Dr Magdalena Arczewska Maróz, 25 maja 2012r. 1980 – NSZZ Solidarność 1981 – Stan Wojenny 1984 – ustawa o fundacjach 1989 – wolne wybory, ustawa.

Download Report

Transcript Dr Magdalena Arczewska Maróz, 25 maja 2012r. 1980 – NSZZ Solidarność 1981 – Stan Wojenny 1984 – ustawa o fundacjach 1989 – wolne wybory, ustawa.

Dr Magdalena Arczewska
Maróz, 25 maja 2012r.
1980 – NSZZ Solidarność
1981 – Stan Wojenny
1984 – ustawa o fundacjach
1989 – wolne wybory, ustawa Prawo o stowarzyszeniach
1997 – Konstytucja RP
1998 – decentralizacja administracji publicznej
2003 – ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
2004 – Polska w Unii Europejskiej, ustawa o pomocy społecznej
2010 – nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie
budowanie przestrzeni dla inicjatyw obywatelskich – „efekt zdjętej
pokrywki”
Faza ta polegała na tworzeniu przywilejów dla sformalizowanych form
aktywności obywatelskiej (działalność stowarzyszeń i fundacji). Towarzyszył
temu dynamiczny rozwój społeczeństwa obywatelskiego związany z
odreagowaniem restrykcji z kresu socjalizmu.
stagnacja rozwoju inicjatyw obywatelskich – wyczerpywanie
możliwości samoorganizacji
W fazie tej występowało deklaratywne wspieranie trzeciego sektora przez
państwo, przy faktycznym marginalizowaniu jego znaczenia w zakresie
podejmowanych reform polityki społecznej.
określenie zasady międzysektorowej współpracy przy próbach
kontroli organizacji podejmujących współpracę – polaryzacja
trzeciego sektora, efekt Mateusza
W fazie tej podejmowano próby biurokratyzacji kontroli organizacji
podejmujących współpracę oraz urynkowienia mechanizmów wspierania ze
środków publicznych działalności organizacji pozarządowych. W fazie tej
pogłębiało się rozwarstwienie wewnątrz trzeciego sektora.
porządkowanie relacji międzysektorowych po nowelizacji UDPP w
2010 roku oraz „przymiarki” do kolejnych zmian w przepisach
Zasada pomocniczości została sformułowana przez Piusa XI w
encyklice Quadragessimo Anno w 1931 roku.
Zgodnie z jej oryginalnym brzmieniem: „Co jednostka z własnej
inicjatywy i własnymi siłami może zdziałać, tego nie wolno wydzierać
na rzecz społeczeństwa; podobnie niesprawiedliwością, szkodą
społeczną i zakłócenie ustroju jest zabieranie mniejszym i niższym
społecznościom tych zadań, które mogą spełniać, i przekazywanie ich
społecznościom większym i wyższym. Każda akcja społeczna z uwagi
na swój cel i ze swej natury ma charakter pomocniczy; winna
pomagać członkom organizmu społecznego, a nie niszczyć ich i
wchłaniać.”
Pius XI: Quadragessimo Anno, [w:] Znak 1982, nr 7- 9
A. Zasada suwerenności stron
Organy
administracji
publicznej
respektują
odrębność
i
suwerenność zorganizowanych wspólnot obywateli, uznają ich
prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów,
w tym należących do sfery zadań publicznych, w takim zakresie
współpracują z tymi organizacjami, a także wspierają ich
działalność oraz umożliwiają realizację zadań publicznych na
zasadach i w formie określonej w ustawie.
B. Zasada partnerstwa
Organizacje pozarządowe na zasadach i w formach określonych w
ustawie oraz w trybie określonym w przepisach odrębnych,
uczestniczą w identyfikowaniu i definiowaniu problemów, których
rozwiązywanie stanowi przedmiot realizacji zadań publicznych
przez właściwy organ administracji publicznej.
C. Zasada efektywności
Organy administracji publicznej przy zlecaniu organizacjom
pozarządowym zadań publicznych do realizacji, dokonują wyboru
najefektywniejszego sposobu wykorzystania środków publicznych,
przestrzegając zasad uczciwej konkurencji oraz zachowując
wymogi określone w ustawie o finansach publicznych.
