Літаратурныя таленты Дзяржыншчыны Віртуальная выстава бібліятэкі ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска” Раздзелы выставы •Рамантычны гісторык: Мікола Ермаловіч •Светач зямлі беларускай: Карусь Каганец •Летапісец Беларусі: Мікалай Улашчык •Творчасць,
Download ReportTranscript Літаратурныя таленты Дзяржыншчыны Віртуальная выстава бібліятэкі ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска” Раздзелы выставы •Рамантычны гісторык: Мікола Ермаловіч •Светач зямлі беларускай: Карусь Каганец •Летапісец Беларусі: Мікалай Улашчык •Творчасць,
Slide 1
Літаратурныя
таленты
Дзяржыншчыны
Віртуальная выстава
бібліятэкі
ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска”
Slide 2
Раздзелы выставы
•Рамантычны гісторык: Мікола Ермаловіч
•Светач зямлі беларускай: Карусь Каганец
•Летапісец Беларусі: Мікалай Улашчык
•Творчасць, асветленая дабром: Станіслаў Шушкевіч
•Паладзін Радзімы: Алесь Салавей
•Чараўнік слова: Лукаш Калюга
•Юнак з дапытлівым розумам: Ігар Хадановіч
•След у паэзіі: Іван Калеснік
•Талент, аддадзены дзецям: Артур Вольскі
•Галактыка Юрыя Брайдэра
•Глобус Беларусі: Адам Глобус
•Праўдалюбства сілкавала яго талент: Алесь Рыбак
Slide 3
Рамантычны
гісторык
Slide 4
Мікола Ермаловіч
«І ён прыйшоў…» тады, калі яго чакалі,
Калі так праглі зведаць і пачуць,
Ён разгарнуў замрочаныя далі
І вынес нам з стагоддзяў Беларусь.
Slide 5
Мікола Ермаловіч
29.04.1921 – 04.03.2000
Нарадзіўся ў в. Малыя
Навасёлкі
Дзяржынскага р-на.
Гісторык,
літаратуразнавец.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі з 1989 г.
Узнагароджаны
медалём
Францыска
Скарыны.
Лаўрэат Дзяржаўнай
прэміі Беларусі
(1992 г.)
Slide 6
Фотаальбом
З жонкай Лідзіяй, дачкой Аленай і
сынам Славам.
1963 г.
Сям’я Ермаловічаў.
1922 г.
Канец 1950-х гг.
На свяце паэзіі 1986 г.
З маці, сястрой і пляменнікамі. 1965 г.
Фотаздымкі з кнігі (слайд 7)
Браты Ермаловічы на юбілеі
Міколы Ермаловіча. 1996 г.
Slide 7
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М.І. Выбранае / Мікола
Ермаловіч. – Мінск: Кнігазбор,
2010. – 640 с.: іл. – (Беларускі
кнігазбор: Серыя 2. Гісторыкалітаратурныя помнікі).
Мікола Ермаловіч - выдатны
гісторык і пісьменнік, падзвіжнік і
руплівец, адданы сын Бацькаўшчыны.
Усё сваё жыццё ён аддаў
Беларусі і яе гісторыі.
У новую кнігу ўвайшла
найбольш грунтоўная
даследчая праца
"Беларуская дзяржава
Вялікае княства Літоўскае",
а таксама публіцыстычныя
і літаратурна-мастацкія
творы, эпісталярная
спадчына.
Slide 8
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь:
полацкі і новагародскі перыяды / Мікола
Ермаловіч; прадм. М. Ткачова. – 2-е выд. –
Мінск: Маст. літ., 2001. - 366 с. : іл.
Кніга ўяўляе сабой плён шматгадовых
навуковых пошукаў гісторыка і
прысвечана аднаўленню па драбніцах
гісторыі Беларусі полацкага і
новагародскага перыядаў.
Выкарыстоўваючы дадзеныя
летапісаў, тапанімікі,
археалогіі, аўтар прасочвае
лёс нашай зямлі, пачынаючы
са старажытных часоў і
канчаючы ўтварэннем і
ўмацаваннем ВКЛ.
Кніга адзначана Дзяржаўнай
Прэміяй Беларусі і
Літаратурнай прэміяй імя
К. Каліноўскага.
Slide 9
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь:
віленскі перыяд / Мікола Ермаловіч. –
Мінск: Выд. цэнтр «Бацькаўшчына»;
МП «Бесядзь», 1994 - 91 с.
Гістарычны нарыс з’яўляецца
працягам кнігі “Старажытная Беларусь:
полацкі і новагародскі перыяды». У кнізе
аўтар вядзе гаворку пра віленскі
перыяд старабеларускай
дзяржавы – Вялікага
княства Літоўскага.
Slide 10
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава
Вялікае княства Літоўскае / Мікола
Ермаловіч. – Мінск: «Беллітфонд»,
1991. - 448 с.
Гэта кніга яго жыцця. Аўтар
працаваў над ёй да апошніх сваіх дзён,
паспеўшы ўнесці ў яе ўсе неабходныя
праўкі і дапаўненні.
Дзякуючы гэтай кнізе
чытачы маюць
магчымасць у поўным
выглядзе пазнаёміцца
з праўдзівай гісторыяй
беларускай дзяржавы
Вялікага княства
Літоўскага.
Slide 11
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. І. Па слядах аднаго міфа
/ М.І. Ермаловіч. – Мінск: Навука і тэхніка,
1991 - 98 с.
На аснове дэталёвага разгляду
гістарычных і іншых матэрыялаў
асвятляецца пытанне пра ўтварэнне
ў 50-60-х гадах ХІІІ стагоддзя
Вялікага княства Літоўскага.
Для навукоўцаў,
краязнаўцаў, студэнтаў
і ўсіх, хто цікавіцца
гісторыяй Беларусі.
Slide 12
Аўдыёкніга
Ермаловіч, М. Лісты. Выступы. Вершы
[Электронны рэсурс] / Мікола Ермаловіч.
– Электрон. гук. дан. – Мінск: БелТонМедыа,
[2007]. - 1 электрон. дыск (CD-ROM): гук. (час
гучання > 6 гадз.).
Імя Міколы Ермаловіча добра знаёмае
ўсім, хто цікавіцца мінуўшчынай нашай
краіны. Праслухаўшы дыск,
вы адкрыеце для сябе Міколу
Ермаловіча як самабытнага
паэта, яркага публіцыста,
самаахвярнага змагара за
нацыянальнае адраджэнне.
Дыск змяшчае таксама архіўны
запіс М. Ермаловіча, у якім ён
выкладае асноўныя палажэнні
сваёй канцэпцыі гісторыі
Беларусі.
Slide 13
Літаратура пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
•
•
Ермаловіч М. І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 6. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 394; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. –
С. 425-427; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 3. –
Мінск: БелЭн, 1996. – С. 355-356; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. – Мінск:
БЕЛТА, 2004. – С. 621-622; Минская область: энциклопедия:
в 2 т. Т. 2. – С. 59; Республика Беларусь: энциклопедия: в 6
т. Т. 3. – Минск: БелЭн, 2006. - С. 506.
Грыцкевіч, А. Слаўны сын Беларусі / Анатоль Грыцкевіч //
Ермаловіч, М. Выбранае / Мікола Ермаловіч. – Мінск:
Кнігазбор, 2010. – С. 3-10.
Далідовіч, Г. Просты і значны / Г. Далідовіч // Мы –
беларусы. – Мінск: Літаратура і мастацтва, 2003. – С. 86.
Мікола Ермаловіч: рамантычны гісторык // Мяснікоў, А. Сто
асоб беларускай гісторыі / Анатоль Мяснікоў. – Мінск:
Літаратура і мастацтва, 2008. – С. 294-296.
Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі: успаміны, творы,
фотаматэрыялы: зб. дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя
з дня нараджэння М. Ермаловіча. – Мінск, 2007. – 360 с.
Slide 14
Літаратура пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Валахановіч, А. Самабытны даследчык гісторыі
старажытнай Беларусі / А. Валахановіч // Беларускі
гістарычны часопіс. – 2006. - № 4. – С. 35- 40.
Іпатава, В. У імя будучыні: да 80-годдзя Міколы Ермаловіча
/ В. Іпатава // Полымя. – 2001. - № 4. – С. 220-223.
Качкан, В. А ён працаваў на вякі: сцэнар вечарыныушанавання Міколы Ермаловіча / Качкан В. // Бібліятэка
прапануе. – 2006. - № 1. – С. 15-16.
Летапісец Беларусі // Беларуская мінуўшчына. – 1996. - №
4. – С. 74.
Марачкін, А. Вёў за сабою невідушчых... / Аляксей Марачкін
// Полымя. – 2001. - № 4. – С. 234-237.
Марціновіч, Д. Вялікае княства: чужое ці сваё? / Дзяніс
Марціновіч // Літаратура і мастацтва. – 2011. - № 8. – С. 6
Міхайлаў, І. “Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі” / І.
Міхайлаў // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 8 кастр. – С. 2.
Содаль, У. Апантаны гісторыяй / У. Содаль // Наст. газ. –
2006. – 13 мая. – С. 3-5.
Сосна, У. Падзвіжнік / У.Сосна // Наст. газ. – 2000. – 17 крас.
Чарняўскі, М. Народны лекар ад бяспамяцтва / Міхась
Чарняўскі // Полымя. – 2001. - № 4. – С. 224-233.
Slide 15
Інтэрнэт-рэсурсы
пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
М. Ермаловіч у сумесным праекце "Гэта мы"
Беларускага парталу TUT.BY з Беларускім
дзяржаўным архівам кінафотафонадакументаў
Кнігі М. Ермаловіча
М. Ермаловіч і кніга “Яго чакала Беларусь чатыры
стагоддзі”
Slide 16
Міколе Ермаловічу прысвячаецца
Slide 17
Міколе Ермаловічу прысвячаецца
Slide 18
Ушанаванне памяці гісторыка
Фінскі А. Медаль Міколы
Ермаловіча. 2003 г.
Ціхановіч А. Партрэт Міколы
Ермаловіча. 1995 г.
Магіла М. Ермаловіча ў г. Маладзечна
Помнік у г. Маладзечна
Slide 19
Светач
зямлі
беларускай
Slide 20
Карусь Каганец
За родную краіну, звычай і
мову, за гонар груддзю
ўставайце.
К. Каганец
Slide 21
Карусь Каганец
29.01.1868 – 20.05.1918
Сапраўднае імя
Кастравіцкі Казімір
Карлавіч
Нарадзіўся ў
г. Табольску, куды быў
сасланы бацька за ўдзел
у паўстанцкім руху.
Празаік, паэт,
драматург,
мастак.
Жыў у
в. Прымагілле
Койданаўскай
воласці (зараз
в. Юцкі
Дзяржынскага
р-на)
Slide 22
Кнігі Каруся Каганца
•
Каганец, К. Творы / Карусь
Каганец. - Мінск : Маст. літ., 1979. 263 с.
Slide 23
Кнігі Каруся Каганца
Каганец, К. Нашыя птушкі : казкі,
вершы, нарысы / Карусь Каганец;
уклад. і прадм. Ю. Пацюпы. — Мінск:
Маст. літ., 2011. — 70 с: іл. —
(Даўнейшая чытанка).
Кніга адрасавана дзецям.
Тут ёсць казкі, апавяданні і
вершы, ёсць маленькія
прыродазнаўчыя нарысы
пра беларускіх птушак.
Пачытаўшы Каганца,
дзецям самім захочацца
назіраць за птушкамі.
Мова ў Каганца багатая
і незвычайная…
Slide 24
Творы Каруся Каганца ў зборніках
Першацвет адраджэння: вучэб. дапам. па
беларус. літ. для ст. кл. / склад. М. А. Федасенка і
інш. – Мінск: Нар. асвета, 1995. – С. 83-91.
У зборнік увайшлі творы “Засульскія Турэ”,
“Вітаўка”, “Прылукі”, Навасадскае замчышча”.
На Купалле: п’есы: для сяр. і
ст. шк. узросту / уклад. Н. М.
Тарасевіч. – Мінск: Беларус.
