Transcript Kraj 1
Slide 1
Międzynarodowe stosunki gospodarcze I
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 2
Odrzucenie założenia o stałej krańcowej stopie
transformacji rosnące koszty alternatywne.
Uwzględnienie strony popytowej
Społeczne krzywe obojętności.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ogólny model gospodarki światowej, w której
odbywa się handel.
Bardziej realistyczne założenia
2009/2010
Slide 3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Kraj 1
D. Salvatore, Introduction to International Economics, John Wiley&Sons Inc, 1st Ed., 2005, s. 56.
2009/2010
Slide 4
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby produkcji nie są doskonałymi
substytutami.
Maleje produkt krańcowy.
2009/2010
Slide 5
Różne kombinacje dwóch dóbr, które zapewniają
społeczeństwu taki sam poziom satysfakcji.
Utrzymanie stałej satysfakcji = rezygnacja z konsumpcji
Y, by konsumować więcej X (ujemne nachylenie
krzywej).
Poświęcamy coraz mniej Y, by mieć więcej X = KSS
dobra X dobrem Y zmniejsza się (wypukła,
spłaszczająca się krzywa).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wyżej położona krzywa = wyższy poziom satysfakcji.
2009/2010
Slide 6
Kraj 1
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
D. Salvatore, Introduction to International Economics, John Wiley&Sons Inc, 1st Ed., 2005, s. 58.
2009/2010
Slide 7
Maksymalna satysfakcja
społeczna przy danych
możliwościach produkcyjnych.
Y
Punkt styczności krzywej
III
możliwości produkcyjnych i
społecznej krzywej obojętności.
II
I
X
2009/2010
Slide 8
II
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Określona przez kąt
nachylenia krzywej, stycznej
do krzywej możliwości
produkcyjnych w punkcie jej
styczności ze społeczną
krzywą obojętności.
Y
X
2009/2010
Slide 9
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1
2009/2010
Slide 10
Powinien się specjalizować w jego produkcji.
PA
(PX / PY = ¼)
Specjalizacja
w produkcji X
<
PA’
(PX / PY = 4)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niższa cena relatywna (koszt alternatywny)
dobra w kraju niż za granicą = przewaga
komparatywna kraju w produkcji tego dobra.
Specjalizacja
w produkcji Y
2009/2010
Slide 11
Kraj 1
X
Analogicznie – wzrost
produkcji dobra Y w
kraju 2.
Y
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1 - przewaga
komparatywna w
produkcji X – wzrost
produkcji dobra X.
Y
X
2009/2010
Slide 12
Powinien się specjalizować w jego produkcji.
Ze wzrostem specjalizacji rośnie koszt
alternatywny.
Specjalizacja będzie postępować do momentu
zrównania się relatywnych cen w krajach na
poziomie zrównoważenia wymiany handlowej.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niższa cena relatywna (koszt alternatywny)
dobra w kraju niż za granicą = przewaga
komparatywna kraju w produkcji tego dobra.
2009/2010
Slide 13
Eksport
Import
Eksport
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Kraj 1
Import
2009/2010
Slide 14
Brak handlu (prod. i kons.)
X
Y
Kraj 1
60
60
Kraj 2
70
60
Kraj 1
120
30
Kraj 2
40
120
Kraj 1
Oddaje 80
Dostaje 80
Kraj 2
Dostaje 80
Oddaje 80
Kraj 1
40
110
Kraj 2
120
40
Kraj 1
-20
+50
Kraj 2
+ 50
- 20
Świat
+ 30
+30
Jest wymiana (PX / PY =1)
Produkcja
Konsumpcja
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wymiana
Korzyści z wymiany
2009/2010
Slide 15
Bo: rosną koszty alternatywne.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
W ostatecznych punktach produkcji (B, B’) i
konsumpcji (E i E’) krańcowa stopa
transformacji i substytucji zrównują się.
Żaden kraj nie specjalizuje się zupełnie w
produkcji jednego z dóbr.
