Transcript Nadzór nad stowarzyszeniami - Wydział Współpracy Społecznej
Slide 1
Nadzór nad stowarzyszeniami
i fundacjami
Obowiązki i narzędzia nadzoru w rozumieniu ustawy
Prawo o stowarzyszeniach
Kołobrzeg 19.04.2012 r.
Slide 2
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Czy administracja publiczna ma prawo kontrolować działalność
organizacji?
Administracja publiczna ma wiele uprawnień do kontrolowania
działalności organizacji pozarządowych.
Są one określone w przepisach regulujących tworzenie i działanie
poszczególnych typów organizacji pozarządowych, wynikających z:
2
Slide 3
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
1.
2.
3.
4.
5.
Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach
(Dz. U. z 2011 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.)
Ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r.
Nr 46, poz. 203 z późn. zm.)
Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536
z późn. zm.)
Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm)
Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z
2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.)
3
Slide 4
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
1.
2.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 8 maja 2001 r.
w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji
(Dz. U. Nr 50, poz. 529)
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r.
w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych
jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzącymi
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2001 r. Nr 137, poz. 1539)
4
Slide 5
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Uprawienia kontrolne wobec organizacji pozarządowych mają m.in.:
• starostowie lub prezydenci miast na prawach powiatu – dotyczy szczególnie
stowarzyszeń,
• ministrowie – dotyczy szczególnie fundacji i organizacji pożytku
publicznego,
• Państwowa Inspekcja Pracy,
• Inspekcja Sanitarna,
• Prokuratura,
• Urząd Skarbowy i Urząd Kontroli Skarbowej,
• Najwyższa Izba Kontroli,
• Regionalna Izba Obrachunkowa.
5
Slide 6
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Co to znaczy, że starosta/prezydent ma nadzór lub może
kontrolować działalność stowarzyszeń?
Kontrola oznacza, że nadzorujący ma prawo ustalić, zbadać
według określonych procedur, czy organizacja działa zgodnie
z prawem.
kontrola = sprawdzenie stanu faktycznego (bez możliwości
ingerencji w działalność)
6
Slide 7
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nadzór jest pojęciem szerszym niż kontrola. Jeśli z przeprowadzonej
kontroli wynika, że np. organizacja łamie prawo to nadzorujący może
ingerować w działalność organizacji. Samo prawo kontroli nie daje
takich uprawnień, nie pozwala ingerować w działalność organizacji.
nadzór = kontrola + ingerencja
7
Slide 8
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór starosta lub prezydent
miasta na prawach powiatu?
•
•
art. 8 ust 5 Prawa o stowarzyszeniach - starosta powiatu lub prezydent
miasta na prawach powiatu nadzoruje działalność stowarzyszeń, które
mają siedzibę na terenie jego powiatu lub miasta. Nie dotyczy to
stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, które podlegają kontroli
właściwego wojewody.
art. 15 a Ustawy o fundacjach - starosta sprawuje również kontrolę nad
fundacjami, które korzystają ze środków publicznych na terenie jego
powiatu.
8
Slide 9
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nadzór wykonywany przez starostę/prezydenta i sąd rejestrowy
obejmuje badanie (kontrolę) działalności stowarzyszenia pod
względem legalności (zgodności z prawem i statutem).
9
Slide 10
Nadzór nad stowarzyszeniami reguluje rozdział 3 ustawy Prawo
o stowarzyszeniach w art. 25 – 32
• art. 25 Prawa o stowarzyszeniach - starosta lub prezydent ma prawo
żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym
terminie odpisów uchwał walnego zebrania oraz żądać od władz
stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień.
• Żądanie udzielenia wyjaśnień może być skierowane do każdego
organu stowarzyszenia, natomiast żądanie nadesłania uchwał
powinno zostać skierowane do zarządu.
• W wypadku nieudzielania wyjaśnień lub nienadesłania odpisów
uchwał walnego zebrania starosta lub prezydent może zwrócić się
do sądu o ukaranie stowarzyszenia grzywną do 5 tys. zł. Sąd może
ukarać grzywną stowarzyszenie, a nie członków władz
stowarzyszenia.
