILACAK
(plan başkalarınca da anlaşılır ve
tekrar edilebilir olmalıdır)
Araştırmaya
yönelik
kavaramlar
Değişken
Değişkenler
Denek değişkenleri
Çevre değişkenleri
(yaş, boy, cinsiyet,
meslek, gelir vs)
(pekiştireç, deneme
programı, ilaç vs)
Kontrol şekline göre değişkenler
Değişkenler
Bağımsız değişken
Araştırma problemini
ve kişi özellikleri
etkileyen, değişmez
çevre
Bağımlı değişken
Bağımsız
değişkenin
etkisinin
araştırıldığı, ona
göre değişen
özellikler
Ara değişken
Gözlenebilir
değişkenlerin
gerisinde kalan
değişkenler
Ara değişkenler
Evrene ilişkin ara değişkenler
Araştırma sürecine ilişkin ara
değişkenler
Ölçüm aracına ilişkin ara değişkenler
Araştırma ortamına ilişkin ara
değişkenler
Aldığı değere göre değişkenler
süreksiz değişken (limitlerden birini
almak zorundadır erkek-bayan)
Sürekli değişken (limitler arasında
yer alabilirlik)
Sayıltı
Doğruluğu peşinen kabul edilen,
varsayılan, kanıtlanmaya gerek
olmayan
Denence (hipotez)
Araştırma denencesi (araştırmacının
denencesi=Ho)
İstatistiksel denence Araştırmanın
denencesi H1
İyi bir denencenin özellikleri
1- Kuramsal bir temele dayanmalıdır
Bilinenlerle ciddi çelişkisinin
olmaması gerekir
Değişkenler arasındaki ilişkiyi
tanımlamalıdır
Test edilebilir olmalıdır
Sınırlılık
Araştırma çerçevesi
Tarama çalışmaları,
bağımlı ve bağımsız
değişkenler arasındaki ilişkiyi
ve ilişki derecesini araştırır;
deneysel çalışmalar ise
değişkenler arasındaki nedensonuç bağlantısını arar.
Tarama çalışmalarında,
bağımsız değişkenler
üzerinde hiçbir değişiklik
yapılmazken;
deneysel çalışmalarda
bağımsız değişkenler kontrollü
olarak değiştirilip bunun
bağımlı değişken üzerindeki
etkisi ölçülür.
Araştırma önerisi hazırlanması
Araştırma planının yazılı dökümüne araştırma önerisi denir.
1. araştırmanın adı
2. Problem ve alt problemleri
3. Araştırmanın amacı
4. Araştırmanın önemi
5. Varsayımlar (ön kabuller)
6. Sınırlılıklar
7. Tanımlar
8. Yöntem
9. Süre ve olanaklar
10. Ekler
11. kaynakça
Deneysel araştırma desenleri
üçe ayrılır
Deneysel araştırma desenleri
Deneme öncesi
desenler
Yarı
deneysel
desenler
Gerçek deneysel
desenler
Deneme Öncesi Desenler
Kontrol olasılığı oldukça zayıftır
Guruba ve ölçümün niteliğine ilişkin
bilgiler edinmek için uygulanır
1- Tek gurup sontest
G1-D1-T1
2- Tek gurup öntest- sontest
G1-T1-D-T2
Deney öncesi desenler
3- karşılaştırmalı statik model
G1-D1-T1
G2----- T1
Gurupların önceki durumları göz önüne
alınmamıştır.
Gerçek Deney Desenleri
Birden fazla gurup kullanılır
Guruplar tek örneklemden seçilmiştir
Kontrol gurubu vardır
Deney ve kontrol gurubunda eşleşme
vardır
Kontrol edilemeyen değişkenler
ortaktır
Gerçek Deney Desenleri
Araştırmacının yapması gerekenler
1-İstenmeyen karıştırıcı değişkenlerin
kontrolü
2-bağımsız değişkenin deney gurubuna
uygulanıp kontrol gurubuna
uygulanmaması
3-guruplar arası değişme ve gurup içi
değişim hesaplanmalıdır.
