Transcript Mi*dzynarodowe stosunki gospodarcze I
Slide 1
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Międzynarodowe stosunki gospodarcze I
2009/2010
Slide 2
Ograniczenia w handlu niebędące cłami, a
powodujące skutki identyczne do cła.
Nie są uznawane za zgodne z zasadami
funkcjonowania gospodarki rynkowej
Nie mają charakteru powszechnego
▪ Dotyczą wybranych towarów i partnerów (charakter
dyskryminacyjny).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
▪ Większość zakazana przez WTO; stosowane niejawnie.
Łatwiejsze do zastosowania niż cła
▪ Krótsza procedura.
2009/2010
Slide 3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Opłaty wyrównawcze
Opłaty fiskalne
Opłaty specjalne
Podatki
Depozyty importowe
Podwyższenie podstawy wymiaru cła
Kontyngenty, plafony taryfowe i zawieszenie
poboru cła
Normy techniczne i inne
Subsydia
Dumping
2009/2010
Slide 4
Cena towaru
Opłata wyrównawcza
Cena towaru importowanego
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cena wewnętrzna (progu)
Czas
2009/2010
Slide 5
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zmienność.
Wysoka skuteczność.
Zakazane przez WTO, w handlu rolnym
zamienione na cła.
2009/2010
Slide 6
Fiskalne
Cel: zwiększenie
Specjalne
Cel: ograniczenie
przywozu.
Towary importowane
mające substytuty
krajowe.
Wysoka elastyczność
cenowa popytu.
Opłaty konsularne,
stemplowe,
administracyjne.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
dochodów
budżetowych.
Towary nie
produkowane w kraju.
Niska cenowa
elastyczność popytu.
Towary luksusowe.
▪ Tylko jeśli
nieproporcjonalnie
wysokie.
2009/2010
Slide 7
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Jeśli różnią się w odniesieniu do towarów
importowanych i krajowych.
Mogą być stosowane selektywnie (do
wybranych towarów) lub obciążać wszystkich
jednakowo (np. podatek graniczny).
2009/2010
Slide 8
Np. na potrzeby zabezpieczenia roszczeń
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Obowiązek wpłaty na specjalny,
nieoprocentowany rachunek kwoty
proporcjonalnej do wielkości importu.
Są zwracane, jeśli nie zajdą okoliczności
obciążające importera,
reklamacyjnych.
2009/2010
Slide 9
USA – wyroby chemiczne, Kanada – ziemniaki.
Zabronione przez GATT/WTO.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cło wymierzane od ceny wewnętrznej w kraju
importującym, a nie od ceny ustalanej w
transakcji handlu zagranicznego.
2009/2010
Slide 10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Określają maksymalną ilość przywozu
bezcłowego lub objętego preferencyjnymi
stawkami celnymi.
Import poza kontyngentem jest dozwolony
po zapłaceniu normalnego cła.
2009/2010
Slide 11
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Bardziej elastyczna niż w przypadku
kontyngentów regulacja importu.
Określona wielkość lub wartość importu
bezcłowego (lub objętego preferencyjnymi
stawkami celnymi), ale z możliwością jej
przekroczenia przed terminem zamknięcia
plafonu.
Potrzebny urzędowy akt zamknięcia plafonu.
2009/2010
Slide 12
Surowce, półprodukty, maszyny i urządzenia
inwestycyjne, art. rolno-spożywcze, których
produkcja krajowa jest niewystarczająca.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zawieszenie w całości lub w części obciążenia
celnego bez stosowania ściśle określonej (jak
w kontyngencie) lub orientacyjnej (jak w
plafonie) granicy przywozu towaru.
2009/2010
Slide 13
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Normy techniczne, sanitarne, weterynaryjne,
fitosanitarne, ekologiczne, itp.
Tylko jeśli przewyższają powszechnie
obowiązujące standardy.
Szczególnie uciążliwe są różnice w przepisach
między krajami.
2009/2010
Slide 14
Krajowe.
Eksportowe.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pomoc udzielana przez państwo
producentom krajowym w celu obniżenia
kosztów produkcji, podniesienia poziomu
technicznego lub jakościowego produkcji.
2009/2010
Slide 15
Z powodów społecznych, obronnych, itp.
W celu przeciwdziałania importowi wyrobów
substytucyjnych.
W zasadzie dozwolone przez WTO.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Służą zwiększeniu lub utrzymaniu produkcji
krajowej
2009/2010
Slide 16
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 17
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Służą podniesieniu konkurencyjności
towarów eksportowanych.
Premie, ulgi i ułatwienia przyznawane
przedsiębiorstwom w celu zachęcenia ich do
eksportu.
Eksporterzy mogą obniżyć ceny swych
towarów za granicą bez zmniejszania zysków.
2009/2010
Slide 18
Cena
Konsumenci nie tracą pola c
(ale nie zyskuje go też rząd) i d
(cena krajowa nie zmienia się).
120
110
Sk
100
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wydatki z budżetu państwa
(straty): a + b
Korzyści producentów: a
Strata netto: b
Społeczne straty netto
mniejsze niż w przypadku
cła.
90
Sk+s
80
subsydium
70
60
50
40
Cena świat. + subs.
30
a
20
c
b
d
Cena światowa
10
Dk
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
Ilość
2009/2010
Slide 19
Wydatki budżetowe:
Producenci krajowi :
Konsumenci krajowi :
Cena
Sk
subsydium
60
40
a
c
b
d
Cena światowa
-b, -d
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Skutki netto:
-b, -c, -d
+a, +b, +c
-a, -b
Dk
20
40
80
100
Ilość
Eksport
Eksport subsydiowany
2009/2010
Slide 20
Kraj duży - mechanizm działania subsydium eksportowego
cena
Sk
z
a
b
c
d
e
Pś’
Dk
Q3 Q1
Q2
Q4
E0
E
Konsumenci krajowi:
Producenci krajowi:
Wydatki budżetowe:
Efekt terms of trade:
-a, -b
+a, +b, +c
-b, -c, -d
-e
Skutki netto:
-b, -d , -e
ilość
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
s Pś+s
Pś
2009/2010
Slide 21
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wpływ silnego lobby producentów.
Chęć promocji określonej gałęzi produkcji
(np. wysokich technologii).
Eksport nadwyżek towarowych.
Pełniejsze wykorzystanie możliwości
produkcyjnych i wzrost zatrudnienia.
Przeciwdziałanie deficytowi bilansu
handlowego.
2009/2010
Slide 22
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Premie zależne od wielkości zrealizowanego
eksportu.
Zwrot różnicy między wyższą ceną
wewnętrzną a niższą światową.
Wypłaty na sfinansowanie badań rynku,
reklamy, itp.
Bardzo łatwo je wykryć i zneutralizować.
2009/2010
Slide 23
Ułatwienia fiskalne
Finansowanie promocji eksportu.
Informacje dla podmiotów krajowych o możliwościach
eksportowych.
Informacje o krajowych produktach i producentach za granicą.
Ułatwienia kredytowe
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ulgi podatkowe.
