Transcript Specyfika przeciwdziałania przemocy w
Slide 1
„Specyfika przeciwdziałania
przemocy w rodzinie
w środowisku lokalnym”
Chełm, 24 września 2014 rok
Slide 2
PERSPEKTYWY UJĘCIA PRZEMOCY
* Psychologiczna
* Prawna
* Socjalna
* Moralna
* Medyczna
* Ekonomiczna
Slide 3
Czym jest przemoc w rodzinie?
Według definicji PARPA
- Przemoc w rodzinie to zamierzone i
wykorzystujące przewagę sił działanie
skierowane przeciw członkowi rodziny, które
narusza prawa i dobra osobiste,
- powodując cierpienie i szkody
Slide 4
Co pozwala odróżnić przemoc w rodzinie od
innych „szkodliwych” zachowań?
Przemoc charakteryzuje:
- intencjonalność działania – sprawca poprzez
wyrządzanie krzywdy, zadawanie bólu chce
osiągnąć inny cel, którym najczęściej jest
podporządkowanie sobie ofiary, zmniejszenie jego
możliwości przeciwstawienia się
a intencją agresji jest jedynie zadanie
bólu
Slide 5
- wyraźna nierównowaga sił lub środków –
przemoc wykorzystuje tę nierównowagę do
sprawowania kontroli
agresja wykorzystuje nierównowagę sił do zadawania
bólu
w konflikcie znacznie mniejsza nierównowaga sił
Slide 6
- narusza prawa i dobra osobiste – przekraczanie
granic, brak poszanowania dla drugiego człowieka
- powoduje cierpienie i ból – zachowania, których
skutkiem jest cierpienie i ból mogą, ale nie muszą,
świadczyć o przemocy
Slide 7
Metody koordynacji współpracy poszczególnych
służb instytucji i organizacji pozarządowych
tworzących lokalny system przeciwdziałania
przemocy w rodzinie
Art. 9b ust 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 roku o
zmianie ustawy o ppwr:
„Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów, o których
mowa w art. 9a ust. 3 i 5 (pomoc społeczna, krpa,
Policja, oświata, ochrona zdrowia, organizacje pozarządowe i prokuratorzy oraz przedstawiciele innych
podmiotów) oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności
przez:…………..”
Slide 8
ZAŁOŻENIA DO WSPÓŁPRACY
INTERDYSCYPLINARNEJ
* Zjawisko przemocy ma wiele aspektów
* Jest powszechne
* Dotyczy rodzin o różnym statusie materialnym
* Przemoc dotyczy całości rodziny - systemu
i jego otoczenia
* Żadna instytucja działająca „sama” nie
jest w stanie skutecznie powstrzymać
przemocy i łagodzić jej skutków
* Każda instytucja mówi innym językiem
Slide 9
* Każda instytucja ma własne procedury
reagowania, postępowania
* Każda instytucja ma własną perspektywę
widzenia zjawiska przemocy (różne podłoże
powoływania ZI)
Slide 10
PODMIOTY BEZPOŚREDNIO ZAANGAŻOWANE
W POMOC RODZINIE Z PROBLEMEM PRZEMOCY
Pomoc Społeczna
Policja
Oświata
Prokuratura
Ochrona zdrowia
RODZINA Z
PROBLEMEM
PRZEMOCY
Kościół /
inne związki
wyznaniowe
Sąd, kuratorzy
placówki specjalistycznego
poradnictwa
Organizacje
pozarządowe
Komisja
rozwiązywania
problemów
alkoholowych
Slide 11
Schematycznie jednostki penitencjarne wyznaczone do współpracy z
zespołami interdyscyplinarnymi (117 jednostek).
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 12
Warunki skutecznej współpracy
Rozumienie zjawiska przemocy z różnych
perspektyw (prawnej, psychologicznej, społecznej
itp…)
Trafne określenie potrzeb osób uwikłanych w
doświadczenie przemocy
Formułowanie kompleksowej pomocy
Zasoby lokalne - instytucjonalne, osobowe,
kompetencyjne
Łączenie kompetencji różnych służb i instytucji
Działania interdyscyplinarne
Slide 13
Najbardziej efektywna metoda
współpracy
Zespół interdyscyplinarny
Slide 14
Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest
realizacja działań GPPPwR oraz integrowanie
i koordynowanie działań podmiotów i
specjalistów przez:
Diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie.
Podejmowanie działań w środowisku rodzinnym
zagrożonym przemocą mających na celu
przeciwdziałanie zjawisku.
Inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym
przemocą;
Rozpowszechnianie informacji o instytucjach,
osobach i możliwościach udzielania pomocy w
środowisku lokalnym;
Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących
przemoc w rodzinie;
Może powoływać grupy robocze.
Slide 15
Trochę statystyki….
Slide 16
Struktura instytucji prowadzonych w gminach
pomagających ofiarom przemocy w rodzinie.
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31
grudnia 2012 r.
Slide 17
Struktura osób korzystających z poszczególnych instytucji
prowadzonych przez gminy w 2012 r.
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 18
Liczba wypełnionych Niebieskich Kart (ośrodki
prowadzone przez gminę)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 19
CHEŁM - w 2012r. - 96 Niebieskich Kart – 199 osób objętych wsparciem
Źródło: opracowanie MOPR Chełm na podstawie danych Zespołu Interdyscyplinarnego
w Chełmie
Slide 20
Struktura instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie –
prowadzonych przez powiaty w 2012 r.
Powiat 2012r.
9%
13%
ośrodki wsparcia
4%
74%
specjalistyczne ośrodki
wsparcia
domy dla matek z małoletnim
dziećmi i kobiet w ciąży
ośrodki interwencji kryzysow
punkty interwencji kryzysowe
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 21
Struktura osób korzystających z poszczególnych instytucji prowadzonych
przez powiaty w 2012 r.
Powiat 2012
13%
ośrodki wsparcia
21%
specjalistyczne ośrodki
wsparcia
domy dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży
ośrodki interwencji kryzysowej i
punkty interwencji kryzysowej
65%
1%
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 22
Liczba wypełnionych Niebieskich Kart (ośrodki prowadzone przez
powiat)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 23
k
Liczba punktów konsultacyjnych oraz liczba osób z nich korzystających
(gmina)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 24
Liczba ośrodków wsparcia (gmina)
Legenda
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 25
Liczba ośrodków wsparcia oraz liczba osób z nich korzystających w 2012 r. –
prowadzonych przez gminy
300
10
9
250
8
7
200
6
150
5
4
100
3
2
50
1
zachodniopomorskie
wielkopolskie
świętokrzyskie
śląskie
pomorskie
podlaskie
podkarpackie
liczba jednostek
warmińsko- mazurskie
liczba osób korzystających
opolskie
mazowieckie
małopolskie
łódzkie
lubuskie
lubelskie
kujawsko-pomorskie
dolnośląskie
0
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 26
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej prowadzone przez gminę
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 27
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej prowadzonych przez powiat
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 28
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej oraz liczba osób z nich korzystających –
prowadzone przez powiaty
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 29
Dostępne metody i formy pracy z osobami
stosującymi przemoc, ze szczególnym
uwzględnieniem oddziaływań korekcyjno –
edukacyjnych, Treningu Zastępowania Agresji
(ART), warsztatów umiejętności wychowawczych
Slide 30
Kim są osoby stosujące przemoc w rodzinie?
