4. SINIF

HAZIRLAYAN: NAZAN AKDAĞ

KAZANIMLAR: 1 Payı ve paydası en çok iki basamaklı doğal sayı olan kesirleri, kesrin birimlerinden elde ederek isimlendirir.

2 Payı ve paydası en çok iki basamaklı doğal sayı olan kesirleri, sayı doğrusunda gösterir.

Bütün 2 eş parçaya bölünmüş,1 parçası alınmış .

Şimdi bunu kesir sayısı olarak gösterelim.

Bir bütün 2 eşit parçaya bölünmüş.

1 Bu parçalardan 1 tanesi alınmış.

2

1 2 Bir kesir sayısında;

PAY: Bölünen parçalardan kaç tanesinin alındığını gösterir .

KESİR ÇİZGİSİ: Pay ve paydayı ayıran çizgidir.

PAYDA: Bir bütünün kaç eş parçaya bölündüğünü gösterir. .

Bir bütünün eş parçalara bölünmesi sonucunda bu eş parçaların birini ya da birkaçını anlatan sayılara KESİR SAYISI denir.

BÜTÜN

BÜTÜNÜN 2 PARÇASINI GÖSTEREN KESİR SAYISI 2 5

UYARI:

Bir bütün eş parçalara ayrılmamış ise boyalı bölgeler kesinlikle kesir sayıları ile gösterilemez.

Aşağıdaki örnek şekilleri inceleyelim.

Aşağıdaki şekilleri eş parçalara ayrıldığı için kesir sayısı olarak gösterebiliriz.

3 4 1 2 1 2

BİRİM KESİR: Bir bütünün eş parçalarından sadece birini gösteren kesirlere birim kesir denir. Yani payı 1 olan kesirlerdir.

ÖRNEKLER

(Pay ve paydalarını karşılaştırınız) 1 4 1 9 1 3 1 12 1 10 1 4

1 4 1 4 1 4 4 eş parçaya bölünmüş bu şekilde her bir parça BİRİM KESRİ gösterir. 1 4

KESİRLERİN OKUNUŞU

Kesir sayılarını iki şekilde okuyabiliriz: Yukarıdan aşağıya doğru; Aşağıdan yukarıya doğru.

YUKARDAN AŞAĞIYA DOĞRU OKUMA 2 BÖLÜ 5

2 5

AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU OKUMA 5’ TE 2

3 4 6 4 3 2 5 6 8 5 2 9 7 8 1 9

KESİRLERİN ÇEŞİTLERİ

1 2 3-

BASİT KESİRLER BİLEŞİK KESİRLER TAM SAYILI KESİRLER

1-BASİT KESİRLER

Payı paydasından küçük olan kesirlere basit kesirler denir.

Basit kesirler, bir bütünden küçük bir sayıyı ifade eder.

ÖRNEK

Kesrin ifade ettiği şekli inceleyiniz.

3 4

8 9 4 6

ÖRNEKLER

(Pay ve paydalarını inceleyelim.) 2 5 3 8 7 10 6 7

2-BİLEŞİK KESİRLER

Payı paydasından büyük ya da payı paydasına eşit olan kesirlere bileşik kesirler denir.

Bileşik kesirler; bir bütünden büyük ya da bir bütüne eşit bir sayıyı ifade eder.

ÖRNEKLER

(Pay ve paydalarını inceleyelim.) 7 4 9 9 6 3 15 12 12 10 9 4



Payı Paydasına Eşit Olan Kesirler: Bu kesirler daima bir bütünü gösterirler.

Kesir sayısını ifade ettiği şekli inceleyelim .

5 5

7 7

ÖRNEKLER

(Pay ve paydaları eşittir.) 9 9 6 6 15 15 12 12 5 5



Payı Paydasından Büyük Olan Kesirler: Bu kesirler daima bir bütünden daha büyüğü ifade ederler.

ÖRNEK

(Kesir sayısının ifade ettiği şekli inceleyelim.) 7 4

7 5 8 6

ÖRNEKLER

(Pay paydadan büyüktür.) 12 9 12 9 15 7 9 5

Aşağıdaki şeklin karşılığı olan kesir sayısını yazınız.

Burada 3 bütün şekil var.Her biri 4 eş parçaya ayrılmış ,onun için payda 4’ tür.

Boyanmış eş parçalar pay olarak yazılır.

11 4

Pay, paydadan büyük olduğu için bu sayı, bileşik kesir sayısıdır.

3-TAM SAYILI KESİRLER

Bir bileşik kesrin içindeki bütün, kesrin önüne yazılıyorsa bu tip kesirlere tam sayılı kesir denir.

ÖRNEK

(Kesir sayısının ifade ettiği şekli inceleyiniz.

1 3 4

Panoda yanan ışık sayısını tam sayılı kesir olarak ifade ediniz.

3 panonun tamamı yanmaktadır.Bu

3

kesrin tam kısmına yazılır.

1 3 2

Dördüncü pano

2

eş parçaya bölünmüş,

1

’i yanmaktadır.

2

payda iken,

1

paydır.

3 tam 1 bölü 2 veya 3 tam 2’de 1 diye okunur.

Kesir Sayılarını Sayı Doğrusunda Gösterelim: 0 ile 1 arasındaki büyüklük, 1 bütündür. Bu bütünü eşit parçalara böldüğümüzde her parça ,bir kesir sayısını gösterir. 0 1 Şimdi; 1 bütünü 4 eşit parçaya bölelim.

2

0 Çeyrek 1 4 1 Bir bütün 4 eşit İçinden 1 eşit parçaya bölünmüş. parçası alınmış .

2

1 4 Yarım 2 4 0 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş.

İçinden 2 eşit parçası alınmış.

2

1 4 2 4 3 4 0 1 Bir bütün 4 İçinden 3 eşit parçaya bölünmüş. eşit parçası alınmış.

2

0 1 4 Bütün 2 4 3 4 4 4 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş.

4 eşit parçası da alınmış.

2

4 7 Kesir sayısını,kesir kartları ile eşleştirerek sayı doğrusunda gösterelim.

0

1 7 2 7 3 7 4 7 5 7 6 7 7 7

1 4 7