2009/2010
Slide 16
Specjalizacja eksportowa wybranych krajów, 2004 r. (udział wiodącej
branży eksportowej w eksporcie ogółem)
Stany Zjednoczone
Sprzęt biurowy i telekomunikacyjny
14,8
Korea Pd.
Sprzęt biurowy i telekomunikacyjny
32,5
Argentyna
Żywność
49,6
Kuwejt
Paliwa
92,8
Slide 17
Podział korzyści z wymiany międzynarodowej
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 18
Większe
korzyści Polski
Niemcy
Wino 10
1:1
Większe korzyści
Niemiec
Polska
5
relacja
wymienna
1/2
1
0,5
0,5 1
5
10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
relacja
wymienna
2/1
Miedź
2009/2010
Slide 19
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
J.S. Mill (poł. XIX w.), rozwinięta przez A.
Marshalla i F.E. Edgewortha.
Wyjaśnia dlaczego korzyści z wymiany nie są
dzielone równo.
Przyjęcie określonej relacji wymiennej w
handlu zależy od popytu i podaży krajów
uczestniczących w wymianie.
2009/2010
Slide 20
Niemcy
Wino 10
1:1
relacja
wymienna 2/1
5
relacja
wymienna
1/2
1
1
5
10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Polska
Miedź
2009/2010
Slide 21
Ilość dobra importowanego, którą kraj żąda w
zamian za określoną ilość dobra
eksportowanego.
Kombinacja krzywej popytu i podaży.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pokazuje skłonność kraju do importu i
eksportu przy określonych cenach
relatywnych dóbr.
Popyt – import.
Podaż – eksport.
2009/2010
Slide 22
Krzywa
oferty kraju 1
Kraj 1
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Krzywa
oferty kraju 2
Krzywa
oferty kraju 1
Krzywa
oferty kraju 2
2009/2010
Slide 23
PF=1/2
Krzywa oferty
kraju 1
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
D’
Krzywa oferty
kraju 2
X
2009/2010
Slide 24
Terms of trade i ich wpływ na dobrobyt społeczny
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 25
Tot T (
P Eks 1
P Eks 0
Rok
Wskaźnik cen eksportu
P
Im
1
P
Im
0
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
(Cenowe, nominalne) Tot –zmiany cen w
eksporcie (PEks) / zmiany cen w imporcie
(PIm).
) 100
Wskaźnik cen importu
TotT
1990=100
1991
118,7
130,2
91,2
2003
446,8
406,4
109,9
Między 1990 a 2003 r. ceny eksportowe wzrosły o ok. 10% w stosunku do
cen importowych (1990-91 spadek o 9%).
2009/2010
Slide 26
Tot D (
P Eks 1
P Eks 0
Rok
Wskaźnik cen
eksportu
P
Im
1
P
Im
0
Wskaźnik cen
importu
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
(Ilościowe, realne) Tot – towarowe Tot x
indeks wolumenu eksportu w cenach
stałych
) Q Eks
Wskaźnik dynamiki
eksportu
TotD
1990=100
1991
118,7
130,2
130,5
119,0
2003
446,8
406,4
142,5
156,6
Między 1990 a 2003 r. możliwości importowe kraju (uzależnione dochodami z
eksportu) wzrosły o 57% (1990-1991 wzrost o 19%).
2009/2010
Slide 27
Kraje te ogółem
doświadczyły spadku
towarowych Tot (o ok.
15% w l. 1980-2004).
Jednocześnie
wolumen eksportu
wzrósł tak bardzo, że
dochodowe Tot
wzrosły.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 28
Towarowe Tot ważone indeksem wydajności
pracy w przemyśle produkującym na eksport.
P Eks 0
P
Im
1
P
Im
0
) W Eks
Poprawa j.cz. – w porównaniu z okresem
wyjściowym za jednostkę pracy wykorzystaną w
sektorze eksportowym można sprowadzić więcej
dóbr.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Tot C ' (
P Eks 1
2009/2010
Slide 29
Tot C ' ' (
P Eks 1
P Eks 0
P
Im
1
P
Im
0
)
W Eks
W
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Towarowe Tot ważone indeksem wydajności
pracy w przemyśle produkującym na eksport
oraz przemysłu produkującego na potrzeby
importowe (czyli sektor eksportowy w kraju
partnera).