Zwrot ceł nałożonych na import surowców do produkcji.
Prawo do działalności w strefach wolnocłowych.
Obniżki oprocentowania.
Wydłużenie okresu karencji.
Udzielanie gwarancji rządowych.
Ubezpieczenie kredytu.
2009/2010
Slide 24
Zakazane
wyłącznie surowców krajowych.
Nie dotyczy subsydiów rolnych.
Dozwolone warunkowo
Krajowe, nie naruszające interesów gospodarczych innych
krajów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Eksportowe
Te krajowe, które są zależne od użycia do produkcji
Dozwolone bez ograniczeń
Dofinansowywanie prac badawczych, regionów
zacofanych, ochrony środowiska.
2009/2010
Slide 25
4
3
3,5 3,3
3,0
2
1
OECD Factbook 2008
2,8 2,6
2,5
2,3 2,1
1,8 1,7 1,7
1,4 1,3 1,3
1,1 0,9 0,9 0,9
0,8
0,7 0,6
0,5
0
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Izrael
Szwecja
Finlandia
Japonia
Korea Pd.
Islandia
USA
Niemcy
OECD
Francja
Wielka Brytania
UE27
Holandia
Czechy
Chiny
Irlandia
Rosja
Węgry
RPA
Brazylia
Turcja
Indie
Polska
Meksyk
5
4,4
3,9
2009/2010
Slide 26
Cła wyrównawcze.
Wyjątek: dobro deficytowe brak
sprzeciwu.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wprowadzenie subsydiów dla własnych
producentów.
Inne narzędzia polityki handlowej, w tym:
2009/2010
Slide 27
Cła wyrównawcze nałożone przez kraje WTO w latach 1995-2007
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 28
W tym: poniżej kosztów produkcji.
Finansowane przez same przedsiębiorstwa na
własny rachunek.
Cel: zdobycie lub utrzymanie rynku importera
przez obniżkę ceny eksportowej i pokonanie
konkurentów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny
wewnętrznej w kraju eksportera
2009/2010
Slide 29
Sporadyczny
Drapieżny (łupieżczy)
Wyeliminowanie z rynku konkurentów, zajęcie
pozycji monopolistycznej i podniesienie cen.
Stały (dyskryminacja cenowa)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zjawisko przejściowe, często przypadkowe.
▪ Stosowany np. przy nagłej nadwyżce towaru.
Stosowany przez monopolistów na rynku
krajowym.
2009/2010
Slide 30
gdy wprowadzenie towaru jednego kraju do
obrotu handlowego drugiego kraju po cenie
eksportowej niższej od wartości normalnej
wyrządza istotną szkodę dla przemysłu w kraju
importującym, bądź gdy w znacznym stopniu
opóźnia powstanie takiego przemysłu (art. VI
GATT).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Można podjąć działania antydumpingowe,
gdy:
2009/2010
Slide 31
Wartość normalna:
Cena podobnego produktu w zwykłym obrocie
Margines dumpingu (maks. wys. cła antydump.):
Cena eksportowa - wartość normalna
Sama sprzedaż dumpingowa nie jest sprzeczna z
zasadami wymiany handlowej; musi wystąpić
szkoda lub jej groźba, aby wszcząć postępowanie.
Musi istnieć związek między dumpingiem a szkodą.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
handlowym w kraju wywozu.
2009/2010
Slide 32
400
350
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wszczęte
Podjęte środki
300
250
200
150
100
50
0
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 33
2
2
2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Tajlandia
Egipt
Australia
Meksyk
Ukraina
Japonia
RPA
Chiny
Turcja
N. Zelandia
Argentyna
WE
Brazylia
Korea Pd.
USA
Indie
3
4
4
5
5
6
6
8
9
13
15
28
47
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 34
2
2
2
2
2
2
3
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wietnam
Singapur
WE
Kanada
Brazylia
Australia
ZEA
Turcja
Hongkong
Indie
Niemcy
Japonia
Indonezja
Rosja
Tajwan
USA
Malezja
Tajlandia
Korea Pd.
Chiny
9
13
61
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 35
Metale i wyroby metalowe; wyroby chemiczne;
artykuły plastikowe i z gumy.
Pracochłonne
Tekstylia.
Sprzęt elektroniczny
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wyroby gotowe o stosunkowo niskim stopniu
przetworzenia
Magnetowidy, telewizory.
2009/2010
Slide 36
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 37
Ponieważ są stosowane selektywnie.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Mają na celu bezpośrednie ograniczenie
obrotów towarowych z zagranicą.
Z natury mają charakter dyskryminacyjny
2009/2010
Slide 38
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ograniczenia (kontyngenty) ilościowe.
Licencje eksportowe i importowe.
Dobrowolne ograniczenia eksportu.
Ograniczenia dewizowe.
Zakupy rządowe.
Wymóg składnika krajowego.
2009/2010
Slide 39
Główne cele:
Stosowanie:
Po raz pierwszy na masową skalę w l. 1929-1933.
Chętnie przez Europę Zachodnią po II wojnie.
Kraje rozwinięte: sektor rolny.
Kraje rozwijające się: produkcja przemysłowa konkurująca
z importem.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ochrona krajowej produkcji.
Poprawa bilansu płatniczego.
Względy sanitarne, bezpieczeństwa (embargo).
2009/2010
Slide 40
120
jak cena po nałożeniu
odpowiadającego mu
cła.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cena równowagi po
wprowadzeniu
kontyngentu:
110
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 41
120
Poziom produkcji:
jak wtedy gdy nałożymy
Wzrost nadwyżki
producentów – pole a
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
cło.
110
80
70
Produkcja
60
50
40
30
a
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 42
120
Poziom konsumpcji:
jak wtedy gdy nałożymy
Strata nadwyżki
konsumentów – pole
a+b+c+d
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
cło.
110
80
70
Konsumpcja
60
50
40
30
a
20
b
c
d
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 43
120
Renta kontyngentowa:
dochód powstały w
W przypadku cła –
dochód z wzrostu ceny
trafiał do budżetu
państwa.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
wyniku sztucznego
podniesienia ceny
krajowej.
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 44
120
państwo wybiera
najlepszą cenowo ofertę
– wpływy w całości do
budżetu.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Podział dochodów z
renty zależy od tego,
jak rząd rozdysponuje
licencje importowe.
Rynek konkurencyjny,
licencje sprzedawane
na aukcji
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 45
120
Licencje rozdawane
Monopol po stronie
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
popytu: importer
przechwytuje całość
dochodów.
Monopol po stronie
podaży: dochód
eksporterów.
Podział renty między
eksporterów i
importerów
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 46
120
Straty puste
(deadwight loss):
110
100
90
80
przypadku cła.
Pole b – efekt
protekcyjny.
Pole d – efekt
konsumpcyjny.
70
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
tak samo jak w
Straty puste
60
50
40
30
b
20
d
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 47
Jeśli stosujemy cło, zmiany krajowego popytu i
podaży zmieniają wielkość importu.
