Transcript Muzeum Narodowe w Krakowie - heriverde
Slide 1
Co ukrywa się
za „Czwórką”?
Twórca: Józef Chełmoński (1849-1914)
Czas powstania: 1881 rok
Wymiary: wys. 275 cm, szer. 660 cm
Rodzaj dzieła: Obraz
Techniki: Olej na płótnie
Właściciel: Muzeum Narodowe w Krakowie
Slide 2
Za obrazem Chełmońskiego
„Czwórka” zainstalowano
system pomiarowy
umożliwiający monitorowanie
odkształceń obiektów
Zagrożenia obiektów
przechowywanych
w muzeum
Monitorowanie klimatu
oraz
odpowiedzi obiektów
„Zielone muzeum”
Slide 3
Wrażliwe na działanie klimatu obiekty dziedzictwa takie, jak: obrazy na płótnie
i desce, drewniane rzeźby polichromowane, książki i dokumenty, wyroby
rzemiosła artystycznego z drewna, kości, skóry, tkanin, są zazwyczaj
złożonymi strukturami składającymi się z wielu warstw wykonanych
z higroskopijnych materiałów.
Materiały higroskopijne reagują wymiarowo na zmiany wilgotności względnej
i temperatury w ich otoczeniu, to znaczy kurczą się pod wpływem spadku
wilgotności otoczenia, gdy tracą wodę i rozszerzają się, gdy ją absorbują,
w momencie, gdy wilgotność otoczenia rośnie.
Stratygrafia:
Warstwa malarska
Zaprawa podkładowa - mieszanina kleju
zwierzęcego z wypełniaczem mineralnym
Podłoże drewniane
Slide 4
Na skutek wahań
mikroklimatu może dojść do
uszkodzenia warstw
malarskich na drewnianym
podłożu. Podłoże drewniane
rozszerza się i kurczy pod
wpływem zmian wilgotności
znacznie bardziej od
warstwy dekoracyjnej,
wskutek czego następuje:
Kliknij w obrazek
pękanie farby wywołane wzrostem
wilgotności względnej otoczenia
Kliknij w obrazek
„daszkowanie” warstwy
dekoracyjnej wywołane spadkiem
wilgotności względnej otoczenia
Slide 5
Połączenie materiałów o różnej
odpowiedzi wymiarowej lub
zablokowanie możliwości ich
swobodnego ruchu może prowadzić
do powstania naprężeń w ich
strukturze, a to z kolei do
nieodwracalnych uszkodzeń obiektów
takich, jak: pękanie i deformacje
drewna, spękania czy odspojenia
warstwy malarskiej.
Ruch drewnianego podobrazia zatrzymany
przez sztywną konstrukcję wzmacniającą
Slide 6
Monitorowanie odpowiedzi
wymiarowej i zmiany kształtu
w rzeczywistych warunkach Galerii
Sztuki Polskiej XIX wieku
w Sukiennicach dotyczy czterech
obiektów modelowych, którymi są
swobodnie odpowiadające deski
lipowe imitujące malarstwo tablicowe:
dwie bez warstwy złocenia,
dwie dodatkowo pozłocone.
Ukryty dyskretnie system pomiarowy
odkształceń obiektów pomaga ustalić
wartości wahań temperatury i wilgotności
względnej, które są groźne dla
przechowywanych eksponatów ułatwiając
w ten sposób planowanie
energooszczędnej strategii kontroli klimatu
w budynkach muzealnych.
Slide 7
Działania podnoszące komfort zwiedzających nie służą ochronie zbiorów.
Utrzymywanie komfortowej temperatury
w zimie wywołuje groźne spadki wilgotności
względnej powietrza, natomiast w lecie
utrudnia jego osuszanie.
Co więcej, szybka wentylacja pomieszczeń
wystawienniczych wymusza przeprowadzanie
kosztownego procesu przygotowywania
dużych ilości powietrza o ściśle kontrolowanej
temperaturze i wilgotności.
Fot. Karol Kowalik
Slide 8
W klimatyzowanych galeriach …
… koszty działań podejmowanych w celu zabezpieczającej zbiory
kontroli klimatu są porównywalne z kosztami ogrzewania i klimatyzacji dla
komfortu zwiedzających.
Jedna z czterech
central klimatycznych
znajdujących się
w budynku
Slide 9
Zużycie energii potrzebnej do kontroli klimatu silnie rośnie przy
zawężaniu zakresu dopuszczalnych wahań wilgotności względnej.