Im
2009/2010
Slide 30
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Poprawa d.cz. Tot - wymiana czynników produkcji
zaangażowanych produkcję eksportową na czynniki
produkcji zaangażowane w wytwarzanie dóbr
importowanych (eksport partnera) jest dla kraju
korzystniejsza niż w okresie wyjściowym.
2009/2010
Slide 31
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 32
1919, Eli Heckscher, The Effect of Foreign Trade
on the Distribution of Income (Ekonomisk
Tidskrift)
1933, Bertil Ohlin, Interregional and International
Trade
Istota teorii:
posiadanych zasobów czynników produkcji.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Powiązanie kierunków specjalizacji krajów z wielkością
▪ Ceny relatywne różnią się (powód do handlu), bo:
▪ Kraje są różnie wyposażone w czynniki produkcji.
▪ Dobra różnią się intensywnością zużycia zasobów.
2009/2010
Slide 33
Dwie części teorii:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie H-O
▪ Kraj będzie eksportował towary, których produkcja
wymaga intensywnego zużycia czynnika produkcji
relatywnie obfitego w kraju (a przez to i taniego)
▪ a importował towary, których produkcja wymaga
intensywnego zużycia czynnika relatywnie rzadkiego
(i przez to drogiego) w kraju.
▪ Przewaga komparatywna i kierunki handlu określone
są przez relatywne wyposażenie krajów w czynniki
produkcji.
2009/2010
Slide 34
Dwie części teorii:
Twierdzenie H-O
produkcji (twierdzenie H-O-S)
▪ Handel międzynarodowy prowadzi do wyrównywania się
cen jednakowych czynników produkcji między krajami.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie o wyrównywaniu się cen czynników
2009/2010
Slide 35
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Dwa kraje, dwa towary, dwa jednolite czynniki produkcji: praca i
kapitał niezbędne do wytworzenia każdego z dóbr (2x2x2).
Jedno dobro bardziej pracochłonne, drugie – kapitałochłonne.
Identyczne technologie produkcji w obu krajach.
Brak korzyści skali.
Brak pełnej specjalizacji produkcji.
Rynek doskonale konkurencyjny w krajach.
Identyczne gusty w krajach.
Brak kosztów transportu, barier handlowych i innych przeszkód w
wolnym handlu.
Brak wolnych czynników produkcji.
Doskonała mobilność czynników produkcji w kraju, brak
mobilności między krajami.
Zrównoważona wymiana handlowa.
2009/2010
Slide 36
Wyposażenie względne (relatywne) – porównywane
z wielkością zasobów drugiego czynnika.
Obfitość czynnika - określana przez relację kapitału
(K) i pracy (L) w obu krajach.
Kraj 1 zasobny w pracę:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
L1/K1>L2/K2
2009/2010
Slide 37
Dobro X względnie pracochłonne w stosunku
do dobra Y:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Lx/Kx > Ly/Ky
2009/2010
Slide 38
Załóżmy, że kraj 1 jest krajem relatywnie obfitym w
pracę (L),
a dobro X jest relatywnie pracochłonne
Lx/Kx>Ly/Ky
Krzywa możliwości produkcyjnych kraju 1 będzie
spłaszczona w kierunku osi dobra pracochłonnego
(X) i szersza niż krzywa kraju 2.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
L1/K1>L2/K2
2009/2010
Slide 39
Formalizacja modelu H-O
Y
Kraj 1
Y
Kraj 2
Relatywnie
obfity w kapitał
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Relatywnie
obfity w pracę
X
Dobro pracochłonne
X
Dobro
kapitałochłonne
2009/2010
Slide 40
Y
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Obie krzywe możliwości
produkcyjnych - na
jednym rysunku.
Takie same preferencje
społeczne w obu krajach wspólna społeczna
krzywa obojętności.