Jeśli stosujemy ograniczenie ilościowe – stała
wielkość importu niezależnie od zmian
rynkowych.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Początkowe efekty ograniczeń i cła są
podobne.
Wielkość handlu nie reaguje na zmiany
rynkowe
2009/2010
Slide 48
Konkurencja niedoskonała
się konkurencję, z którą muszą się mierzyć
producenci krajowi.
Pozwala im to w większym stopniu
wykorzystywać ich przewagę monopolistyczną.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wprowadzając ograniczenie ilościowe ogranicza
2009/2010
Slide 49
Sprzedaż licencji na aukcji – dochody do budżetu
państwa.
Arbitralny przydział licencji – strata części lub
całości dochodów z renty na rzecz importerów lub
eksporterów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niejednoznaczność podziału dochodów z
renty kontyngentowej.
2009/2010
Slide 50
System licencji
Zmniejsza ryzyko napięć.
Łatwiej zadbać o interesy kraju wprowadzającego
kontyngenty (dobór eksporterów).
Może być kryminogenny.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zezwolenia na przywóz określonej ilości towarów.
2009/2010
Slide 51
„Kto pierwszy ten lepszy” – według kolejności
zgłoszeń
Proporcjonalnie do liczby podmiotów składających
wnioski.
Proporcjonalnie do wartości obrotów
zrealizowanych przez podmioty składające wnioski.
Sprzedawane na aukcjach.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niektóre kraje wyeliminowane z rynku.
2009/2010
Slide 52
ogólna klauzula ochronna (nadmierny import),
klauzula bilansu płatniczego,
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niezgodne z postanowieniami GATT.
Większość usunięto w l. 60.
Możliwość stosowania w ściśle określonych
sytuacjach (klauzule ochronne):
ogólne wyjątki (dla celów pozaekonomicznych),
klauzula bezpieczeństwa narodowego.
2009/2010
Slide 53
Szwecja, 1975 r.
krajowy musiał zapewnić, że krajowi nie zabraknie butów
w czasie wojny”
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kontyngenty importowe na obuwie – „bo przemysł
2009/2010
Slide 54
Zwiększony import towarów przemysłowych z
Japonii i krajów nowo uprzemysłowionych
▪ Stal, samochody, statki.
Oraz innych krajów rozwijających się i Europy
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane
w l. 70 i 80.
Środkowej i Wschodniej
▪ Tekstylia, odzież, narzędzia i wyroby elektroniczne.
2009/2010
Slide 55
Naciski rodzimych producentów, aby rząd skuteczniej
ich chronił przed tanim, masowym importem.
Cła – niski poziom + możliwość incydencji.
Kontyngenty ilościowe – w zasadzie zabronione.
Rozwiązanie: dobrowolne ograniczenia eksportu.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane w l. 70
i 80.
WTO – zakazała ich stosowania.
2009/2010
Slide 56
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Voluntary export restraints (VER)
Inicjator: kraj importujący.
2009/2010
Slide 57
Dlaczego eksporter zgadza się na VER-y?
Interesy polityczne.
Aby nie pogarszać sytuacji partnera będącego kluczowym
rynkiem zbytu.
Usankcjonowanie swojej obecności na danym rynku.
Uniknięcie bardziej dotkliwych narzędzi polityki
handlowej.
Możliwość uzyskania wyższej ceny.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Długookresowy interes gospodarczy.
2009/2010
Slide 58
120
Kraj – importer
wymuszający VER-y
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Strata konsumentów:
a+b+c+d
Korzyści producentów:
a
Korzyści eksportera: c
Straty puste: b+d
Straty netto
gospodarki: b+d+c
110
80
70
60
50
40
30
a
20
b
c
d
VER
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 59
1955
Japonia wprowadza ograniczenia w eksporcie (VER) tekstyliów bawełnianych
wysyłanych do USA. Ograniczenia te są kontynuowane w 1956.
19561960
Wielka Brytania narzuca dobrowolne ograniczenia w eksporcie tekstyliów
bawełnianych z Hongkongu, Indii i Pakistanu.
1961
Przemysł tekstylny i odzieżowy USA uzależnia poparcie dla Rundy
Kennedy’ego od przejściowych restrykcji mających zapobiec „destrukcji
rynku”, spowodowanej zalewem importu z tanich krajów. Krótkoterminowe
porozumienie w sprawie tekstyliów bawełnianych, wynegocjowane w lipcu
1961 roku.
1962
Długoterminowe porozumienie w sprawie handlu tekstyliami bawełnianymi
(LTA); nakłada pięcioprocentowy limit wzrostu importu produktów
bawełnianych i poddaje znaczną część handlu Północ- Południe systemowi
handlu sterowanego.
1973
Administracja USA skłania najważniejsze kraje rozwijające się będące
eksporterami tekstyliów do zaakceptowania „Porozumienia
wielowłóknowego” (MFA). Porozumienie to ogranicza roczną stopę wzrostu
importu tekstyliów i odzieży do 6 procent.
Slide 60
1977
Uzgodnienie przedłużenia na okres pięcioletni MFA-II.
1982
Wynegocjowanie MFA- III, przedłużającego porozumienie o dalsze pięć
lat.
1985
Kraje rozwijające się objęte porozumieniem MFA powołują
Międzynarodowe Biuro Tekstyliów i Odzieży (International Textile and
Clothing Bureau), mające doprowadzić do eliminacji porozumienia i
powrotu spraw handlu tekstyliami i odzieżą do GATT.
1986
MFA przedłużone do 1991 r. (MFA-IV).
1991
MFA ponownie przedłużone do 1994 roku (MFA-V).
1995
Porozumienie Rundy Urugwajskiej w sprawie tekstyliów i odzieży (ATC)
ustanawia reguły dla procesu przejściowego, mającego doprowadzić w
2005 r. do pełnego zintegrowania handlu tekstyliami i odzieżą z
systemem GATT.
2005
Wygaśnięcie ATC 1 stycznia 2005 roku. Koniec możliwości stosowania
ograniczeń w handlu tekstyliami i odzieżą.
Slide 61
1977-1981
Wzrostu udziału importowanych samochodów z
18 do 29%
Strata 300 tys. miejsc pracy w sektorze
motoryzacyjnym.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Spadek produkcji samochodów w USA o 1/3
Porozumienie z Japonią
Ograniczenie eksportu samochodów do USA.
2009/2010
Slide 62
1981-1985
USA – obniżka kosztów produkcji, wyższa jakość.
Nie obniżono cen. Z niższych kosztów nie
skorzystali konsumenci producenci
zarejestrowali wzrost zysków.
Japonia skorzystała na wyższych cenach
eksportując droższe samochody i uzyskując
wyższe zyski.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Restrukturyzacja przemysłu samochodowego w
2009/2010
Slide 63
1981-1985
Zyski amerykańskich i japońskich producentów
▪ Cena amerykańskiego samochodu wyższa o 660$,
japońskiego – o 1300$ w 1984 r. (14% drożej niż bez
restrykcji).
▪ Całkowity koszt porozumienia dla konsumentów – ok.16 mld
$ w l. 1981-1984.