навука, 1997. – С. 49-62.
У зборнік уключана п’еса
“Модны шляхцюк”.
Slide 25
Электронны рэсурс
Карусь Каганец: біяграфія, вершы,
проза // Літаратурная спадчына
Беларусі, ХІ – сяр. ХХ ст. : з фондаў
Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
[Электронны рэсурс] . – Мінск: НББ,
[2004]. - 1 электрон. дыск (CD-ROM).
Slide 26
Карусь Каганец – мастак
Вокладка кнігі Я. Коласа
Малюнак “Буслы”, туш
Палічка з зімовымі краявідамі, алей. 1907 г.
Малюнак “На ростанаях”, туш
Партрэт “Тып беларуса” на дубовай
кацёлцы, алей. 1907 г.
Slide 27
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
Каганец Карусь // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 402; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. –
С. 62-65; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 3. – Мінск:
БелЭн, 1996. – С. 521-522; Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 105107; Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1. –
Мінск: БелЭн, 2002. – С. 468; Минская область:
энциклопедия: в 2 т. Т. 2. Мінск: БелЭн, 2007.– С. 134;
Республика Беларусь: энциклопедия: в 6 т. Т. 3. – Минск:
БелЭн, 2006. - С. 826.
Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Т. 3: Канец ХVIII - пач.
ХХ с. – Мінск: Навука і тэхніка, 1989. – С. 373-375.
Рагоз, Я. Кастравіцкі-Каганец-Будзімір: верш // Бацька наш
Нёман. – Мінск: Юнацтва, 2001. – С. 219
Шніп, В. Балада Каруся Каганца / В. Шніп // Проза і паэзія
агню. – Мінск: Маст. літ., 2010. – С. 60.
Slide 28
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
•
•
•
•
Бараноўская, В. “Даўнейшая чытанка”: кніга Каруся Каганца
“Нашыя птушкі” / В. Бараноўская // Узвышша. – 2012. - №
44. – С. 8.
Вашкевіч, Г. “Напішы ты сынку да мяне па-беларуску” / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2008. – 9 лют. – С. 8.
Германовіч, І. Карусь Каганец як мовазнаўца / І. Германовіч
// Роднае слова. – 1998. – № 2. – С. 92-101.
Грыгор’еў, В. Беларускі светач / В. Грыгор’еў // Сцяг
Кастрычніка. – 2003. –12 ліп. – С. 5.
Запартыка, Г. Развітальныя аўтографы: пра што
распавядаюць дакументы з сямейнага архіва Каруся
Каганца / Г. Запартыка // Спадчына. – 1996. - № 5. – С. 232
Зэкаў, А. Пра салавейку і ластаўку: [у серыі “Даўнейшая
чытанка” выйшла кніга К. Каганца “Нашыя птушкі”] / А. Зэкаў
// Літаратура і мастацтва. – 2012. - № 4. – С. 10.
Каспяровіч, М. Там, дзе тварыў Каганец: літ. экскурсія / М.
Каспяровіч // Полымя. – 2007. - № 1. – С. 190-198.; Сцяг
Кастрычніка. – 2003. – 12 ліп.
Кулеш, А. Карусь Каганец / А. Кулеш // Краязнаўчая газета.
– 2004. - № 9. – С. 7.
Slide 29
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
•
•
Пашкевич, А. Карусь Каганец: легенда и судьба / Алесь
Пашкевич // Нёман. – 1998. - № 9. – С. 216-246.
Пашкевіч, А. Каганец зямлі беларускае / А. Пашкевіч //
Роднае слова. – 1993. - № 2. – С. 9.
Пашкевіч, А. “Кроў з крыві беларуса...”: легенда і лёс Каруся
Каганца / А. Пашкевіч // Роднае слова. – 1994. - № 7-8. – С.
10-18.
Савіцкая, А. А. Гісторыя сусветнага тэатра: Карусь Каганец /
А. А. Савіцкая // Нар. асвета. – 1997. - № 11. – С. 76-77.
Смірноў, Ю. “І струёй лынуць вершы...” / Ю. Смірноў // Сцяг
Кастрычніка. – 1993. – 13 сак.
Усава, Н. Карусь Каганец – графік / Н. Усава // Роднае
слова. – 1997. - № 10. – С. 190-197.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
•
•
Карусь Каганец
Святло Каганца
Назаўжды ў вясне
Творы К. Каганца
Slide 30
Ушанаванне памяці К. Каганца
Мемарыяльны знак у Засульскай
СШ
Крывенка А. Партрэт К. Каганца.
ДВП, алей. 1993 г.
Купава М. К. Каганец.
Каляровы лінарыт. 1979 г.
Несцярэўскі М. К. Каганец. Рэльеф
Несцярэўскі М. Медальён “К. Каганец”
Кераміка, вашчэнне. 2005 г.
Магіла К.Каганца ў Навасёлках
Slide 31
Карусю Каганцу прысвячаецца
Каганцу
Змоўк пясняр, затаіў свае песні,
Ён іх болей ужо не пяе,
Але рвуцца яны, і калісь на
прадвесні
Лёд халодны ў душы пад напорам
іх трэсне,
І струёй лынуць вершы з яе.
Гэтак часам уходзіць у землю
крыніца,
Дзесь у нетрах таемна бяжыць,
Але мусіць урэшце на волю
прабіцца,
Шмат яшчэ па зямлі будзе ліццакаціцца
І радзімаму краю служыць.
1910 г.
М. Багдановіч
Slide 32
Карусю Каганцу прысвячаецца
Каганец
Нібы агеньчык каганца,
ліпіць ледзь-ледзь у небе зорка.
Ані крыжа, ані капца,
адно - сухога лісця горка.
Туды даўно сышоў паэт,
як пад страху апошняй хаткі.
І затапталі даўні след
яго няўдзячныя нашчадкі.
Ды як дакор, ды як папрок,
ды як нячутны крык сумлення,
адвечны працінае змрок
самотнай зоркі мігаценне.
А гэта значыць - не канец
і рунь праклюнецца з зярнятак.
Ліпіць далёкі каганец святла высокага пачатак.
Артур Вольскі
Slide 33
Летапісец
Беларусі
Slide 34
Мікалай Улашчык
Кожны народ не без роду i племя
i мае летапiс свой i гiсторыi след
на старонках.
М. Гусоўскi
Slide 35
Мікалай Улашчык
01.02.1906 – 14.11.1986
Нарадзіўся ў
в. Віцькаўшчына
Дзяржынскага р-на.
Гісторык, археограф,
празаік, перакладчык.
Доктар гістарычных навук.
Slide 36
Фотаальбом
Браты і сёстры. Мікалай уверсе справа
Бацькі вучонага
На месцы бацькоўскай сядзібы
Ў Віцкаўшчыне. 1977 г.
Другі арышт. Турэмны
здымак. Ленінград. 1941 г.
Фотаздымкі з кнігі (слайд 37)
З жонкай Наталляй і
сынам Алесем. 1949 г.
3 ліпеня 1986 г.
Масква
Slide 37
Кнігі Мікалая Улашчыка
Улашчык, М. Выбранае / Мікалай
Улашчык; уклад. А. Каўкі, А. Улашчыка;
навук. рэд. Г. Кісялёў, В. Скалабан; прадм.
і камент. А. Каўкі. — Мінск.: Беларускі
кнігазбор, 2001. — 608 с.: іл. — («Беларускі
кнігазбор»; гісторыка-літаратурныя
помнікі).
У аднатомнік увайшло
найбольш важнае з яго
навуковай спадчыны,
а таксама краязнаўчыя
нарысы, мемуары,
лісты – матэрыялы,
якія расказваюць пра
цярністы шлях
выдатнага беларускага гісторыка.
Slide 38
Кнігі Мікалая Улашчыка
Улашчык, М. Была такая вёска:
гісторыка-этнаграфічны нарыс /
Мікола Улашчык. – Мінск, 1989.
У нарысе аўтар паказаў жыццё
беларускай вёскі пачатку ХХ ст. на
матэрыяле адной з іх –
Віцкаўшчыны, дзе
прайшло яго
дзяцінства, а гэта
значыць, што ён
ведаў вёску не толькі
па крыніцах, але і
“ў твар”.
Slide 39
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
Улашчык М.І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 16. –
Мінск : БелЭн, 2003. – С. 221-222; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. –
С. 124-126; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 6. Кн. 1.
– Мінск: БелЭн, 2001. – С. 580; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА,
2004. – С. 610-611; Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т.
2. – Минск: БелЭн, 2007. - С. 692; Республика Беларусь:
энциклопедия: в 7 т. Т. 7. – Минск: БелЭн, 2008. - С. 317.
М.М. Улашчык і праблемы беларускай гістарыяграфіі,
крыніцазнаўства і археаграфіі (да 90-х угодкаў вучонага): матлы навуковай канферэнцыі. Мінск, 14-15 лютага 1996 г. /
Бел.НДІДАС; БДУ. Гіст. фак-т; рэд.-склад. А.М. Гесь, В.У.
Скалабан. – Мінск, 1997. – 362 с.
Каўка, А. Церні і лаўры беларускага гісторыка / Аляксей Каўка
// Улашчык, М. Выбранае. — Мінск.: «Беларускі кнігазбор»,
2001. - С. 5-18. - («Беларускі кнігазбор»).
Ялугин, Э. «Из цеха историков…» / Эрнест Ялугин // Ялугин,
Э. Только камни: повесь, эссе. – Минск: Маст. літ., 1989. – С.
209-271.
Slide 40
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
•
•
•
Валахановіч, А. Навуковая канферэнцыя, прысв.
таленавітаму беларускаму вучонаму Мікалаю Улашчыку / А.
Валахановіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. - № 4. –
С. 77-78.
Валахановіч, А. Славуты даследчык беларускай гісторыі / А.
Валахановіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. - № 2. –
С. 36-41.
Галоўка, С. Няўрымслівы беларус / Сяргей Галоўка // Мінская
праўда. – 2006. – 18 лют. – С. 14.
Гесь, А. Палітычна неспадзяваная асоба / А. Гесь //
Краязнаўчая газета. – 2005. - № 29. – С. 7.
Грыцкевіч, А. Помнік вучонаму і патрыёту / А. Грыцкевіч //
Полымя. – 2001. - № 9. – С. 278-282. – Рэц. на кн.: Улашчык,
М. Выбранае / М. Улашчык. – Мінск: Беларускі кнігазбор,
2001. – 608 с.: іл.
Каўка, А. Беларуссю пакліканы: творчы жыццярыс Мікалая
Улашчыка / А. Каўка // Полымя. – 2000. - № 6. – С. 146-170.
Маскоўскі адрас беларуса: да 100-годдзя з дня нараджэння
М. Улашчыка // Полымя. – 2006. - № 3. – С. 168-185.
Slide 41
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
Рублевская, Л. Вицковщина не ходила в лаптях / Людмила
Рублевская // Сов. Белоруссия. – 2004. – 3 янв. - С. 21.
Станішэўскі, В. Чатыры арышты Міколы Улашчыка / В.
Станішэўскі // Спадчына. – 1999. - № 4. – С. 118-130.
Трусаў, А. Мікалай Улашчык / Алег Трусаў // Беларуская
мінуўшчына. – 1997. - № 6. – С. 32.
Шніп, В. Балада Міколы Улашчыка: верш / Віктар Шніп //
Полымя. – 2012. - № 1. – С. 33-34.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
•
•
•
•
Асноўныя навуковыя працы Мікалая Улашчыка
Академик: Улащик Н.Н.
Асабісты архіў Улашчыка
Ён шанаваў свой беларускі род...
Краевед
Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi
Slide 42
Ушанаванне памяці гісторыка
Шатэрнік А. Помнік гісторыку.
Бронза, ліццё
Крывенка А. Партрэт М. Улашчыка.
ДВП, алей. 1996 г.
Slide 43
Памяці Мікалая Улашчыка
Гісторык
У змрочную тую пару
знікалі з вачэй аднагодкі.
Закасаваў ён прысуд
знішчаных тут без пары.
Пераварочаў гару
пісьмёнаў – пакінулі продкі.
Кнігу пра люд працавіты,
як шчырую песню стварыў.