Kraj 2
Kraj 1
X
2009/2010
Slide 41
Y
Specjalizacja w produkcji dobra X.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1 - niższy koszt
alternatywny produkcji dobra
X.
Kraj 2
Kraj 1
Kraj 2 - niższy koszt
alternatywny produkcji dobra
Y.
Specjalizacja w produkcji dobra Y.
X
2009/2010
Slide 42
samochody
Autarkia
samochody
Handel
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
odzież
odzież
2009/2010
Slide 43
Spadek produkcji drugiego dobra = spadek popytu na
czynnik relatywnie rzadki = spadek jego ceny.
Wyrównywanie się cen jednakowych
(homogenicznych) czynników produkcji w obu
krajach.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie Heckschera-Ohlina-Samuelsona
Otwarcie gospodarek i specjalizacja w produkcji
danego dobra = wzrost popytu na czynnik produkcji
występujący obficie w kraju = wzrost jego ceny.
2009/2010
Slide 44
Praca – np. wynagrodzenie (w)
Kapitał – np. koszt udostępnienia, stopa procentowa (r).
Kraj 1 relatywnie zasobny w pracę:
w1/r1< w2/r2
(L1/K1>L2/K2)
Kraj 1 relatywnie zasobny w kapitał:
w1/r1> w2/r2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby czynnika mogą być określane nie tylko w
jednostkach fizycznych, ale także w relatywnych
cenach czynników produkcji.
(L1/K1
2009/2010
Slide 45
Px/Py
B
PB= PB’
PA
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
A’
PA’
B’
A
0
(w/r)1
(w/r)*
(w/r)2
w/r
2009/2010
Slide 46
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wpływ handlu na redystrybucję dochodów
wewnątrz gospodarek narodowych.
Jak zmienią się realne płace i stopy
procentowe (dochody właścicieli pracy i
kapitału)?
2009/2010
Slide 47
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Uruchomiony przez handel ruch czynników
produkcji prowadzi do:
wzrostu realnych dochodów właścicieli
czynnika obfitego oraz
spadku realnych dochodów właścicieli
czynnika rzadkiego.
2009/2010
Slide 48
Kraje wysoko rozwinięte
Kraje rozwijające się
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasobne w kapitał
▪ Handel międzynarodowy wpływa na redukcję dochodów z pracy i wzrost
dochodów z kapitału.
▪ Pogłębienie różnic dochodowych.
Związki zawodowe zwolennikami barier w handlu
▪ Jeśli bariery dotyczą dóbr kapitałochłonnych wzrost krajowej
produkcji tych dóbr i wzrost ceny kapitału/spadek ceny pracy
pogłębienie różnic dochodowych.
Zasobne w pracę
Opór rodzimych producentów dóbr kapitałochłonnych (np.
samochodów).
2009/2010
Slide 49
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Leontief, dane USA za 1947 r. i późniejsze.
Zgodnie z teorią H-O USA (kraj zasobny w
kapitał) powinny eksportować dobra
kapitałochłonne, importować dobra
pracochłonne.
Wyniki zaskakujące:
Paradoks Leontiefa
2009/2010
Slide 50
Zasoby naturalne, kapitał ludzki – nie
wyodrębnione.
Potrzebne były dodatkowe założenia dotyczące
tego co jest pracą, a co kapitałem.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Eksport USA - o ok. 1/3 bardziej pracochłonny
niż produkcja w branżach konkurujących z
importem.
W teście zakładano istnienie dwóch
czynników produkcji: pracy i kapitału.
2009/2010
Slide 51
Trzeba brać pod uwagę też inne czynniki
produkcji
Należy rozdzielić kapitał na kapitał fizyczny
(uwzględniany przez Leontiefa) i kapitał
ludzki (pominięty).
Wymaga dużych nakładów kapitałowych
(edukacja, szkolenia, zdrowie) i można eksport
pracy wykwalifikowanej uznać jako eksport
kapitału.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby naturalne, grunty orne, kapitał ludzki.
Pominięty wpływ barier handlowych.