▪ Straty netto (po uwzględnieniu korzyści producentów) – ok. 3
mld $.
▪ Zachowano 44 tys. miejsc pracy w sektorze samochodowym
kosztem 100 tys. $ za każde z nich.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
kosztem amerykańskich konsumentów
2009/2010
Slide 64
Kolejne lata
Japonia jednostronnie limitowała swój eksport do ok. 2,3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
mln sztuk rocznie w l. 1986-91 i 1,7 mln później.
Rozwinęła produkcję w USA (w 1996 r. 23%
amerykańskiego rynku samochodowego (2 mln sztuk), w
2004 r. – 29%).
2009/2010
Slide 65
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kierowanie na rynek amerykański droższych
klas samochodów, specjalne modele na ten
rynek (Lexus).
„It was pretty weird to have to tell a guy who's
last name isToyoda that his family name
wasn't good enough for a luxury-car line”.
2009/2010
Slide 66
Mniej wydajne w limitowaniu importu niż
ograniczenia ilościowe
Sprzedaż wyższych jakościowo i droższych wersji
produktów.
Mniejsi eksporterzy nie objęci ograniczeniami
eksportu.
Renta przypada zagranicznemu producentowi.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Opór ze strony eksporterów.
2009/2010
Slide 67
Wyszczególnienie
Cło
Subsydium
eksportowe
Kontyngent ilościowy
Dobrowolne
ograniczenie
eksportu
Nadwyżka
producenta
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Nadwyżka
konsumenta
Spada
Spada
Spada
Spada
Przychody rządu
Rosną
Spadek
rosną wydatki
Niejednoznaczny
(wzrost jeśli sprzedaż
licencji, bez zmian w
innym przypadku)
Bez zmian (renta dla
zagranicznych
eksporterów)
Ogólny dobrobyt
kraju
Niejednoznaczny
(spada w kraju
małym)
Spada
Spada
Spada
2009/2010
Slide 68
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Udzielanie pierwszeństwa producentom
krajowym, jeśli zakupu produktów dokonuje
rząd.
Zamówienia rządowe w wielu państwach to
5% i więcej dochodu narodowego.
2009/2010
Slide 69
2003
2005
Łotwa
:
:
9,76
Polska
:
:
7,62
Estonia
:
:
7,05
Węgry
:
:
6,77
Słowacja
:
:
6,38
Grecja
3,43
4,89
5,24
Hiszpania
1,03
3,41
4,30
:
:
3,58
2,23
7,32
3,56
:
:
3,52
Finlandia
0,03
2,52
3,29
Szwecja
0,12
3,66
3,27
Słowenia
:
:
3,22
Francja
0,75
3,71
2,99
UE (15)
0,97
3,49
2,77
Litwa
Wielka Brytania
Cypr
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
1993
2009/2010
Slide 70
2003
2005
Włochy
0,85
2,67
2,68
Czechy
:
:
2,67
Irlandia
1,59
2,32
2,59
Luksemburg
1,05
2,08
2,46
Belgia
0,81
2,60
2,32
Dania
1,90
2,35
2,21
Portugalia
1,70
2,32
2,14
Austria
0,03
2,65
1,98
Holandia
0,81
1,71
1,62
Niemcy
0,54
1,81
1,61
:
:
1,06
Malta
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
1993
Źródło: Eurostat
2009/2010
Slide 71
W UE-15 w 2005 r. dla dostawców zagranicznych
dostępne średnio ok. 17% zamówień publicznych,
Grecja 50%, Holandia – 7%.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Małe kraje zamawiają przeciętnie więcej na
rynkach międzynarodowych, niż kraje duże.
Częste praktyki dyskryminujące dostawców
zagranicznych.
Brak przejrzystości procesu zamówień
zwiększa ryzyko korupcji.
2009/2010
Slide 72
Kilkustronne, dobrowolne.
39 sygnatariuszy (w tym UE-27 jako 1), głównie
kraje rozwinięte.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Porozumienie w sprawie zamówień
rządowych (GPA) – Runda Urugwajska
2009/2010
Slide 73
W zasadzie wyłącznie kraje rozwinięte:
Norwegia, Szwajcaria), Japonia, Kanada, USA.
Kraje rozwijające się: Aruba (Holandia), Izrael,
Korea Południowa, Singapur, Hongkong.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
27 państw UE, 4 kraje EFTA (Islandia, Lichtenstein,
2009/2010
Slide 74
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niedyskryminacja.
Traktowanie narodowe.
Przejrzystość.
Dotyczą nie tylko importu, ale i utworzonych
filii firm zagranicznych.
Otwieranie dostępu do rynku zamówień
publicznych na zasadzie wzajemności.
2009/2010
Slide 75
Jednostki zamawiające:
Przedmiot zamówień:
Centralne podmioty państwowe.
Podmioty średniego szczebla.
Pozostałe podmioty (w tym służby komunalne).
Towary
Określone w aneksie usługi
Określone w aneksie usługi budowlane
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Dotyczy kontraktów przekraczających pewne
ustalone wartości progowe.
2009/2010
Slide 76
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 77
1.
Niezgodne z WTO – TRIMS (towary).
Stosowane np. w kinematografii francuskiej i
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zobowiązanie krajowych importerów dóbr
finalnych do pokrywania określonej
wielkości popytu zakupami na rynku
wewnętrznym.
muzyce kanadyjskiej (określone proporcje
między produkcjami zagranicznymi i krajowymi
emitowanymi w kinach, TV, radio).
2009/2010
Slide 78
2.
Szczególnie w przemyśle samochodowym.
Niezgodne z WTO – TRIMS (towary).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Żądanie od producentów, aby pokrywali
określoną część popytu na podzespoły i
części na rynku wewnętrznym (przepisy
domieszkowe).
Ale: dozwolone stosowanie reguł pochodzenia.
▪ Umożliwiają kontrolę dostępu na warunkach
preferencyjnych do obszaru zintegrowanego.
2009/2010
Slide 79
NAFTA: wysokie cła na wyroby finalne i niskie na
podzespoły zachęcają do tworzenia montowni w jednym z
krajów ugrupowania integracyjnego (Meksyk) i eksportu
wyrobów gotowych do innych krajów ugrupowania (USA,
Kanada)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasady określające, jaka część wartości
produktu sprzedawanego na warunkach
preferencyjnych musi być dodana na
obszarze ugrupowania integracyjnego.
▪ Zapobiegają temu reguły pochodzenia.
2009/2010
Slide 80
Określanie miejsca pochodzenia:
procentowo udział wartości nowo dodanej (np. w
NAFTA w przemyśle samochodowym: 60%).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Reguła zmiany pozycji taryfowej lub określony
2009/2010
Slide 81
W okresach trudności z deficytem bilansu
handlowego.
Efekt zbliżony do dumpingu – producent obniża
cenę eksportową kosztem konsumentów
krajowych.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zobowiązanie producentów krajowych do
eksportu określonej części produkcji.
Zakazane przez WTO – TRIMS (towary).