З папак – запыленых нор –
крылцы развязваў ён птахам,
думкам...
Замкнулі ад свету
здраднікі іх на замок.
Пачуццям наперакор
мусіў пасціцца манахам.
Верны бацькоў запавету,
чытаў кожны бляклы радок.
Верыў – ад цітра да цітра
звяжа ўсе звенні.
Праўду дакажа, а пыл
над векам даўчаснай труны
настаўніка першага вытра.
Сонца ўвядзе ў сутарэнні.
Свет уваскрэсіць з магіл,
з небыцця, з даўніны.
Д. Бічэль-Загнетава
Slide 44
Творчасць,
асветленая
дабром
Slide 45
Станіслаў Шушкевіч
Мільёны розных краявідаў бачыў,
А гэты родны мой мілей за ўсіх.
Душа і сэрца часам моўчкі плачуць,
Калі я воддаль ад мясцін сваіх.
С. Шушкевіч
Slide 46
Станіслаў Пятровіч Шушкевіч
06.02.1908 – 01.02.1991
Нарадзіўся ў
в. Бакінава
Дзяржынскага р-на.
Паэт, празаік.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі.
Заслужаны
работнік
культуры
Беларусі.
Slide 47
Фотаальбом
Сям’я Шушкевічаў. Маці Разалія,
бацька Пётр, дзеці Броня, Стась,
Бронісь, Вацлаў. 1912 г.
Студэнт педінстытута.
1933 г.
Рэпрэсіраваныя пісьменнікі.
С.П. Шушкевіч крайні справа.
Фота з кнігі (слайд 48 )
З жонкай Кацярынай Аляксееўнай.
1959 г.
Калгас “Камінтэрн”
Дзяржынскага р-на. 1969 г.
Slide 48
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Выбранае: вершы /
Станіслаў Шушкевіч. – Мінск: Маст. літ.,
1988. – 414 с.: іл.
У зборнік увайшлі вершы з кніг, якія
выйшлі ў 1930-1984 гг.: “Дарогай
вясны”, “Вершы”, “Услед за марамі”,
“Рэха маладосці”. Вершы
прысвечаны Радзіме,
сынам зямлі беларускай
Я. Купалу, Я. Коласу,
М. Багдановічу. Ёсць
у кнізе і гумарыстычны
раздзел, у якім сабраны
вясёлыя жартаўлівыя
вершы.
Slide 49
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Сонца над маім
асеннім садам: вершы / Станіслаў
Шушкевіч. – Мінск: Маст. літ., 1987. –
167 с.
Пройдзеныя дарогі, цікавыя
сустрэчы, асэнсаванне
перажытага знайшлі
сваё адлюстраванне
ў гэтай кнізе аднаго
са старэйшых
беларускіх паэтаў.
Slide 50
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Вяртанне ў маладосць:
успаміны, нататкі / Станіслаў Шушкевіч. –
Мінск: Беларусь, 1968. – 228 с.: іл.
Кніга складаецца з артыкулаў і
нататкаў, у якіх аўтар расказвае пра
вядомых і малавядомых беларускіх
пісьменнікаў, паэтаў, з якімі некалі ён
сябраваў ці проста сутыкаўся
на няпростых жыццёвых
шляхах. Па сутнасці, гэта
першая кніга успамінаў
пра лёс некаторых з амаль
двухсот рэпрасаваных
у 30-я гады беларускіх
пісьменнікаў. Ёсць у ёй
раздзел, які называецца
“Пра сябе”.
Slide 51
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Птушыны ранак:
вершы, казкі: для дашк. і малод. шк.
узросту / С. Шушкевіч; уклад. А. Вольскі. –
Мінск: Юнацтва, 2001. – 159 с. – (Школьная
бібліятэка).
Станіслаў Шушкевіч – адзін з тых
пісьменнікаў, творчасць якіх
прысвечана пераважна
дзецям.
Кнігу старэйшыны
беларускай дзяцячай
літаратуры склалі
лепшыя вершаваныя
і празаічныя казкі, а
таксама сур’ёзныя і
ўсмешлівыя вершы,
якія даўно палюбіліся
дзецям.
Slide 52
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Апавяданні пра Марата
Казея / С. Шушкевіч. - Мінск: Юнацтва,
1988. – 94 с. - (З арлінага племені).
Аб дзяцінстве Героя Савецка Саюза
Марата Казея, яго марах, гераічных
подзвігах расказвае аўтар у гэтай кнізе.
Slide 53
Творы Станіслава Шушкевіча
ў зборніках
Slide 54
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
Шушкевіч С. П. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 17. –
Мінск : БелЭн, 2003. – С. 491; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. –
С. 398-408; Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка
Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 619-620;
Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т. 2. – Минск: БелЭн,
2007. - С. 692; Республика Беларусь: энциклопедия: в 7 т. Т.
7. – Минск: БелЭн, 2008. - С. 625; Беларуская дзіцячая
літаратура: хрэстаматыя / аўт.-уклад. М. Ф. Шаўлоўская. –
Мінск: Юніпрэс, 2003. – С. 621-622.
На скрыжаваннях веку (Прыцягальная сіла лірыкі Станіслава
Шушкевіча) // Макарэвіч, В. Пяро і бліскавіца: вершы, паэмы,
артыкулы: для стар. шк. узросту / Васіль Макарэвіч. – Мінск:
Універсітэцкае, 2001. – С. 77- 88. – (Школьная бібліятэка).
“Некалькі сэрцам напісаных кніг...” // Марціновіч, А. Дарога ў
запаветнае: нарысы, артыкулы: для сяр. і стар. шк. узросту /
Алесь Марціновіч. – Мінск: Юнацтва, 1992. – С. 122-129.
Творчасць, асветленая дабром // Марціновіч, А. Святло
чароўнага ліхтарыка: выбраныя старонкі гісторыі бел. дзіцяч.
літ.: у 2 кн. Кн. 2 / А. Марціновіч. – Мінск: Нар. асвета, 1998. –
С. 26-34.
Slide 55
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
•
•
•
•
Пра сябе // Шушкевіч, С. Вяртанне ў маладосць:
успаміны, нататкі / С. Шушкевіч. – Мінск: Беларусь, 1968. – С.
215-227.
Валахановіч, А. Слова пра земляка, сябра, чалавека / А.
Валахановіч // Сцяг Кастрычніка. – 2008. – 20 лют. – С. 4.; 23
лют. – С. 8.
Валахановіч, А. “Нас вятры шалёныя пранізвалі, бывала...” /
А. Валахановіч // Сцяг Кастрычніка. – 1993. – № 5.
Далідовіч, Г. Светлыя ўспаміны, або Пра тое, што нагадаў
фотаздымак: эсэ / Г. Далідовіч // Літаратура і мастацтва. –
2004. - № 29.
Жыбуль, В. Станіслаў Шушкевіч і руская дзіцячая паэзія /
Вера Жыбуль // Роднае слова. – 2008. - № 2. – С. 17-20.
Зайцава, Г. “На зайздрасць створаны для дужых...” / Г.
Зайцава // Настаўніцкая газета. – 2003. – 13 сак.
Каралёва, Л. Да свята пісьменніка / Л. Каралёва // Да
юбілейных вечарын / рэд.-укл. Л. І. Жук. – Мінск: Красікапрынт, 2003. – С. 72-76. – (Беларусь святочная).
Маракоў, Л. Шасцёра на фотаздымку (з энцыклапедыі
рэпрасаваных пісьменнікаў) / Леанід Маракоў // Роднае слова.
– 1999. - № 5-6. – С. 21-36.
Slide 56
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
•
•
Марціновіч, А. “Лягчэй мне стала на душы...” / А. Марціновіч //
Полымя. – 1998. - № 2. – С. 279-288.
Мішчанчук, М. “Крану вяслом срабрыстыя праменні...”: пра
Станіслава Шушкевіча – пісьменніка і чалавека / М.
Мішчанчук // Роднае слова. - 1998. - № 1. - С.40-55.
Савінаў, Б. “Але непакоімся, і рвёмся і не тужым...” / Б.
Савінаў // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 19 сак.
Яфімава, М. “Жыць так хочацца і жыць так варта!” / М.
Яфімава // Бібліятэка прапануе. – 2003. - № 4. – С. 14-18.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi
Уся беларуская паэзія на вашых далонях: С. Шушкевіч
Slide 57
Паладзін
Радзімы
Slide 58
Алесь Салавей
Не было й няма нічога
шчаслівейшага радзімы,
раскашнейшага радзімы,
прыгажэйшага радзімы –
не было й няма нідзе.
А. Салавей
Slide 59
Алесь Салавей
01.05.1922 – 22.01.1978
Сапраўднае імя Радзюк
Альфрэд Васілевіч
Нарадзіўся ў
в. Крысава
Дзяржынскага р-на.
Памёр у Мельбурне
(Аўстралія)
Пісьменнік.
Slide 60
Фотаальбом
На пабудове ўласнага дома. 1951 г.
1943 г.
З жонкай Зінаідай і дзецьмі. 1950-я гг.
Магіла паэта ў Мельбурне
Фотаздымкі з кнігі (слайд 62)
Slide 61
Вуса – прыток Нёмана
Рэчка Вуса ў ваколіцах Крысава –
на радзіме паэта
Вось і яны, мурожныя лугі,
што хараством нязгасным вабяць вока
Ля іх, у сценах лозаў, - берагі
ракі Вусы – дзе плыткай, дзе глыбокай
Бягуць да берагоў тых праз лагі
крыніцы, поўныя зямнога клёку.
А з неба ў люстры водаў, як багі.
адсвечваюцца белыя аблокі.
Вуса, Вуса! Ці помніш, як вясной
тваім я захапляўся ледаходам?
А ўлетку у абдымкі плынных водаў
ныраў і дна кранаўся галавой?
Ці помніш, як па коўзкай гладзі лёду
на спрытных коўзнях бегаў я зімой?
А. Салавей
Slide 62
Кніга Алеся Салаўя
Салавей, А. Творы: паэзія,
проза, лісты / Алесь Салавей; уклад.,
прадм. і камент. М. Скоблы. —
Мінск: Лімарыус, 2010. — 560 с.: іл. –
(Галасы Айчыны).
Гэта першая кніга выдатнага паэта
на Радзіме. Ураджэнец Койданаўшчыны,
ён у 1944 г. пакінуў Беларусь, жыў у
лагерах для бежанцаў у Аўстрыі,
потым пасяліўся ў далёкай
Аўстраліі. Аднак і на
чужыне ён аджыўляў
душу беларускім словам,
ствараючы вершы ў
класічных еўрапейскіх
формах. “Творамі” А. Салаўя
распачынаецца серыя
“Галасы Айчыны”, у якой
мяркуецца выдаваць творы
выбітных беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 63
Творы Алеся Салаўя ў зборніках
Мішчанчук, М. І. Як жыць – дык жыць для
Беларусі...: вучэб. дапам. па беларус. літ. для
вучняў ст. кл. / М. І. Мішчанчук. – Мінск: Нар. асвета,
1995. – С. 307-323.
У дапаможнік увайшлі вершы паэта, якія
паказваюць своеасаблівасць эмігранцкай
беларускай літаратуры, а такасама аналізуецца
творчасць арыгінальных мастакоў слова, сярод
якіх наш зямляк Алесь Салавей.
А часу больш, чым вечнасць:
літаратура беларус. замежжа: для
ст. шк. узросту / аўтар прадм. і ўклад.
Б. Сачанка – Мінск: Юнацтва, 1995. –
С. 245-264.
Зборнік змяшчае вершы з
кнігі “Мае песні”.
Slide 64
Літаратура пра Алеся Салаўя
•
•
•
•
•
Салавей А. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 14. –
Мінск : БелЭн, 2002. – С. 94;
Салавей А. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 5. – Мінск: БелЭн, 1995. – С. 233-235;
Салавей А. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С.
619.
Скобла, М. Паладзін Радзімы / М. Скобла // Салавей, А.
Творы / А. Салавей. – Мінск: Лімарыус, 2010. – С. 7-18.
