Slide 1

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 2

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 3

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 4

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 5

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 6

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 7

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 8

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 9

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 10

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 11

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!


Slide 12

PANEL (1):
META-EWALUACJA ORAZ ZAGADNIENIE
PROGNOZOWANIA JAKO PUNKT WYJŚCIA DO
EWALUACJI EX-ANTE

KONTEKST – INSTRUMENTY INŻYNIERII FINANSOWEJ
Maciej Gajewski

WARSZAWA, 13.11.2012

VIII Konferencja ewaluacyjna
Ewaluacja w systemie polityk publicznych, 12-13 listopad 2012.

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
 Rozwijane w celu ułatwiania przedsiębiorcom (MSP) dostępu do źródeł
finansowania zewnętrznego, początkowo poprzez kapitalizację pośrednika
finansowego, a obecnie poprzez podnoszenie jego zdolności operacyjnej (programy
zwrotne).
 Rozwijane w oparciu o programy wsparcia publicznego, przeznaczone dla
pośredników finansowych oferujących dany instrument.
 Obecnie funkcjonują dość dobrze ukształtowane sieci:




funduszy poręczeniowych,
funduszy pożyczkowych,
funduszy inwestycyjnych typu kapitału zalążkowego.

 W ostatnim czasie główne źródła wsparcia kapitalizacji / zdolności operacyjnej
pośredników wsparcia stanowiły: SPO WKP 2006-2008, RPO 2007-2013,
Inicjatywa JEREMIE, PO IG 2007-2013, działania w ramach PO RPW.
 Zdecydowana dominacja wsparcia ze środków unijnych (ok. 80-90% kapitału /
zdolności operacyjnej ma takie pochodzenie)

Instrumenty inżynierii finansowej (IIF) w Polsce
(skala)
Wartość i struktura portfela kredytowego MSP, PL.

Kapitalizacja IFF w
Polsce (poręczenia,
pożyczki), ok. 4,5
mld zł., tj. 3,1%
portfela
kredytowego MSP

Kluczowe obszary badawcze w kontekście
potrzeb / źródeł meta-ewaluacji









Na czym polegają niedoskonałości rynku finansowania potrzeb przedsiębiorstw w Polsce?
Konieczność określenia braków / niedoskonałości oferty finansowania: (1) kapitał inwestycyjny
vs. kapitał obrotowy, (2) finansowanie w ramach faz rozwojowych – faza startu, faza
ekspansji, faza dojrzałości, (3) finansowanie dziedzinowe (np. innowacyjność, specjalizacja
branżowa)
Kto najsilniej odczuwa niedoskonałości rynku finansowania? Konieczność precyzyjnego
zdefiniowania potrzeb potencjalnego odbiorcy wsparcia – beneficjent określny „ogólnie”, czy
szczegółowa segmentacja ostatecznych adresatów wsparcia? Kto i czego potrzebuje?
Czy występuje, a jeśli tak, to jaki jest zakres i skala luki w dostępie do finansowania
zewnętrznego? Konieczność szacowania zapotrzebowania na ofertę IIF w kontekście trendów
rozwojowych rynku finansowania w Polsce (np. dłużnego) oraz gotowości beneficjentów do
korzystania z zewnętrznych źródeł finasowania.
Jak ukierunkowywać interwencję IIF – na potrzeby dostarczycieli finansowania

(aktywacja źródeł już istniejących), czy bezpośrednio pod potrzeby odbiorców
ostatecznych (tworzenie nowych źródeł finansowania – np. pozabankowych).

Jakie instrumenty inżynierii finansowej i przy jakim ich ukierunkowaniu najlepiej adresują
potrzeby sektora przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania? Co się
sprawdziło, jakie są rzeczywiste efekty funkcjonowania IIF.
Jaka jest wartość dodana IIF? Postać rynku w sytuacji braku dostępności IIF.

Zasoby vs. braki materiałów ewaluacyjnych dla
celów meta-analizy


Niewielka liczba badań skoncentrowanych na
ocenie efektywności IFF (kilka ekspertyz i
badań ewaluacyjnych),



Badania skoncentrowane na ocenie
wykorzystania wsparcia przez IFF (wskaźniki
typu: liczba / wartość udzielonych … koncentracja na ocenie stopnia
zaangażowania).







Przede wszystkim badania dotyczące
instrumentów o charakterze dłużnym
(poręczenia, pożyczki).

Badania dotyczące luki kapitałowej –
podejmowane dotąd w ograniczonej skali
(wyrywkowo) – dyskusyjna i niejednolita
metodologia.
Rzadkość stosowania w badaniach podejścia
kontrfaktycznego (w polskiej praktyce
badania IIF jest to novum).



Ogólnie, ograniczony zasób materiału
informacyjnego.



Ograniczony zasób materiału na temat potrzeb
ostatecznych odbiorców wsparcia w zakresie
dostępu do finansowania i stopnia ich
rzeczywistego zaspokojenia.



Brak ocen dotyczących funkcjonowania
instrumentów typu „equity”.



Trudności w wyznaczeniu zakresu i skali luki w
dostępie do finansowania (zarówno finansowej,
jak i kapitałowej) – bardzo zróżnicowane
podejścia, zróżnicowane wyniki.



Trudności w ocenie efektów funkcjonowania
poszczególnych IIF i ich skuteczności.