2009/2010
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Międzynarodowe stosunki gospodarcze I
2009/2010
Slide 2
Ograniczenia w handlu niebędące cłami, a
powodujące skutki identyczne do cła.
Nie są uznawane za zgodne z zasadami
funkcjonowania gospodarki rynkowej
Nie mają charakteru powszechnego
▪ Dotyczą wybranych towarów i partnerów (charakter
dyskryminacyjny).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
▪ Większość zakazana przez WTO; stosowane niejawnie.
Łatwiejsze do zastosowania niż cła
▪ Krótsza procedura.
2009/2010
Slide 3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Opłaty wyrównawcze
Opłaty fiskalne
Opłaty specjalne
Podatki
Depozyty importowe
Podwyższenie podstawy wymiaru cła
Kontyngenty, plafony taryfowe i zawieszenie
poboru cła
Normy techniczne i inne
Subsydia
Dumping
2009/2010
Slide 4
Cena towaru
Opłata wyrównawcza
Cena towaru importowanego
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cena wewnętrzna (progu)
Czas
2009/2010
Slide 5
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zmienność.
Wysoka skuteczność.
Zakazane przez WTO, w handlu rolnym
zamienione na cła.
2009/2010
Slide 6
Fiskalne
Cel: zwiększenie
Specjalne
Cel: ograniczenie
przywozu.
Towary importowane
mające substytuty
krajowe.
Wysoka elastyczność
cenowa popytu.
Opłaty konsularne,
stemplowe,
administracyjne.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
dochodów
budżetowych.
Towary nie
produkowane w kraju.
Niska cenowa
elastyczność popytu.
Towary luksusowe.
▪ Tylko jeśli
nieproporcjonalnie
wysokie.
2009/2010
Slide 7
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Jeśli różnią się w odniesieniu do towarów
importowanych i krajowych.
Mogą być stosowane selektywnie (do
wybranych towarów) lub obciążać wszystkich
jednakowo (np. podatek graniczny).
2009/2010
Slide 8
Np. na potrzeby zabezpieczenia roszczeń
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Obowiązek wpłaty na specjalny,
nieoprocentowany rachunek kwoty
proporcjonalnej do wielkości importu.
Są zwracane, jeśli nie zajdą okoliczności
obciążające importera,
reklamacyjnych.
2009/2010
Slide 9
USA – wyroby chemiczne, Kanada – ziemniaki.
Zabronione przez GATT/WTO.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cło wymierzane od ceny wewnętrznej w kraju
importującym, a nie od ceny ustalanej w
transakcji handlu zagranicznego.
2009/2010
Slide 10
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Określają maksymalną ilość przywozu
bezcłowego lub objętego preferencyjnymi
stawkami celnymi.
Import poza kontyngentem jest dozwolony
po zapłaceniu normalnego cła.
2009/2010
Slide 11
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Bardziej elastyczna niż w przypadku
kontyngentów regulacja importu.
Określona wielkość lub wartość importu
bezcłowego (lub objętego preferencyjnymi
stawkami celnymi), ale z możliwością jej
przekroczenia przed terminem zamknięcia
plafonu.
Potrzebny urzędowy akt zamknięcia plafonu.
2009/2010
Slide 12
Surowce, półprodukty, maszyny i urządzenia
inwestycyjne, art. rolno-spożywcze, których
produkcja krajowa jest niewystarczająca.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zawieszenie w całości lub w części obciążenia
celnego bez stosowania ściśle określonej (jak
w kontyngencie) lub orientacyjnej (jak w
plafonie) granicy przywozu towaru.
2009/2010
Slide 13
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Normy techniczne, sanitarne, weterynaryjne,
fitosanitarne, ekologiczne, itp.
Tylko jeśli przewyższają powszechnie
obowiązujące standardy.
Szczególnie uciążliwe są różnice w przepisach
między krajami.
2009/2010
Slide 14
Krajowe.
Eksportowe.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pomoc udzielana przez państwo
producentom krajowym w celu obniżenia
kosztów produkcji, podniesienia poziomu
technicznego lub jakościowego produkcji.
2009/2010
Slide 15
Z powodów społecznych, obronnych, itp.
W celu przeciwdziałania importowi wyrobów
substytucyjnych.
W zasadzie dozwolone przez WTO.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Służą zwiększeniu lub utrzymaniu produkcji
krajowej
2009/2010
Slide 16
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 17
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Służą podniesieniu konkurencyjności
towarów eksportowanych.
Premie, ulgi i ułatwienia przyznawane
przedsiębiorstwom w celu zachęcenia ich do
eksportu.
Eksporterzy mogą obniżyć ceny swych
towarów za granicą bez zmniejszania zysków.
2009/2010
Slide 18
Cena
Konsumenci nie tracą pola c
(ale nie zyskuje go też rząd) i d
(cena krajowa nie zmienia się).
120
110
Sk
100
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wydatki z budżetu państwa
(straty): a + b
Korzyści producentów: a
Strata netto: b
Społeczne straty netto
mniejsze niż w przypadku
cła.
90
Sk+s
80
subsydium
70
60
50
40
Cena świat. + subs.
30
a
20
c
b
d
Cena światowa
10
Dk
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
Ilość
2009/2010
Slide 19
Wydatki budżetowe:
Producenci krajowi :
Konsumenci krajowi :
Cena
Sk
subsydium
60
40
a
c
b
d
Cena światowa
-b, -d
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Skutki netto:
-b, -c, -d
+a, +b, +c
-a, -b
Dk
20
40
80
100
Ilość
Eksport
Eksport subsydiowany
2009/2010
Slide 20
Kraj duży - mechanizm działania subsydium eksportowego
cena
Sk
z
a
b
c
d
e
Pś’
Dk
Q3 Q1
Q2
Q4
E0
E
Konsumenci krajowi:
Producenci krajowi:
Wydatki budżetowe:
Efekt terms of trade:
-a, -b
+a, +b, +c
-b, -c, -d
-e
Skutki netto:
-b, -d , -e
ilość
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
s Pś+s
Pś
2009/2010
Slide 21
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wpływ silnego lobby producentów.
Chęć promocji określonej gałęzi produkcji
(np. wysokich technologii).
Eksport nadwyżek towarowych.
Pełniejsze wykorzystanie możliwości
produkcyjnych i wzrost zatrudnienia.
Przeciwdziałanie deficytowi bilansu
handlowego.
2009/2010
Slide 22
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Premie zależne od wielkości zrealizowanego
eksportu.
Zwrot różnicy między wyższą ceną
wewnętrzną a niższą światową.
Wypłaty na sfinansowanie badań rynku,
reklamy, itp.
Bardzo łatwo je wykryć i zneutralizować.
2009/2010
Slide 23
Ułatwienia fiskalne
Finansowanie promocji eksportu.
Informacje dla podmiotów krajowych o możliwościach
eksportowych.
Informacje o krajowych produktach i producentach za granicą.
Ułatwienia kredytowe
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ulgi podatkowe.
Zwrot ceł nałożonych na import surowców do produkcji.
Prawo do działalności w strefach wolnocłowych.
Obniżki oprocentowania.
