Transcript Document
Postępowanie Sądowoadministracyjne
-
-
-
Dostępu do Sądu
Dwuinstancyjności
Legalności
Udzielania pomocy stronom
Zasad równości stron
Jawności
Ekonomii procesowej
Kontradyktoryjności i oficjalności
Zasada ta oznacza prawo uruchamiania
postępowania przed sądem jako organem
niezależnym, bezstronnym i niezawisłym
Zasada dostępu do sądu znajduje
odzwierciedlenie w postępowaniu
sądowoadministracyjnym w tym sensie, że każdy
podmiot ma prawo wystąpić do sądu
administracyjnego przeciw każdej formie
działania administracji publicznej, jeśli działanie
to określa władczo pozycję tego podmiotu
Zasada ta oznacza ona, że każda ze stron
postępowania ma prawo do zaskarżenia
orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji
Zasad ustanawia jedynie prawo do
podmiotowe dla określonych uczestników
postępowania, nie przesądza zaś o kształcie
konkretnego postępowania. O tym czy
postępowanie będzie się toczyło rzeczywiście
w ramach dwóch instancji decydują sami
zainteresowani.
Nakazuje ona organom prowadzącym
postępowanie działać w oparciu o przepisy prawa
oraz stać na straży praworządności, tj.
kontrolować przestrzeganie prawa przez
uczestników postępowania
W postępowaniu sądowoadministracyjnym ma
ona postać kontroli działalności administracji
publicznej sprawowanej przez sądy
administracyjne. Kontrola ta sprawowana jest
wyłącznie pod względem zgodności z prawem,
czyli legalności, ale nie pod względem celowości.
Zasada ta odnosi się jedynie do stron
występujących w sprawie bez adwokata lub radcy
prawnego. Sam fakt posiadania przez stronę
pełnomocnika nie zwalnia sądu z obowiązków
wynikających z tej zasady jeżeli pełnomocnikiem
nie jest adwokat lub radca prawny.
Sąd administracyjny powinien udzielać takim
stronom potrzebnych wskazówek co do
czynności procesowych oraz pouczać je o
skutkach prawnych tych czynności i skutkach
zaniedbania ich dokonania
Obowiązek udzielania takich wskazówek i
pouczeń odnosi się jednak tylko do czynności
procesowych na danym etapie postępowania i
w powstałej sytuacji procesowej
Przykładowo pouczenia dotyczą:
- Terminu i sposobu wniesienia środka
zaskarżenia
-skutków niezgłoszenia zmiany miejsca
zamieszkania.
Każda ze stron procesu ma w nim jednakowe
możliwości wpływania na jego przebieg i
jednakowe środki realizacji i ochrony swych
interesów
W PSA tylko jedna ze stron – administrowany
– może spowodować szczęcie postępowania;
administrującemu nie służą żadne
uprawnienia w tym zakresie, może jedynie
zainspirować prokuratora
W toku postępowania organ administracji i
jednostka są równoprawni – naruszenie
zasady równego traktowania wystarcza do
uchylenia orzeczenia przez NSA, a nawet
może prowadzić do nieważności
postępowania
Najlepszym dowodem równości stron psa jest
posługiwanie się w przepisach określających
uprawnienia i obowiązki uczestników procesu
nazwą „strona” lub „strony”
Zasada jawności dotyczy całego wymiaru
sprawiedliwości.
Zgodnie z p.p.s.a. jeżeli przepis szczególny
nie stanowi inaczej – posiedzenia sądowe są
jawne a sąd orzekający rozpoznaje sprawę na
rozprawie. Również w przypadkach, w
których przepis szczególny przewiduje
rozpoznanie sprawy na posiedzeniu
niejawnym, sąd może skierować ją na
posiedzenie jawne, wyznaczając rozprawę.
- wzgląd na moralność
- bezpieczeństwo państwa lub porządek
publiczny
- ochrona tajemnicy państwowej lub
służbowej
- na wniosek strony: - ochrona jej życia
prywatnego lub inny ważny interes prawny
Zasada jawności obejmuje prawo dostępu
stron do akt postępowania
Zapewniona w Konstytucji w postaci
postępowania bez nieuzasadnionej zwłoki.
W p.p.s.a. Sąd administracyjny powinien
podejmować czynności zmierzające do
szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej
rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu.
Ustawa przewiduje szereg rozwiązań
szczegółowych mających na celu realizację tej
zasady. Służą temu zwłaszcza regulacje
dotyczące ustanawiające:
- postępowanie mediacyjne i uproszczone
- możliwość otworzenia na nowo rozprawy na
zasadzie kontynuacji poprzedniej, a więc bez
konieczności powtórzenia czy ponowienia
czynności procesowych
W czystej wersji – obliguje sąd do działania
wyłącznie na wniosek stron i pozycji biernej –
gromadzenie i rozpoznanie materiału
dowodowego uzależnione jest od aktywności stron
Przed sądem występują strony o spornych
interesach
W p.p.s.a. obowiązuje w wersji ograniczonej –
uruchomienie postępowania wyłącznie na wniosek
uprawnionej strony, rozpoznanie – z zachowaniem
uprawnień stron do inicjowania czynności sądu,
ale przy równoczesnym zobowiązaniu sądu do
rozpatrzenia zgodności z prawem działania
administracji z własnej inicjatywy – obowiązuje
zasada oficjalności
Obecnie katalog działań administracji, które
można zaskarżyć do sądu administracyjnego,
jest bardzo szeroki. Obejmuje on następujące
kategorie aktów i czynności:
- decyzje administracyjne
-postanowienia wydawane w postępowaniu
administracyjnym:
a.) od których w postępowaniu
administracyjnym przysługiwało zażalenie
b.) kończące postępowanie w danej instancji
c.) rozstrzygające sprawę co do istoty
- postanowienia wydane w postępowaniu
egzekucyjnym i zabezpieczającym, od
których przysługiwało zażalenie
np. postanowienie o oddaleniu skargi na
czynności organu egzekucyjnego i
egzekutora.