10
Slide 11
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Co oznacza podleganie nadzorowi lub kontroli?
Oznacza to, że powinniśmy dostarczyć organowi nadzoru, któremu
podlegamy, we właściwym terminie, sprawozdanie ze swej
działalności (tak jest w przypadku fundacji) lub udzielić niezbędnych
wyjaśnień (w przypadku stowarzyszenia).
11
Slide 12
Nadzór nad stowarzyszeniami
Kompetencje ustawowe organu nadzoru nad stowarzyszeniami:
I. Prowadzenie ewidencji stowarzyszeń rejestrowych, fundacji,
stowarzyszeń zwykłych, uczniowskich klubów sportowych,
stowarzyszeń kultury fizycznej nieprowadzących działalności
gospodarczej
12
Slide 13
Nadzór nad stowarzyszeniami
II. Organ nadzorujący stowarzyszenia ma prawo:
•
•
•
•
•
żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym terminie
uchwał walnych zebrań oraz odpisów innych dokumentów;
żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień;
występować do sądu z wnioskiem o nałożenie kary grzywny;
udzielać ostrzeżenia za niedopełnienie obowiązków ustawowych
i nieprzestrzeganie postanowień statutu;
żądać w wyznaczonym terminie usunięcia wszelkich nieprawidłowości;
13
Slide 14
Nadzór nad stowarzyszeniami
•
•
•
•
•
•
składać wnioski do sądu o udzielenie władzom stowarzyszenia upomnienia
oraz o uchylenie niezgodnych z prawem uchwał;
składać wnioski do sądu o rozwiązanie stowarzyszenia w przypadku
rażącego i uporczywego naruszania prawa;
składać wnioski do sądu o ustanowienie kuratora dla stowarzyszenia nie
mającego władz statutowych zdolnych do działań prawnych;
nadzorować przestrzeganie przez stowarzyszenie obowiązujących
przepisów i postanowień statutu;
występować do sądu z wnioskiem o zakaz założenia stowarzyszenia
zwykłego;
opiniować statuty, zmiany w statutach i dokumentach rejestrowych dla
sądu rejestrowego
14
Slide 15
Nadzór nad stowarzyszeniami
Uprawnienia kontrolne starosty lub prezydenta rozpoczynają się już
w czasie procedury rejestracyjnej stowarzyszenia: sąd rejestrowy
doręcza staroście lub prezydentowi odpis wniosku o rejestrację
stowarzyszenia wraz z załącznikami (listą założycieli i protokołem
wyboru komitetu założycielskiego, statutem stowarzyszenia).
Organ nadzoru (starosta lub prezydent) ma prawo wyrazić swoje
stanowisko w sprawie tego wniosku w terminie 14 dni oraz złożyć
wniosek o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu rejestrowym
(art. 13 ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach).
15
Slide 16
Nadzór nad stowarzyszeniami
Narzędzia nadzoru:
- art. 28 Prawo o stowarzyszeniach „W razie stwierdzenia, że
działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza
postanowienia statutu w sprawach, o których mowa w art. 10 ust. 1
i 2, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia
stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie
w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom
stowarzyszenia albo wystąpić do sądu o zastosowanie środka
określonego w art. 29.”.
16
Slide 17
Nadzór nad stowarzyszeniami
- art. 29 Prawo o stowarzyszeniach „Sąd, na wniosek organu
nadzorującego lub prokuratora, może:
a) udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia,
b) uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę
stowarzyszenia,
c) rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje
rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i
nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem
lub statutem.”