Wydłużenie okresu karencji.
Udzielanie gwarancji rządowych.
Ubezpieczenie kredytu.
2009/2010
Slide 24
Zakazane
wyłącznie surowców krajowych.
Nie dotyczy subsydiów rolnych.
Dozwolone warunkowo
Krajowe, nie naruszające interesów gospodarczych innych
krajów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Eksportowe
Te krajowe, które są zależne od użycia do produkcji
Dozwolone bez ograniczeń
Dofinansowywanie prac badawczych, regionów
zacofanych, ochrony środowiska.
2009/2010
Slide 25
4
3
3,5 3,3
3,0
2
1
OECD Factbook 2008
2,8 2,6
2,5
2,3 2,1
1,8 1,7 1,7
1,4 1,3 1,3
1,1 0,9 0,9 0,9
0,8
0,7 0,6
0,5
0
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Izrael
Szwecja
Finlandia
Japonia
Korea Pd.
Islandia
USA
Niemcy
OECD
Francja
Wielka Brytania
UE27
Holandia
Czechy
Chiny
Irlandia
Rosja
Węgry
RPA
Brazylia
Turcja
Indie
Polska
Meksyk
5
4,4
3,9
2009/2010
Slide 26
Cła wyrównawcze.
Wyjątek: dobro deficytowe brak
sprzeciwu.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wprowadzenie subsydiów dla własnych
producentów.
Inne narzędzia polityki handlowej, w tym:
2009/2010
Slide 27
Cła wyrównawcze nałożone przez kraje WTO w latach 1995-2007
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 28
W tym: poniżej kosztów produkcji.
Finansowane przez same przedsiębiorstwa na
własny rachunek.
Cel: zdobycie lub utrzymanie rynku importera
przez obniżkę ceny eksportowej i pokonanie
konkurentów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny
wewnętrznej w kraju eksportera
2009/2010
Slide 29
Sporadyczny
Drapieżny (łupieżczy)
Wyeliminowanie z rynku konkurentów, zajęcie
pozycji monopolistycznej i podniesienie cen.
Stały (dyskryminacja cenowa)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zjawisko przejściowe, często przypadkowe.
▪ Stosowany np. przy nagłej nadwyżce towaru.
Stosowany przez monopolistów na rynku
krajowym.
2009/2010
Slide 30
gdy wprowadzenie towaru jednego kraju do
obrotu handlowego drugiego kraju po cenie
eksportowej niższej od wartości normalnej
wyrządza istotną szkodę dla przemysłu w kraju
importującym, bądź gdy w znacznym stopniu
opóźnia powstanie takiego przemysłu (art. VI
GATT).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Można podjąć działania antydumpingowe,
gdy:
2009/2010
Slide 31
Wartość normalna:
Cena podobnego produktu w zwykłym obrocie
Margines dumpingu (maks. wys. cła antydump.):
Cena eksportowa - wartość normalna
Sama sprzedaż dumpingowa nie jest sprzeczna z
zasadami wymiany handlowej; musi wystąpić
szkoda lub jej groźba, aby wszcząć postępowanie.
Musi istnieć związek między dumpingiem a szkodą.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
handlowym w kraju wywozu.
2009/2010
Slide 32
400
350
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wszczęte
Podjęte środki
300
250
200
150
100
50
0
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 33
2
2
2
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Tajlandia
Egipt
Australia
Meksyk
Ukraina
Japonia
RPA
Chiny
Turcja
N. Zelandia
Argentyna
WE
Brazylia
Korea Pd.
USA
Indie
3
4
4
5
5
6
6
8
9
13
15
28
47
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 34
2
2
2
2
2
2
3
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wietnam
Singapur
WE
Kanada
Brazylia
Australia
ZEA
Turcja
Hongkong
Indie
Niemcy
Japonia
Indonezja
Rosja
Tajwan
USA
Malezja
Tajlandia
Korea Pd.
Chiny
9
13
61
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm
2009/2010
Slide 35
Metale i wyroby metalowe; wyroby chemiczne;
artykuły plastikowe i z gumy.
Pracochłonne
Tekstylia.
Sprzęt elektroniczny
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wyroby gotowe o stosunkowo niskim stopniu
przetworzenia
Magnetowidy, telewizory.
2009/2010
Slide 36
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 37
Ponieważ są stosowane selektywnie.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Mają na celu bezpośrednie ograniczenie
obrotów towarowych z zagranicą.
Z natury mają charakter dyskryminacyjny
2009/2010
Slide 38
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ograniczenia (kontyngenty) ilościowe.
Licencje eksportowe i importowe.
Dobrowolne ograniczenia eksportu.
Ograniczenia dewizowe.
Zakupy rządowe.
Wymóg składnika krajowego.
2009/2010
Slide 39
Główne cele:
Stosowanie:
Po raz pierwszy na masową skalę w l. 1929-1933.
Chętnie przez Europę Zachodnią po II wojnie.
Kraje rozwinięte: sektor rolny.
Kraje rozwijające się: produkcja przemysłowa konkurująca
z importem.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Ochrona krajowej produkcji.
Poprawa bilansu płatniczego.
Względy sanitarne, bezpieczeństwa (embargo).
2009/2010
Slide 40
120
jak cena po nałożeniu
odpowiadającego mu
cła.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Cena równowagi po
wprowadzeniu
kontyngentu:
110
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 41
120
Poziom produkcji:
jak wtedy gdy nałożymy
Wzrost nadwyżki
producentów – pole a
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
cło.
110
80
70
Produkcja
60
50
40
30
a
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 42
120
Poziom konsumpcji:
jak wtedy gdy nałożymy
Strata nadwyżki
konsumentów – pole
a+b+c+d
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
cło.
110
80
70
Konsumpcja
60
50
40
30
a
20
b
c
d
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 43
120
Renta kontyngentowa:
dochód powstały w
W przypadku cła –
dochód z wzrostu ceny
trafiał do budżetu
państwa.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
wyniku sztucznego
podniesienia ceny
krajowej.
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 44
120
państwo wybiera
najlepszą cenowo ofertę
– wpływy w całości do
budżetu.
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Podział dochodów z
renty zależy od tego,
jak rząd rozdysponuje
licencje importowe.
Rynek konkurencyjny,
licencje sprzedawane
na aukcji
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 45
120
Licencje rozdawane
Monopol po stronie
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
popytu: importer
przechwytuje całość
dochodów.
Monopol po stronie
podaży: dochód
eksporterów.
Podział renty między
eksporterów i
importerów
110
Renta
kontyngentowa
80
70
60
50
40
30
20
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 46
120
Straty puste
(deadwight loss):
110
100
90
80
przypadku cła.
Pole b – efekt
protekcyjny.
Pole d – efekt
konsumpcyjny.
70
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
tak samo jak w
Straty puste
60
50
40
30
b
20
d
Konty
ngent
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 47
Jeśli stosujemy cło, zmiany krajowego popytu i
podaży zmieniają wielkość importu.
Jeśli stosujemy ograniczenie ilościowe – stała
wielkość importu niezależnie od zmian
rynkowych.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Początkowe efekty ograniczeń i cła są
podobne.