- Osoby o osobowości nieprawidłowej
W obecnie zalecanej przez Światową Organizację
Zdrowia, X Rewizji Międzynarodowej Statystycznej
Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10)
osobowości dyssocjalnej (tj. osobowości
nieprawidłowej) przypisano następujący krótki opis:
„Zaburzenie, które zwraca uwagę dużą niewspółmiernością między zachowaniem a obowiązującymi
normami społecznymi, charakteryzuje się:
* bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych;
* silną i utrwaloną postawą nieodpowiedzialności i
lekceważenia norm, reguł i zobowiązań społecznych;
Slide 31
* niemożnością utrzymania trwałych związków z
innymi, chociaż nie ma trudności w ich nawiązywaniu;
* bardzo niską tolerancją frustracji i niskim progiem
wyzwalania agresji, w tym zachowań gwałtownych;
*niezdolnością przeżywania poczucia winy i korzystania
z doświadczeń, a w szczególności z doświadczanych
kar;
*wyraźną skłonnością do obwiniania innych lub
wysuwania pozornie możliwych do uznania
racjonalizacji zachowań, które są źródłem konfliktów z
otoczeniem.
Cechą towarzyszącą może być także nadmierna
drażliwość”
Slide 32
Obecnie przyjmuje się powszechnie kryteria
diagnostyczne osobowości nieprawidłowej
sformułowane przez wybitnego znawcę zagadnienia,
Cleckleya (1985), np.:
* trwała niezdolność do związków uczuciowych z
innymi ludźmi,
* bezosobowy stosunek do życia seksualnego
(przedmiotowe traktowanie partnera),
*brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności;
nieumiejętność odraczania satysfakcji (dążenie do
natychmiastowego zaspokojenia popędów i
potrzeb);
*utrwalone i nieadekwatne zachowania
antyspołeczne; ……………………………
Slide 33
Ocenia się, że osobowość nieprawidłowa:
- Występuje u około 3% populacji,
- Znacznie częściej (3 - 10 razy) u mężczyzn niż u
kobiet
- Wśród więźniów odsetek ten wynosi 20 – 70%
Za: Sylwia Kluczyńska , „Zrozumieć sprawców przemocy” Niebieska Linia 1999
Slide 34
Osoby uzależnione od alkoholu
- 95% przypadków bicia partnerki ma związek z
alkoholem
- 40% partnerów znęcających się nad rodziną to
osoby uzależnione od alkoholu
- Prawdopodobieństwo wystąpienia aktów przemocy
w rodzinach alkoholowych jest ponad dwukrotnie
większe niż w pozostałych
- Córki brutalnych, nadużywających alkoholu ojców,
decydowały się na małżeństwo z mężczyznami
prezentującymi te same cechy czy skłonności
Za: Sylwia Kluczyńska , „Zrozumieć sprawców przemocy” Niebieska Linia 1999
Slide 35
Pernanen (1981) wyróżnił trzy mechanizmy,
Według których alkohol ma wpływ na przestępczość
- Alkohol redukuje zahamowania i wyzwala
zachowania przestępcze, dewiacyjne
- Alkohol zmienia aktywność neuroprzekaźników, co
wiąże się z rozwojem zachowań agresywnych
- Przewlekły alkoholizm prowadzi do dysfunkcji kory
mózgowej, szczególnie płata skroniowego, co również
sprzyja patologii zachowania
Slide 36
W oddziaływaniach wobec sprawców można
wyodrębnić kilka podejść:
- najbardziej tradycyjne – przemoc traktowana jest jako
indywidualny problem sprawcy. Zgodnie z tym
podejściem wyleczeniem wewnętrznych konfliktów i
zaburzeń osobowości sprawcy, powinno spowodować
zaniechanie stosowania przemocy,
podejście interakcyjne – przemoc traktowana jest jako
deficyt komunikacji w parze; odpowiedzialność za
przemoc spada na obydwoje partnerów. Celem leczenia
jest poprawa komunikacji małżeńskiej a formą leczenia
terapia pary. Podejście to jest krytykowane ze względu
na równomierne rozłożenie odpowiedzialności za
przemoc między ofiarę i sprawcę.
- (źródło: materiały Instytutu Psychologii Zdrowia PTP)
Slide 37
- podejście poznawczo – behawioralne – przemoc
traktowana jest jako zachowanie społecznie wyuczone i
wzmacniane. Celem terapii jest nauka sprawcy
lepszego rozpoznawania własnych emocji,
negatywnych konsekwencji stosowanej przemocy, a
także nauka alternatywnych zachowań, poszerzenie
kompetencji społecznych
- podejście skupione na czynnikach społecznych –
przemoc jest intencjonalnym zachowaniem, które służy
sprawowaniu władzy i kontroli nad partnerem. Przemoc
traktowana najszerzej – jako każde zachowanie, które
wywołuje strach u ofiary. Przedmiotem oddziaływań są
mechanizmy zaprzeczania, minimalizacji i obwiniania
ofiar a także gwałtowne bądź kontrolujące zachowania
Slide 38
Współcześnie najwięcej programów terapeutycznych
łączy podejście poznawczo – behawioralne z
podejściem skupionym na czynnikach społecznych.
Oddziaływania specjalistyczne powinny przebiegać w
dwóch etapach:
- etap skoncentrowany na problemie zachowań
agresywnych sprawcy i jego odpowiedzialności za
przemoc
- etap skoncentrowany na problemach indywidualnych,
osobowościowych sprawcy
Programy edukacyjno – korekcyjne nie stanowią formy
psychoterapii sprawców. Osobista psychoterapia
sprawców może natomiast stanowić uzupełnienie lub
kontynuację uczestnictwa w tych programach.
Slide 39
Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne
- ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w
dniu 21 listopada 2005 roku dodaje do katalogu art.
72 § 1 kk obowiązek probacyjny w postaci
zobowiązania sprawcy przemocy w rodzinie do
uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjnoedukacyjnych
- nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w
rodzinie z 2010 roku przeniesiono ów obowiązek do
nowego punktu w art. 72 § 1 kk, tj. do pkt 6a, czym
spowodowano, że na nałożenie owego obowiązku
sąd nie potrzebuje już zgody sprawcy przemocy w
rodzinie
Slide 40
- ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w
art. 4 statuuje konieczność stosowania wobec osób
stosujących przemoc w rodzinie oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych. W art. 6 ust. 4 ustawy
określono, że do zadań z zakresu administracji
rządowej, realizowanych przez powiat należy w
szczególności opracowywanie i realizacja
programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
Slide 41
Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie w załączniku nr 2 zawiera Wytyczne do
tworzenia modelowych programów oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy w
rodzinie, określając że:
- przemoc domowa jest wyuczonym zachowaniem,
które przynosi zyski i straty dla sprawcy;
- przemoc domowa jest tolerowana i wzmacniana
przez postawy i poglądy wielu ludzi, często zakorzeniona jest we wzorach postępowania przekazywanych
z pokolenia na pokolenie; (The Duluth Model)
- przemoc domowa jest szkodliwym i raniącym nadużywaniem siły i władzy oraz dążenia do kontrolowania
współmałżonki/współmałżonka, partnerki/partnera,
dziecka lub sytuacji rodzinnej;
Slide 42
- można nauczyć się nie stosowania przemocy, nigdy
nie należy godzić się na przemoc i rezygnować z jej
powstrzymania;
- stosowanie przemocy w żadnym przypadku nie może
być usprawiedliwiane stwierdzeniem, że było skutkiem
prowokacji ze strony ofiary;
- korzenie przemocy domowej tkwią w stereotypach
kulturowych i obyczajowych dotyczących płci, rasy,
orientacji seksualnej, które usprawiedliwiają
dyskryminację jednostek i grup społecznych;
- stosowanie przemocy domowej jest wyborem, za
który sprawca ponosi odpowiedzialność moralną i
prawną.
Slide 43
Cele programu
Podstawowym celem każdego programu korekcyjnoedukacyjnego jest powstrzymanie sprawcy przed
dalszym stosowaniem przemocy wobec najbliższych.