2009/2010
Międzynarodowe stosunki gospodarcze I
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 2
Odrzucenie założenia o stałej krańcowej stopie
transformacji rosnące koszty alternatywne.
Uwzględnienie strony popytowej
Społeczne krzywe obojętności.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ogólny model gospodarki światowej, w której
odbywa się handel.
Bardziej realistyczne założenia
2009/2010
Slide 3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Kraj 1
D. Salvatore, Introduction to International Economics, John Wiley&Sons Inc, 1st Ed., 2005, s. 56.
2009/2010
Slide 4
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby produkcji nie są doskonałymi
substytutami.
Maleje produkt krańcowy.
2009/2010
Slide 5
Różne kombinacje dwóch dóbr, które zapewniają
społeczeństwu taki sam poziom satysfakcji.
Utrzymanie stałej satysfakcji = rezygnacja z konsumpcji
Y, by konsumować więcej X (ujemne nachylenie
krzywej).
Poświęcamy coraz mniej Y, by mieć więcej X = KSS
dobra X dobrem Y zmniejsza się (wypukła,
spłaszczająca się krzywa).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wyżej położona krzywa = wyższy poziom satysfakcji.
2009/2010
Slide 6
Kraj 1
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
D. Salvatore, Introduction to International Economics, John Wiley&Sons Inc, 1st Ed., 2005, s. 58.
2009/2010
Slide 7
Maksymalna satysfakcja
społeczna przy danych
możliwościach produkcyjnych.
Y
Punkt styczności krzywej
III
możliwości produkcyjnych i
społecznej krzywej obojętności.
II
I
X
2009/2010
Slide 8
II
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Określona przez kąt
nachylenia krzywej, stycznej
do krzywej możliwości
produkcyjnych w punkcie jej
styczności ze społeczną
krzywą obojętności.
Y
X
2009/2010
Slide 9
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1
2009/2010
Slide 10
Powinien się specjalizować w jego produkcji.
PA
(PX / PY = ¼)
Specjalizacja
w produkcji X
<
PA’
(PX / PY = 4)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niższa cena relatywna (koszt alternatywny)
dobra w kraju niż za granicą = przewaga
komparatywna kraju w produkcji tego dobra.
Specjalizacja
w produkcji Y
2009/2010
Slide 11
Kraj 1
X
Analogicznie – wzrost
produkcji dobra Y w
kraju 2.
Y
Kraj 2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1 - przewaga
komparatywna w
produkcji X – wzrost
produkcji dobra X.
Y
X
2009/2010
Slide 12
Powinien się specjalizować w jego produkcji.
Ze wzrostem specjalizacji rośnie koszt
alternatywny.
Specjalizacja będzie postępować do momentu
zrównania się relatywnych cen w krajach na
poziomie zrównoważenia wymiany handlowej.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niższa cena relatywna (koszt alternatywny)
dobra w kraju niż za granicą = przewaga
komparatywna kraju w produkcji tego dobra.
2009/2010
Slide 13
Eksport
Import
Eksport
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Kraj 1
Import
2009/2010
Slide 14
Brak handlu (prod. i kons.)
X
Y
Kraj 1
60
60
Kraj 2
70
60
Kraj 1
120
30
Kraj 2
40
120
Kraj 1
Oddaje 80
Dostaje 80
Kraj 2
Dostaje 80
Oddaje 80
Kraj 1
40
110
Kraj 2
120
40
Kraj 1
-20
+50
Kraj 2
+ 50
- 20
Świat
+ 30
+30
Jest wymiana (PX / PY =1)
Produkcja
Konsumpcja
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wymiana
Korzyści z wymiany
2009/2010
Slide 15
Bo: rosną koszty alternatywne.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
W ostatecznych punktach produkcji (B, B’) i
konsumpcji (E i E’) krańcowa stopa
transformacji i substytucji zrównują się.
Żaden kraj nie specjalizuje się zupełnie w
produkcji jednego z dóbr.
