Transcript Źródła prawa powszechnie obowiązującego

Projekt :
„Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na
wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”.
Projekt współfinansowany ze środków Unii
Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego.
Stanowienie prawa i
podstawy techniki
prawodawczej
Ewa Polkowska
[email protected]
Stanowienie prawa i podstawy
techniki prawodawczej


Forma zajęć. Warunki zaliczenia.
Wykłady. Egzamin ustny.
Cel zajęć.
Zaprezentowanie polskiego i europejskiego
systemu prawa, relacji miedzy tymi
systemami, a także instytucji upoważnionych
do tworzenia prawa, procedur, zasad i
techniki tworzenia aktów powszechnie
obowiązujących.
Stanowienie prawa




Fundamentem systemu tworzenia prawa są najważniejsze zasady i
wartości Konstytucji (demokratyczne państwo prawne, zasada
sprawiedliwości społecznej, zasada ochrony praw nabytych, zasada
legalizmu, zasada proporcjonalności)
Tworzenie prawa, bez względu na materię i zakres regulacji, jest
zawsze przedsięwzięciem wymagającym wysiłku intelektualnego.
Poziom prawa, jego jakość, zależy od wiedzy i umiejętności
tworzących prawo oraz od struktur organizacyjnych i procedur w
jakich jest ono tworzone.
Tworzenie prawa obejmuje proces przygotowywania założeń
projektu, opracowywania projektu – wraz z etapem konsultacji,
uchwalania – poprawki dyskusje spory, ogłaszania.
System prawa
Całokształt obowiązujących i odpowiednio
uporządkowanych aktów normatywnych i innych norm
uznawanych przez państwo. Każde źródło prawa ma
swoje miejsce w systemie oraz jest odpowiednio
powiązane z innymi elementami tego systemu.
System prawa:




spójny i stabilny
znajdujący uzasadnienie w zespole powszechnie uznawanych
wartości
funkcjonalny
przejrzyście skonstruowany
Źródło prawa
(jako akt ustanawiający normy prawa
obowiązującego)
Każdy akt prawotwórczy (normatywny),
każda obowiązująca norma prawna w
danym systemie prawa zawierająca reguły
obowiązującego i wymagalnego
zachowania ludzi, a także kompetencje
instytucji publicznych.
Źródła prawa
(skąd się biorą w polskim systemie
prawnym)





prawo stanowione
porozumienie z innymi państwami
normy pochodzące od władz organizacji
międzynarodowych, których Polska jest
członkiem
elementy składowe prawa międzynarodowego
reguły powstałe w drodze umów (układy
zbiorowe pracy)
System źródeł prawa –
jako całość tworzą źródła prawa i ich grupy
-
-
-
Konstytucja dokonuje podziału aktów prawnych
na następujące grupy:
akty prawa międzynarodowego i wewnętrznego
akty prawa miejscowego i obowiązującego na
całym terytorium państwa
akty ustawowe i podustawowe
akty prawa powszechnie obowiązującego i akty
prawa wewnętrznie obowiązującego
System źródeł prawa
Konstytucja – rozdział III i niektóre
postanowienia poza nim (np. art. 87 ust. 2,
art. 234)
- główne typy aktów normatywnych
- ich zakres przedmiotowy
- stosunki wzajemne między nimi
- niektóre zasady trybu ich wydawania
System źródeł prawa
„zamknięty” system źródeł prawa cechuje się
tym, że w Konstytucji wyczerpująco
uregulowano:




formy, w jakich mogą być tworzone normy prawne,
podmioty, wyposażone w kompetencje do wydawania
określonych aktów,
zakres spraw, jakie poszczególne rodzaje aktów mogą
normować,
relacje zachodzące między tymi aktami.
Zasady systemu źródeł prawa
Hierarchiczna struktura
systemu źródeł prawa
Nadrzędność Konstytucji


Zakaz wydawania aktów
prawnych sprzecznych z
Konstytucją.
Nakaz wydawania aktów
prawnych rozwijające
postanowienia Konstytucji