§ 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie
standardu podstawowych usług świadczonych przez
specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy
w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych
ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia
oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób
stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji
osób prowadzących oddziaływania korekcyjnoedukacyjne (Dz. U. Nr 50, poz. 259),
Slide 44
1) powstrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie
przed dalszym stosowaniem przemocy;
2) rozwijania umiejętności samokontroli i współżycia w
rodzinie;
3) kształtowania umiejętności w zakresie wychowywania
dzieci bez używania przemocy w rodzinie;
4) uznania przez osobę stosującą przemoc w rodzinie
swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy;
5) zdobycia i poszerzenia wiedzy na temat
mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie;
6) zdobycia umiejętności komunikowania się i
rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania
przemocy;
7) uzyskania informacji o możliwościach podejmowania
działań terapeutycznych.
Slide 45
Odbiorcy programu
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
przewiduje w § 5, że oddziaływania korekcyjnoedukacyjne wobec osób stosujących przemoc w
rodzinie są kierowane w szczególności do:
1) osób skazanych za czyny związane ze
stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywających
karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo
wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie
kary, zobowiązując je do uczestnictwa w
oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych
Slide 46
2) osób stosujących przemoc w rodzinie, które
uczestniczą w terapii leczenia uzależnienia od
alkoholu lub narkotyków, lub innych środków
odurzających, substancji psychotropowych albo
środków zastępczych, dla których oddziaływania
korekcyjno-edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie
podstawowej terapii;
Zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej, osobę stosującą
przemoc w rodzinie, u której zostało rozpoznane uzależnienie od alkoholu lub
narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo
środków zastępczych, kieruje się w pierwszej kolejności na terapię uzależnienia.
Dopiero po ukończeniu takiej terapii można rozpocząć oddziaływania korekcyjnoedukacyjne.
3) osób, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą
się do uczestnictwa w programie korekcyjnoedukacyjnym.
Slide 47
Formy, sposoby i czas prowadzenia programu
Wytyczne do tworzenia modelowych programów
oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców
przemocy w rodzinie określają, iż zawartość merytoryczna programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
powinna oprócz oddziaływań edukacyjnych obejmować praktyczne ćwiczenia dostarczające korekcyjnych
doświadczeń osobistych zmieniających zachowania i
postawy związane z przemocą oraz rozwijające
umiejętności samokontroli i konstruktywnego
współżycia.
Zwykle programy prowadzone są w formie:
- sesji indywidualnych;
- sesji grupowych.
Slide 48
Najczęściej występujące w chwili obecnej w Polsce
sposoby prowadzenia programów to:
- zajęcia warsztatowe;
- ćwiczenia, dyskusje, wykłady;
- wizualizacje, psychodrama, odgrywanie scenek;
- treningi asertywności;
- zajęcia psychoedukacyjne;
- projekcje filmów edukacyjnych;
- spotkania z przedstawicielami organów ścigania;
Slide 49
- małe grupy (od 10 do 15 osób),
- łączny czas programu powinien obejmować nie
mniej niż 60-120 godzin zajęć, a przerwy między
kolejnymi zajęciami nie powinny być dłuższe niż
tydzień.
- wskazane jest, aby program prowadzony był przez
dwie osoby, najlepiej kobietę i mężczyznę
- zgodnie z § 7 rozporządzenia, oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących
przemoc w rodzinie nie prowadzi się w miejscach, w
których udziela się pomocy i wsparcia ofiarom
przemocy w rodzinie
Slide 50
Istota programu Duluth
Programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
powstały po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych
w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia.
Najbardziej znany jest program opracowany w
miejscowości Duluth w północnej Minnesocie, znany
pod nazwą The Duluth Model.
Idea wywodzi się z przekonania, że z uwagi na fakt,
że zachowania przemocowe w rodzinie są wyuczone i
przejmowane z pokolenia na pokolenie, istnieje
możliwość korekty takich zachowań, połączonej z
edukacją, niezbędną do uświadomienia sprawcy, że
zachowania takie mają w istocie charakter przemocy
wobec osoby najbliższej.
Slide 51
Efekty realizacji programów
Profesjonaliści realizujący w/w programy wskazują na
dużą ich skuteczność, ocenianą na ok. 65%, a
mierzoną w braku powrotu sprawców do zachowań
przemocowych.
„Lubuska Niebieska Tarcza” - projekt realizowany w
Zielonej Górze,
czy też program „Żółta Kartka dla Sprawcy Przemocy”
z województwa zachodniopomorskiego
Slide 52
Trening Zastępowania Agresji, jest to adaptacja do
polskich warunków programu (ART) Aggression
Replacement Training.
Jest to program interwencji, skierowanej na zmianę
zachowania agresywnej młodzieży.
Twórcą jest Arnold Goldstein i jego współpracownicy,
od 1987 roku program jest wdrażany w
amerykańskim systemie szkolnym i ponad 20 innych
krajach.
Używany jest jako podstawowy program
wychowawczy w tzw. „Szkołach alternatywnych” w
USA. Są to szkoły przeznaczone dla uczniów
trudnych i agresywnych.
Slide 53
Dobrze realizowany program (ART) pozwala uzyskać
trwałą poprawę u 85% agresywnej młodzieży.
Program oddziałuje na trzy sposoby:
- na deficyty umiejętności społecznych (aspekt
behawioralny);
- na trudności kontroli złości (aspekt emocjonalny);
- na wzory myślenia (aspekt poznawczy, kognitywny).
Slide 54
Liczba uczestników – najlepiej 6 – 8 więc nabór
8 – 10 bo 1 – 2 osoby się wykruszą
Częstotliwość sesji – idealnie 2 - 3 tygodniowo
Długość trwania sesji – dla małych dzieci 45
minut , dla starszych 60 minut
Slide 55
Warsztaty Umiejętności Wychowawczych to
psychoedukacyjne zajęcia grupowe dla rodziców lub
opiekunów
Program Szkoła dla Rodziców i Wychowawców powstał
i funkcjonuje w ramach szeroko rozumianego
Programu Pomocy Rodzinie.
oparty o cenione pozycje "Wychowanie bez porażek"
Thomasa Gordona oraz poradnik dla rodziców "Jak
mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby
dzieci do nas mówiły" Adele Faber i Eleine Mazlish,
jest programem edukacyjnym mającym na celu
budowanie w rodzinie relacji opartych na miłości i
akceptacji oraz umiejętnym, jasnym stawianiu
wymagań i granic.
Slide 56
Odbiorcy
wszystkich rodzice i wychowawcy
metoda przeprowadzenia programu
Zajęcia mają charakter warsztatów. Aktywny udział
uczestników zajęć - drama, powrót do wspomnień z
dzieciństwa, autorefleksja, wymiana doświadczeń,
ćwiczenie nowych sposobów komunikowania się
Zajęcia w grupie 10 - 15 osobowej odbywają się raz w
tygodniu i trwają około 3 godzin (łącznie 40 godz.).
Cykl trwa 10 tygodni.
Slide 57
Część I. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały;
jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły.
Adresowana jest do osób, które pragną lepiej
komunikować się z dziećmi
Część II. Rodzeństwo bez rywalizacji.
Adresowana jest do osób, które uczestniczyły w I
cz. programu i pragną:
pomóc dziecku odkrywać własną wartość, jako
osoby, dostrzegając potencjał, wysiłek i
ograniczenia;
Część III – Jak rozmawiać z nastolatkiem.