Utrzymywanie stałej
wartości wilgotności
względnej pod kątem
bezpieczeństwa zbiorów
w budynku zabytkowym
jest niemożliwe i bardzo
kosztowne.
Slide 10
800
0
600
0
400
0
200
0
0
2,5
ws
2,0
pó
ł
1,5
w y czyn
mi
n
1,0
an ik s
z
yp
0,5
ow ybko
ś
iet
rza ci
+/7,5
+/15
ia
n
a
+/ah za
12
w
,5
e
etr
i
n
o
w
cz . po
z
us zgl
p
do lg. w
wi
zużycie ene
100
00
rgii (MW)
120
00
Symulacje
komputerowe
pozwalają określić
koszty realizacji
możliwych
scenariuszy
kontroli klimatu.
Na ich podstawie
można stworzyć
właściwe dla
danej galerii
wytyczne
konserwatorskie
dotyczące
ochrony zbiorów.
Slide 11
Efektywna i energooszczędna ochrona zbiorów
w Muzeum Narodowym w Krakowie
• Sterowanie szybkością wymiany
powietrza w zależności od ilości
zwiedzających monitorowanej
czujnikami stężenia CO2
• Amplituda dopuszczalnych wahań
wilgotności względnej powietrza 40-60%
• W przypadkach silnych mrozów
obniżenie dopuszczalnej temperatury
do 18oC
W ten sposób MNK łączy dbałość o dziedzictwo kultury
z dbałością o środowisko naturalne.
Slide 12
W oparciu o rozumienie strategii kontroli
warunków środowiskowych, jak
i rozpoznanie funkcjonowania systemów technicznych regulacji klimatu (wentylacji,
ogrzewania, chłodzenia, nawilżania i osuszania) wraz z analizą kosztów jego kontroli
można opracować bardziej racjonalną, efektywną i oszczędną strategię ochrony
bezcennych dzieł sztuki.
Projekt HERIVERDE Efektywność energetyczna instytucji
muzealnych i bibliotecznych
PARTNERZY:
Muzeum Narodowe w Krakowie
Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN
Biblioteka Narodowa w Warszawie
Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów,
Biuro Projektów Lewicki Łatak
Engineering Consulting & Software Development
Projekt finansowany przez NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU w ramach
Programu Badań Stosowanych.
Co ukrywa się
za „Czwórką”?
Twórca: Józef Chełmoński (1849-1914)
Czas powstania: 1881 rok
Wymiary: wys. 275 cm, szer. 660 cm
Rodzaj dzieła: Obraz
Techniki: Olej na płótnie
Właściciel: Muzeum Narodowe w Krakowie
Slide 2
Za obrazem Chełmońskiego
„Czwórka” zainstalowano
system pomiarowy
umożliwiający monitorowanie
odkształceń obiektów
Zagrożenia obiektów
przechowywanych
w muzeum
Monitorowanie klimatu
oraz
odpowiedzi obiektów
„Zielone muzeum”
Slide 3
Wrażliwe na działanie klimatu obiekty dziedzictwa takie, jak: obrazy na płótnie
i desce, drewniane rzeźby polichromowane, książki i dokumenty, wyroby
rzemiosła artystycznego z drewna, kości, skóry, tkanin, są zazwyczaj
złożonymi strukturami składającymi się z wielu warstw wykonanych
z higroskopijnych materiałów.
Materiały higroskopijne reagują wymiarowo na zmiany wilgotności względnej
i temperatury w ich otoczeniu, to znaczy kurczą się pod wpływem spadku
wilgotności otoczenia, gdy tracą wodę i rozszerzają się, gdy ją absorbują,
w momencie, gdy wilgotność otoczenia rośnie.
Stratygrafia:
Warstwa malarska
Zaprawa podkładowa - mieszanina kleju
zwierzęcego z wypełniaczem mineralnym
Podłoże drewniane
Slide 4
Na skutek wahań
mikroklimatu może dojść do
uszkodzenia warstw
malarskich na drewnianym
podłożu. Podłoże drewniane
rozszerza się i kurczy pod
wpływem zmian wilgotności
znacznie bardziej od
warstwy dekoracyjnej,
wskutek czego następuje:
Kliknij w obrazek
pękanie farby wywołane wzrostem
wilgotności względnej otoczenia
Kliknij w obrazek
„daszkowanie” warstwy
dekoracyjnej wywołane spadkiem
wilgotności względnej otoczenia
Slide 5
Połączenie materiałów o różnej
odpowiedzi wymiarowej lub
zablokowanie możliwości ich
swobodnego ruchu może prowadzić
do powstania naprężeń w ich
strukturze, a to z kolei do
nieodwracalnych uszkodzeń obiektów
takich, jak: pękanie i deformacje
drewna, spękania czy odspojenia
warstwy malarskiej.