17
Slide 18
Nadzór nad stowarzyszeniami
Organ nadzorujący bada w szczególności:
• zgodność działania stowarzyszenia z prawem i zapisami statutu
dotyczącymi celów stowarzyszenia i sposobów ich realizacji,
• sposoby nabywania i utraty członkostwa,
• prawa i obowiązki członków i władz stowarzyszenia,
• tryb wyboru władz stowarzyszenia i uzupełniania składu,
• kompetencje organów stowarzyszenia,
18
Slide 19
Nadzór nad stowarzyszeniami
•
•
•
•
sposoby reprezentowania stowarzyszenia,
możliwości zaciągania zobowiązań majątkowych,
warunki ważności uchwał organów stowarzyszenia,
sposoby uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania
składek członkowskich,
• zasady dokonywania zmian statutu,
• sposoby rozwiązywania stowarzyszenia,
• zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych
19
Slide 20
Nadzór starosty/prezydenta nad fundacjami reguluje art. 12 – 15
Ustawy o fundacjach
• Na wniosek starosty lub prezydenta sąd orzeka o zgodności lub
niezgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem
fundacji oraz celem, w jakim fundacja została ustanowiona.
• Starosta lub prezydent może wystąpić do sądu z wnioskiem o
uchylenie uchwały zarządu fundacji, pozostającej w rażącej
sprzeczności z jej celem albo statutem lub przepisami prawa.
Może jednocześnie zwrócić się do sądu o wstrzymanie wykonania
uchwały do czasu rozpoznania sprawy przez sąd.
20
Slide 21
Nadzór nad fundacjami
• art. 14 Ustawy o fundacjach - jeżeli działanie zarządu fundacji
w istotny sposób narusza przepisy prawa lub statutu, albo jest
niezgodne z celem fundacji, starosta lub prezydent może wyznaczyć
odpowiedni termin do usunięcia uchybień lub domagać się zmiany
zarządu w wyznaczonym terminie.
W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu lub
dalszego uporczywego działania zarządu w sposób niezgodny z
prawem, statutem lub celami fundacji – starosta lub prezydent może
wystąpić do sądu z wnioskiem o zawieszenie zarządu fundacji i
wyznaczenie zarządcy przymusowego.
21
Slide 22
Kto sprawuje nadzór nad organizacjami pożytku publicznego?
•
•
•
•
Organizacje pozarządowe (w tym stowarzyszenia i fundacje), które mają
status organizacji pożytku publicznego podlegają tym samym wymogom
kontrolnym, co organizacje, które nie mają tego statusu, a dodatkowo
podlegają nadzorowi sprawowanemu przez Ministra Pracy i Polityki
Społecznej.
Minister sprawdza, czy organizacja prawidłowo korzysta ze szczególnych
uprawnień przyznanych jej wraz z uzyskaniem statusu organizacji pożytku
publicznego.
Minister sprawujący nadzór może zlecić kontrolę organizacji pożytku
publicznego. Szczegółowy tryb kontroli został opisany w Ustawie o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Organizacje pożytku publicznego są zobowiązane składać ministrowi
właściwemu coroczne sprawozdania ze swojej działalności.
22
Slide 23
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór minister?
Minister sprawuje nadzór nad działalnością fundacji. Jego kompetencje
nadzorcze są opisane w art. 12 – 15 Ustawy o fundacjach.
Fundacje są obowiązane corocznie składać właściwemu ministrowi
sprawozdania ze swojej działalności.
Na wniosek właściwego ministra sąd orzeka o zgodności lub niezgodności
działania fundacji z przepisami prawa i statutem fundacji oraz celem, w
jakim fundacja została ustanowiona.
Minister może wystąpić do sądu z wnioskiem o uchylenie uchwały
zarządu fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo
statutem lub przepisami prawa. Minister może jednocześnie zwrócić się do
sądu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozpoznania sprawy
przez sąd.
23
Slide 24
Nadzór nad działalnością fundacji
Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy
prawa lub statutu, albo jest niezgodne z celem fundacji, minister może
wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia uchybień lub domagać się
zmiany zarządu w wyznaczonym terminie.
W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu lub dalszego
uporczywego działania zarządu w sposób niezgodny z prawem, statutem
lub celami fundacji – minister może wystąpić do sądu z wnioskiem o
zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy przymusowego.
Jeżeli fundacja, która prowadzi działania na terenie całego kraju, korzysta
ze środków publicznych na terenie określonego powiatu, opisane wyżej
uprawnienia przysługują także staroście tego powiatu – właściwemu ze
względu na obszar prowadzonej przez fundację działalności.