D. Zasada uczciwej konkurencji
Ta zasada nie została wprost zdefiniowana w ustawie o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Z kolei Prawo o
zamówieniach
publicznych
mówi
tylko,
że
zamawiający
przygotowuje i przeprowadza postępowanie o zamówienie. Czyny
nieuczciwej konkurencji mogą występować na gruncie prawa
zamówień publicznych po stronie zamawiającego wtedy, kiedy np.
zamawiający określa przedmiot zamówienia w sposób wskazujący
potencjalnego wykonawcę. Czynem nieuczciwej konkurencji może
być także narzucanie uciążliwych warunków umów.
E. Zasada jawności
Organy administracji publicznej udostępniają współpracującym z
nimi organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach, celach
i środkach przeznaczonych na realizację zadań publicznych, w
których możliwa jest współpraca z tymi organizacjami, oraz o
kosztach realizacji zadań publicznych już prowadzonej w tym
zakresie przez jednostki podległe lub nadzorowane przez organy
administracji publicznej wraz z informacją o sposobie obliczania
tych kosztów, tak aby możliwe było och porównanie z kosztami
realizacji analogicznych zadań przez inne instytucje i osoby.
Czy zasady te są uwzględniane w relacjach pomiędzy
samorządami a organizacjami pozarządowymi?
W Polsce zarejestrowanych jest ponad 71 tys. stowarzyszeń
Stowarzyszenie jest dobrowolnym i trwałym zrzeszeniem o
celach niezarobkowych.
W celu utworzenia stowarzyszenia konieczne jest uchwalenie przez
co najmniej piętnastu założycieli statutu stowarzyszenia i
dokonanie przez nich wyboru komitetu założycielskiego.
Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków.
Stowarzyszenie musi posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.
Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich,
darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności,
dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej.
Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, a dochód
z niej służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony
do podziału między jego członków.
Przepisy przewidują istnienie dwóch rodzajów stowarzyszeń –
stowarzyszeń zwykłych i stowarzyszeń. Ustawa umożliwia również
tworzenie związków stowarzyszeń.
Stowarzyszenia zwykłe nie podlegają rejestracji, a jedynie zgłoszeniu
właściwemu organowi administracji publicznej.
Stowarzyszenia stanowią najważniejszą i najliczniejsza grupę
podmiotów zaliczanych w Polsce do trzeciego sektora. Ich działalność
nakierowana jest najczęściej na problemy i zadania, których państwo
nie może realizować w wystarczający sposób. Uchwalenie ustawy
Prawo o stowarzyszeniach było rezultatem rozmów Okrągłego Stołu,
ponieważ wolności obywatelskie, w tym prawo do zrzeszania się były
traktowane jako gwarant zmiany ustrojowej.
W Polsce zarejestrowanych jest ponad 12 tys. fundacji
Fundacja jest wyposażona w majątek przeznaczony
realizację określonego celu i trwale z tym celem związany.
na
Fundację tworzy się dla realizacji celów społecznie lub
gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak ochrona
zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie,
kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska
oraz opieka nad zabytkami.
Fundacja jest osobą prawną typu zakładowego, w związku z
czym nie może mieć członków, a jej głównym substratem jest
kapitał.
Fundatorami mogą być osoby fizyczne oraz osoby prawne.
Fundator określa cel fundacji oraz przeznacza na realizację tego
celu określone składniki majątkowe.
Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone
w formie aktu notarialnego (czynność inter vivos). Zachowania
tej formy nie wymaga się, jeśli ustanowienie następuje w
testamencie (czynność mortis causa).
Jedynym obligatoryjnym organem fundacji jest zarząd, który
kieruje jej działalnością i reprezentuje na zewnątrz.
Statut może przewidywać tworzenie obok zarządu innych
organów, na przykład rady fundacji, rady programowej czy komisji
rewizyjnej.
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą tylko w
zakresie i na zasadach określonych w statucie.