Wielkość handlu nie reaguje na zmiany
rynkowe
2009/2010
Slide 48
Konkurencja niedoskonała
się konkurencję, z którą muszą się mierzyć
producenci krajowi.
Pozwala im to w większym stopniu
wykorzystywać ich przewagę monopolistyczną.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Wprowadzając ograniczenie ilościowe ogranicza
2009/2010
Slide 49
Sprzedaż licencji na aukcji – dochody do budżetu
państwa.
Arbitralny przydział licencji – strata części lub
całości dochodów z renty na rzecz importerów lub
eksporterów.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niejednoznaczność podziału dochodów z
renty kontyngentowej.
2009/2010
Slide 50
System licencji
Zmniejsza ryzyko napięć.
Łatwiej zadbać o interesy kraju wprowadzającego
kontyngenty (dobór eksporterów).
Może być kryminogenny.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zezwolenia na przywóz określonej ilości towarów.
2009/2010
Slide 51
„Kto pierwszy ten lepszy” – według kolejności
zgłoszeń
Proporcjonalnie do liczby podmiotów składających
wnioski.
Proporcjonalnie do wartości obrotów
zrealizowanych przez podmioty składające wnioski.
Sprzedawane na aukcjach.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niektóre kraje wyeliminowane z rynku.
2009/2010
Slide 52
ogólna klauzula ochronna (nadmierny import),
klauzula bilansu płatniczego,
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niezgodne z postanowieniami GATT.
Większość usunięto w l. 60.
Możliwość stosowania w ściśle określonych
sytuacjach (klauzule ochronne):
ogólne wyjątki (dla celów pozaekonomicznych),
klauzula bezpieczeństwa narodowego.
2009/2010
Slide 53
Szwecja, 1975 r.
krajowy musiał zapewnić, że krajowi nie zabraknie butów
w czasie wojny”
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kontyngenty importowe na obuwie – „bo przemysł
2009/2010
Slide 54
Zwiększony import towarów przemysłowych z
Japonii i krajów nowo uprzemysłowionych
▪ Stal, samochody, statki.
Oraz innych krajów rozwijających się i Europy
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane
w l. 70 i 80.
Środkowej i Wschodniej
▪ Tekstylia, odzież, narzędzia i wyroby elektroniczne.
2009/2010
Slide 55
Naciski rodzimych producentów, aby rząd skuteczniej
ich chronił przed tanim, masowym importem.
Cła – niski poziom + możliwość incydencji.
Kontyngenty ilościowe – w zasadzie zabronione.
Rozwiązanie: dobrowolne ograniczenia eksportu.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane w l. 70
i 80.
WTO – zakazała ich stosowania.
2009/2010
Slide 56
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Voluntary export restraints (VER)
Inicjator: kraj importujący.
2009/2010
Slide 57
Dlaczego eksporter zgadza się na VER-y?
Interesy polityczne.
Aby nie pogarszać sytuacji partnera będącego kluczowym
rynkiem zbytu.
Usankcjonowanie swojej obecności na danym rynku.
Uniknięcie bardziej dotkliwych narzędzi polityki
handlowej.
Możliwość uzyskania wyższej ceny.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Długookresowy interes gospodarczy.
2009/2010
Slide 58
120
Kraj – importer
wymuszający VER-y
100
90
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Strata konsumentów:
a+b+c+d
Korzyści producentów:
a
Korzyści eksportera: c
Straty puste: b+d
Straty netto
gospodarki: b+d+c
110
80
70
60
50
40
30
a
20
b
c
d
VER
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100 110 120
2009/2010
Slide 59
1955
Japonia wprowadza ograniczenia w eksporcie (VER) tekstyliów bawełnianych
wysyłanych do USA. Ograniczenia te są kontynuowane w 1956.
19561960
Wielka Brytania narzuca dobrowolne ograniczenia w eksporcie tekstyliów
bawełnianych z Hongkongu, Indii i Pakistanu.
1961
Przemysł tekstylny i odzieżowy USA uzależnia poparcie dla Rundy
Kennedy’ego od przejściowych restrykcji mających zapobiec „destrukcji
rynku”, spowodowanej zalewem importu z tanich krajów. Krótkoterminowe
porozumienie w sprawie tekstyliów bawełnianych, wynegocjowane w lipcu
1961 roku.
1962
Długoterminowe porozumienie w sprawie handlu tekstyliami bawełnianymi
(LTA); nakłada pięcioprocentowy limit wzrostu importu produktów
bawełnianych i poddaje znaczną część handlu Północ- Południe systemowi
handlu sterowanego.
1973
Administracja USA skłania najważniejsze kraje rozwijające się będące
eksporterami tekstyliów do zaakceptowania „Porozumienia
wielowłóknowego” (MFA). Porozumienie to ogranicza roczną stopę wzrostu
importu tekstyliów i odzieży do 6 procent.
Slide 60
1977
Uzgodnienie przedłużenia na okres pięcioletni MFA-II.
1982
Wynegocjowanie MFA- III, przedłużającego porozumienie o dalsze pięć
lat.
1985
Kraje rozwijające się objęte porozumieniem MFA powołują
Międzynarodowe Biuro Tekstyliów i Odzieży (International Textile and
Clothing Bureau), mające doprowadzić do eliminacji porozumienia i
powrotu spraw handlu tekstyliami i odzieżą do GATT.
1986
MFA przedłużone do 1991 r. (MFA-IV).
1991
MFA ponownie przedłużone do 1994 roku (MFA-V).
1995
Porozumienie Rundy Urugwajskiej w sprawie tekstyliów i odzieży (ATC)
ustanawia reguły dla procesu przejściowego, mającego doprowadzić w
2005 r. do pełnego zintegrowania handlu tekstyliami i odzieżą z
systemem GATT.
2005
Wygaśnięcie ATC 1 stycznia 2005 roku. Koniec możliwości stosowania
ograniczeń w handlu tekstyliami i odzieżą.
Slide 61
1977-1981
Wzrostu udziału importowanych samochodów z
18 do 29%
Strata 300 tys. miejsc pracy w sektorze
motoryzacyjnym.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Spadek produkcji samochodów w USA o 1/3
Porozumienie z Japonią
Ograniczenie eksportu samochodów do USA.
2009/2010
Slide 62
1981-1985
USA – obniżka kosztów produkcji, wyższa jakość.
Nie obniżono cen. Z niższych kosztów nie
skorzystali konsumenci producenci
zarejestrowali wzrost zysków.
Japonia skorzystała na wyższych cenach
eksportując droższe samochody i uzyskując
wyższe zyski.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Restrukturyzacja przemysłu samochodowego w
2009/2010
Slide 63
1981-1985
Zyski amerykańskich i japońskich producentów
▪ Cena amerykańskiego samochodu wyższa o 660$,
japońskiego – o 1300$ w 1984 r. (14% drożej niż bez
restrykcji).
▪ Całkowity koszt porozumienia dla konsumentów – ok.16 mld
$ w l. 1981-1984.
