Transcript Sesja IV.2 Rafał Otręba

Klimat szkolny w badaniach międzynarodowych
szkół grupy wyszehradzkiej
dr Rafał Otręba
Klimat szkolny - problemy
• Jakie są związki klimatu szkoły z osiągnięciami
uczniów?
• Jak rozumieć pojęcie klimatu szkolnego?
• Co świadczy o klimacie w organizacji?
• Jak można zmierzyć klimat szkolny?
• Jakie są związki klimatu szkolnego z wymaganiami
państwa wobec szkół?
klimat szkolny
?
?
dobra, zdrowa szkoła
zdrowie organizacji
?
osiągnięcia
Klimat szkolny ---- zdrowie organizacji
klimat szkolny
+ wpływ na zdrowie ucznia
+ wpływ na zdrowie nauczyciela
+ dobry klimat: czynnik chroniący
zdrowe zachowania
?
Klimat szkolny ---- osiągnięcia
+ wpływ na motywację
+ wpływ na wiarę w siebie
+ wsparcie przez nauczyciela
- strach i brak zainteresowania
- stres
?
dobra, zdrowa szkoła
zdrowie organizacji
?
osiągnięcia
Zdrowie organizacji ---- osiągnięcia
+ wyżywienie: zdolność do koncentracji, zdolność do absorpcji wiedzy
+ ruch: zdolność do koncentracji, obniżenie poziomu agresji
- uzależnienia,
- choroba psychiczna
- zmęczenie, zaburzenia snu
Klimat szkolny - pojęcie
H. Fend - „pod pojęciem klimatu szkolnego (…)
rozumiemy to, co tworzą uczniowie i nauczyciele,
kiedy formują ożywione formy interakcji nauczania i
uczenia się korzystając z utrwalonych prawnych i
instytucjonalnych uregulowań szkoły”.
F. Eder - subiektywnie postrzegana konfiguracja
istotnych elementów związków wychowawczych
zachodzących pomiędzy uczniem a nauczycielem,
między uczniami oraz kolektywnych wyobrażeń
uczniów i nauczycieli wewnątrz środowiska szkolnego.
Klimat - osobowość organizacji
Dyskusje nad klimatem szkolnym sprowadzają się do
trzech nurtów:
- charakterystyka emocjonalna atmosfery
wychowawczej konkretnej szkoły,
- charakterystyka panujących w danym środowisku
wychowawczym norm i wartości,
-opis subiektywnie odbieranych środowisk nauczania.
- klimat szkolny tworzy się nie w wyniku odczuć
pojedynczej jednostki, lecz dotyczy odczuć jednostek,
- w przeciwieństwie do klimatu organizacyjnego
kultura organizacyjna ma swoje zakorzenienie w
wartościach, przekonaniach i założeniach - w ten
sposób staje się nieuświadomionym elementem
każdej organizacji
Jak opisać klimat w mojej szkole i w mojej klasie?
Klimat opisujemy na podstawie:
intuicji, obserwacji, doświadczenia
Jakie są elementy klimatu szkolnego?
•
•
•
•
•
•
•
•
Głównymi elementami środowiska szkoły, które kształtują jej klimat są stosunki między
uczniami i nauczycielami, samymi uczniami oraz właściwości procesu edukacyjnowychowawczego.
Według M. Ruttera elementami klimatu szkolnego są:
włączenie pochwały i nagradzania jako głównych pedagogicznych sankcji w miejsce krytyki i
kary,
odpowiedzialność i współdecydowanie uczniów,
wysoka ocen dobrych osiągnięć uczniów,
komfort materialny i osobowy dla ucznia: każdy uczeń ma w szkole dorosłą osobę, do której
może się zwrócić o pomoc,
nauczyciel jest dobrym wzorem postępowania,
dobrze przygotowane lekcje,
dobra współpraca wśród nauczycieli.
Jak analizować klimat szkolny?
szanują uczniów
1
miejsce, w którym
można czuć się
dobrze
2
3
miejsce, w którym
wiadomo, gdzie
jest moje miejsce
4
przygotowują urozmaicone
zajęcia
5
1
2
3
4
5
5
4
3
2
1
5
wspiera się osobowy i
społeczny rozwój
4
mają między sobą
dobre relacje
3
2
1
identyfikują się ze
szkołą
treści przekazuje się w
sposób zrozumiały
Jak dyrektor może kształtować klimat szkolny?
• kooperacyjny styl zarządzania,
• jasne zadania i decyzja,
• przywiązywanie wagi do wspólnej pracy i informacji zwrotnej,
• wspieranie nauczycieli,
• dobre relacje z rodzicami, władzami,
• umożliwianie dokształcania się przez nauczycieli,
• realne możliwości partycypacji.