Ruch drewnianego podobrazia zatrzymany
przez sztywną konstrukcję wzmacniającą
Slide 6
Monitorowanie odpowiedzi
wymiarowej i zmiany kształtu
w rzeczywistych warunkach Galerii
Sztuki Polskiej XIX wieku
w Sukiennicach dotyczy czterech
obiektów modelowych, którymi są
swobodnie odpowiadające deski
lipowe imitujące malarstwo tablicowe:
dwie bez warstwy złocenia,
dwie dodatkowo pozłocone.
Ukryty dyskretnie system pomiarowy
odkształceń obiektów pomaga ustalić
wartości wahań temperatury i wilgotności
względnej, które są groźne dla
przechowywanych eksponatów ułatwiając
w ten sposób planowanie
energooszczędnej strategii kontroli klimatu
w budynkach muzealnych.
Slide 7
Działania podnoszące komfort zwiedzających nie służą ochronie zbiorów.
Utrzymywanie komfortowej temperatury
w zimie wywołuje groźne spadki wilgotności
względnej powietrza, natomiast w lecie
utrudnia jego osuszanie.
Co więcej, szybka wentylacja pomieszczeń
wystawienniczych wymusza przeprowadzanie
kosztownego procesu przygotowywania
dużych ilości powietrza o ściśle kontrolowanej
temperaturze i wilgotności.
Fot. Karol Kowalik
Slide 8
W klimatyzowanych galeriach …
… koszty działań podejmowanych w celu zabezpieczającej zbiory
kontroli klimatu są porównywalne z kosztami ogrzewania i klimatyzacji dla
komfortu zwiedzających.
Jedna z czterech
central klimatycznych
znajdujących się
w budynku
Slide 9
Zużycie energii potrzebnej do kontroli klimatu silnie rośnie przy
zawężaniu zakresu dopuszczalnych wahań wilgotności względnej.
Utrzymywanie stałej
wartości wilgotności
względnej pod kątem
bezpieczeństwa zbiorów
w budynku zabytkowym
jest niemożliwe i bardzo
kosztowne.
Slide 10
800
0
600
0
400
0
200
0
0
2,5
ws
2,0
pó
ł
1,5
w y czyn
mi
n
1,0
an ik s
z
yp
0,5
ow ybko
ś
iet
rza ci
+/7,5
+/15
ia
n
a
+/ah za
12
w
,5
e
etr
i
n
o
w
cz . po
z
us zgl
p
do lg. w
wi
zużycie ene
100
00
rgii (MW)
120
00
Symulacje
komputerowe
pozwalają określić
koszty realizacji
możliwych
scenariuszy
kontroli klimatu.
Na ich podstawie
można stworzyć
właściwe dla
danej galerii
wytyczne
konserwatorskie
dotyczące
ochrony zbiorów.
Slide 11
Efektywna i energooszczędna ochrona zbiorów
w Muzeum Narodowym w Krakowie
• Sterowanie szybkością wymiany
powietrza w zależności od ilości
zwiedzających monitorowanej
czujnikami stężenia CO2
• Amplituda dopuszczalnych wahań
wilgotności względnej powietrza 40-60%
• W przypadkach silnych mrozów
obniżenie dopuszczalnej temperatury
do 18oC
W ten sposób MNK łączy dbałość o dziedzictwo kultury
z dbałością o środowisko naturalne.
Slide 12
W oparciu o rozumienie strategii kontroli
warunków środowiskowych, jak
i rozpoznanie funkcjonowania systemów technicznych regulacji klimatu (wentylacji,
ogrzewania, chłodzenia, nawilżania i osuszania) wraz z analizą kosztów jego kontroli
można opracować bardziej racjonalną, efektywną i oszczędną strategię ochrony
bezcennych dzieł sztuki.
Projekt HERIVERDE Efektywność energetyczna instytucji
muzealnych i bibliotecznych
PARTNERZY:
Muzeum Narodowe w Krakowie
Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN
Biblioteka Narodowa w Warszawie
Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów,
Biuro Projektów Lewicki Łatak
Engineering Consulting & Software Development
Projekt finansowany przez NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU w ramach
Programu Badań Stosowanych.