24
Slide 25
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór Marszałek Województwa?
Realizacja zadań Marszałka w zakresie nadzoru nad lokalnymi
grupami działania i lokalnymi grupami rybackimi wynika z:
• ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów
wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 64,
poz. 427)
• ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego
rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu
Rybackiego (Dz. U. z 2009 r. Nr 72, poz. 619)
25
Slide 26
Co to jest statut - jaką rolę pełni w organizacji?
Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument – „konstytucja”
organizacji – to pisemnie potwierdzona informacja o zasadach
działania stowarzyszenia.
Wraz z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o fundacjach
jest to podstawa działania – wyznacza granice, jest bazą, na której
stowarzyszenie/fundacja opiera swoją aktywność. Wszelkie
działania, prowadzone przez stowarzyszenie/fundację, muszą być
zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu
zaprzeczać. Musi też być napisany w miarę prosto, logicznie, bez
zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania.
26
Slide 27
Art. 21. Prawo o stowarzyszeniach
Zarząd stowarzyszenia ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sąd
rejestrowy o zmianie statutu.
W sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia
stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji
stowarzyszenia.
27
Slide 28
Nadzór nad stowarzyszeniami
Podstawowym kompletem dokumentów z Walnego Zebrania
Członków Stowarzyszenia, zarówno sprawozdawczego, jak
i sprawozdawczo – wyborczego są odpowiednio:
•
•
•
•
protokół z przebiegu zebrania wraz z podjętymi uchwałami,
lista obecności, stanowiąca aktualną liczbę członków,
sprawozdanie merytoryczne z działalności,
protokół komisji skrutacyjnej i komisji uchwał i wniosków
28
Slide 29
Dziękuję za uwagę
29
Slide 30
Magdalena Pieczyńska
Tel. 91 44 16 224
[email protected]
Urząd Marszałkowski
Województwa Zachodniopomorskiego
Wydział Współpracy Społecznej
Wieloosobowe stanowisko ds. organizacji pozarządowych
www.wws.wzp.pl
30
Nadzór nad stowarzyszeniami
i fundacjami
Obowiązki i narzędzia nadzoru w rozumieniu ustawy
Prawo o stowarzyszeniach
Kołobrzeg 19.04.2012 r.
Slide 2
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Czy administracja publiczna ma prawo kontrolować działalność
organizacji?
Administracja publiczna ma wiele uprawnień do kontrolowania
działalności organizacji pozarządowych.
Są one określone w przepisach regulujących tworzenie i działanie
poszczególnych typów organizacji pozarządowych, wynikających z:
2
Slide 3
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
1.
2.
3.
4.
5.
Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach
(Dz. U. z 2011 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.)
Ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r.
Nr 46, poz. 203 z późn. zm.)
Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536
z późn. zm.)
Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm)
Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z
2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.)
3
Slide 4
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
1.
2.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 8 maja 2001 r.
w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji
(Dz. U. Nr 50, poz. 529)
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r.
w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych
jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzącymi
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2001 r. Nr 137, poz. 1539)
4
Slide 5
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Uprawienia kontrolne wobec organizacji pozarządowych mają m.in.:
• starostowie lub prezydenci miast na prawach powiatu – dotyczy szczególnie
stowarzyszeń,
• ministrowie – dotyczy szczególnie fundacji i organizacji pożytku
publicznego,
• Państwowa Inspekcja Pracy,
• Inspekcja Sanitarna,
• Prokuratura,
• Urząd Skarbowy i Urząd Kontroli Skarbowej,
• Najwyższa Izba Kontroli,
• Regionalna Izba Obrachunkowa.
5
Slide 6
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Co to znaczy, że starosta/prezydent ma nadzór lub może
kontrolować działalność stowarzyszeń?