Jak nauczyciel może kształtować klimat szkolny
i klimat w klasie?
• styl zarządzania lekcją: wspierający, zajmujący uczniów,
wymagający,
• rytuały szkolne na lekcji,
• troska o współpracę nauczycieli,
• wspólny praca nad wartościami,
• urządzenie klasy szkolnej,
• realne możliwości partycypacji.
Wymagania państwa a klimat szkolny
Efekty działalności dydaktyczny,
wychowawczej i opiekuńczej oraz innej
działalności statutowej szkoły lub placówki
Obszar
Wymaganie
1.2. Uczniowie
nabywają
wiadomości i
umiejętności
1.3. Uczniowie
są aktywni
1.4.
Respektowane
są normy
społeczne
Komentarz/związek z badaniem
klimatu szkoły
Element badania klimatu w klasie
szkolnej.
Dostrzeganie
możliwości
uzyskiwania przez uczniów lepszych
wyników w nauce wiąże się z
gotowością do nauki oraz presją
osiągnięć i presją związaną z lekcją.
Element badania klimatu w klasie
szkolnej. Samodzielność uczniów można
zbadać jako element badania udziału
uczniów w lekcji. Może to być także
składowa badania klimatu szkolnego.
Aspekt badania klimatu w szkole w
kontekście wymiaru surowość-kontrola.
Charakterystyka wymagania na poziomie B
W szkole lub placówce (…) dostrzegane są
możliwości uzyskiwania przez uczniów lepszych
wyników w nauce.
Uczniowie są
samodzielni
w podejmowaniu
różnorodnych aktywności na rzecz
rozwoju i rozwoju szkoły lub placówki.
Uczniowie prezentują właściwe
własnego
zachowania.
Wymagania państwa a klimat szkolny
Procesy zachodzące w
szkole lub placówce
Obszar
Wymaganie
2.3. Procesy
edukacyjne mają
charakter
zorganizowany
2.4. Procesy
edukacyjne są
efektem
współdziałania
nauczycieli
Komentarz/związek z badaniem
klimatu szkoły
Element badania klimatu w klasie
szkolnej. W wyniku badania można
otrzymać
informacje
dotyczące
gotowości do nauki oraz udziału
uczniów w lekcji
Badanie klimatu szkolnego może odbyć
się na poziomie wzajemnych relacji w
grupie nauczycieli.
Charakterystyka wymagania na poziomie B
Informacja o postępach w nauce otrzymana w
wyniku oceniania uczniów
się
pomaga im uczyć
i planować swój indywidualny proces uczenia
się.
Nauczyciele
nawzajem
wspomagają
siebie
w organizowaniu i realizacji procesów
edukacyjnych.
Koncepcja pracy szkoły: jej wizja, misja, siły i słabości danej szkoły i kierunki jej działań,
Współpraca - jako świadome kształtowanie i atrakcyjna forma budowania pozytywnego wizerunku szkoły;
do tego potrzeba otwartej komunikacji i kultury przekazywania informacji zwrotnej,
Uczucie wspólnoty - wspólne przedsięwzięcia, rytuały szkolne, świętowanie, projekty,
Troskliwa i zaangażowana praca dyrektora szkoły - jako wyraz troski o nauczycieli, ich rozwój i
poszukiwanie impulsów do rozwoju.
Badania nad klimatem w szkołach państw grupy
wyszehradzkiej
Psychologia kolorów - „Teoria kolorów” Johanna Wolfganga Goethego,
M. Lüscher - psychologia kolorów zajmuje się opisem dwóch zupełnie odmiennych sytuacji:
- obiektywny sens postrzeganego koloru to odbieranie go jako pewnego sygnału
emocjonalnego. W związku z tym kolor czerwony różni się znaczenie niebieskiego lub
zielonego. Oznacza to również, że każdy kto widzi kolor czerwony otrzymuje dokładnie taki
sam sygnał emocjonalny.
- subiektywne, osobiste podejście do postrzegania koloru wynika z subiektywnego
postrzegania danego koloru, które jest wynikiem pewnych doświadczeń człowieka.
Subiektywne postrzeganie koloru wiąże się także z pewnym stopniem odczuć w stosunku do
danego koloru.
Metoda CA
•
•
•
•
Jiří Šimonek – autor metody badania kolorów CA stosowanej do analizy klimatu szkolnego
przez DAP Services Company Inc.,
łączy się słowo i kolor w jeden system, intelektualnie niemożliwe jest zatrzymanie procesu
połączenia słowa i koloru w jeden system,
ważne jest uchwycenie oryginalnych skojarzeń, które nie noszą śladów cenzury,
nazwa koloru nie jest istotna, ważne jest, aby przez stowarzyszenie kolorów i słowa opisać
można będzie dynamikę wewnętrznych uczuć człowieka i przetworzyć tę rzeczywistość za
pomocą dostępnych technik komputerowych.