2009/2010
Slide 16
Specjalizacja eksportowa wybranych krajów, 2004 r. (udział wiodącej
branży eksportowej w eksporcie ogółem)
Stany Zjednoczone
Sprzęt biurowy i telekomunikacyjny
14,8
Korea Pd.
Sprzęt biurowy i telekomunikacyjny
32,5
Argentyna
Żywność
49,6
Kuwejt
Paliwa
92,8
Slide 17
Podział korzyści z wymiany międzynarodowej
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 18
Większe
korzyści Polski
Niemcy
Wino 10
1:1
Większe korzyści
Niemiec
Polska
5
relacja
wymienna
1/2
1
0,5
0,5 1
5
10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
relacja
wymienna
2/1
Miedź
2009/2010
Slide 19
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
J.S. Mill (poł. XIX w.), rozwinięta przez A.
Marshalla i F.E. Edgewortha.
Wyjaśnia dlaczego korzyści z wymiany nie są
dzielone równo.
Przyjęcie określonej relacji wymiennej w
handlu zależy od popytu i podaży krajów
uczestniczących w wymianie.
2009/2010
Slide 20
Niemcy
Wino 10
1:1
relacja
wymienna 2/1
5
relacja
wymienna
1/2
1
1
5
10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Polska
Miedź
2009/2010
Slide 21
Ilość dobra importowanego, którą kraj żąda w
zamian za określoną ilość dobra
eksportowanego.
Kombinacja krzywej popytu i podaży.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pokazuje skłonność kraju do importu i
eksportu przy określonych cenach
relatywnych dóbr.
Popyt – import.
Podaż – eksport.
2009/2010
Slide 22
Krzywa
oferty kraju 1
Kraj 1
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 2
Krzywa
oferty kraju 2
Krzywa
oferty kraju 1
Krzywa
oferty kraju 2
2009/2010
Slide 23
PF=1/2
Krzywa oferty
kraju 1
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
D’
Krzywa oferty
kraju 2
X
2009/2010
Slide 24
Terms of trade i ich wpływ na dobrobyt społeczny
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 25
Tot T (
P Eks 1
P Eks 0
Rok
Wskaźnik cen eksportu
P
Im
1
P
Im
0
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
(Cenowe, nominalne) Tot –zmiany cen w
eksporcie (PEks) / zmiany cen w imporcie
(PIm).
) 100
Wskaźnik cen importu
TotT
1990=100
1991
118,7
130,2
91,2
2003
446,8
406,4
109,9
Między 1990 a 2003 r. ceny eksportowe wzrosły o ok. 10% w stosunku do
cen importowych (1990-91 spadek o 9%).
2009/2010
Slide 26
Tot D (
P Eks 1
P Eks 0
Rok
Wskaźnik cen
eksportu
P
Im
1
P
Im
0
Wskaźnik cen
importu
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
(Ilościowe, realne) Tot – towarowe Tot x
indeks wolumenu eksportu w cenach
stałych
) Q Eks
Wskaźnik dynamiki
eksportu
TotD
1990=100
1991
118,7
130,2
130,5
119,0
2003
446,8
406,4
142,5
156,6
Między 1990 a 2003 r. możliwości importowe kraju (uzależnione dochodami z
eksportu) wzrosły o 57% (1990-1991 wzrost o 19%).
2009/2010
Slide 27
Kraje te ogółem
doświadczyły spadku
towarowych Tot (o ok.
15% w l. 1980-2004).
Jednocześnie
wolumen eksportu
wzrósł tak bardzo, że
dochodowe Tot
wzrosły.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 28
Towarowe Tot ważone indeksem wydajności
pracy w przemyśle produkującym na eksport.
P Eks 0
P
Im
1
P
Im
0
) W Eks
Poprawa j.cz. – w porównaniu z okresem
wyjściowym za jednostkę pracy wykorzystaną w
sektorze eksportowym można sprowadzić więcej
dóbr.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Tot C ' (
P Eks 1
2009/2010
Slide 29
Tot C ' ' (
P Eks 1
P Eks 0
P
Im
1
P
Im
0
)
W Eks
W
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Towarowe Tot ważone indeksem wydajności
pracy w przemyśle produkującym na eksport
oraz przemysłu produkującego na potrzeby
importowe (czyli sektor eksportowy w kraju
partnera).