“Я прыйшоў ад зямлі, ад людзей...”: нататкі пра жыццё і
творчасць Алеся Салаўя // Мішчанчук, М. І. Як жыць –
дык жыць для Беларусі...: вучэб. дапам. па беларус. літ.
для вучняў ст. класаў агульнаадукац. школ / М. І.
Мішчанчук. – Мінск: Нар. асвета, 1995. – С. 180-197. –
Бібліягр.: с. 329-330.
Slide 65
Літаратура пра Алеся Салаўя
•
•
•
•
•
•
•
•
Аўрамчык, М. Пакутныя вандроўкі / М. Аўрамчык //
Полымя. – 1996. - № 11. – С. 273-284.
Грамадчанка, Т. “За любоў да цябе я пакутаваць мушу...”:
лёс і творчасць Алеся Салаўя / Т. Грамадчанка // Роднае
слова. – 1993. - № 4. – С. 14-24.
Запартыка, Г. Лісты з пакут і спадзяванняў: эпісталярная
спадчына Алеся Салаўя / Г. Запартыка // Роднае слова. 1998. - № 4. - С. 194-209.
Марціновіч, А. “За любоў да цябе я пакутаваць мушу...” /
А. Марціновіч // Полымя. – 1996. - № 2. – С. 272-289.
Целеш, Л. “У Койданаве жыў Радзюк Альфрэд...” / Лявон
Целеш // Сцяг Кастрычніка. – 2010. – 9 кастр. – С. 5.
Чарнякевіч, Ц. Голас Айчыны – самотны і светлы / Ціхан
Чарнякевіч // Літаратура і мастацтва. – 2010. - № 33. – С.
6.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Мая Беларусь!
Родныя вобразы
Slide 66
Чараўнік
слова
Slide 67
Лукаш Калюга
Творы Лукаша Калюгі –
сапраўдныя дыяменты ў
залатым фондзе нацыянальнай
літаратурнай класікі...
Л. Алейнік
Slide 68
Лукаш Калюга
27.09.1909 – 22.10.1937
Сапраўднае імя Вашына
Канстанцін Пятровіч
Нарадзіўся ў
в. Скварцы
Дзяржынскага р-на.
Расстраляны ў г. Ірбіт.
Празаік,
перакладчык.
Slide 69
Фотаальбом
Бацька Пётр Вашына
Марыя Вашына. Цётка,
якая гадавала Кастуся
Лукаш Калюга з сябрам
Францам Гінтаўтам. 1920 г.
Фотаздымкі з часопіса “Роднае слова”
Хата ў в.Скварцы, у якой нарадзіўся
Л.Калюга
Slide 70
Кніга Лукаша Калюгі
Калюга, Л. Творы: апавяданні,
аповесці / Лукаш Калюга; прадм. Я. Лецкі.
– Мінск: Маст. літ., 2011. - 462 с.
У кнігу ўвайшлі найбольш вядомыя
творы самабытнага празаіка 20-х –
пачатку 30-х гадоў.
Непаўторны, арыгінальны
стыль, глыбокае веданне
народнай мовы, трапны
гумар ды тонкае
псіхалагічнае майстэрства
прыкметна вылучаюць
яго сярод сучаснікаў і ўжо
каторы год выклікаюць
сталае захапленне ў
аматараў беларускага
слова.
Slide 71
Электронны рэсурс
Лукаш Калюга: біяграфія, раман,
аповесці, апавяданні // Літаратурная
спадчына Беларусі, ХІ – сяр. ХХ ст. : з
фондаў Нацыянальнай бібліятэкі
Беларусі [Электронны рэсурс] . –
Мінск: НББ, [2004]. - 1 электрон. дыск
(CD-ROM).
Slide 72
Літаратура пра Лукаша Калюгу
•
•
•
•
•
•
Калюга Л. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. – Мінск :
БелЭн, 1998. – С. 495; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. –
С. 121-122; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 4. –
Мінск: БелЭн, 1997. – С. 37-38; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА,
2004. – С. 618; Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т. 2. –
Минск: БелЭн, 2007. - С. 136; Республика Беларусь:
энциклопедия: в 7 т. Т. 3. – Минск: БелЭн, 2006. - С. 851.
Лукаш Калюга // Грахоўскі, С. Так і было: артыкулы, успаміны,
эсэ / С. Грахоўскі. – Мінск: Маст. літ., 1986. – С. 167-169.
Чытаючы Лукаша Калюгу // Янкоўскі, Ф. Радасць і боль:
апавяданні, навелы, мініяцюры / Фёдар Янкоўскі. – Мінск:
Маст. літ., 1995. – С. 333-345.
Алейнік, Л. Проза Лукаша Калюгі, альбо Школа сумленнасці і
высокай маралі / Лада Алейнік // Літаратура і мастацтва. –
2009. - № 34. – С. 12.
Драздова, З. Голас народа: творчасць Лукаша Калюгі / З.
Драздова // Роднае слова. – 1995. - № 12. – С. 26-33.
Драздова, З. Чараўнік беларускай класікі: творчая асоба
Лукаша Калюгі / З. Драздова // Полымя. – 2000. - № 4. –С.
234-247.
Slide 73
Літаратура пра Лукаша Калюгу
•
•
•
•
•
•
Жыбурт, В. Залатое слова прасветленай душы / В. Жыбурт //
Сцяг Кастрычніка. – 2009. – 26 вер. – С. 2
Лецка, Я. Залатое слова прасветленай душы: жыццёвы шлях
Лукаша Калюгі / Я. Лецка // Роднае слова. – 1994. - № 10. – С.
3-8.
Олейник, Л. Актуальность и традиции: персонификация
народной морали в прозе Лукаша Калюги / Л. Олейник //
Нёман. – 2001. - № 6. – С. 240-248.
Смірнова, В. Лексічныя дыялектызмы ў творах Лукаша Калюгі
/ В. Смірнова // Роднае слова. – 2006. - № 11. – С. 33.
Харкевіч, А. Талент, Богам дадзены / А. Харкевіч //
Беларуская мінуўшчына. – 1994. - № 1. – С. 41-42.
Чаеўская, М. Традыцыя як форма сацыякультурнай
дэтэрмінацыі ў апавяданнях Лукаша Калюгі / М. Чаеўская //
Роднае слова. – 1997. - № 9. – С. 59-66.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Мая Беларусь!
Творы Лукаша Калюгі на Беларускай палічцы
Slide 74
Памяці Лукаша Калюгі
БАЛАДА ЛУКАША КАЛЮГІ
Маладыя гады… Залатыя гады…
Але час не святы. Арыштанства, суды.
І ты вораг народа, і гэты народ
Прад табою цяпер, як з калючкамі дрот.
І навокал, як вечнасць, чужая зіма,
І дарогі да сонца і сонца няма,
Бо яго расстралялі - свяціла яно.
І цяпер каля вогнішча жлукцяць віно
Звар'яцелыя каты, якім гэты свет,
Нібы беглага зэка заснежаны след.
І адсюль не ўцячы, бо краіна - турма,
Але думак пра волю турме не ўтрымаць.
І ты ў думках бяжыш праз завеі дамоў
І не можаш дабегчы дадому ізноў,
Бо крычыць вартавы і страляе ў спіну…
Прачынаешся ты і не можаш заснуць,
Бо і ты пачынаеш ужо разумець,
Што ў няволі жыццё - не жыццё і не смерць,
І твае залатыя не прыйдуць гады,
Як цвісці аніколі не будуць сады,
Дзе пустыня спрадвеку і дзе халады…
Віктар Шніп
Slide 75
Юнак
з дапытлівым
розумам
Slide 76
Ігар Хадановіч
З душою, чуйнай, як мембрана,
З душой - адкрытаю, як рана,
ён успрымаў удары зла,
як рана - вастрыё ляза...
А. Вярцінскі
Slide 77
Ігар Хадановіч
10.06.1940 – 09.01.1966
Нарадзіўся ў
в. Шпількі
Дзяржынскага р-на.
Празаік, паэт.
Slide 78
Першая кніга Ігара Хадановіча
Хадановіч, І. За акном дождж: апавяданні / Ігар Хадановіч. - Мінск, 1967.
Slide 79
Літаратура пра Ігара Хадановіча
•
•
•
•
•
Хадановіч І. П. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 16.
– Мінск : БелЭн, 2003. – С. 516.
Хадановіч І.П. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. – С. 157-158.
Хадановіч І. П. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.619.
Вярцінскі, А. Чалавек з нашай біяграфіі / Анатоль
Вярцінскі // Хадановіч, І. За акном дождж: апавяданні /
Ігар Хадановіч. – Мінск, 1967.
Вярцінскі, А. Скажы мне, мама...: верш / Анатоль
Вярцінскі // Выбраныя творы. – Мінск: Кнігазбор, 2009. –
С. 58.
•
Высоцкая, Ж. “З душою, чуйнай, як мембрана...”: да 55годдзя Ігара Хадановіча / Ж. Высоцкая // Сцяг
Кастрычніка. – 1995. – чэрв.
Slide 80
Памяці Ігара Хадановіча
Скажы мне, мама…
З душою, чуйнай, як мембрана,
З душой - адкрытаю, як рана,
ён успрымаў удары зла,
як рана - вастрыё ляза.
Так, ён з яго жывым сумленнем,
з яго высокім уяўленнем,
на многае глядзеў з здзіўленнем.
Ён, як дзіця, пытаўся ў нас:
- Навошта гэта - асцярожнасць!
Няшчырасць, жорсткасць
і варожасць?
Навошта! Дайце мне адказ!
1967 г.
Анатоль Вярцінскі
Slide 81
След у паэзіі
Slide 82
Іван Калеснік
Табе, мой край,
я рад аддаць
агонь душы не страчаны.
І да апошніх самых дзён
дзяліць бяду і радасці...
І. Калеснік
Slide 83
Іван Калеснік
09.10.1932 – 10.06.1979
Нарадзіўся ў
в. Грытчына
Дзяржынскага р-на.
Паэт, публіцыст,
перакладчык.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі
Slide 84
Іду мясцінамі...
Іду мясцінамі, дзе рос,
Дзе ўсё схадзіў калісьці.
Іду пад кронамі бяроз,
Рукой кранаю лісце.
Не ведай стомы,
Кроч і кроч.
Аркестр звініць птушыны.
Гляджу
Адскочыла за ноч
Атава канюшыны.
Тут сцірты высяцца да хмар,
Нібыта піраміды.
О, колькі песціў светлых мар
Я з вамі, краявіды.
Я вас да болю палюбіў,
Бацькоўскія мясціны!
Паводку залатую ніў
У сэрцы век нясці мне.
Іду пад кронамі бяроз,
Я іх садзіў калісьці.
На дол
Спадаюць кроплі рос –
Мяне вітае лісце...
Іван Калеснік
Slide 85
Кніга Івана Калесніка
Калеснік, І. Юнацтва: вершы / Іван
Калеснік. – Мінск: Маст. літ., 1975. –
110 с. – (Песню бярыце ў дарогу).
Зборнік складаецца з дзвух
раздзелаў. “Роднае” – гэта ўсё тое,
што дорага сэрцу паэта: неўміручы
подзвіг у грозны час вайны,
пашана да чалавека працы,
клопат пра бясхмарны
заўтрашні дзень. Другі
раздзел “Жыта красуе”
склалі вершы аб роднай
прыродзе і чыстых
юнацкіх пачуццях.
Slide 86
Літаратура пра Івана Калесніка
•
•
•
•
•
•
Калеснік І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 462.
Калеснік І. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. – С. 99-104.
Калеснік І. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.617-618.
Вашкевіч, Г. Талент, прысвечаны бацькаўшчыне / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2002. – ? кастр.
Метрыка літаратурная: Іван Калеснік // Полымя. –
2007. - № 10. – С. 202.
Панізнік, С. Памяці Івана Калесніка: верш / С. Панізнік
// Мацярык: кніжнай лірыкі. – Мінск: Маст. літ., 1985. –
110 с.
Slide 87
Памяці Івана Калесніка
Пакрыўдзіць? Не хацелі.
А бераглі? Не ўсе:
Калі душа – у целе,
ашчада не ў красе.