Adresowana do rodziców i wychowawców
nastolatków, uwzględniająca problemy wieku
dorastania:
Slide 58
Grupy Wsparcia dla rodziców
Cele spotkań grupy:
Pomoc w rozwoju osobistym;
Wspieranie się w pokonywaniu trudności
wychowawczych;
Psychoedukacja w zakresie wybranych tematów;
Umacnianie i kształtowanie sfery wartości
wychowawczych.
Slide 59
Fundacja Dzieci Niczyje
Rodzina jak drużyna
Bez klapsa
Trening skutecznego rodzica
Być ojcem
Być mamą
Udział w warsztatach jest nieodpłatny.
Szczegółowe informacje można znaleźć na www.dobryrodzic.fdn.pl
lub dzwoniąc pod numer 22 616 16 69.
Slide 60
Metody i formy pracy z osobami,
wobec których stosowana jest przemoc,
ze szczególnym uwzględnieniem
grupowych form pomocy ofiarom przemocy
Slide 61
SIEĆ MIEJSC I PROGRAMÓW POMOCY SYSTEMU
PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE
• * Ośrodek dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem
• * Zespół Interdyscyplinarny
• * Centrum/Ośrodek Interwencji Kryzysowej
• * Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin
• * Świetlice Socjoterapeutyczne
• * Bezpieczny Pokój Przesłuchań dla ofiar Przemocy
• * Dom dla matek z Małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży
• * Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w
Rodzinie
• * Punkty Informacyjno-Konsultacyjne
• * Mieszkania Chronione
• * Porady Indywidualne dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
• * Grupy Terapeutyczne dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
• * Program dla Dzieci – Ofiar Przemocy
* Programy Socjoterapeutyczne dla Dzieci
Slide 62
CELE INSTYTUCJI
Pracownik każdej instytucji realizuje 3 cele:
1) cel instytucji – wszystkie obowiązki
określone jakimkolwiek przepisami prawa np.
powiadomienie organów ścigania jest celem
instytucji ale nie musi być celem klienta
2) cel klienta
3) cel osób pomagających – wszystko to co
byśmy chcieli zrobić ale niekoniecznie klient
tego chce
Slide 63
Formy pomocy oferowane w ramach systemu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz systemu
pomocy społecznej
Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy
w Rodzinie
pomoc w zakresie interwencyjnym:
a) zapewnienie osobie oraz dzieciom pozostającym
pod jej opieką schronienia;
b) ochrona przed osobą stosującą przemoc w rodzinie;
c) udzielenie natychmiastowej pomocy psychologicznej
i prawnej oraz zorganizowanie niezwłocznie dostępu do
pomocy medycznej w przypadku, gdy wymaga tego
stan zdrowia;
Slide 64
d) rozpoznanie sytuacji osoby i ocenę ryzyka w zakresie
zagrożenia jej bezpieczeństwa lub dzieci pozostających
pod jej opieką.
w zakresie terapeutyczno-wspomagającym:
a) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie;
b) opracowanie indywidualnego planu pomocy ofierze
przemocy w rodzinie uwzględniającego: potrzeby, cele,
metody i czas pomocy;
c) udzielanie poradnictwa: medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego;
d) prowadzenie grup wsparcia lub grup terapeutycznych
dla ofiar przemocy w rodzinie;
Slide 65
e) prowadzenie terapii indywidualnej ukierunkowanej na
wsparcie ofiary przemocy w rodzinie oraz nabycie
umiejętności ochrony przed osobą stosującą przemoc w
rodzinie;
f) zapewnienie dostępu do pomocy medycznej;
g) ocenę sytuacji dzieci na podstawie
przeprowadzonego w tej rodzinie rodzinnego wywiadu
środowiskowego i udzielanie im wsparcia lub pomocy;
Slide 66
w zakresie potrzeb bytowych zapewnienie:
a) całodobowego okresowego pobytu dla nie więcej
niż trzydziestu osób, z zastrzeżeniem, że liczba ta
może ulec zwiększeniu, zależnie od możliwości
lokalowych specjalistycznego ośrodka wsparcia dla
ofiar przemocy w rodzinie oraz po uzyskaniu zgody
organu prowadzącego;
b) pomieszczeń do spania przeznaczonych
maksymalnie dla pięciu osób, z uwzględnieniem
sytuacji rodzinnej ofiary przemocy w rodzinie;
c) wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego z
miejscem zabaw dla dzieci i miejsca do nauki;
Slide 67
d) ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w
sposób umożliwiający korzystanie zarówno przez
osoby dorosłe, jak i dzieci, odpowiednio jedna
łazienka na pięć osób;
e) miejsca do prania i suszenia;
f) ogólnodostępnej kuchni;
g) wyżywienia, odzieży i obuwia;
h) środków higieny osobistej i środków czystości.
Slide 68
Ośrodki Interwencji Kryzysowej
- świadczenie pomocy osobom i rodzinom, będącym
w stanie kryzysu;
- przywrócenie osobom i rodzinom znajdującym się w
kryzysie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia w sytuacjach problemowych;
- zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan
chronicznej niewydolności psychospołecznej;
- zapewnienie specjalistycznej pomocy
psychologicznej, poradnictwa socjalnego, prawnego;
- zapewnienia w sytuacjach uzasadnionych
schronienia do 3 miesięcy.
Slide 69
Ośrodki Wsparcia w tym Domy dla Matek z Małoletnimi
Dziećmi i Kobiet w Ciąży
w zakresie interwencyjnym:
- zapewnienie schronienia kobietom w ciąży i w okresie
okołoporodowym;
- izolowanie osób ubiegających się o pomoc przed sprawcami
przemocy;
- wspieranie w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej;
- zapobieganie marginalizacji społecznej;
- przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego
wypełniania roli rodzicielskiej;
- zapobieganie powielaniu złych wzorców rodzinnych i
środowiskowych a zwłaszcza wzorca wyuczonej bezradności
Slide 70
w zakresie potrzeb bytowych:
- zapewnienie całodobowego okresowego pobytu;
w zakresie opiekuńczo-wspomagającym:
- podstawowa pielęgnacja mieszkańca podczas
choroby oraz opieka nad dzieckiem w czasie choroby
opiekuna dziecka;
- umożliwienie korzystania ze świadczeń zdrowotnych;
- pomoc w załatwianiu spraw osobistych;
- środki higieny osobistej.
Slide 71
GRUPOWE FORMY POMOCY OSOBOM
DOŚWIADCZAJĄCYM PRZEMOCY
grupa wsparcia/grupa samopomocowa –
przeznaczona dla osób, które aktualnie doświadczają
przemocy i jest to źródłem dyskomfortu i cierpienia.
Główny cel: ochrona uczestniczek przed
krzywdzącymi relacjami, nauka życia bez przemocy.
Prowadzona przez 2 terapeutów, 1 raz w tygodniu,
zawsze w tym samym dniu i w tych samych
godzinach.
Należy zapewnić opiekę nad dziećmi na czas sesji.
Slide 72
Grupy psychoterapeutyczne
Głównym założeniem i celem tej grupy jest
powstrzymanie przemocy w rodzinie poprzez:
Zdobycie wiedzy o tym, czym jest przemoc
domowa
Rozpoznanie faz przemocy we własnej rodzinie
Zmianę stereotypowego myślenia na temat
przemocy
Zmianę przekonań o swojej sytuacji, o świecie i
o sobie
Slide 73
Poznanie własnych praw i uczenie się ich
egzekwowania
Wyjście z roli osoby doświadczające
przemocy
Pracę nad budowaniem poczucia własnej
wartości
Uczenie się i ćwiczenie nowych,
konstruktywnych zachowań
Obniżenie poziomu napięcia emocjonalnego,
radzenie sobie ze stresem
Slide 74
Co warto robić?