Kontrola oznacza, że nadzorujący ma prawo ustalić, zbadać
według określonych procedur, czy organizacja działa zgodnie
z prawem.
kontrola = sprawdzenie stanu faktycznego (bez możliwości
ingerencji w działalność)
6
Slide 7
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nadzór jest pojęciem szerszym niż kontrola. Jeśli z przeprowadzonej
kontroli wynika, że np. organizacja łamie prawo to nadzorujący może
ingerować w działalność organizacji. Samo prawo kontroli nie daje
takich uprawnień, nie pozwala ingerować w działalność organizacji.
nadzór = kontrola + ingerencja
7
Slide 8
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór starosta lub prezydent
miasta na prawach powiatu?
•
•
art. 8 ust 5 Prawa o stowarzyszeniach - starosta powiatu lub prezydent
miasta na prawach powiatu nadzoruje działalność stowarzyszeń, które
mają siedzibę na terenie jego powiatu lub miasta. Nie dotyczy to
stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, które podlegają kontroli
właściwego wojewody.
art. 15 a Ustawy o fundacjach - starosta sprawuje również kontrolę nad
fundacjami, które korzystają ze środków publicznych na terenie jego
powiatu.
8
Slide 9
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Nadzór wykonywany przez starostę/prezydenta i sąd rejestrowy
obejmuje badanie (kontrolę) działalności stowarzyszenia pod
względem legalności (zgodności z prawem i statutem).
9
Slide 10
Nadzór nad stowarzyszeniami reguluje rozdział 3 ustawy Prawo
o stowarzyszeniach w art. 25 – 32
• art. 25 Prawa o stowarzyszeniach - starosta lub prezydent ma prawo
żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym
terminie odpisów uchwał walnego zebrania oraz żądać od władz
stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień.
• Żądanie udzielenia wyjaśnień może być skierowane do każdego
organu stowarzyszenia, natomiast żądanie nadesłania uchwał
powinno zostać skierowane do zarządu.
• W wypadku nieudzielania wyjaśnień lub nienadesłania odpisów
uchwał walnego zebrania starosta lub prezydent może zwrócić się
do sądu o ukaranie stowarzyszenia grzywną do 5 tys. zł. Sąd może
ukarać grzywną stowarzyszenie, a nie członków władz
stowarzyszenia.
10
Slide 11
Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami
Co oznacza podleganie nadzorowi lub kontroli?
Oznacza to, że powinniśmy dostarczyć organowi nadzoru, któremu
podlegamy, we właściwym terminie, sprawozdanie ze swej
działalności (tak jest w przypadku fundacji) lub udzielić niezbędnych
wyjaśnień (w przypadku stowarzyszenia).
11
Slide 12
Nadzór nad stowarzyszeniami
Kompetencje ustawowe organu nadzoru nad stowarzyszeniami:
I. Prowadzenie ewidencji stowarzyszeń rejestrowych, fundacji,
stowarzyszeń zwykłych, uczniowskich klubów sportowych,
stowarzyszeń kultury fizycznej nieprowadzących działalności
gospodarczej
12
Slide 13
Nadzór nad stowarzyszeniami
II. Organ nadzorujący stowarzyszenia ma prawo:
•
•
•
•
•
żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym terminie
uchwał walnych zebrań oraz odpisów innych dokumentów;
żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień;
występować do sądu z wnioskiem o nałożenie kary grzywny;
udzielać ostrzeżenia za niedopełnienie obowiązków ustawowych
i nieprzestrzeganie postanowień statutu;
żądać w wyznaczonym terminie usunięcia wszelkich nieprawidłowości;
13
Slide 14
Nadzór nad stowarzyszeniami
•
•
•
•
•
•
składać wnioski do sądu o udzielenie władzom stowarzyszenia upomnienia
oraz o uchylenie niezgodnych z prawem uchwał;
składać wnioski do sądu o rozwiązanie stowarzyszenia w przypadku
rażącego i uporczywego naruszania prawa;
składać wnioski do sądu o ustanowienie kuratora dla stowarzyszenia nie
mającego władz statutowych zdolnych do działań prawnych;
nadzorować przestrzeganie przez stowarzyszenie obowiązujących
przepisów i postanowień statutu;
występować do sądu z wnioskiem o zakaz założenia stowarzyszenia
zwykłego;
opiniować statuty, zmiany w statutach i dokumentach rejestrowych dla
sądu rejestrowego
14
Slide 15
Nadzór nad stowarzyszeniami
Uprawnienia kontrolne starosty lub prezydenta rozpoczynają się już
w czasie procedury rejestracyjnej stowarzyszenia: sąd rejestrowy
doręcza staroście lub prezydentowi odpis wniosku o rejestrację
stowarzyszenia wraz z załącznikami (listą założycieli i protokołem
wyboru komitetu założycielskiego, statutem stowarzyszenia).