Паэт... Ён вечны школьнік, аж да апошніх дзей...
... Жыве Пегас – між коней,
а памяць між людзей.
І вось мы ля абрыву...
Пустое страмяно...
... Не змену пакаленняў –
змену варты
любоў праводзіць на мацерыку.
С. Панізнік
Slide 88
Талент,
аддадзены
дзецям
Slide 89
Артур Вольскі
Як і кожны ў маёй старане,
я багацце нязмернае маю.
Ды не ў грошах,
не ў золаце – не!
У любові да роднага краю.
А. Вольскі
Slide 90
Артур Вольскі
23.09.1924 – 05.09. 2002
Зэйдэль-Вольскі
Артур Віталевіч
Нарадзіўся ў
г. Дзяржынску.
Паэт, празаік, драматург,
перакладчык.
Член Саюза
пісьменнікаў
Беларусі
Slide 91
Фотаальбом
Жонка – актрыса Ларыса Горцава
Бацька – пісьменнік Віталь Вольскі
Адна з шматлікіх сустрэч са школьнікамі
З сынам Лявонам
Магіла А. Вольскага ў Мінску
Slide 92
Артур Вольскі - дзецям
Slide 93
Літаратура пра Артура Вольскага
•
•
•
•
Вольскі А.В. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 4. –
Мінск : БелЭн, 1997. – С. 268-269; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. –
С. 36-43; Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка
Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 616-617;
Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1. – Мінск:
БелЭн, 2002. – С. 222-223; Минская область: энциклопедия:
в 2 т. Т. 1. – Минск: БелЭн, 2007. - С. 423; Республика
Беларусь: энциклопедия: в 6 т. Т. 2. – Минск: БелЭн, 2006. С. 801.
Артур Вольскі // Беларуская дзіцячая літаратура:
хрэстаматыя. – Мінск: Юніпрэс, 2003. – С. 172-177.
Прызнанне ад прызвання // Марціновіч, А. Святло чароўнага
ліхтарыка: выбраныя старонкі гісторыі бел. дзяцяч. літ.: у 2
кн. Кн. 2 / А. Марціновіч. – Мінск: Нар. асвета, 1998. – С.
183-191.
Вольскі, А. Словы-фарбы Артура Вольскага; гут. Н.
Баравуля // Беларускія пісьменнікі ў праграме пачатковай
школы. – Мінск: Пачат. школа, 2003. – С. 55-61.
Slide 94
Літаратура пра Артура Вольскага
•
•
•
•
Горцава, Л. З таленавітага роду Вольскіх / Л. Горцава //
Літаратура і мастацтва. – 2009. - № 47.
Жыбуль, В. Маякі Артура Вольскага // Роднае слова. – 2004.
- № 8. – С. 94.
З любоўю да роднага краю: метад. рэкам. па рабоце з
творамі А. Вольскага сярод дзяцей 1-5 кл. // Бібліятэка
прапануе. – 2004. - № 4. – С. 24-26.
Марціновіч, А. Шчодрыя россыпы дабрыні / А. Марціновіч //
Пачатковая школа. – 2001. - № 7. – С. 15.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Творы Артура Вольскага на Беларускай палічцы
Уся беларуская паэзія на вашых далонях: А. Вольскі
Зала славы ТЮГа
http://beltuz.by/be/persons/hall-of-fame/88.htm
Slide 95
Галактыка
Юрыя
Брайдэра
Slide 96
Юрый Брайдэр
Поспех часцей за ўсё
дастаецца не таму, хто
ўсё імкнецца спланаваць
загадзя, а таму, хто ўмее
выкарыстоўваць кожны
зручны выпадак.
Ю. Брайдэр
Slide 97
Юрый Брайдэр
08.01.1948 – 05.02.2007
Жыў у г. Дзяржынску.
Працаваў у органах МУС.
Пісьменнік-фантаст.
Slide 98
Першая кніга Юрыя Брайдэра
Брайдер, Ю. Поселок на краю
Галактики: повести, рассказы: для сред.
и ст. шк. возраста / Ю. Брайдер, Н.
Чадович. – Минск: Юнацтва, 1989. – 223
с.: ил. – (Библиотека приключений и
фантастики).
Участковый милиционер
Баловнев обнаружил в
поселке, где он живет и
работает, инопланетян –
разумных существ,
совершенно не похожих
на людей. Оказалось,
это своего рода могильщики
Вселенной, появляющиеся
там, где какой-либо планете
грозит уничтожение.
Slide 99
Кнігі серыі “Абсолютная магия»
Slide 100
Літаратура пра Юрыя Брайдэра
•
•
•
•
•
Пісьменнік-фантаст // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 623.
Вашкевіч, Г. Імя - ў сусветнай энцыклапедыі фантастыкі / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 11 студз.
Вашкевич, Г. Фантастика и реальность / Г. Вашкевич // Сцяг
Кастрычніка. – 2008. – 12 студз.
Галактыка Юрыя Брайдэра // Сцяг Кастрычніка. – 1996. Карлюкевич, А. Дзержинский затворник / А. Карлюкевич //
Сов. Белоруссия. – 2004. – 8 дек.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Ю. Брайдер в Архиве фантастики
Ю. Брайдер в Электронной библиотеке
Slide 101
Глобус
Беларусі
Slide 102
Адам Глобус
Талент літаратара, як і
любы іншы талент, табе
дорыць прырода. Асноўная
праблема таленавітага
чалавека ў тым, каб
наяўнасць таленту яму
даравалі людзі.
А. Глобус
Slide 103
Адам Глобус
Нарадзіўся 29.09.1958
у г. Дзяржынску.
Сапраўднае імя Адамчык
Уладзімір Вячаслававіч.
Жыве ў г. Мінску.
Празаік, паэт, мастак.
Член Саюза беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 104
Фотаальбом
З маці Нінай Адамчык
Бацька і дзед Уладзімір. 1978 г.
Бацька - пісьменнік
Вячаслаў Адамчык
Жонка – фатограф Алена Адамчык
З братам Міраславам. 1983 г.
Фота з сайтаў http://adam-hlobus.livejournal.com ; http://andrej-voronin.livejournal.com
Адам Глобус - мастак
Slide 105
Кнігі Адама Глобуса
Slide 106
Творы Адама Глобуса ў часопісах
•
•
•
•
•
•
•
Глобус, А. Апавяданні / А. Глобус // Полымя. –
1991. - № 9. – С. 115-128.
Глобус, А. Дзед: словы пра дзеда майго
Уладзіміра / А. Глобус // Полымя. – 2003. - № 8. – С.
152-155.
Глобус, А. Между предыдущим и следующим:
рассказ / А. Глобус // Всемирная литература. –
2006. - № 6. – С. 30-40.
Глобус, А. Навагодняе падарожжа студэнта В.:
апавяданне / А. Глобус // Полымя. – 2006. - № 1. –
С. 100-105.
Глобус, А. Королевство Будды: Таиландские
этюды / А. Глобус // Нёман. – 1998. - № 3. – С. 76-96
Глобус, А. Рассказы [Койданово. Квартиры. Мама]/ А. Глобус // Нёман. – 1994. - № 5. – С. 73-88.
Глобус, А. Смерть-мужчина: повесть / А. Глобус //
Нёман. – 2001. - № 5. – С. 10-46.
Slide 107
Адам Глобус - мастак
Груша і палова яблыка
Музычны завулак
Сударыня Пясочны гадзіннік
Таемная вячэра асуджаных на смерць
Slide 108
Літаратура пра Адама Глобуса
•
•
•
•
•
•
Глобус Адам // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 5. – Мінск :
БелЭн, 1997. – С. 300; Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. – С. 224-225; Памяць:
гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск:
БЕЛТА, 2004. – С. 617.
Бельскі, А. Сучасная беларуская літаратура: станаўленне і
развіццё творчых індывідуальнасцяў (80-90-я гг.): вучэб.-метад.
дапам. для настаўнікаў / А.І. Бельскі. – Мінск: Нар. асвета, 1997.
– С. 57, 159.
Бельскі, А. Да глыбіняў жыцця: маладая беларус. проза 80-х –
пачатку 90-х гг. [пра кнігу “Адзінота на стадыёне”] / А. Бельскі //
Роднае слова. – 1992. - № 5. – С. 44-46.
Бельскі, А. Крылы маладосці: маладая беларуская паэзія [пра
зборнік “Парк”] / А. Бельскі // Роднае слова. – 1991. - № 2. – С.
53; № 3. – С. 51-52.
Вашкевіч, Г. Койданаўскі Глобус / Г. Вашкевіч // Сцяг
Кастрычніка. – 2008. – 27 чэрв. – С. 3.
Галубовіч, Л. Падвопытныя “божыя кароўкі”: творчасць Адама
Глобуса / Л. Галубовіч // Літаратура і мастацтва. – 2006. - № 7. –
С. 6.
Slide 109
Літаратура пра Адама Глобуса
•
•
•
Кісліцына, Г. Сыны: творчасць Адама Глобуса і Міраслава
Шайбака / Г. Кісліцына // Роднае слова. – 2003. - № 8. – С. 811.
Скобла, М. Глобус Беларусі / М. Скобла // Роднае слова. –
2004. - № 4. – С. 52-53.
Сухадольская, Г. Прыватныя дзённікі жанчыны і мужчыны,
альбо Што аб’ядноўвае “Сшыткі” беларускага пісьменніка
Адама Глобуса і раман японскай пісьменніцы Сэй Сёнатон
“Записки у изголовья” / Г. Сухадольская // Літота: зб.
матэрыялаў для вучняў. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2008.
– С. 65-67.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Адам Глобус
Творы А. Глобуса на Беларускай палічцы
Slide 110
Праўдалюбства
сілкавала
яго талент
Slide 111
Алесь Рыбак
Пра пакаленне, да якога і я належу,
кажуць: іх дзяцінства было абпалена
вайной. Гэта не крылатая фраза, не
моўнае штукарства – на сваіх
кволых плячах мы пазнавалі горкую
ісціну гэтых слоў… Адсюль і цяга да
ведаў, і апантаная, нягледзячы ні на
што, прага жыцця .
А. Рыбак
Slide 112
Алесь Рыбак
Нарадзіўся 07. 11.1934
у в. Макаўчыцы
Дзяржынскага р-на.
Жыве ў г. Мінску
Празаік.
Член Саюза беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 113
Фотаальбом
На нарадзе маладых літаратараў.
Сустрэча з Я. Коласам. 1955 г.
На юбілеі Янкі Брыля
З любімай кошкай на лецішчы
З жонкай Людмілай
Мікалаеўнай
Фотаздымкі з сайта http://al-rybak.mail15.com/
Сустрэча з пісьменнікам ў Дзяржынскай ЦРБ
Slide 114
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Што пасееш…: аповесць,
апавяданні / А. Рыбак. – Мінск:
Беларус. навука, 2000. – 352 с.
Нялёгкі лёс выпаў на долю галоўнай
гераіні аповесці Вольгі. Загінулі ў час
вайны яе муж і адзіны сын Лесік. Але яна
не ачарствела сэрцам, не
кінула чужых малалетніх
дзяцей, хоць бацька іх быў
сярод тых, хто вінаваты
ў смерці самых блізкіх ёй
людзей. Якімі сталі тыя
дзеці? Чым адплацілі яны
сваёй прыёмнай маці? Пра
гэта аповесь “Што пасееш...”
Slide 115
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Трэба было жыць: раман / А.
Рыбак. – Мінск: Маст. літ., 1997. – 318 с.
Гэта праўдзівы, па-мастакоўску шчыры
аповед пра абяздоленую беларускую вёску
ў першыя пасляваенныя гады, пра трагізм і
сілу духу людзей, якім наканавана жыць на
зямлі і змагацца за сваё існаванне.
Лёс галоўнага героя твора
сіраты-падлетка Вадзіма
Гурко неадлучны ад лёсаў
дарослых, ад іхніх нягод і
надзей, іхняга роздуму
пра час і пра сябе.
Slide 116
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Галаброды: раман, аповесць,
апавяданні / А. Рыбак. – Мінск: Кнігазбор,
2006. – 306 с.