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Dziękuję za uwagę
„Specyfika przeciwdziałania
przemocy w rodzinie
w środowisku lokalnym”
Chełm, 24 września 2014 rok
Slide 2
PERSPEKTYWY UJĘCIA PRZEMOCY
* Psychologiczna
* Prawna
* Socjalna
* Moralna
* Medyczna
* Ekonomiczna
Slide 3
Czym jest przemoc w rodzinie?
Według definicji PARPA
- Przemoc w rodzinie to zamierzone i
wykorzystujące przewagę sił działanie
skierowane przeciw członkowi rodziny, które
narusza prawa i dobra osobiste,
- powodując cierpienie i szkody
Slide 4
Co pozwala odróżnić przemoc w rodzinie od
innych „szkodliwych” zachowań?
Przemoc charakteryzuje:
- intencjonalność działania – sprawca poprzez
wyrządzanie krzywdy, zadawanie bólu chce
osiągnąć inny cel, którym najczęściej jest
podporządkowanie sobie ofiary, zmniejszenie jego
możliwości przeciwstawienia się
a intencją agresji jest jedynie zadanie
bólu
Slide 5
- wyraźna nierównowaga sił lub środków –
przemoc wykorzystuje tę nierównowagę do
sprawowania kontroli
agresja wykorzystuje nierównowagę sił do zadawania
bólu
w konflikcie znacznie mniejsza nierównowaga sił
Slide 6
- narusza prawa i dobra osobiste – przekraczanie
granic, brak poszanowania dla drugiego człowieka
- powoduje cierpienie i ból – zachowania, których
skutkiem jest cierpienie i ból mogą, ale nie muszą,
świadczyć o przemocy
Slide 7
Metody koordynacji współpracy poszczególnych
służb instytucji i organizacji pozarządowych
tworzących lokalny system przeciwdziałania
przemocy w rodzinie
Art. 9b ust 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 roku o
zmianie ustawy o ppwr:
„Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów, o których
mowa w art. 9a ust. 3 i 5 (pomoc społeczna, krpa,
Policja, oświata, ochrona zdrowia, organizacje pozarządowe i prokuratorzy oraz przedstawiciele innych
podmiotów) oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności
przez:…………..”
Slide 8
ZAŁOŻENIA DO WSPÓŁPRACY
INTERDYSCYPLINARNEJ
* Zjawisko przemocy ma wiele aspektów
* Jest powszechne
* Dotyczy rodzin o różnym statusie materialnym
* Przemoc dotyczy całości rodziny - systemu
i jego otoczenia
* Żadna instytucja działająca „sama” nie
jest w stanie skutecznie powstrzymać
przemocy i łagodzić jej skutków
* Każda instytucja mówi innym językiem
Slide 9
* Każda instytucja ma własne procedury
reagowania, postępowania
* Każda instytucja ma własną perspektywę
widzenia zjawiska przemocy (różne podłoże
powoływania ZI)
Slide 10
PODMIOTY BEZPOŚREDNIO ZAANGAŻOWANE
W POMOC RODZINIE Z PROBLEMEM PRZEMOCY
Pomoc Społeczna
Policja
Oświata
Prokuratura
Ochrona zdrowia
RODZINA Z
PROBLEMEM
PRZEMOCY
Kościół /
inne związki
wyznaniowe
Sąd, kuratorzy
placówki specjalistycznego
poradnictwa
Organizacje
pozarządowe
Komisja
rozwiązywania
problemów
alkoholowych
Slide 11
Schematycznie jednostki penitencjarne wyznaczone do współpracy z
zespołami interdyscyplinarnymi (117 jednostek).
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 12
Warunki skutecznej współpracy
Rozumienie zjawiska przemocy z różnych
perspektyw (prawnej, psychologicznej, społecznej
itp…)
Trafne określenie potrzeb osób uwikłanych w
doświadczenie przemocy
Formułowanie kompleksowej pomocy
Zasoby lokalne - instytucjonalne, osobowe,
kompetencyjne
Łączenie kompetencji różnych służb i instytucji
Działania interdyscyplinarne
Slide 13
Najbardziej efektywna metoda
współpracy
Zespół interdyscyplinarny
Slide 14
Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest
realizacja działań GPPPwR oraz integrowanie
i koordynowanie działań podmiotów i
specjalistów przez:
Diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie.
Podejmowanie działań w środowisku rodzinnym
zagrożonym przemocą mających na celu
przeciwdziałanie zjawisku.
Inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym
przemocą;
Rozpowszechnianie informacji o instytucjach,
osobach i możliwościach udzielania pomocy w
środowisku lokalnym;
Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących
przemoc w rodzinie;
Może powoływać grupy robocze.
Slide 15
Trochę statystyki….
Slide 16
Struktura instytucji prowadzonych w gminach
pomagających ofiarom przemocy w rodzinie.
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31
grudnia 2012 r.
Slide 17
Struktura osób korzystających z poszczególnych instytucji
prowadzonych przez gminy w 2012 r.
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 18
Liczba wypełnionych Niebieskich Kart (ośrodki
prowadzone przez gminę)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 19
CHEŁM - w 2012r. - 96 Niebieskich Kart – 199 osób objętych wsparciem
Źródło: opracowanie MOPR Chełm na podstawie danych Zespołu Interdyscyplinarnego
w Chełmie
Slide 20
Struktura instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie –
prowadzonych przez powiaty w 2012 r.
Powiat 2012r.
9%
13%
ośrodki wsparcia
4%
74%
specjalistyczne ośrodki
wsparcia
domy dla matek z małoletnim
dziećmi i kobiet w ciąży
ośrodki interwencji kryzysow
punkty interwencji kryzysowe
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 21
Struktura osób korzystających z poszczególnych instytucji prowadzonych
przez powiaty w 2012 r.
Powiat 2012
13%
ośrodki wsparcia
21%
specjalistyczne ośrodki
wsparcia
domy dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży
ośrodki interwencji kryzysowej i
punkty interwencji kryzysowej
65%
1%
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 22
Liczba wypełnionych Niebieskich Kart (ośrodki prowadzone przez
powiat)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 23
k
Liczba punktów konsultacyjnych oraz liczba osób z nich korzystających
(gmina)
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 24
Liczba ośrodków wsparcia (gmina)
Legenda
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 25
Liczba ośrodków wsparcia oraz liczba osób z nich korzystających w 2012 r. –
prowadzonych przez gminy
300
10
9
250
8
7
200
6
150
5
4
100
3
2
50
1
zachodniopomorskie
wielkopolskie
świętokrzyskie
śląskie
pomorskie
podlaskie
podkarpackie
liczba jednostek
warmińsko- mazurskie
liczba osób korzystających
opolskie
mazowieckie
małopolskie
łódzkie
lubuskie
lubelskie
kujawsko-pomorskie
dolnośląskie
0
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 26
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej prowadzone przez gminę
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 27
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej prowadzonych przez powiat
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 28
Liczba ośrodków interwencji kryzysowej oraz liczba osób z nich korzystających –
prowadzone przez powiaty
*Dane ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.
Slide 29
Dostępne metody i formy pracy z osobami
stosującymi przemoc, ze szczególnym
uwzględnieniem oddziaływań korekcyjno –
edukacyjnych, Treningu Zastępowania Agresji
(ART), warsztatów umiejętności wychowawczych
Slide 30
Kim są osoby stosujące przemoc w rodzinie?