ławka szkolna
Metoda CA
•
dane analizuje się w trzech oddzielnych obszarach: nauczanie i uczenie się, dynamika relacji
i potencjał do zachowań ryzykownych, a właściwe relacje między tymi obszarami prowadzą
do osiągnięcia wysokiego poziomu umiejętności i rozwoju kompetencji uczniowskich.
Nauczanie i uczenie się
Dynamika relacji
Potencjał do zachowań
ryzykownych
środowisko szkoły
środowisko szkoły
środowisko szkoły
nauczyciele
nauczyciele
nauczyciele
przedmioty szkolne
przedmioty szkolne
przedmioty szkolne
zarządzanie i ewaluacja procesu
nauczania
zarządzanie i ewaluacja procesu
nauczania
zarządzanie i ewaluacja procesu
nauczania
narzędzie zarządzania szkoła
narzędzie zarządzania szkoła
narzędzie zarządzania szkoła
szansa na karierę
pozaszkolne środowisko
uczniów
szansa na karierę
Nauczanie i uczenie się
Postawa
uczniów wobec
nauczania
Postawa
uczniów wobec
nauczyciela
Postawa
uczniów wobec
metod
nauczania
Ogólna
skuteczność
nauczania
Uczniowie identyfikują się z treściami
przekazywanymi podczas lekcji i są w
stanie wykorzystywać swoje umiejętności.
Nauczyciel jest postrzegany jako osoba
wystarczająco wspierająca niezależność
uczniów w uczeniu się. Uczniowie
postrzegają ogólne podejście pozytywnie.
Ma to niewielki lub żaden wpływ na
skuteczność nauczania i uczenia się.
Metody nauczania tego przedmiotu są
akceptowane przez uczniów i wspomagają
skuteczność nauczania i uczenia się.
Skuteczność nauczania i uczenia się jest
wysoka.
Postawa uczniów wobec przedmiotów
Przedmiot X
Przedmiot Y
Dynamika relacji
Bezproblemowa atmosfera w klasie. Klasa akceptuje reguły i
warunki pracy. Nie blokuje nauczania i uczenia się. Klasa wspiera
nauczanie i uczenie się. Jest aktywna, sama koryguje błędy i jest
zdolna do wykorzystania inicjatywy nauczyciela w ramach
rozwoju umiejętności. Normalną sytuacją w klasie są rozmowy.
Klasa przestrzega zasad i nie jest jej intencją blokowanie
nauczyciela i procesu nauczania poprzez rozmowy. Jeśli
blokowanie ma miejsce to powody są inne niż same rozmowy.
Dynamika relacji jest bardzo trudna dla klasy. Komunikacja ze
strony nauczyciela nie pozostawia miejsca na kompromis,
tolerancję i w ogóle nie uwzględnia możliwości klasy. Metody
nauczania i uczenia się, zachowanie, osiągnięcia, ocena i zasady
społeczne są prezentowane klasie bez możliwości dyskusji na ich
temat. Nauczyciel nie blokuje klasy, jeśli klasa akceptuje warunki
i styl nauczania. Relacje są oparte na stylu autorytarnym, który
ogranicza kreatywność jednostki i nie daje szansy na prawdziwą
relację pomiędzy nauczycielem a klasą.
● Dynamika relacji wspiera kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów.
● Dynamika relacji ogranicza kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów.
● Dynamika relacji tłumi kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów.
Dynamika relacji
Zarządzanie i ocena procesu nauczania
Czynniki
Biorące udział w kształtowaniu umiejętności
Praca grupowa, Powtórka, Świadectwo,
Oceny, Praca indywidualna
Ograniczające kształtowanie się umiejętności
Lekcja, Wykład nauczyciela, Egzamin ustny,
Egzaminy
Kontrproduktywne dla kształtowania się umiejętności
Zadanie domowe
Potencjał zachowań ryzykownych
Klasa X
Przemoc
Regulowanie przyjemności
Hazard
Zachowania gwałtowne
Brak akceptacji społecznej
Przywłaszczenie
Ogólny poziom
Klasa Y
Klasa Z
Potencjał zachowań ryzykownych
Jak wysoki jest potencjał do ryzykownych
zachowań pojawiających się w szkole?
Czy niezdecydowani uczniowie mają wpływ na
pojawienie się zachowań ryzykownych?
Czy wpływ uczniów nieakceptujących
ryzykownych zjawisk jest wystarczająco silny?
Dziękuję za uwagę