Inne akty i czynności z zakresu administracji
publicznej dotyczące uprawnień lub
obowiązków wynikających z przepisów
prawa.
Do tej kategorii aktów i czynności zalicza się :
1.) określone czynności materialnotechniczne, np.:
- czynność zameldowania
- akt stanu cywilnego
- akt rejestracji / np. podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą/
- ustalenie opłaty za wydanie zezwolenia
2.) czynności polegające na tym, że organ
administracji publicznej odmawia uznania
czyichś uprawnień lub obowiązków
wynikających bezpośrednio z przepisów
prawnych.
- pisemne interpretacje przepisów prawa
podatkowego wydawane w indywidualnych
sprawach
akty prawa miejscowego organów jednostek
samorządu terytorialnego i terenowych
organów administracji rządowej
Akty prawa miejscowego organów jst to przede
wszystkim:
- uchwały wykonawcze sejmiku
województwa, rady powiatu, rady gminy
- uchwały porządkowe rady powiatu, rady
gminy
- zarządzenia porządkowe zarządu
powiatu, wójta burmistrza prezydenta miasta
-
Do aktów prawa miejscowego terenowych
organów administracji rządowej należą
zwłaszcza:
◦ - Rozporządzenia wykonawcze i porządkowe
wojewody
◦ - zarządzenia wykonawcze i porządkowe
niektórych organów rządowej administracji
niezespolonej, np. dyrektora urzędu morskiego
Inne niż akty prawa miejscowego akty organów jednostek
samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w
sprawach z zakresu administracji publicznej
-
Do tej kategorii aktów należą:
- akty określające wewnętrzny ustrój gminy, powiatu,
sołectw, dzielnic osiedli, organizację urzędów i
instytucji gminnych i powiatowych, a także zasady i
tryb korzystania z gminnych i powiatowych obiektów i
urządzeń użyteczności publicznej (statuty, regulaminy
organizacyjne)
- akty planowania ( np. plany zagospodarowania
przestrzennego, uchwały budżetowe)
- uchwały o charakterze indywidualnym, realizujące
przekazaną gminie lub powiatowi część władztwa
państwowego, podejmowane np. w sprawie
współdziałania z innymi jednostkami samorządu
terytorialnego, herbu gminy lub powiatu, nazw ulic i
placów publicznych, nadania honorowego
obywatelstwa gminy
- akty nadzoru nad działalnością organów
jednostek samorządu terytorialnego
- bezczynność lub przewlekłe prowadzenie
postępowania przez organ administracji
publicznej
- Sądy administracyjne orzekają także w
sprawach, w których przepisy ustaw
szczególnych przewidują sądową kontrolę.
Sądy administracyjne rozstrzygają spory o
właściwość między organami jednostek
samorządu terytorialnego i między
samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o
ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz
spory kompetencyjne między organami tych
jednostek a organami administracji rządowej.
Sądy administracyjne nie są właściwe w
sprawach:
1) wynikających z nadrzędności i podległości
organizacyjnej w stosunkach między
organami administracji publicznej;
2) wynikających z podległości służbowej
między przełożonymi i podwładnymi;
3) odmowy mianowania na stanowiska lub
powołania do pełnienia funkcji w organach
administracji publicznej, chyba że obowiązek
mianowania lub powołania wynika z
przepisów prawa;
4) wiz wydawanych przez konsulów, z
wyjątkiem wiz wydanych cudzoziemcowi
będącemu członkiem rodziny obywatela
państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
państwa członkowskiego Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
lub Konfederacji Szwajcarskiej,
5) zezwoleń na przekraczanie granicy w
ramach małego ruchu granicznego
wydawanych przez konsulów.
Dla każdej sprawy z zakresu postępowania
sądowoadministracyjnego, tworzy się akta.
Akta mogą być tworzone i przetwarzane
także z wykorzystaniem technik
informatycznych.
Akta sprawy udostępnia się stronom
postępowania. Strony mają prawo przeglądać
akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub
wyciągi z tych akt.
Akta wszystkich zakończonych prawomocnie
spraw sądowoadministracyjnych przechowuje
się we właściwym sądzie administracyjnym
przez okres niezbędny ze względu na rodzaj i
charakter sprawy oraz znaczenie materiałów
zawartych w aktach jako źródła informacji.
Po okresie przechowywania w sądzie akta
sprawy podlegają przekazaniu do właściwych
archiwów państwowych albo zniszczeniu.
Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym
prawomocnego wyroku skazującego co do
popełnienia przestępstwa wiążą sąd
administracyjny.