- Osoby o osobowości nieprawidłowej
W obecnie zalecanej przez Światową Organizację
Zdrowia, X Rewizji Międzynarodowej Statystycznej
Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10)
osobowości dyssocjalnej (tj. osobowości
nieprawidłowej) przypisano następujący krótki opis:
„Zaburzenie, które zwraca uwagę dużą niewspółmiernością między zachowaniem a obowiązującymi
normami społecznymi, charakteryzuje się:
* bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych;
* silną i utrwaloną postawą nieodpowiedzialności i
lekceważenia norm, reguł i zobowiązań społecznych;
Slide 31
* niemożnością utrzymania trwałych związków z
innymi, chociaż nie ma trudności w ich nawiązywaniu;
* bardzo niską tolerancją frustracji i niskim progiem
wyzwalania agresji, w tym zachowań gwałtownych;
*niezdolnością przeżywania poczucia winy i korzystania
z doświadczeń, a w szczególności z doświadczanych
kar;
*wyraźną skłonnością do obwiniania innych lub
wysuwania pozornie możliwych do uznania
racjonalizacji zachowań, które są źródłem konfliktów z
otoczeniem.
Cechą towarzyszącą może być także nadmierna
drażliwość”
Slide 32
Obecnie przyjmuje się powszechnie kryteria
diagnostyczne osobowości nieprawidłowej
sformułowane przez wybitnego znawcę zagadnienia,
Cleckleya (1985), np.:
* trwała niezdolność do związków uczuciowych z
innymi ludźmi,
* bezosobowy stosunek do życia seksualnego
(przedmiotowe traktowanie partnera),
*brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności;
nieumiejętność odraczania satysfakcji (dążenie do
natychmiastowego zaspokojenia popędów i
potrzeb);
*utrwalone i nieadekwatne zachowania
antyspołeczne; ……………………………
Slide 33
Ocenia się, że osobowość nieprawidłowa:
- Występuje u około 3% populacji,
- Znacznie częściej (3 - 10 razy) u mężczyzn niż u
kobiet
- Wśród więźniów odsetek ten wynosi 20 – 70%
Za: Sylwia Kluczyńska , „Zrozumieć sprawców przemocy” Niebieska Linia 1999
Slide 34
Osoby uzależnione od alkoholu
- 95% przypadków bicia partnerki ma związek z
alkoholem
- 40% partnerów znęcających się nad rodziną to
osoby uzależnione od alkoholu
- Prawdopodobieństwo wystąpienia aktów przemocy
w rodzinach alkoholowych jest ponad dwukrotnie
większe niż w pozostałych
- Córki brutalnych, nadużywających alkoholu ojców,
decydowały się na małżeństwo z mężczyznami
prezentującymi te same cechy czy skłonności
Za: Sylwia Kluczyńska , „Zrozumieć sprawców przemocy” Niebieska Linia 1999
Slide 35
Pernanen (1981) wyróżnił trzy mechanizmy,
Według których alkohol ma wpływ na przestępczość
- Alkohol redukuje zahamowania i wyzwala
zachowania przestępcze, dewiacyjne
- Alkohol zmienia aktywność neuroprzekaźników, co
wiąże się z rozwojem zachowań agresywnych
- Przewlekły alkoholizm prowadzi do dysfunkcji kory
mózgowej, szczególnie płata skroniowego, co również
sprzyja patologii zachowania
Slide 36
W oddziaływaniach wobec sprawców można
wyodrębnić kilka podejść:
- najbardziej tradycyjne – przemoc traktowana jest jako
indywidualny problem sprawcy. Zgodnie z tym
podejściem wyleczeniem wewnętrznych konfliktów i
zaburzeń osobowości sprawcy, powinno spowodować
zaniechanie stosowania przemocy,
podejście interakcyjne – przemoc traktowana jest jako
deficyt komunikacji w parze; odpowiedzialność za
przemoc spada na obydwoje partnerów. Celem leczenia
jest poprawa komunikacji małżeńskiej a formą leczenia
terapia pary. Podejście to jest krytykowane ze względu
na równomierne rozłożenie odpowiedzialności za
przemoc między ofiarę i sprawcę.
- (źródło: materiały Instytutu Psychologii Zdrowia PTP)
Slide 37
- podejście poznawczo – behawioralne – przemoc
traktowana jest jako zachowanie społecznie wyuczone i
wzmacniane. Celem terapii jest nauka sprawcy
lepszego rozpoznawania własnych emocji,
negatywnych konsekwencji stosowanej przemocy, a
także nauka alternatywnych zachowań, poszerzenie
kompetencji społecznych
- podejście skupione na czynnikach społecznych –
przemoc jest intencjonalnym zachowaniem, które służy
sprawowaniu władzy i kontroli nad partnerem. Przemoc
traktowana najszerzej – jako każde zachowanie, które
wywołuje strach u ofiary. Przedmiotem oddziaływań są
mechanizmy zaprzeczania, minimalizacji i obwiniania
ofiar a także gwałtowne bądź kontrolujące zachowania
Slide 38
Współcześnie najwięcej programów terapeutycznych
łączy podejście poznawczo – behawioralne z
podejściem skupionym na czynnikach społecznych.
Oddziaływania specjalistyczne powinny przebiegać w
dwóch etapach:
- etap skoncentrowany na problemie zachowań
agresywnych sprawcy i jego odpowiedzialności za
przemoc
- etap skoncentrowany na problemach indywidualnych,
osobowościowych sprawcy
Programy edukacyjno – korekcyjne nie stanowią formy
psychoterapii sprawców. Osobista psychoterapia
sprawców może natomiast stanowić uzupełnienie lub
kontynuację uczestnictwa w tych programach.
Slide 39
Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne
- ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w
dniu 21 listopada 2005 roku dodaje do katalogu art.
72 § 1 kk obowiązek probacyjny w postaci
zobowiązania sprawcy przemocy w rodzinie do
uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjnoedukacyjnych
- nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w
rodzinie z 2010 roku przeniesiono ów obowiązek do
nowego punktu w art. 72 § 1 kk, tj. do pkt 6a, czym
spowodowano, że na nałożenie owego obowiązku
sąd nie potrzebuje już zgody sprawcy przemocy w
rodzinie
Slide 40
- ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w
art. 4 statuuje konieczność stosowania wobec osób
stosujących przemoc w rodzinie oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych. W art. 6 ust. 4 ustawy
określono, że do zadań z zakresu administracji
rządowej, realizowanych przez powiat należy w
szczególności opracowywanie i realizacja
programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
Slide 41
Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie w załączniku nr 2 zawiera Wytyczne do
tworzenia modelowych programów oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy w
rodzinie, określając że:
- przemoc domowa jest wyuczonym zachowaniem,
które przynosi zyski i straty dla sprawcy;
- przemoc domowa jest tolerowana i wzmacniana
przez postawy i poglądy wielu ludzi, często zakorzeniona jest we wzorach postępowania przekazywanych
z pokolenia na pokolenie; (The Duluth Model)
- przemoc domowa jest szkodliwym i raniącym nadużywaniem siły i władzy oraz dążenia do kontrolowania
współmałżonki/współmałżonka, partnerki/partnera,
dziecka lub sytuacji rodzinnej;
Slide 42
- można nauczyć się nie stosowania przemocy, nigdy
nie należy godzić się na przemoc i rezygnować z jej
powstrzymania;
- stosowanie przemocy w żadnym przypadku nie może
być usprawiedliwiane stwierdzeniem, że było skutkiem
prowokacji ze strony ofiary;
- korzenie przemocy domowej tkwią w stereotypach
kulturowych i obyczajowych dotyczących płci, rasy,
orientacji seksualnej, które usprawiedliwiają
dyskryminację jednostek i grup społecznych;
- stosowanie przemocy domowej jest wyborem, za
który sprawca ponosi odpowiedzialność moralną i
prawną.
Slide 43
Cele programu
Podstawowym celem każdego programu korekcyjnoedukacyjnego jest powstrzymanie sprawcy przed
dalszym stosowaniem przemocy wobec najbliższych.