Brak ogólnych ocen oddziaływania IIF na
gospodarkę krajową / regionalną.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(1)

 W programach wsparcia nie podjęto dotąd próby zdefiniowania:
 kryterium „sukcesu” wdrożenia / rezultatów funkcjonowania IIF,
 innych kryteriów oceny działania poszczególnych rodzajów IIF.
W tej sytuacji wszelkie pogłębione oceny są bardzo utrudnione i dyskusyjne.
W rezultacie brak jest takich ocen.
 W programach wsparcia brak jest zachęt / nagród (za wyjątkiem Inicjatywy
JEREMIE) dla najsprawniejszych pośredników finansowych – trudno jest mówić o
istnieniu mechanizmów motywujących do rozszerzania skali i podnoszenia
jakości działania.
 Bardzo trudna dostępność baz danych beneficjentów IIF (problem ochrony
danych osobowych, w przypadku Inicjatywy JEREMIE także wynikający z
klauzul ochrony tajemnicy bankowej) – źródła danych o efektach
pojawiających się po stronie beneficjentów IIF są więc: fragmentaryczne i pod
wieloma względami bardzo kosztowne. Jest to bardzo poważny, praktyczny
problem. Brak jednolitego formatu danych.

Podstawowe trudności / dylematy w związku z
meta-analizą w sferze IFF
(2)

 Brak informacji o kosztach i wynikach finansowych
funkcjonowania IFF („rachunek wyników”) – jaki jest rzeczywisty
koszt dostarczenia produktu finansowego beneficjentowi
wsparcia?
 Brak analiz o stratowości poszczególnych IIF, braki w zakresie
analiz ryzyka portfeli klientów IFF, np. start-up’ów.
 Brak badań / konkluzji w sprawie kształtowania się przyszłego
popytu na produkty finansowe ze strony przedsiębiorców dotąd
niekorzystających z finansowania dłużnego.
 Brak standardów operacyjnych dla poszczególnych rodzajów
IFF (np. na wzór europejskiego standardu Code of Good Conduct
/…/).

Obszary analiz / wniosków przydatnych z
punktu widzenia meta-analizy IFF
PRZYDATNE (do wykorzystania)
 Segmentacja adresatów oferty IIF
(źródła i wnioski wskazujące na
segmenty potencjalnych beneficjentów,
szczególnie odczuwających problemy w
dostępie do źródeł finansowania
zewnętrznego: firmy młode, starterzy,
firmy innowacyjne, firmy mikro).
 Wnioski w sprawie mechanizmów
podziału ryzyka (re-poręczenia,
poręczenia portfelowe – odpowiednio
dla instrumentów poręczeniowych /
pożyczkowych).
 Wskazania dotyczące rodzajów i
charakterystyk produktów IIF
(mikropożyczki, pożyczki specjalizowane:
starterzy, innowacyjność, na inwestycje,
na kapitał obrotowy

NIE PRZYDATNE (dyskusyjne)
 Wielkość zapotrzebowania, w
przekroju na poszczególne rodzaje IFF
/ produkty finansowe (nieudane próby
pomiaru luki finansowej).
 Efektywność działania IFF, mierzona
kosztem dostarczenia instrumentu, z
uwzględnieniem stratowości (rachunek
wyników IFF).
 Rezultaty, oddziaływania na sytuację
beneficjentów wsparcia / gospodarki
regionalnej / krajowej.
 Ocena wartości dodanej (zbyt rozległe
braki danych / wniosków).

Sposoby reakcji na trudności w pozyskiwaniu
danych dla celów meta-analizy
 Badania dotyczące skuteczności i efektywności zastosowania poszczególnych
instrumentów (np. trwałość finansowania przedsięwzięć typu start’up)
 Badania dotyczące rachunku wyników IIF (np. funduszy pożyczkowych /
poręczeniowych), w tym badania kosztochłonności pozyskania i wykorzystania
wsparcia przez IIF (szacowanie odpisu na koszty, koszty usług uzupełniających).
 Studia przypadków przedsiębiorców korzystających ze wsparcia IIF
(„ścieżki” od koncentracji na finansowaniu własnym do „powszechnego”
korzystania z finansowania zewnętrznego – w jakim stopniu zmiana wywołana
została przez wykorzystanie IIF? Badania tego typu mogą ujawnić rzeczywiste
potrzeby firm w kontekście ich kolejnych faz rozwojowych).
 Studia przypadków odnoszące się do współpracy IIF z podstawowym
dostarczycielem finansowania – sektorem bankowym – w zakresie: (i)
przydatności mechanizmu poręczeniowego, (ii) aktywacji przez mechanizm
pożyczkowy nowych grup klientów dla sektora bankowego.

Wnioski i wskazania
 Obecnie, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prognozowanie
zapotrzebowania na IFF w Polsce jest wielce utrudnione – obarczone będzie
ponadprzeciętnym ryzykiem błędu. Sytuację tę mogą zmienić dwa realizowane
obecnie badania (MRR, efektywność IFF + luka w finansowaniu – oba badania o
charakterze ogólnopolskim).
 Należy stworzyć system zbierania danych o wynikach działania IIF, w tym o
stratowości (niezbędny do pomiaru efektywności IFF) oraz system udostępniania
baz danych beneficjentów dla celów badawczych.
 Należy odejść od prób precyzyjnego szacowania luki w finansowaniu (z uwagi
na charakter tego zjawiska wyniki w tym zakresie będą zawsze wątpliwe).
 Szerzej wykorzystać podejście analizy „studium przypadku” do badania
efektów / stopnia zaspokojenia potrzeb po stronie korzystających z produktów
inżynierii finansowej.
 Należy zdefiniować pojęcie „sukcesu” IIF oraz dodatkowe wskaźniki pomiaru
efektywności IFF. Ukierunkować analizy / oceny pod kątem tych wskaźników.
 Uzupełnić luki w badaniach (instrumenty typu „equity”).

Maciej Gajewski
[email protected]

Dziękuję za uwagę!