Гэта працяг кнігі “Трэба было жыць”,
якую аўтар пісаў на працягу немалога
адрэзку жыцця. Пісаў
крывёю і сэрцам, бо яны – пазнаныя
ўласным лёсам. Вір народнага жыцця
ўцягнуў у свой паток галоўнага
героя Вадзіма, які ўсё прапускае
праз сваё сэрца і нервы, бо
падзеі, якія разгортваюцца
ў заходнебеларускай вёсцы
тае пары, ламалі лёсы і
нявечылі душы многіх
нявінных людзей.
Аповесць “Маша і Машка”
і апавяданні – пра нашу
сённяшнюю рэчаіснасць.
Slide 117
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Хрумкач: раман, аповесць, эсэ /
А. Рыбак. – Мінск: Выд-ва В. Хурсіка, 2010. –
423 с.
У кнігу ўвайшоў раман “На раздарожжы”
– апошні раман трылогіі пра жыццё
гаротнай і галоднай пасляваеннай вёскі.
Чытач даведаецца пра тое, як выпрабаванні лёсу паўплывалі на галоўнага героя
Вадзіма Гурко.
Аповесць “’Хрумкач” –
пра час ваеннага і пасляваеннага ліхалецця, пра
здраду чалавека дзеля сваіх
карыслівых інтарэсаў.
“Лецішча” распавядае пра
мару чалавека мець свой
кавалачак зямлі, дзе можна
было б знайсці спакой і суцішак,
алпачыць душой ад гарадской мітусні.
Slide 118
Кнігі з дарчымі надпісамі аўтара
Slide 119
Літаратура пра Алеся Рыбака
•
•
•
•
•
Рыбак А. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 13. –
Мінск : БелЭн, 2001. – С. 481; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 5. – Мінск: БелЭн,
1995. – С. 184-185; Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.618-619.
Васілевіч, А. Спадзявацца на лепшае! / А. Васілевіч //
Рыбак, А. Што пасееш...: аповесць, апавяданні / А. Рыбак.
– Мінск: Бел. навука, 2000. – С. 5-10.
Марціновіч, А. Трэба жыць... / А. Марціновіч // Рыбак, А.
Трэба было жыць: раман / А. Рыбак. – Мінск: Маст. літ.,
1997. – С. 307-317.
Грыгор’еў, В. Памятная сустрэча [з Алесем Рыбаком] / В.
Грыгор’еў // Сцяг Кастрычніка. – 2007. – 21 сак. – С. 5.
Жыбурт, В. Дарогі нашага земляка / В. Жыбурт // Сцяг
Кастрычніка. – 2005. – 5 студз. – С. 3.
Slide 120
Літаратура пра Алеся Рыбака
•
•
•
Сцяпанаў, Л. Алесю Рыбаку – 75! / Лявон Сцяпанаў //
Сцяг Кастрычніка. – 2009. – 25 лют. – С. 2.
Целеш, Л. Пісьменнік – наш зямляк: прэзентацыя кнігі А.
Рыбака “Галаброды” ў Дзяржынскай ЦРБ / Лявон Целеш
// Літаратура і мастацтва. – 2007. - № 36.
Целеш, Л. Свята кнігалюбаў: прэзентацыя кнігі А. Рыбака
“Хрумкач” / Лявон Целеш // Сцяг Кастрычніка. – 2010. – 7
жн.
ИНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Персанальны сайт Алеся Рыбака
Творы А. Рыбака на Беларускай палічцы
Slide 121
Аўтары:
Бараноўскі А. Л., загадчык бібліятэкі
Бараноўская В. А., бібліятэкар I катэгорыі
ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска”
Літаратурныя
таленты
Дзяржыншчыны
Віртуальная выстава
бібліятэкі
ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска”
Slide 2
Раздзелы выставы
•Рамантычны гісторык: Мікола Ермаловіч
•Светач зямлі беларускай: Карусь Каганец
•Летапісец Беларусі: Мікалай Улашчык
•Творчасць, асветленая дабром: Станіслаў Шушкевіч
•Паладзін Радзімы: Алесь Салавей
•Чараўнік слова: Лукаш Калюга
•Юнак з дапытлівым розумам: Ігар Хадановіч
•След у паэзіі: Іван Калеснік
•Талент, аддадзены дзецям: Артур Вольскі
•Галактыка Юрыя Брайдэра
•Глобус Беларусі: Адам Глобус
•Праўдалюбства сілкавала яго талент: Алесь Рыбак
Slide 3
Рамантычны
гісторык
Slide 4
Мікола Ермаловіч
«І ён прыйшоў…» тады, калі яго чакалі,
Калі так праглі зведаць і пачуць,
Ён разгарнуў замрочаныя далі
І вынес нам з стагоддзяў Беларусь.
Slide 5
Мікола Ермаловіч
29.04.1921 – 04.03.2000
Нарадзіўся ў в. Малыя
Навасёлкі
Дзяржынскага р-на.
Гісторык,
літаратуразнавец.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі з 1989 г.
Узнагароджаны
медалём
Францыска
Скарыны.
Лаўрэат Дзяржаўнай
прэміі Беларусі
(1992 г.)
Slide 6
Фотаальбом
З жонкай Лідзіяй, дачкой Аленай і
сынам Славам.
1963 г.
Сям’я Ермаловічаў.
1922 г.
Канец 1950-х гг.
На свяце паэзіі 1986 г.
З маці, сястрой і пляменнікамі. 1965 г.
Фотаздымкі з кнігі (слайд 7)
Браты Ермаловічы на юбілеі
Міколы Ермаловіча. 1996 г.
Slide 7
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М.І. Выбранае / Мікола
Ермаловіч. – Мінск: Кнігазбор,
2010. – 640 с.: іл. – (Беларускі
кнігазбор: Серыя 2. Гісторыкалітаратурныя помнікі).
Мікола Ермаловіч - выдатны
гісторык і пісьменнік, падзвіжнік і
руплівец, адданы сын Бацькаўшчыны.
Усё сваё жыццё ён аддаў
Беларусі і яе гісторыі.
У новую кнігу ўвайшла
найбольш грунтоўная
даследчая праца
"Беларуская дзяржава
Вялікае княства Літоўскае",
а таксама публіцыстычныя
і літаратурна-мастацкія
творы, эпісталярная
спадчына.
Slide 8
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь:
полацкі і новагародскі перыяды / Мікола
Ермаловіч; прадм. М. Ткачова. – 2-е выд. –
Мінск: Маст. літ., 2001. - 366 с. : іл.
Кніга ўяўляе сабой плён шматгадовых
навуковых пошукаў гісторыка і
прысвечана аднаўленню па драбніцах
гісторыі Беларусі полацкага і
новагародскага перыядаў.
Выкарыстоўваючы дадзеныя
летапісаў, тапанімікі,
археалогіі, аўтар прасочвае
лёс нашай зямлі, пачынаючы
са старажытных часоў і
канчаючы ўтварэннем і
ўмацаваннем ВКЛ.
Кніга адзначана Дзяржаўнай
Прэміяй Беларусі і
Літаратурнай прэміяй імя
К. Каліноўскага.
Slide 9
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь:
віленскі перыяд / Мікола Ермаловіч. –
Мінск: Выд. цэнтр «Бацькаўшчына»;
МП «Бесядзь», 1994 - 91 с.
Гістарычны нарыс з’яўляецца
працягам кнігі “Старажытная Беларусь:
полацкі і новагародскі перыяды». У кнізе
аўтар вядзе гаворку пра віленскі
перыяд старабеларускай
дзяржавы – Вялікага
княства Літоўскага.
Slide 10
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава
Вялікае княства Літоўскае / Мікола
Ермаловіч. – Мінск: «Беллітфонд»,
1991. - 448 с.
Гэта кніга яго жыцця. Аўтар
працаваў над ёй да апошніх сваіх дзён,
паспеўшы ўнесці ў яе ўсе неабходныя
праўкі і дапаўненні.
Дзякуючы гэтай кнізе
чытачы маюць
магчымасць у поўным
выглядзе пазнаёміцца
з праўдзівай гісторыяй
беларускай дзяржавы
Вялікага княства
Літоўскага.
Slide 11
Кнігі Міколы Ермаловіча
Ермаловіч, М. І. Па слядах аднаго міфа
/ М.І. Ермаловіч. – Мінск: Навука і тэхніка,
1991 - 98 с.
На аснове дэталёвага разгляду
гістарычных і іншых матэрыялаў
асвятляецца пытанне пра ўтварэнне
ў 50-60-х гадах ХІІІ стагоддзя
Вялікага княства Літоўскага.
Для навукоўцаў,
краязнаўцаў, студэнтаў
і ўсіх, хто цікавіцца
гісторыяй Беларусі.
Slide 12
Аўдыёкніга
Ермаловіч, М. Лісты. Выступы. Вершы
[Электронны рэсурс] / Мікола Ермаловіч.
– Электрон. гук. дан. – Мінск: БелТонМедыа,
[2007]. - 1 электрон. дыск (CD-ROM): гук. (час
гучання > 6 гадз.).
Імя Міколы Ермаловіча добра знаёмае
ўсім, хто цікавіцца мінуўшчынай нашай
краіны. Праслухаўшы дыск,
вы адкрыеце для сябе Міколу
Ермаловіча як самабытнага
паэта, яркага публіцыста,
самаахвярнага змагара за
нацыянальнае адраджэнне.
Дыск змяшчае таксама архіўны
запіс М. Ермаловіча, у якім ён
выкладае асноўныя палажэнні
сваёй канцэпцыі гісторыі
Беларусі.
Slide 13
Літаратура пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
•
•
Ермаловіч М. І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 6. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 394; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. –
С. 425-427; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 3. –
Мінск: БелЭн, 1996. – С. 355-356; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. – Мінск:
БЕЛТА, 2004. – С. 621-622; Минская область: энциклопедия:
в 2 т. Т. 2. – С. 59; Республика Беларусь: энциклопедия: в 6
т. Т. 3. – Минск: БелЭн, 2006. - С. 506.
Грыцкевіч, А. Слаўны сын Беларусі / Анатоль Грыцкевіч //
Ермаловіч, М. Выбранае / Мікола Ермаловіч. – Мінск:
Кнігазбор, 2010. – С. 3-10.
Далідовіч, Г. Просты і значны / Г. Далідовіч // Мы –
беларусы. – Мінск: Літаратура і мастацтва, 2003. – С. 86.
Мікола Ермаловіч: рамантычны гісторык // Мяснікоў, А. Сто
асоб беларускай гісторыі / Анатоль Мяснікоў. – Мінск:
Літаратура і мастацтва, 2008. – С. 294-296.
Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі: успаміны, творы,
фотаматэрыялы: зб. дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя
з дня нараджэння М. Ермаловіча. – Мінск, 2007. – 360 с.
Slide 14
Літаратура пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Валахановіч, А. Самабытны даследчык гісторыі
старажытнай Беларусі / А. Валахановіч // Беларускі
гістарычны часопіс. – 2006. - № 4. – С. 35- 40.
Іпатава, В. У імя будучыні: да 80-годдзя Міколы Ермаловіча
/ В. Іпатава // Полымя. – 2001. - № 4. – С. 220-223.
Качкан, В. А ён працаваў на вякі: сцэнар вечарыныушанавання Міколы Ермаловіча / Качкан В. // Бібліятэка
прапануе. – 2006. - № 1. – С. 15-16.
Летапісец Беларусі // Беларуская мінуўшчына. – 1996. - №
4. – С. 74.
Марачкін, А. Вёў за сабою невідушчых... / Аляксей Марачкін
// Полымя. – 2001. - № 4. – С. 234-237.
Марціновіч, Д. Вялікае княства: чужое ці сваё? / Дзяніс
Марціновіч // Літаратура і мастацтва. – 2011. - № 8. – С. 6
Міхайлаў, І. “Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі” / І.
Міхайлаў // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 8 кастр. – С. 2.
Содаль, У. Апантаны гісторыяй / У. Содаль // Наст. газ. –
2006. – 13 мая. – С. 3-5.