§ 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie
standardu podstawowych usług świadczonych przez
specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy
w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych
ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia
oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób
stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji
osób prowadzących oddziaływania korekcyjnoedukacyjne (Dz. U. Nr 50, poz. 259),
Slide 44
1) powstrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie
przed dalszym stosowaniem przemocy;
2) rozwijania umiejętności samokontroli i współżycia w
rodzinie;
3) kształtowania umiejętności w zakresie wychowywania
dzieci bez używania przemocy w rodzinie;
4) uznania przez osobę stosującą przemoc w rodzinie
swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy;
5) zdobycia i poszerzenia wiedzy na temat
mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie;
6) zdobycia umiejętności komunikowania się i
rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania
przemocy;
7) uzyskania informacji o możliwościach podejmowania
działań terapeutycznych.
Slide 45
Odbiorcy programu
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
przewiduje w § 5, że oddziaływania korekcyjnoedukacyjne wobec osób stosujących przemoc w
rodzinie są kierowane w szczególności do:
1) osób skazanych za czyny związane ze
stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywających
karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo
wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie
kary, zobowiązując je do uczestnictwa w
oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych
Slide 46
2) osób stosujących przemoc w rodzinie, które
uczestniczą w terapii leczenia uzależnienia od
alkoholu lub narkotyków, lub innych środków
odurzających, substancji psychotropowych albo
środków zastępczych, dla których oddziaływania
korekcyjno-edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie
podstawowej terapii;
Zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej, osobę stosującą
przemoc w rodzinie, u której zostało rozpoznane uzależnienie od alkoholu lub
narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo
środków zastępczych, kieruje się w pierwszej kolejności na terapię uzależnienia.
Dopiero po ukończeniu takiej terapii można rozpocząć oddziaływania korekcyjnoedukacyjne.
3) osób, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą
się do uczestnictwa w programie korekcyjnoedukacyjnym.
Slide 47
Formy, sposoby i czas prowadzenia programu
Wytyczne do tworzenia modelowych programów
oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców
przemocy w rodzinie określają, iż zawartość merytoryczna programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
powinna oprócz oddziaływań edukacyjnych obejmować praktyczne ćwiczenia dostarczające korekcyjnych
doświadczeń osobistych zmieniających zachowania i
postawy związane z przemocą oraz rozwijające
umiejętności samokontroli i konstruktywnego
współżycia.
Zwykle programy prowadzone są w formie:
- sesji indywidualnych;
- sesji grupowych.
Slide 48
Najczęściej występujące w chwili obecnej w Polsce
sposoby prowadzenia programów to:
- zajęcia warsztatowe;
- ćwiczenia, dyskusje, wykłady;
- wizualizacje, psychodrama, odgrywanie scenek;
- treningi asertywności;
- zajęcia psychoedukacyjne;
- projekcje filmów edukacyjnych;
- spotkania z przedstawicielami organów ścigania;
Slide 49
- małe grupy (od 10 do 15 osób),
- łączny czas programu powinien obejmować nie
mniej niż 60-120 godzin zajęć, a przerwy między
kolejnymi zajęciami nie powinny być dłuższe niż
tydzień.
- wskazane jest, aby program prowadzony był przez
dwie osoby, najlepiej kobietę i mężczyznę
- zgodnie z § 7 rozporządzenia, oddziaływań
korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących
przemoc w rodzinie nie prowadzi się w miejscach, w
których udziela się pomocy i wsparcia ofiarom
przemocy w rodzinie
Slide 50
Istota programu Duluth
Programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
powstały po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych
w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia.
Najbardziej znany jest program opracowany w
miejscowości Duluth w północnej Minnesocie, znany
pod nazwą The Duluth Model.
Idea wywodzi się z przekonania, że z uwagi na fakt,
że zachowania przemocowe w rodzinie są wyuczone i
przejmowane z pokolenia na pokolenie, istnieje
możliwość korekty takich zachowań, połączonej z
edukacją, niezbędną do uświadomienia sprawcy, że
zachowania takie mają w istocie charakter przemocy
wobec osoby najbliższej.
Slide 51
Efekty realizacji programów
Profesjonaliści realizujący w/w programy wskazują na
dużą ich skuteczność, ocenianą na ok. 65%, a
mierzoną w braku powrotu sprawców do zachowań
przemocowych.
„Lubuska Niebieska Tarcza” - projekt realizowany w
Zielonej Górze,
czy też program „Żółta Kartka dla Sprawcy Przemocy”
z województwa zachodniopomorskiego
Slide 52
Trening Zastępowania Agresji, jest to adaptacja do
polskich warunków programu (ART) Aggression
Replacement Training.
Jest to program interwencji, skierowanej na zmianę
zachowania agresywnej młodzieży.
Twórcą jest Arnold Goldstein i jego współpracownicy,
od 1987 roku program jest wdrażany w
amerykańskim systemie szkolnym i ponad 20 innych
krajach.
Używany jest jako podstawowy program
wychowawczy w tzw. „Szkołach alternatywnych” w
USA. Są to szkoły przeznaczone dla uczniów
trudnych i agresywnych.
Slide 53
Dobrze realizowany program (ART) pozwala uzyskać
trwałą poprawę u 85% agresywnej młodzieży.
Program oddziałuje na trzy sposoby:
- na deficyty umiejętności społecznych (aspekt
behawioralny);
- na trudności kontroli złości (aspekt emocjonalny);
- na wzory myślenia (aspekt poznawczy, kognitywny).
Slide 54
Liczba uczestników – najlepiej 6 – 8 więc nabór
8 – 10 bo 1 – 2 osoby się wykruszą
Częstotliwość sesji – idealnie 2 - 3 tygodniowo
Długość trwania sesji – dla małych dzieci 45
minut , dla starszych 60 minut
Slide 55
Warsztaty Umiejętności Wychowawczych to
psychoedukacyjne zajęcia grupowe dla rodziców lub
opiekunów
Program Szkoła dla Rodziców i Wychowawców powstał
i funkcjonuje w ramach szeroko rozumianego
Programu Pomocy Rodzinie.
oparty o cenione pozycje "Wychowanie bez porażek"
Thomasa Gordona oraz poradnik dla rodziców "Jak
mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby
dzieci do nas mówiły" Adele Faber i Eleine Mazlish,
jest programem edukacyjnym mającym na celu
budowanie w rodzinie relacji opartych na miłości i
akceptacji oraz umiejętnym, jasnym stawianiu
wymagań i granic.
Slide 56
Odbiorcy
wszystkich rodzice i wychowawcy
metoda przeprowadzenia programu
Zajęcia mają charakter warsztatów. Aktywny udział
uczestników zajęć - drama, powrót do wspomnień z
dzieciństwa, autorefleksja, wymiana doświadczeń,
ćwiczenie nowych sposobów komunikowania się
Zajęcia w grupie 10 - 15 osobowej odbywają się raz w
tygodniu i trwają około 3 godzin (łącznie 40 godz.).
Cykl trwa 10 tygodni.
Slide 57
Część I. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały;
jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły.
Adresowana jest do osób, które pragną lepiej
komunikować się z dziećmi
Część II. Rodzeństwo bez rywalizacji.
Adresowana jest do osób, które uczestniczyły w I
cz. programu i pragną:
pomóc dziecku odkrywać własną wartość, jako
osoby, dostrzegając potencjał, wysiłek i
ograniczenia;
Część III – Jak rozmawiać z nastolatkiem.