Uchwalenie ustawy o fundacjach w połowie lat 80-tych XX wieku
stanowiło jeden z symptomów korozji systemu socjalistycznego w
Polsce. Mimo że państwo kontrolowało i ograniczało wówczas
rozwój fundacji, to jednak pozwoliło na ich powstawanie i
niezależność po upływie 32 lat od ich likwidacji w 1952 roku.
Status pożytku publicznego posiada ponad 8.5tys. podmiotów
Organizacja pożytku publicznego to organizacja pozarządowa
prowadząca działalność społecznie użyteczną w sferze zadań
publicznych, która uzyskała status organizacji pożytku publicznego
na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego następuje na
drodze postępowania rejestrowego o wpis informacji o takim
statusie w rejestrze prowadzonym w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Do obowiązków OPP należy sporządzanie i ujawnianie sprawozdań
finansowych
i
merytorycznych
z
działalności
organizacji,
przedkładanie ich ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia
społecznego oraz poddawanie się innym formom kontroli ze strony
administracji publicznej w zakresie prawidłowości korzystania z
uprawnień określonych w ustawie.
W odniesieniu do prowadzonej działalności pożytku publicznego,
organizacji przysługuje zwolnienie od podatku dochodowego od
osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności
cywilnoprawnych, opłaty skarbowej oraz opłaty sądowej.
Organizacja ta może także być odbiorcą 1% podatku
dochodowego od osób fizycznych, przekazywanego przez
podatników.
Środki pochodzące z 1% muszą być przeznaczone na finansowanie
statutowej działalność pożytku publicznego prowadzonej przez
organizację.
Stabilne państwo stojące na straży porządku demokratycznego
gwarantuje obywatelom możliwość tworzenia różnych form
samoorganizacji. Po upadku reżimu socjalistycznego w Polsce
nastąpił intensywny rozwój infrastruktury społeczeństwa
obywatelskiego. Przepisy tworzące fundament dla rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego w Polsce nie ograniczają się
tylko do jednego aktu prawnego.
ustawa
ustawa
ustawa
ustawy
ustawy
ustawa
ustawa
ustawa
o fundacjach
Prawo o stowarzyszeniach
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
podatkowe
dotyczące rozwiązywania problemów społecznych
o zbiórkach publicznych
o spółdzielniach socjalnych
o zatrudnieniu socjalnym
określenie form i zasad współpracy międzysektorowej
opracowywanie programów współpracy
prawne zdefiniowanie takich pojęć jak organizacja pozarządowa,
wolontariat, pożytek publiczny
popularyzacja wolontariatu
powołanie instytucji dialogu obywatelskiego – Rada Działalności Pożytku
Publicznego, Parlamentarny Zespół ds. Współpracy z Organizacjami
Pozarządowymi, lokalne rady pożytku publicznego
działalność organizacji rzeczniczych, strażniczych, eksperckich oraz
organizacji świadczących usługi społeczne
ugruntowanie mechanizmu 1%
udział organizacji pozarządowych w przedsięwzięciach z zakresu
ekonomii społecznej – powoływanie przedsiębiorstw społecznych
dostęp do funduszy – PO FIO, Fundusze Norweskie, PO KL, SzwajcarskoPolski Program Współpracy
udział organizacji w procesie tworzenia prawa i w konsultacjach
społecznych
kształcenie profesjonalnych kadr dla trzeciego sektora












brak inicjatywy do współdziałania,
brak zaufania ze strony administracji publicznej do organizacji
pozarządowych,
fasadowa współpraca – konsultowanie gotowych dokumentów,
współpraca nie jest traktowana jako proces,
centralizacja i biurokratyzację działań,
brak środków na bieżącą działalność oraz trudności w ciągłości
finansowania (przeciętne roczne przychody polskich organizacji to 20
tys. zł., 17% organizacji ma przychody poniżej 1 tys. zł.),
problemy kadrowe(tylko 6% polskich organizacji działa, dysponując
ponad pięcioma pełnymi etatami),
skomplikowane procedury prawne,
dostępność środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,
brak oddolnej chęci zrzeszania się i działania na rzecz wspólnej
sprawy,
brak wiedzy o specyfice działania partnerów,
zbyt niskie zaangażowanie w wolontariat.