4-şanstan kaynaklanan fark olasılığını
belirlemek için gurup içi ve guruplar
arsı değişime bakılmalıdır
Gerçek Deney Desenleri
T1
T2
T3
T4
Gerçek Deney Guruplarının
Çeşitleri
Randomize
G1 R- D – T1
G2 R- T2
• Öntest-sontest Kontrol guruplu
model
Handikap:
G1 R- T1- D- T3
öğrenmenin etkisi
G2 R- T2-- --- T4
Gerçek Deney Guruplarının
Çeşitleri
Dörtlü gurup desenler
G1
G2
G3
G4
R- T1- D- T3
R- T2- T4
R- - T5
RD T6
öğrenmenin etkisi
kontrol altına
alınmıştır
Yarı Deneysel desenler
Deneysel desenlerin uygulanamadığı
durmlarda uygulanan modellerdir.
Deneysel
çalışmaların bir
diğer temel
kavramı da
varyanstır.
Varyans, bağımlı
değişkende
meydana gelen
değişmelerdir.
Deneysel çalışmalarda,
“bağımsız değişkendeki
bir değişme bağımlı
değişkende bir
değişikliğe neden olur”
fikri test edilir.
Deneysel araştırma
desenleri, denek sayısı
bakımından tek denekli
(küçük grup) desenler ve
çok denekli desenler
olarak da ikiye ayrılır.
Deneysel araştırma
desenleri, bağımlı değişken
üzerinde etkili olan faktör
sayısı bakımından tek
faktörlü desenler ve çok
faktörlü desenler olarak da
ikiye ayrılır.
Tek faktörlü desenler (one
factor design), bağımlı
değişken üzerinde tek bir
bağımsız değişkenin
etkisini araştırır.
Çok faktörlü desenler
(faktöryel desen) iki veya
daha fazla değişkenin
bağımlı değişken
üzerindeki tek tek ve
eşzamanlı etkilerini inceler.
Deneysel araştırma desenlerinin
bir başka sınıflandırması.
Denekleriçi / gruplariçi desen (completely randomized design):
Aynı deneklerin farklı koşullarda karşılaştırılması. Tekrarlı ölçümler yapılır.
Deneklerarası / gruplararası desen (randomized block design):
Farklı deneklerin farklı deneme şartlarında karşılaştırılması
Karışık desenler (mixed design): Denekleriçi ve deneklerarası
desenlerin karma yapılması. Öntest – sontest kontrol gruplu desen
Araştırma
desenlerinde iç
geçerlik ve dış
geçerlik kavramları
da önemlidir.
İç geçerlik (internal validity),
bağımlı değişkendeki
farklılaşmanın
bağımsız değişkenlerle
açıklanma derecesidir.
Dış geçerlik (external validity), bir
örneklem üzerinde elde
edilen araştırma
sonuçlarının daha
büyük gruplara ve
evrene genellenme
derecesi.
Beden eğitiminde ana araştırma
konuları
-
Hareket ve antrenman bilimi
Antrenman yöntemleri
Beslenme
Biomekanik
Spor fizyolojisi
Kinesyoloji
Ergojenler vb.
Beden eğitiminde ana araştırma
konuları
-
Sporda sosyal alanlar
Yönetim organizasyon
Rekreasyon
Spor sosyolojisi
Spor psikolojisi
Spor tarihi
Beden eğitimi ve spor vb.
ARAŞTIRMALARDA
KAYNAK GÖSTERME
TEKNİKLERİ
Alıntı Yapılırken Dikkat Edilecek
Hususlar
Kaynak Göstermenin Zorunlu
Olduğu/Olmadığı Durumlar
Metin İçerisinde Kaynak Gösterme
Kaynakça Listesini Sıralama veya
Gruplama
Kaynakça Gösterme Yöntemleri
GİRİŞ
Niçin kaynak gösterilmeli?
– Başkalarının emeğine saygı
– Atıfta bulunacak diğer araştırmacıları
yanlış yönlendirme
– Yasal zorunluluklar
ALINTI YAPILIRKEN DİKKAT
EDİLECEK HUSUSLAR
Doğrudan Alıntılar
– Kelimesi kelimesine aynen yapılan alıntılardır
ve çift tırnak ( “......” ) işareti içerisine
metin yazılır.
– Örnek: Yıldırım (1966, 21)’a göre, hipotez
“araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği
taşıyorsa değerli sayılmalıdır.”