Organ nadzoru (starosta lub prezydent) ma prawo wyrazić swoje
stanowisko w sprawie tego wniosku w terminie 14 dni oraz złożyć
wniosek o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu rejestrowym
(art. 13 ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach).
15
Slide 16
Nadzór nad stowarzyszeniami
Narzędzia nadzoru:
- art. 28 Prawo o stowarzyszeniach „W razie stwierdzenia, że
działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza
postanowienia statutu w sprawach, o których mowa w art. 10 ust. 1
i 2, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia
stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie
w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom
stowarzyszenia albo wystąpić do sądu o zastosowanie środka
określonego w art. 29.”.
16
Slide 17
Nadzór nad stowarzyszeniami
- art. 29 Prawo o stowarzyszeniach „Sąd, na wniosek organu
nadzorującego lub prokuratora, może:
a) udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia,
b) uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę
stowarzyszenia,
c) rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje
rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i
nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem
lub statutem.”
17
Slide 18
Nadzór nad stowarzyszeniami
Organ nadzorujący bada w szczególności:
• zgodność działania stowarzyszenia z prawem i zapisami statutu
dotyczącymi celów stowarzyszenia i sposobów ich realizacji,
• sposoby nabywania i utraty członkostwa,
• prawa i obowiązki członków i władz stowarzyszenia,
• tryb wyboru władz stowarzyszenia i uzupełniania składu,
• kompetencje organów stowarzyszenia,
18
Slide 19
Nadzór nad stowarzyszeniami
•
•
•
•
sposoby reprezentowania stowarzyszenia,
możliwości zaciągania zobowiązań majątkowych,
warunki ważności uchwał organów stowarzyszenia,
sposoby uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania
składek członkowskich,
• zasady dokonywania zmian statutu,
• sposoby rozwiązywania stowarzyszenia,
• zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych
19
Slide 20
Nadzór starosty/prezydenta nad fundacjami reguluje art. 12 – 15
Ustawy o fundacjach
• Na wniosek starosty lub prezydenta sąd orzeka o zgodności lub
niezgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem
fundacji oraz celem, w jakim fundacja została ustanowiona.
• Starosta lub prezydent może wystąpić do sądu z wnioskiem o
uchylenie uchwały zarządu fundacji, pozostającej w rażącej
sprzeczności z jej celem albo statutem lub przepisami prawa.
Może jednocześnie zwrócić się do sądu o wstrzymanie wykonania
uchwały do czasu rozpoznania sprawy przez sąd.
20
Slide 21
Nadzór nad fundacjami
• art. 14 Ustawy o fundacjach - jeżeli działanie zarządu fundacji
w istotny sposób narusza przepisy prawa lub statutu, albo jest
niezgodne z celem fundacji, starosta lub prezydent może wyznaczyć
odpowiedni termin do usunięcia uchybień lub domagać się zmiany
zarządu w wyznaczonym terminie.
W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu lub
dalszego uporczywego działania zarządu w sposób niezgodny z
prawem, statutem lub celami fundacji – starosta lub prezydent może
wystąpić do sądu z wnioskiem o zawieszenie zarządu fundacji i
wyznaczenie zarządcy przymusowego.
21
Slide 22
Kto sprawuje nadzór nad organizacjami pożytku publicznego?
•
•
•
•
Organizacje pozarządowe (w tym stowarzyszenia i fundacje), które mają
status organizacji pożytku publicznego podlegają tym samym wymogom
kontrolnym, co organizacje, które nie mają tego statusu, a dodatkowo
podlegają nadzorowi sprawowanemu przez Ministra Pracy i Polityki
Społecznej.