Сосна, У. Падзвіжнік / У.Сосна // Наст. газ. – 2000. – 17 крас.
Чарняўскі, М. Народны лекар ад бяспамяцтва / Міхась
Чарняўскі // Полымя. – 2001. - № 4. – С. 224-233.
Slide 15
Інтэрнэт-рэсурсы
пра Міколу Ермаловіча
•
•
•
М. Ермаловіч у сумесным праекце "Гэта мы"
Беларускага парталу TUT.BY з Беларускім
дзяржаўным архівам кінафотафонадакументаў
Кнігі М. Ермаловіча
М. Ермаловіч і кніга “Яго чакала Беларусь чатыры
стагоддзі”
Slide 16
Міколе Ермаловічу прысвячаецца
Slide 17
Міколе Ермаловічу прысвячаецца
Slide 18
Ушанаванне памяці гісторыка
Фінскі А. Медаль Міколы
Ермаловіча. 2003 г.
Ціхановіч А. Партрэт Міколы
Ермаловіча. 1995 г.
Магіла М. Ермаловіча ў г. Маладзечна
Помнік у г. Маладзечна
Slide 19
Светач
зямлі
беларускай
Slide 20
Карусь Каганец
За родную краіну, звычай і
мову, за гонар груддзю
ўставайце.
К. Каганец
Slide 21
Карусь Каганец
29.01.1868 – 20.05.1918
Сапраўднае імя
Кастравіцкі Казімір
Карлавіч
Нарадзіўся ў
г. Табольску, куды быў
сасланы бацька за ўдзел
у паўстанцкім руху.
Празаік, паэт,
драматург,
мастак.
Жыў у
в. Прымагілле
Койданаўскай
воласці (зараз
в. Юцкі
Дзяржынскага
р-на)
Slide 22
Кнігі Каруся Каганца
•
Каганец, К. Творы / Карусь
Каганец. - Мінск : Маст. літ., 1979. 263 с.
Slide 23
Кнігі Каруся Каганца
Каганец, К. Нашыя птушкі : казкі,
вершы, нарысы / Карусь Каганец;
уклад. і прадм. Ю. Пацюпы. — Мінск:
Маст. літ., 2011. — 70 с: іл. —
(Даўнейшая чытанка).
Кніга адрасавана дзецям.
Тут ёсць казкі, апавяданні і
вершы, ёсць маленькія
прыродазнаўчыя нарысы
пра беларускіх птушак.
Пачытаўшы Каганца,
дзецям самім захочацца
назіраць за птушкамі.
Мова ў Каганца багатая
і незвычайная…
Slide 24
Творы Каруся Каганца ў зборніках
Першацвет адраджэння: вучэб. дапам. па
беларус. літ. для ст. кл. / склад. М. А. Федасенка і
інш. – Мінск: Нар. асвета, 1995. – С. 83-91.
У зборнік увайшлі творы “Засульскія Турэ”,
“Вітаўка”, “Прылукі”, Навасадскае замчышча”.
На Купалле: п’есы: для сяр. і
ст. шк. узросту / уклад. Н. М.
Тарасевіч. – Мінск: Беларус.
навука, 1997. – С. 49-62.
У зборнік уключана п’еса
“Модны шляхцюк”.
Slide 25
Электронны рэсурс
Карусь Каганец: біяграфія, вершы,
проза // Літаратурная спадчына
Беларусі, ХІ – сяр. ХХ ст. : з фондаў
Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
[Электронны рэсурс] . – Мінск: НББ,
[2004]. - 1 электрон. дыск (CD-ROM).
Slide 26
Карусь Каганец – мастак
Вокладка кнігі Я. Коласа
Малюнак “Буслы”, туш
Палічка з зімовымі краявідамі, алей. 1907 г.
Малюнак “На ростанаях”, туш
Партрэт “Тып беларуса” на дубовай
кацёлцы, алей. 1907 г.
Slide 27
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
Каганец Карусь // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 402; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. –
С. 62-65; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 3. – Мінск:
БелЭн, 1996. – С. 521-522; Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 105107; Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1. –
Мінск: БелЭн, 2002. – С. 468; Минская область:
энциклопедия: в 2 т. Т. 2. Мінск: БелЭн, 2007.– С. 134;
Республика Беларусь: энциклопедия: в 6 т. Т. 3. – Минск:
БелЭн, 2006. - С. 826.
Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Т. 3: Канец ХVIII - пач.
ХХ с. – Мінск: Навука і тэхніка, 1989. – С. 373-375.
Рагоз, Я. Кастравіцкі-Каганец-Будзімір: верш // Бацька наш
Нёман. – Мінск: Юнацтва, 2001. – С. 219
Шніп, В. Балада Каруся Каганца / В. Шніп // Проза і паэзія
агню. – Мінск: Маст. літ., 2010. – С. 60.
Slide 28
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
•
•
•
•
Бараноўская, В. “Даўнейшая чытанка”: кніга Каруся Каганца
“Нашыя птушкі” / В. Бараноўская // Узвышша. – 2012. - №
44. – С. 8.
Вашкевіч, Г. “Напішы ты сынку да мяне па-беларуску” / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2008. – 9 лют. – С. 8.
Германовіч, І. Карусь Каганец як мовазнаўца / І. Германовіч
// Роднае слова. – 1998. – № 2. – С. 92-101.
Грыгор’еў, В. Беларускі светач / В. Грыгор’еў // Сцяг
Кастрычніка. – 2003. –12 ліп. – С. 5.
Запартыка, Г. Развітальныя аўтографы: пра што
распавядаюць дакументы з сямейнага архіва Каруся
Каганца / Г. Запартыка // Спадчына. – 1996. - № 5. – С. 232
Зэкаў, А. Пра салавейку і ластаўку: [у серыі “Даўнейшая
чытанка” выйшла кніга К. Каганца “Нашыя птушкі”] / А. Зэкаў
// Літаратура і мастацтва. – 2012. - № 4. – С. 10.
Каспяровіч, М. Там, дзе тварыў Каганец: літ. экскурсія / М.
Каспяровіч // Полымя. – 2007. - № 1. – С. 190-198.; Сцяг
Кастрычніка. – 2003. – 12 ліп.
Кулеш, А. Карусь Каганец / А. Кулеш // Краязнаўчая газета.
– 2004. - № 9. – С. 7.
Slide 29
Літаратура пра Каруся Каганца
•
•
•
•
•
•
Пашкевич, А. Карусь Каганец: легенда и судьба / Алесь
Пашкевич // Нёман. – 1998. - № 9. – С. 216-246.
Пашкевіч, А. Каганец зямлі беларускае / А. Пашкевіч //
Роднае слова. – 1993. - № 2. – С. 9.
Пашкевіч, А. “Кроў з крыві беларуса...”: легенда і лёс Каруся
Каганца / А. Пашкевіч // Роднае слова. – 1994. - № 7-8. – С.
10-18.
Савіцкая, А. А. Гісторыя сусветнага тэатра: Карусь Каганец /
А. А. Савіцкая // Нар. асвета. – 1997. - № 11. – С. 76-77.
Смірноў, Ю. “І струёй лынуць вершы...” / Ю. Смірноў // Сцяг
Кастрычніка. – 1993. – 13 сак.
Усава, Н. Карусь Каганец – графік / Н. Усава // Роднае
слова. – 1997. - № 10. – С. 190-197.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
•
•
Карусь Каганец
Святло Каганца
Назаўжды ў вясне
Творы К. Каганца
Slide 30
Ушанаванне памяці К. Каганца
Мемарыяльны знак у Засульскай
СШ
Крывенка А. Партрэт К. Каганца.
ДВП, алей. 1993 г.
Купава М. К. Каганец.
Каляровы лінарыт. 1979 г.
Несцярэўскі М. К. Каганец. Рэльеф
Несцярэўскі М. Медальён “К. Каганец”
Кераміка, вашчэнне. 2005 г.
Магіла К.Каганца ў Навасёлках
Slide 31
Карусю Каганцу прысвячаецца
Каганцу
Змоўк пясняр, затаіў свае песні,
Ён іх болей ужо не пяе,
Але рвуцца яны, і калісь на
прадвесні
Лёд халодны ў душы пад напорам
іх трэсне,
І струёй лынуць вершы з яе.
Гэтак часам уходзіць у землю
крыніца,
Дзесь у нетрах таемна бяжыць,
Але мусіць урэшце на волю
прабіцца,
Шмат яшчэ па зямлі будзе ліццакаціцца
І радзімаму краю служыць.
1910 г.
М. Багдановіч
Slide 32
Карусю Каганцу прысвячаецца
Каганец
Нібы агеньчык каганца,
ліпіць ледзь-ледзь у небе зорка.
Ані крыжа, ані капца,
адно - сухога лісця горка.
Туды даўно сышоў паэт,
як пад страху апошняй хаткі.
І затапталі даўні след
яго няўдзячныя нашчадкі.
Ды як дакор, ды як папрок,
ды як нячутны крык сумлення,
адвечны працінае змрок
самотнай зоркі мігаценне.
А гэта значыць - не канец
і рунь праклюнецца з зярнятак.
Ліпіць далёкі каганец святла высокага пачатак.
Артур Вольскі
Slide 33
Летапісец
Беларусі
Slide 34
Мікалай Улашчык
Кожны народ не без роду i племя
i мае летапiс свой i гiсторыi след
на старонках.
М. Гусоўскi
Slide 35
Мікалай Улашчык
01.02.1906 – 14.11.1986
Нарадзіўся ў
в. Віцькаўшчына
Дзяржынскага р-на.
Гісторык, археограф,
празаік, перакладчык.
Доктар гістарычных навук.
Slide 36
Фотаальбом
Браты і сёстры. Мікалай уверсе справа
Бацькі вучонага
На месцы бацькоўскай сядзібы
Ў Віцкаўшчыне. 1977 г.
Другі арышт. Турэмны
здымак. Ленінград. 1941 г.
Фотаздымкі з кнігі (слайд 37)
З жонкай Наталляй і
сынам Алесем. 1949 г.
3 ліпеня 1986 г.
Масква
Slide 37
Кнігі Мікалая Улашчыка
Улашчык, М. Выбранае / Мікалай
Улашчык; уклад. А. Каўкі, А. Улашчыка;
навук. рэд. Г. Кісялёў, В. Скалабан; прадм.
і камент. А. Каўкі. — Мінск.: Беларускі
кнігазбор, 2001. — 608 с.: іл. — («Беларускі
кнігазбор»; гісторыка-літаратурныя
помнікі).
У аднатомнік увайшло
найбольш важнае з яго
навуковай спадчыны,
а таксама краязнаўчыя
нарысы, мемуары,
лісты – матэрыялы,
якія расказваюць пра
цярністы шлях
выдатнага беларускага гісторыка.
Slide 38
Кнігі Мікалая Улашчыка
Улашчык, М. Была такая вёска:
гісторыка-этнаграфічны нарыс /
Мікола Улашчык. – Мінск, 1989.
У нарысе аўтар паказаў жыццё
беларускай вёскі пачатку ХХ ст. на
матэрыяле адной з іх –
Віцкаўшчыны, дзе
прайшло яго
дзяцінства, а гэта
значыць, што ён
ведаў вёску не толькі
па крыніцах, але і
“ў твар”.
Slide 39
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
Улашчык М.І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 16. –
Мінск : БелЭн, 2003. – С. 221-222; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. –
С. 124-126; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 6. Кн. 1.
– Мінск: БелЭн, 2001. – С. 580; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА,
2004. – С. 610-611; Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т.
2. – Минск: БелЭн, 2007. - С. 692; Республика Беларусь:
энциклопедия: в 7 т. Т. 7. – Минск: БелЭн, 2008. - С. 317.
М.М. Улашчык і праблемы беларускай гістарыяграфіі,
крыніцазнаўства і археаграфіі (да 90-х угодкаў вучонага): матлы навуковай канферэнцыі. Мінск, 14-15 лютага 1996 г. /
Бел.НДІДАС; БДУ. Гіст. фак-т; рэд.-склад. А.М. Гесь, В.У.
Скалабан. – Мінск, 1997. – 362 с.
