Transcript ERİTROSİT YAPIMI VE YIKIMINDAKİ ANORMALLİKLER, ERİTROSİT İNDEKSLERİ Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD1 Eritrosit yapım ve yıkımındaki anormallikler sonucunda genellikle anemi gelişir.

ERİTROSİT YAPIMI VE
YIKIMINDAKİ
ANORMALLİKLER, ERİTROSİT
İNDEKSLERİ
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2007
1
Eritrosit yapım ve yıkımındaki anormallikler
sonucunda genellikle anemi gelişir. Bunlar,
çeşitli nedenlere bağlı olabilir.
2
Anemiler, eritrosit yapım anormalliklerinin
nedenlerine göre iki gruba ayrılabilir:
-Eritrosit yapımı (eritropoez) için gerekli
maddelerin eksikliğine bağlı anemiler
-Kemik iliği işlev bozukluğuna bağlı anemiler
3
Eritrosit yapımı (eritropoez) için gerekli
maddelerin eksikliğine bağlı anemiler:
-Demir eksikliği anemisi
-B12 vitamini ve folik asit eksikliğine bağlı anemi
-Protein malnütrisyonuna bağlı anemi
4
Kemik iliği işlev bozukluğuna bağlı anemiler:
-İnfeksiyonlara bağlı anemi
-Böbrek yetmezliğine bağlı anemi
-Karaciğer hastalıklarına bağlı anemi
-Aplastik anemi
-Maligniteler bağlı anemi
-Sideroblastik anemi
-Endokrin hastalıklara bağlı anemi
5
Eritrosit yıkım anormalliklerine bağlı
anemiler, hemolitik anemiler olarak bilinirler:
-Eritrosit içi (intrakorpuskuler)
-Eritrosit dışı (ekstrakorpuskuler) nedenlere bağlı
olarak intravaskuler veya ekstravaskuler eritrosit
yıkımı olabilir.
Diğer taraftan akut ve kronik kan kayıpları
önemli anemi nedenidir.
6
İntrakorpuskuler hemolitik anemi nedenleri
genelde kongenitaldir (doğumsal):
-Enzim defekti. Pirüvat kinaz, glukoz 6 fosfat
dehidrogenaz
-Membran bozukluğu. Herediter sferositoz
-Hemoglobin yapımında kalitatif veya kantitatif
bozukluk. Talassemi, orak hücreli anemi, HbC
hastalığı
7
Ekstrakorpuskuler hemolitik anemi nedenleri
genelde akkizdir (doğumdan sonra ortaya çıkan):
-Mekanik nedenler. Kardiyak patolojiler,
mikroanjiopati, yürüme
-İmmün nedenler. Yanlış kan transfüzyonu,
ilaçların etkisi, otoimmün nedenler, yeni doğanın
hemolitik anemisi
-Çeşitli nedenler. Yanık, kimyasal maddelerin
etkisi, infeksiyon, sepsis, kurşun zehirlenmesi
8
Eritrosit yapım ve yıkımındaki çeşitli
anormallikler, eritrosit morfolojilerinde çeşitli
değişikliklere neden olur. Anemileri eritrosit
morfolojilerindeki değişikliklere göre
sınıflandırmak daha uygundur:
-Makrositer anemiler
-Mikrositer anemiler
-Normositer anemiler
9
Makrositer anemiler, MCV > 94 fl olan
anemilerdir.
-Megaloblastik. B12 vitamini ve folik asit
eksikliğinde
-Nonmegaloblastik. Hemolitik anemi, karaciğer
hastalıkları, hipotiroidi, aplastik anemi
10
Mikrositer anemiler, MCV < 80 fl olan
anemilerdir. Genelde hipokromi saptanır.
-Demir eksikliği anemisi
-Hemoglobinopatiler
-Sideroplastik anemiler
-Kronik hastalık anemileri
-Kurşun zehirlenmesi anemisi
11
Normositer anemiler, MCV 80-94 fl olan
anemilerdir. Genelde normokromi saptanır.
-Yakın geçmişte kan kaybı
-Plazma volüm artışı
-Hemolitik anemiler
-Aplastik anemi
-Hipotiroidi
-Böbrek hastalığı
12
Anemilerin ayrıcı tanısında (hangi sınıftan
olduğunun belirlenmesinde) eritrosit sayısı,
hemoglobin düzeyi ve hematokrit değerinden
başka eritrosit indeksleri denilen parametreler de
önemlidir.
-Ortalama eritrosit volümü (MCV)
-Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH, OEHb)
-Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu
(MCHC, OEHbK)
Önemli üç indekstir.
13
Ortalama eritrosit volümü (MCV)
14
Ortalama eritrosit volümü (MCV) < 80 μ3 ise
eritrositler normalden küçük (mikrosit), > 94 μ3
ise eritrositler normalden büyük (makrosit), 8094 μ3 ise eritrosit hacmi normal (normosit)
demektir.
Ortalama eritrosit volümü (MCV) değerine göre
hastadaki anemi, mikrositer, makrositer veya
normositer olarak tanımlanır.
15
Ortalama eritrosit volümünün arttığı durumlar;
megaloblastik anemi,
makrositik anemi,
kronik amfizem ve kronik bronşit,
hipotiroidizm,
karaciğer hastalıkları ve ağır alkolizm gibi
durumlardır.
Eritrositler yeni doğanda makrosittir; altı hafta
sonra erişkindeki gibi olur.
16
Ortalama
durumlar;
eritrosit
volümünün
azaldığı
demir eksikliği anemisi,
idiopatik hipokrom anemi,
kronik kanama anemileri,
gebelik anemisidir.
17
Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH,
OEHb)
18
Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH, OEHb),
< 28 pg ise hipokromi düşünülür, bu durumda
genellikle mikrositoz olağandır (mikrositer
hipokromi).
28-32 pg arasında normokromi vardır.
> 32 pg ise eritrositlerde demir miktarının
normalden fazla olduğu anlaşılır. Bu durumda
genellikle makrositoz vardır.
19
Pernisiyöz anemi ve makrositer gebelik anemisi
gibi megalositer anemilerde,
protein eksikliği anemisinde,
folik asit antagonistleri ile tedavi durumlarında,
sferositoz durumlarında MCH artar.
20
Primer demir eksikliği anemisinde,
kanama anemilerinde,
idiopatik hipokrom anemide,
gebelik anemisinde MCH azalır.
21
Ortalama eritrosit hemoglobin
konsantrasyonu (MCHC, OEHbK)
22
Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu
(MCHC, OEHbK) normal değeri %32-38 gr
arasındadır (normokromi).
< %32 gr ise hipokromi düşünülür.
Genellikle % 38 gr’dan yüksek değerlere
rastlanmaz, yani hiperkromi yoktur. Çünkü
hemoglobin miktarı arttıkça hücre hacmi de
büyür ve dolayısıyla hematokrit değeri de büyür
ve oran bozulmaz. Ancak ileri derecede
sferositoz olan durumlarda OEHbC normal
değeri aşabilir.
23
Şiddetli ishal, durdurulamayan kusmalar gibi
uzun süren dehidratasyon hallerinde MCHC
artar.
Demir eksikliği anemilerinde, kanama
anemilerinde, gebelik hidremisinde, su
zehirlenmesinde MCHC azalır.
24