Adresowana do rodziców i wychowawców
nastolatków, uwzględniająca problemy wieku
dorastania:
Slide 58
Grupy Wsparcia dla rodziców
Cele spotkań grupy:
Pomoc w rozwoju osobistym;
Wspieranie się w pokonywaniu trudności
wychowawczych;
Psychoedukacja w zakresie wybranych tematów;
Umacnianie i kształtowanie sfery wartości
wychowawczych.
Slide 59
Fundacja Dzieci Niczyje
Rodzina jak drużyna
Bez klapsa
Trening skutecznego rodzica
Być ojcem
Być mamą
Udział w warsztatach jest nieodpłatny.
Szczegółowe informacje można znaleźć na www.dobryrodzic.fdn.pl
lub dzwoniąc pod numer 22 616 16 69.
Slide 60
Metody i formy pracy z osobami,
wobec których stosowana jest przemoc,
ze szczególnym uwzględnieniem
grupowych form pomocy ofiarom przemocy
Slide 61
SIEĆ MIEJSC I PROGRAMÓW POMOCY SYSTEMU
PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE
• * Ośrodek dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem
• * Zespół Interdyscyplinarny
• * Centrum/Ośrodek Interwencji Kryzysowej
• * Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin
• * Świetlice Socjoterapeutyczne
• * Bezpieczny Pokój Przesłuchań dla ofiar Przemocy
• * Dom dla matek z Małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży
• * Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w
Rodzinie
• * Punkty Informacyjno-Konsultacyjne
• * Mieszkania Chronione
• * Porady Indywidualne dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
• * Grupy Terapeutyczne dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
• * Program dla Dzieci – Ofiar Przemocy
* Programy Socjoterapeutyczne dla Dzieci
Slide 62
CELE INSTYTUCJI
Pracownik każdej instytucji realizuje 3 cele:
1) cel instytucji – wszystkie obowiązki
określone jakimkolwiek przepisami prawa np.
powiadomienie organów ścigania jest celem
instytucji ale nie musi być celem klienta
2) cel klienta
3) cel osób pomagających – wszystko to co
byśmy chcieli zrobić ale niekoniecznie klient
tego chce
Slide 63
Formy pomocy oferowane w ramach systemu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz systemu
pomocy społecznej
Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy
w Rodzinie
pomoc w zakresie interwencyjnym:
a) zapewnienie osobie oraz dzieciom pozostającym
pod jej opieką schronienia;
b) ochrona przed osobą stosującą przemoc w rodzinie;
c) udzielenie natychmiastowej pomocy psychologicznej
i prawnej oraz zorganizowanie niezwłocznie dostępu do
pomocy medycznej w przypadku, gdy wymaga tego
stan zdrowia;
Slide 64
d) rozpoznanie sytuacji osoby i ocenę ryzyka w zakresie
zagrożenia jej bezpieczeństwa lub dzieci pozostających
pod jej opieką.
w zakresie terapeutyczno-wspomagającym:
a) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie;
b) opracowanie indywidualnego planu pomocy ofierze
przemocy w rodzinie uwzględniającego: potrzeby, cele,
metody i czas pomocy;
c) udzielanie poradnictwa: medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego;
d) prowadzenie grup wsparcia lub grup terapeutycznych
dla ofiar przemocy w rodzinie;
Slide 65
e) prowadzenie terapii indywidualnej ukierunkowanej na
wsparcie ofiary przemocy w rodzinie oraz nabycie
umiejętności ochrony przed osobą stosującą przemoc w
rodzinie;
f) zapewnienie dostępu do pomocy medycznej;
g) ocenę sytuacji dzieci na podstawie
przeprowadzonego w tej rodzinie rodzinnego wywiadu
środowiskowego i udzielanie im wsparcia lub pomocy;
Slide 66
w zakresie potrzeb bytowych zapewnienie:
a) całodobowego okresowego pobytu dla nie więcej
niż trzydziestu osób, z zastrzeżeniem, że liczba ta
może ulec zwiększeniu, zależnie od możliwości
lokalowych specjalistycznego ośrodka wsparcia dla
ofiar przemocy w rodzinie oraz po uzyskaniu zgody
organu prowadzącego;
b) pomieszczeń do spania przeznaczonych
maksymalnie dla pięciu osób, z uwzględnieniem
sytuacji rodzinnej ofiary przemocy w rodzinie;
c) wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego z
miejscem zabaw dla dzieci i miejsca do nauki;
Slide 67
d) ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w
sposób umożliwiający korzystanie zarówno przez
osoby dorosłe, jak i dzieci, odpowiednio jedna
łazienka na pięć osób;
e) miejsca do prania i suszenia;
f) ogólnodostępnej kuchni;
g) wyżywienia, odzieży i obuwia;
h) środków higieny osobistej i środków czystości.
Slide 68
Ośrodki Interwencji Kryzysowej
- świadczenie pomocy osobom i rodzinom, będącym
w stanie kryzysu;
- przywrócenie osobom i rodzinom znajdującym się w
kryzysie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia w sytuacjach problemowych;
- zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan
chronicznej niewydolności psychospołecznej;
- zapewnienie specjalistycznej pomocy
psychologicznej, poradnictwa socjalnego, prawnego;
- zapewnienia w sytuacjach uzasadnionych
schronienia do 3 miesięcy.
Slide 69
Ośrodki Wsparcia w tym Domy dla Matek z Małoletnimi
Dziećmi i Kobiet w Ciąży
w zakresie interwencyjnym:
- zapewnienie schronienia kobietom w ciąży i w okresie
okołoporodowym;
- izolowanie osób ubiegających się o pomoc przed sprawcami
przemocy;
- wspieranie w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej;
- zapobieganie marginalizacji społecznej;
- przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego
wypełniania roli rodzicielskiej;
- zapobieganie powielaniu złych wzorców rodzinnych i
środowiskowych a zwłaszcza wzorca wyuczonej bezradności
Slide 70
w zakresie potrzeb bytowych:
- zapewnienie całodobowego okresowego pobytu;
w zakresie opiekuńczo-wspomagającym:
- podstawowa pielęgnacja mieszkańca podczas
choroby oraz opieka nad dzieckiem w czasie choroby
opiekuna dziecka;
- umożliwienie korzystania ze świadczeń zdrowotnych;
- pomoc w załatwianiu spraw osobistych;
- środki higieny osobistej.
Slide 71
GRUPOWE FORMY POMOCY OSOBOM
DOŚWIADCZAJĄCYM PRZEMOCY
grupa wsparcia/grupa samopomocowa –
przeznaczona dla osób, które aktualnie doświadczają
przemocy i jest to źródłem dyskomfortu i cierpienia.
Główny cel: ochrona uczestniczek przed
krzywdzącymi relacjami, nauka życia bez przemocy.
Prowadzona przez 2 terapeutów, 1 raz w tygodniu,
zawsze w tym samym dniu i w tych samych
godzinach.
Należy zapewnić opiekę nad dziećmi na czas sesji.
Slide 72
Grupy psychoterapeutyczne
Głównym założeniem i celem tej grupy jest
powstrzymanie przemocy w rodzinie poprzez:
Zdobycie wiedzy o tym, czym jest przemoc
domowa
Rozpoznanie faz przemocy we własnej rodzinie
Zmianę stereotypowego myślenia na temat
przemocy
Zmianę przekonań o swojej sytuacji, o świecie i
o sobie
Slide 73
Poznanie własnych praw i uczenie się ich
egzekwowania
Wyjście z roli osoby doświadczające
przemocy
Pracę nad budowaniem poczucia własnej
wartości
Uczenie się i ćwiczenie nowych,
konstruktywnych zachowań
Obniżenie poziomu napięcia emocjonalnego,
radzenie sobie ze stresem
Slide 74
Co warto robić?
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Dziękuję za uwagę