Im
2009/2010
Slide 30
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Poprawa d.cz. Tot - wymiana czynników produkcji
zaangażowanych produkcję eksportową na czynniki
produkcji zaangażowane w wytwarzanie dóbr
importowanych (eksport partnera) jest dla kraju
korzystniejsza niż w okresie wyjściowym.
2009/2010
Slide 31
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 32
1919, Eli Heckscher, The Effect of Foreign Trade
on the Distribution of Income (Ekonomisk
Tidskrift)
1933, Bertil Ohlin, Interregional and International
Trade
Istota teorii:
posiadanych zasobów czynników produkcji.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Powiązanie kierunków specjalizacji krajów z wielkością
▪ Ceny relatywne różnią się (powód do handlu), bo:
▪ Kraje są różnie wyposażone w czynniki produkcji.
▪ Dobra różnią się intensywnością zużycia zasobów.
2009/2010
Slide 33
Dwie części teorii:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie H-O
▪ Kraj będzie eksportował towary, których produkcja
wymaga intensywnego zużycia czynnika produkcji
relatywnie obfitego w kraju (a przez to i taniego)
▪ a importował towary, których produkcja wymaga
intensywnego zużycia czynnika relatywnie rzadkiego
(i przez to drogiego) w kraju.
▪ Przewaga komparatywna i kierunki handlu określone
są przez relatywne wyposażenie krajów w czynniki
produkcji.
2009/2010
Slide 34
Dwie części teorii:
Twierdzenie H-O
produkcji (twierdzenie H-O-S)
▪ Handel międzynarodowy prowadzi do wyrównywania się
cen jednakowych czynników produkcji między krajami.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie o wyrównywaniu się cen czynników
2009/2010
Slide 35
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Dwa kraje, dwa towary, dwa jednolite czynniki produkcji: praca i
kapitał niezbędne do wytworzenia każdego z dóbr (2x2x2).
Jedno dobro bardziej pracochłonne, drugie – kapitałochłonne.
Identyczne technologie produkcji w obu krajach.
Brak korzyści skali.
Brak pełnej specjalizacji produkcji.
Rynek doskonale konkurencyjny w krajach.
Identyczne gusty w krajach.
Brak kosztów transportu, barier handlowych i innych przeszkód w
wolnym handlu.
Brak wolnych czynników produkcji.
Doskonała mobilność czynników produkcji w kraju, brak
mobilności między krajami.
Zrównoważona wymiana handlowa.
2009/2010
Slide 36
Wyposażenie względne (relatywne) – porównywane
z wielkością zasobów drugiego czynnika.
Obfitość czynnika - określana przez relację kapitału
(K) i pracy (L) w obu krajach.
Kraj 1 zasobny w pracę:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
L1/K1>L2/K2
2009/2010
Slide 37
Dobro X względnie pracochłonne w stosunku
do dobra Y:
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Lx/Kx > Ly/Ky
2009/2010
Slide 38
Załóżmy, że kraj 1 jest krajem relatywnie obfitym w
pracę (L),
a dobro X jest relatywnie pracochłonne
Lx/Kx>Ly/Ky
Krzywa możliwości produkcyjnych kraju 1 będzie
spłaszczona w kierunku osi dobra pracochłonnego
(X) i szersza niż krzywa kraju 2.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
L1/K1>L2/K2
2009/2010
Slide 39
Formalizacja modelu H-O
Y
Kraj 1
Y
Kraj 2
Relatywnie
obfity w kapitał
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Relatywnie
obfity w pracę
X
Dobro pracochłonne
X
Dobro
kapitałochłonne
2009/2010
Slide 40
Y
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Obie krzywe możliwości
produkcyjnych - na
jednym rysunku.
Takie same preferencje
społeczne w obu krajach wspólna społeczna
krzywa obojętności.