Dolaylı Alıntılar
– Alıntı yapılan metin eğer birebir kaynakla
aynı değilse, yazar kendi cümleleriyle ifade
ediyorsa, alıntı yapılan kısım tırnak içine
alınmaz ya da sıkıştırılmış paragraf gibi özel
biçimler kullanılmaz; ancak kaynak
KAYNAK GÖSTERMENİN ZORUNLU
OLDUĞU DURUMLAR
Başkasının eserinden bir aktarma
yapılmış ise,
Başkasının bulduğu yöntem, sonuç veya
amaçtan faydalanılmış ise,
Başkasının eserinden rakam, katsayı,
şekil, grafik, resim vb. alınarak
kullanılmış ise,
Az veya çok başkasının eserinden
esinlenilmiş ise,
Yukarıdakilerin dışında başkasının
eserinden doğrudan ve dolaylı olarak
faydalanılmış ise yararlanılan
kaynakların bildirilmesi zorunludur.
KAYNAK GÖSTERMEYİ
GEREKTİRMEYEN DURUMLAR
Genel kurallar, prensipler veya
uygulamalar konusunda kaynak
göstermeye gerek yoktur.
– Örneğin, “yardımseverlik bir erdemdir”
ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur.
Herkesin bildiği, açık ve seçik olarak fark
edilen bilgiler için kaynak göstermeye
gerek yoktur.
– Örneğin, “Almanya Avrupa Birliğinin en güçlü
ekonomisine sahip ülkelerinden biridir”
ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur.
KAYNAK NEREDE GÖSTERİLİR?
DİPNOTU şeklinde aynı sayfanın sonunda
Cümle içerisinde veya cümle sonunda
Kitap veya makalenin sonunda
Bölüm sonlarında Kaynakça Listesi
Kitap veya makalenin sonunda Kaynakça
Listesi
Bu alternatiflerden bir veya bir kaçı
yazının yayınlanacağı derginin veya
kitabın yayın politikalarına; veya
ödevlerde ise öğretmenin tercihleri
doğrultusunda yapılır.
METİN İÇERİSİNDE KAYNAK
GÖSTERME ŞEKİLLERİ
Dipnotu Yöntemi
Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi
Soyadı ve Tarih Yöntemi
Numaralama Yöntemi
Dipnotu Halinde Kaynak
Gösterme Yöntemi
Dipnotu halinde kaynak gösterirken, ilgili
kısma veya cümle sonuna parantez
içerisinde bir rakam yazılır ve aşağıda
sayfanın en altına çizgi ile ayrılmış
bölgeye metinde verilen numaranın
aynısı eklenerek yazarın soyadı, adı,
kitap/makale başlığı, yayıncı, yayın yeri,
yayın tarihi ve sayfa numarası gibi tüm
bilgiler verilir1.
Örnek: [1] Arıkan, Rauf, (2005), Araştırma
Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Asil Yayın Dağıtım,
5. Baskı, Ankara.
Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi
– Örnek: Hipotez “araştırmacıya bir
nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa
değerli sayılmalıdır”
(Yıldırım,1966,21).
Soyadı ve Tarih Yöntemi
– Örnek: Hipotez “araştırmacıya bir
nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa
değerli sayılmalıdır” (Yıldırım,1966).
Numaralama Yöntemi
– Örnek: Anket sorularının
düzenlenmesinde soru sayısı kadar
KAYNAKÇA LİSTESİNİ SIRALAMA
VEYA GRUPLAMA
1. Yazarın Soyadına Göre Sıralama
2. Kaynak Türlerine Göre Sıralama
(Kitaplar,
Dergiler,
Tezler
vb.
şeklinde)
KAYNAKÇA LİSTESİ
Nerede yer alır?
– Yazının metin kısmından hemen sonra
Ekler kısmından hemen önce yer alır.
Kaynağın türüne göre bir gösterim
şekli vardır.
Ancak bazı yayıncı kuruluşlar
Kaynakça Listesinde ayrı bir gösterim
şekli isteyebilir.
SONUÇ
HAZIRLADIĞINIZ ÇALIŞMALARDA
BİLGİYİ NEREDEN ALDIĞINIZI
MUTLAKA YAZINIZ.
BU ŞEKİLDE DAVRANMANIZ,
ÖDEVİNİZİN DEĞERİNİ
AZALTMAYACAK, TAM TERSİNE
ÖDEVİNİZİ DAHA DA DEĞERLİ
KILACAKTIR.