Akty normatywne niższych stopni
nie mogą naruszać aktów
stojących na wyższych stopniach.
Akty wyższego szczebla mogą
uchylać akty tej samej mocy
prawnej oraz akty o niższej mocy
prawnej.
Akty hierarchicznie niższe muszą
być zgodne z aktami
uplasowanymi na wyższych
szczeblach hierarchii.
Konstytucyjny system źródeł prawa
1.
2.
3.
4.
źródła prawa powszechnie
obowiązującego
źródła prawa o charakterze
wewnętrznym
przepisy regulaminowe i statutowe
układy zbiorowe pracy
Źródła prawa powszechnie
obowiązującego






konstytucja
umowa międzynarodowa ratyfikowana za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie
ustawa i rozporządzenie z mocą ustawy
umowa międzynarodowa ratyfikowana bez
potrzeby uzyskiwania ustawowej zgody
rozporządzenie
akty prawa miejscowego
Źródła prawa o charakterze
wewnętrznym





uchwały Rady Ministrów
zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów
zarządzenia Prezydenta
umowy międzynarodowe zatwierdzane przez
Radę Ministrów, nieratyfikowane
akty prawa miejscowego o charakterze
wewnętrznym
Przepisy regulaminowe i statutowe
(grupa nie wymieniona w rozdz. III, podstawą
wyodrębnienia przepisy szczegółowe Konstytucji)





Regulaminy Sejmu i Senatu (art. 112 i 124)
Regulamin Zgromadzenia Narodowego (art. 114
ust. 2)
Statut Kancelarii Prezydenta (art. 143)
Regulamin Pracy Rady Ministrów (art. 146 ust. 4
pkt 12)
statuty jednostek samorządu terytorialnego (art.
169 ust. 4)
Układy zbiorowe pracy
(art. 59 ust. 2)
specyficzna grupa przepisów prawnych:
- ograniczona do regulacji powstałych na tle
świadczenia pracy
- powstająca w drodze rokowań
- zasady powstawania reguluje Kodeks pracy
(dział XI)
- Kp wskazuje dwa rodzaje tych źródeł –
zakładowe i ponadzakładowe
- podlegają wpisowi do specjalnych rejestrów
podsystem aktów powszechnie
obowiązujących cd.

art. 9 - akty prawa międzynarodowego:
-

powszechnie uznawane (ogólne) zasady prawa
międzynarodowego
zwyczajowe tj. nieumowne normy prawa
międzynarodowego
art. 91 ust. 3 - przepisy prawne organizacji
międzynarodowych
- przepisy prawne stanowione przez władze organizacji
międzynarodowych, których Polska jest członkiem
Konstytucja





najwyższy stopień hierarchii
najwyższa moc prawna (art. 8 zasada
konstytucjonalizmu)
akt regulujący fundamentalne zagadnienia
państwowe – ustrój państwa, system organów i
zasady ich funkcjonowania, prawa i obowiązki
obywateli
bezpośrednio stosowana
najtrudniejszy tryb uchwalania i zmiany
Umowa międzynarodowa
ratyfikowana na podstawie
ustawowej zgody


-
ma pierwszeństwo przed ustawą i stosuje się
bezpośrednio
zgodnie z art. 89 Konstytucji musi być
poprzedzona zgodą wyrażona w drodze ustawy
ratyfikacja umów międzynarodowych
dotyczących:
pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w
Konstytucji, c
członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji
międzynarodowej,
znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga
ustawy
Ustawa
najbardziej powszechny, główny akt
normatywny
 akt normatywny typu pierwotnego
 ustanawiający normy o charakterze o
charakterze generalnym i abstrakcyjnym
 zastrzeżone sfery regulacji
 tryb uchwalania – wyłączność parlamentu

Rozporządzenie z mocą ustawy





w hierarchii źródeł prawa ten sam poziom co
ustawa
określone warunki wydania aktu – stan wojenny
i nie możność zebrania się Sejmu na
posiedzeniu
określony podmiot wydający – Prezydent
wskazany wnioskujący – Rada Ministrów
określony zakres przedmiotowy – ścisłe
powiązanie ze stanami nadzwyczajnymi
Umowa międzynarodowa
ratyfikowana bez potrzeby uzyskania
ustawowej zgody




ratyfikuje Prezydent na wniosek Rady Ministrów
zakres – inne zagadnienia, niż te, które
wymienia art. 89 ust.1
takie umowy międzynarodowe nie mają
pierwszeństwa przed ustawami, czyli muszą być
z nimi zgodne
o zamiarze ratyfikacji Prezes Rady Ministrów
powiadamia Sejm
Rozporządzenie






akt w hierarchii poniżej ustaw
ma wobec ustaw charakter wykonawczy
pochodny akt normatywny (ustawa –pierwotny)
podmioty wydające – tylko wskazane w
Konstytucji
podstawa prawna wydania – tylko szczegółowe
upoważnienie zawarte w ustawie
obowiązek zawarcia w ustawie wytycznych
dotyczących treści rozporządzeń
Akty prawa miejscowego
o charakterze powszechnie obowiązującym
podmioty uprawnione – organy samorządu
terytorialnego, terenowe organy
administracji rządowej
 obowiązywanie - obszar działania
organów wydających
 akty o charakterze wtórnym upoważnienie i granice zawarte w ustawie