▪ Straty netto (po uwzględnieniu korzyści producentów) – ok. 3
mld $.
▪ Zachowano 44 tys. miejsc pracy w sektorze samochodowym
kosztem 100 tys. $ za każde z nich.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
kosztem amerykańskich konsumentów
2009/2010
Slide 64
Kolejne lata
Japonia jednostronnie limitowała swój eksport do ok. 2,3
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
mln sztuk rocznie w l. 1986-91 i 1,7 mln później.
Rozwinęła produkcję w USA (w 1996 r. 23%
amerykańskiego rynku samochodowego (2 mln sztuk), w
2004 r. – 29%).
2009/2010
Slide 65
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kierowanie na rynek amerykański droższych
klas samochodów, specjalne modele na ten
rynek (Lexus).
„It was pretty weird to have to tell a guy who's
last name isToyoda that his family name
wasn't good enough for a luxury-car line”.
2009/2010
Slide 66
Mniej wydajne w limitowaniu importu niż
ograniczenia ilościowe
Sprzedaż wyższych jakościowo i droższych wersji
produktów.
Mniejsi eksporterzy nie objęci ograniczeniami
eksportu.
Renta przypada zagranicznemu producentowi.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Opór ze strony eksporterów.
2009/2010
Slide 67
Wyszczególnienie
Cło
Subsydium
eksportowe
Kontyngent ilościowy
Dobrowolne
ograniczenie
eksportu
Nadwyżka
producenta
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Nadwyżka
konsumenta
Spada
Spada
Spada
Spada
Przychody rządu
Rosną
Spadek
rosną wydatki
Niejednoznaczny
(wzrost jeśli sprzedaż
licencji, bez zmian w
innym przypadku)
Bez zmian (renta dla
zagranicznych
eksporterów)
Ogólny dobrobyt
kraju
Niejednoznaczny
(spada w kraju
małym)
Spada
Spada
Spada
2009/2010
Slide 68
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Udzielanie pierwszeństwa producentom
krajowym, jeśli zakupu produktów dokonuje
rząd.
Zamówienia rządowe w wielu państwach to
5% i więcej dochodu narodowego.
2009/2010
Slide 69
2003
2005
Łotwa
:
:
9,76
Polska
:
:
7,62
Estonia
:
:
7,05
Węgry
:
:
6,77
Słowacja
:
:
6,38
Grecja
3,43
4,89
5,24
Hiszpania
1,03
3,41
4,30
:
:
3,58
2,23
7,32
3,56
:
:
3,52
Finlandia
0,03
2,52
3,29
Szwecja
0,12
3,66
3,27
Słowenia
:
:
3,22
Francja
0,75
3,71
2,99
UE (15)
0,97
3,49
2,77
Litwa
Wielka Brytania
Cypr
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
1993
2009/2010
Slide 70
2003
2005
Włochy
0,85
2,67
2,68
Czechy
:
:
2,67
Irlandia
1,59
2,32
2,59
Luksemburg
1,05
2,08
2,46
Belgia
0,81
2,60
2,32
Dania
1,90
2,35
2,21
Portugalia
1,70
2,32
2,14
Austria
0,03
2,65
1,98
Holandia
0,81
1,71
1,62
Niemcy
0,54
1,81
1,61
:
:
1,06
Malta
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
1993
Źródło: Eurostat
2009/2010
Slide 71
W UE-15 w 2005 r. dla dostawców zagranicznych
dostępne średnio ok. 17% zamówień publicznych,
Grecja 50%, Holandia – 7%.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Małe kraje zamawiają przeciętnie więcej na
rynkach międzynarodowych, niż kraje duże.
Częste praktyki dyskryminujące dostawców
zagranicznych.
Brak przejrzystości procesu zamówień
zwiększa ryzyko korupcji.
2009/2010
Slide 72
Kilkustronne, dobrowolne.
39 sygnatariuszy (w tym UE-27 jako 1), głównie
kraje rozwinięte.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Porozumienie w sprawie zamówień
rządowych (GPA) – Runda Urugwajska
2009/2010
Slide 73
W zasadzie wyłącznie kraje rozwinięte:
Norwegia, Szwajcaria), Japonia, Kanada, USA.
Kraje rozwijające się: Aruba (Holandia), Izrael,
Korea Południowa, Singapur, Hongkong.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
27 państw UE, 4 kraje EFTA (Islandia, Lichtenstein,
2009/2010
Slide 74
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Niedyskryminacja.
Traktowanie narodowe.
Przejrzystość.
Dotyczą nie tylko importu, ale i utworzonych
filii firm zagranicznych.
Otwieranie dostępu do rynku zamówień
publicznych na zasadzie wzajemności.
2009/2010
Slide 75
Jednostki zamawiające:
Przedmiot zamówień:
Centralne podmioty państwowe.
Podmioty średniego szczebla.
Pozostałe podmioty (w tym służby komunalne).
Towary
Określone w aneksie usługi
Określone w aneksie usługi budowlane
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Dotyczy kontraktów przekraczających pewne
ustalone wartości progowe.
2009/2010
Slide 76
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010
Slide 77
1.
Niezgodne z WTO – TRIMS (towary).
Stosowane np. w kinematografii francuskiej i
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zobowiązanie krajowych importerów dóbr
finalnych do pokrywania określonej
wielkości popytu zakupami na rynku
wewnętrznym.
muzyce kanadyjskiej (określone proporcje
między produkcjami zagranicznymi i krajowymi
emitowanymi w kinach, TV, radio).
2009/2010
Slide 78
2.
Szczególnie w przemyśle samochodowym.
Niezgodne z WTO – TRIMS (towary).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Żądanie od producentów, aby pokrywali
określoną część popytu na podzespoły i
części na rynku wewnętrznym (przepisy
domieszkowe).
Ale: dozwolone stosowanie reguł pochodzenia.
▪ Umożliwiają kontrolę dostępu na warunkach
preferencyjnych do obszaru zintegrowanego.
2009/2010
Slide 79
NAFTA: wysokie cła na wyroby finalne i niskie na
podzespoły zachęcają do tworzenia montowni w jednym z
krajów ugrupowania integracyjnego (Meksyk) i eksportu
wyrobów gotowych do innych krajów ugrupowania (USA,
Kanada)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zasady określające, jaka część wartości
produktu sprzedawanego na warunkach
preferencyjnych musi być dodana na
obszarze ugrupowania integracyjnego.
▪ Zapobiegają temu reguły pochodzenia.
2009/2010
Slide 80
Określanie miejsca pochodzenia:
procentowo udział wartości nowo dodanej (np. w
NAFTA w przemyśle samochodowym: 60%).
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Reguła zmiany pozycji taryfowej lub określony
2009/2010
Slide 81
W okresach trudności z deficytem bilansu
handlowego.
Efekt zbliżony do dumpingu – producent obniża
cenę eksportową kosztem konsumentów
krajowych.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Zobowiązanie producentów krajowych do
eksportu określonej części produkcji.
Zakazane przez WTO – TRIMS (towary).
2009/2010