Kraj 2
Kraj 1
X
2009/2010
Slide 41
Y
Specjalizacja w produkcji dobra X.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraj 1 - niższy koszt
alternatywny produkcji dobra
X.
Kraj 2
Kraj 1
Kraj 2 - niższy koszt
alternatywny produkcji dobra
Y.
Specjalizacja w produkcji dobra Y.
X
2009/2010
Slide 42
samochody
Autarkia
samochody
Handel
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
odzież
odzież
2009/2010
Slide 43
Spadek produkcji drugiego dobra = spadek popytu na
czynnik relatywnie rzadki = spadek jego ceny.
Wyrównywanie się cen jednakowych
(homogenicznych) czynników produkcji w obu
krajach.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Twierdzenie Heckschera-Ohlina-Samuelsona
Otwarcie gospodarek i specjalizacja w produkcji
danego dobra = wzrost popytu na czynnik produkcji
występujący obficie w kraju = wzrost jego ceny.
2009/2010
Slide 44
Praca – np. wynagrodzenie (w)
Kapitał – np. koszt udostępnienia, stopa procentowa (r).
Kraj 1 relatywnie zasobny w pracę:
w1/r1< w2/r2
(L1/K1>L2/K2)
Kraj 1 relatywnie zasobny w kapitał:
w1/r1> w2/r2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby czynnika mogą być określane nie tylko w
jednostkach fizycznych, ale także w relatywnych
cenach czynników produkcji.
(L1/K1
2009/2010
Slide 45
Px/Py
B
PB= PB’
PA
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
A’
PA’
B’
A
0
(w/r)1
(w/r)*
(w/r)2
w/r
2009/2010
Slide 46
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wpływ handlu na redystrybucję dochodów
wewnątrz gospodarek narodowych.
Jak zmienią się realne płace i stopy
procentowe (dochody właścicieli pracy i
kapitału)?
2009/2010
Slide 47
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Uruchomiony przez handel ruch czynników
produkcji prowadzi do:
wzrostu realnych dochodów właścicieli
czynnika obfitego oraz
spadku realnych dochodów właścicieli
czynnika rzadkiego.
2009/2010
Slide 48
Kraje wysoko rozwinięte
Kraje rozwijające się
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasobne w kapitał
▪ Handel międzynarodowy wpływa na redukcję dochodów z pracy i wzrost
dochodów z kapitału.
▪ Pogłębienie różnic dochodowych.
Związki zawodowe zwolennikami barier w handlu
▪ Jeśli bariery dotyczą dóbr kapitałochłonnych wzrost krajowej
produkcji tych dóbr i wzrost ceny kapitału/spadek ceny pracy
pogłębienie różnic dochodowych.
Zasobne w pracę
Opór rodzimych producentów dóbr kapitałochłonnych (np.
samochodów).
2009/2010
Slide 49
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Leontief, dane USA za 1947 r. i późniejsze.
Zgodnie z teorią H-O USA (kraj zasobny w
kapitał) powinny eksportować dobra
kapitałochłonne, importować dobra
pracochłonne.
Wyniki zaskakujące:
Paradoks Leontiefa
2009/2010
Slide 50
Zasoby naturalne, kapitał ludzki – nie
wyodrębnione.
Potrzebne były dodatkowe założenia dotyczące
tego co jest pracą, a co kapitałem.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Eksport USA - o ok. 1/3 bardziej pracochłonny
niż produkcja w branżach konkurujących z
importem.
W teście zakładano istnienie dwóch
czynników produkcji: pracy i kapitału.
2009/2010
Slide 51
Trzeba brać pod uwagę też inne czynniki
produkcji
Należy rozdzielić kapitał na kapitał fizyczny
(uwzględniany przez Leontiefa) i kapitał
ludzki (pominięty).
Wymaga dużych nakładów kapitałowych
(edukacja, szkolenia, zdrowie) i można eksport
pracy wykwalifikowanej uznać jako eksport
kapitału.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasoby naturalne, grunty orne, kapitał ludzki.
Pominięty wpływ barier handlowych.
2009/2010