Minister sprawdza, czy organizacja prawidłowo korzysta ze szczególnych
uprawnień przyznanych jej wraz z uzyskaniem statusu organizacji pożytku
publicznego.
Minister sprawujący nadzór może zlecić kontrolę organizacji pożytku
publicznego. Szczegółowy tryb kontroli został opisany w Ustawie o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Organizacje pożytku publicznego są zobowiązane składać ministrowi
właściwemu coroczne sprawozdania ze swojej działalności.
22
Slide 23
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór minister?
Minister sprawuje nadzór nad działalnością fundacji. Jego kompetencje
nadzorcze są opisane w art. 12 – 15 Ustawy o fundacjach.
Fundacje są obowiązane corocznie składać właściwemu ministrowi
sprawozdania ze swojej działalności.
Na wniosek właściwego ministra sąd orzeka o zgodności lub niezgodności
działania fundacji z przepisami prawa i statutem fundacji oraz celem, w
jakim fundacja została ustanowiona.
Minister może wystąpić do sądu z wnioskiem o uchylenie uchwały
zarządu fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo
statutem lub przepisami prawa. Minister może jednocześnie zwrócić się do
sądu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozpoznania sprawy
przez sąd.
23
Slide 24
Nadzór nad działalnością fundacji
Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy
prawa lub statutu, albo jest niezgodne z celem fundacji, minister może
wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia uchybień lub domagać się
zmiany zarządu w wyznaczonym terminie.
W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu lub dalszego
uporczywego działania zarządu w sposób niezgodny z prawem, statutem
lub celami fundacji – minister może wystąpić do sądu z wnioskiem o
zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy przymusowego.
Jeżeli fundacja, która prowadzi działania na terenie całego kraju, korzysta
ze środków publicznych na terenie określonego powiatu, opisane wyżej
uprawnienia przysługują także staroście tego powiatu – właściwemu ze
względu na obszar prowadzonej przez fundację działalności.
24
Slide 25
Nad jakimi organizacjami sprawuje nadzór Marszałek Województwa?
Realizacja zadań Marszałka w zakresie nadzoru nad lokalnymi
grupami działania i lokalnymi grupami rybackimi wynika z:
• ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów
wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 64,
poz. 427)
• ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego
rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu
Rybackiego (Dz. U. z 2009 r. Nr 72, poz. 619)
25
Slide 26
Co to jest statut - jaką rolę pełni w organizacji?
Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument – „konstytucja”
organizacji – to pisemnie potwierdzona informacja o zasadach
działania stowarzyszenia.
Wraz z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o fundacjach
jest to podstawa działania – wyznacza granice, jest bazą, na której
stowarzyszenie/fundacja opiera swoją aktywność. Wszelkie
działania, prowadzone przez stowarzyszenie/fundację, muszą być
zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu
zaprzeczać. Musi też być napisany w miarę prosto, logicznie, bez
zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania.
26
Slide 27
Art. 21. Prawo o stowarzyszeniach
Zarząd stowarzyszenia ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sąd
rejestrowy o zmianie statutu.
W sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia
stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji
stowarzyszenia.
27
Slide 28
Nadzór nad stowarzyszeniami
Podstawowym kompletem dokumentów z Walnego Zebrania
Członków Stowarzyszenia, zarówno sprawozdawczego, jak
i sprawozdawczo – wyborczego są odpowiednio:
•
•
•
•
protokół z przebiegu zebrania wraz z podjętymi uchwałami,
lista obecności, stanowiąca aktualną liczbę członków,
sprawozdanie merytoryczne z działalności,
protokół komisji skrutacyjnej i komisji uchwał i wniosków
28
Slide 29
Dziękuję za uwagę
29
Slide 30
Magdalena Pieczyńska
Tel. 91 44 16 224
[email protected]
Urząd Marszałkowski
Województwa Zachodniopomorskiego
Wydział Współpracy Społecznej
Wieloosobowe stanowisko ds. organizacji pozarządowych
www.wws.wzp.pl
30