Каўка, А. Церні і лаўры беларускага гісторыка / Аляксей Каўка
// Улашчык, М. Выбранае. — Мінск.: «Беларускі кнігазбор»,
2001. - С. 5-18. - («Беларускі кнігазбор»).
Ялугин, Э. «Из цеха историков…» / Эрнест Ялугин // Ялугин,
Э. Только камни: повесь, эссе. – Минск: Маст. літ., 1989. – С.
209-271.
Slide 40
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
•
•
•
Валахановіч, А. Навуковая канферэнцыя, прысв.
таленавітаму беларускаму вучонаму Мікалаю Улашчыку / А.
Валахановіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. - № 4. –
С. 77-78.
Валахановіч, А. Славуты даследчык беларускай гісторыі / А.
Валахановіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. - № 2. –
С. 36-41.
Галоўка, С. Няўрымслівы беларус / Сяргей Галоўка // Мінская
праўда. – 2006. – 18 лют. – С. 14.
Гесь, А. Палітычна неспадзяваная асоба / А. Гесь //
Краязнаўчая газета. – 2005. - № 29. – С. 7.
Грыцкевіч, А. Помнік вучонаму і патрыёту / А. Грыцкевіч //
Полымя. – 2001. - № 9. – С. 278-282. – Рэц. на кн.: Улашчык,
М. Выбранае / М. Улашчык. – Мінск: Беларускі кнігазбор,
2001. – 608 с.: іл.
Каўка, А. Беларуссю пакліканы: творчы жыццярыс Мікалая
Улашчыка / А. Каўка // Полымя. – 2000. - № 6. – С. 146-170.
Маскоўскі адрас беларуса: да 100-годдзя з дня нараджэння
М. Улашчыка // Полымя. – 2006. - № 3. – С. 168-185.
Slide 41
Літаратура пра Мікалая Улашчыка
•
•
•
•
Рублевская, Л. Вицковщина не ходила в лаптях / Людмила
Рублевская // Сов. Белоруссия. – 2004. – 3 янв. - С. 21.
Станішэўскі, В. Чатыры арышты Міколы Улашчыка / В.
Станішэўскі // Спадчына. – 1999. - № 4. – С. 118-130.
Трусаў, А. Мікалай Улашчык / Алег Трусаў // Беларуская
мінуўшчына. – 1997. - № 6. – С. 32.
Шніп, В. Балада Міколы Улашчыка: верш / Віктар Шніп //
Полымя. – 2012. - № 1. – С. 33-34.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
•
•
•
•
Асноўныя навуковыя працы Мікалая Улашчыка
Академик: Улащик Н.Н.
Асабісты архіў Улашчыка
Ён шанаваў свой беларускі род...
Краевед
Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi
Slide 42
Ушанаванне памяці гісторыка
Шатэрнік А. Помнік гісторыку.
Бронза, ліццё
Крывенка А. Партрэт М. Улашчыка.
ДВП, алей. 1996 г.
Slide 43
Памяці Мікалая Улашчыка
Гісторык
У змрочную тую пару
знікалі з вачэй аднагодкі.
Закасаваў ён прысуд
знішчаных тут без пары.
Пераварочаў гару
пісьмёнаў – пакінулі продкі.
Кнігу пра люд працавіты,
як шчырую песню стварыў.
З папак – запыленых нор –
крылцы развязваў ён птахам,
думкам...
Замкнулі ад свету
здраднікі іх на замок.
Пачуццям наперакор
мусіў пасціцца манахам.
Верны бацькоў запавету,
чытаў кожны бляклы радок.
Верыў – ад цітра да цітра
звяжа ўсе звенні.
Праўду дакажа, а пыл
над векам даўчаснай труны
настаўніка першага вытра.
Сонца ўвядзе ў сутарэнні.
Свет уваскрэсіць з магіл,
з небыцця, з даўніны.
Д. Бічэль-Загнетава
Slide 44
Творчасць,
асветленая
дабром
Slide 45
Станіслаў Шушкевіч
Мільёны розных краявідаў бачыў,
А гэты родны мой мілей за ўсіх.
Душа і сэрца часам моўчкі плачуць,
Калі я воддаль ад мясцін сваіх.
С. Шушкевіч
Slide 46
Станіслаў Пятровіч Шушкевіч
06.02.1908 – 01.02.1991
Нарадзіўся ў
в. Бакінава
Дзяржынскага р-на.
Паэт, празаік.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі.
Заслужаны
работнік
культуры
Беларусі.
Slide 47
Фотаальбом
Сям’я Шушкевічаў. Маці Разалія,
бацька Пётр, дзеці Броня, Стась,
Бронісь, Вацлаў. 1912 г.
Студэнт педінстытута.
1933 г.
Рэпрэсіраваныя пісьменнікі.
С.П. Шушкевіч крайні справа.
Фота з кнігі (слайд 48 )
З жонкай Кацярынай Аляксееўнай.
1959 г.
Калгас “Камінтэрн”
Дзяржынскага р-на. 1969 г.
Slide 48
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Выбранае: вершы /
Станіслаў Шушкевіч. – Мінск: Маст. літ.,
1988. – 414 с.: іл.
У зборнік увайшлі вершы з кніг, якія
выйшлі ў 1930-1984 гг.: “Дарогай
вясны”, “Вершы”, “Услед за марамі”,
“Рэха маладосці”. Вершы
прысвечаны Радзіме,
сынам зямлі беларускай
Я. Купалу, Я. Коласу,
М. Багдановічу. Ёсць
у кнізе і гумарыстычны
раздзел, у якім сабраны
вясёлыя жартаўлівыя
вершы.
Slide 49
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Сонца над маім
асеннім садам: вершы / Станіслаў
Шушкевіч. – Мінск: Маст. літ., 1987. –
167 с.
Пройдзеныя дарогі, цікавыя
сустрэчы, асэнсаванне
перажытага знайшлі
сваё адлюстраванне
ў гэтай кнізе аднаго
са старэйшых
беларускіх паэтаў.
Slide 50
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Вяртанне ў маладосць:
успаміны, нататкі / Станіслаў Шушкевіч. –
Мінск: Беларусь, 1968. – 228 с.: іл.
Кніга складаецца з артыкулаў і
нататкаў, у якіх аўтар расказвае пра
вядомых і малавядомых беларускіх
пісьменнікаў, паэтаў, з якімі некалі ён
сябраваў ці проста сутыкаўся
на няпростых жыццёвых
шляхах. Па сутнасці, гэта
першая кніга успамінаў
пра лёс некаторых з амаль
двухсот рэпрасаваных
у 30-я гады беларускіх
пісьменнікаў. Ёсць у ёй
раздзел, які называецца
“Пра сябе”.
Slide 51
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Птушыны ранак:
вершы, казкі: для дашк. і малод. шк.
узросту / С. Шушкевіч; уклад. А. Вольскі. –
Мінск: Юнацтва, 2001. – 159 с. – (Школьная
бібліятэка).
Станіслаў Шушкевіч – адзін з тых
пісьменнікаў, творчасць якіх
прысвечана пераважна
дзецям.
Кнігу старэйшыны
беларускай дзяцячай
літаратуры склалі
лепшыя вершаваныя
і празаічныя казкі, а
таксама сур’ёзныя і
ўсмешлівыя вершы,
якія даўно палюбіліся
дзецям.
Slide 52
Кнігі Станіслава Шушкевіча
Шушкевіч, С. П. Апавяданні пра Марата
Казея / С. Шушкевіч. - Мінск: Юнацтва,
1988. – 94 с. - (З арлінага племені).
Аб дзяцінстве Героя Савецка Саюза
Марата Казея, яго марах, гераічных
подзвігах расказвае аўтар у гэтай кнізе.
Slide 53
Творы Станіслава Шушкевіча
ў зборніках
Slide 54
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
Шушкевіч С. П. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 17. –
Мінск : БелЭн, 2003. – С. 491; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. –
С. 398-408; Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка
Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 619-620;
Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т. 2. – Минск: БелЭн,
2007. - С. 692; Республика Беларусь: энциклопедия: в 7 т. Т.
7. – Минск: БелЭн, 2008. - С. 625; Беларуская дзіцячая
літаратура: хрэстаматыя / аўт.-уклад. М. Ф. Шаўлоўская. –
Мінск: Юніпрэс, 2003. – С. 621-622.
На скрыжаваннях веку (Прыцягальная сіла лірыкі Станіслава
Шушкевіча) // Макарэвіч, В. Пяро і бліскавіца: вершы, паэмы,
артыкулы: для стар. шк. узросту / Васіль Макарэвіч. – Мінск:
Універсітэцкае, 2001. – С. 77- 88. – (Школьная бібліятэка).
“Некалькі сэрцам напісаных кніг...” // Марціновіч, А. Дарога ў
запаветнае: нарысы, артыкулы: для сяр. і стар. шк. узросту /
Алесь Марціновіч. – Мінск: Юнацтва, 1992. – С. 122-129.
Творчасць, асветленая дабром // Марціновіч, А. Святло
чароўнага ліхтарыка: выбраныя старонкі гісторыі бел. дзіцяч.
літ.: у 2 кн. Кн. 2 / А. Марціновіч. – Мінск: Нар. асвета, 1998. –
С. 26-34.
Slide 55
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
•
•
•
•
Пра сябе // Шушкевіч, С. Вяртанне ў маладосць:
успаміны, нататкі / С. Шушкевіч. – Мінск: Беларусь, 1968. – С.
215-227.
Валахановіч, А. Слова пра земляка, сябра, чалавека / А.
Валахановіч // Сцяг Кастрычніка. – 2008. – 20 лют. – С. 4.; 23
лют. – С. 8.
Валахановіч, А. “Нас вятры шалёныя пранізвалі, бывала...” /
А. Валахановіч // Сцяг Кастрычніка. – 1993. – № 5.
Далідовіч, Г. Светлыя ўспаміны, або Пра тое, што нагадаў
фотаздымак: эсэ / Г. Далідовіч // Літаратура і мастацтва. –
2004. - № 29.
Жыбуль, В. Станіслаў Шушкевіч і руская дзіцячая паэзія /
Вера Жыбуль // Роднае слова. – 2008. - № 2. – С. 17-20.
Зайцава, Г. “На зайздрасць створаны для дужых...” / Г.
Зайцава // Настаўніцкая газета. – 2003. – 13 сак.
Каралёва, Л. Да свята пісьменніка / Л. Каралёва // Да
юбілейных вечарын / рэд.-укл. Л. І. Жук. – Мінск: Красікапрынт, 2003. – С. 72-76. – (Беларусь святочная).
Маракоў, Л. Шасцёра на фотаздымку (з энцыклапедыі
рэпрасаваных пісьменнікаў) / Леанід Маракоў // Роднае слова.
– 1999. - № 5-6. – С. 21-36.
Slide 56
Літаратура пра Станіслава Шушкевіча
•
•
•
•
•
•
Марціновіч, А. “Лягчэй мне стала на душы...” / А. Марціновіч //
Полымя. – 1998. - № 2. – С. 279-288.
Мішчанчук, М. “Крану вяслом срабрыстыя праменні...”: пра
Станіслава Шушкевіча – пісьменніка і чалавека / М.
Мішчанчук // Роднае слова. - 1998. - № 1. - С.40-55.
Савінаў, Б. “Але непакоімся, і рвёмся і не тужым...” / Б.
Савінаў // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 19 сак.
Яфімава, М. “Жыць так хочацца і жыць так варта!” / М.
Яфімава // Бібліятэка прапануе. – 2003. - № 4. – С. 14-18.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi
Уся беларуская паэзія на вашых далонях: С. Шушкевіч
Slide 57
Паладзін
Радзімы
Slide 58
Алесь Салавей
Не было й няма нічога
шчаслівейшага радзімы,
раскашнейшага радзімы,
прыгажэйшага радзімы –
не было й няма нідзе.
А. Салавей
Slide 59
Алесь Салавей
01.05.1922 – 22.01.1978
Сапраўднае імя Радзюк
Альфрэд Васілевіч
Нарадзіўся ў
в. Крысава
Дзяржынскага р-на.
Памёр у Мельбурне
(Аўстралія)
Пісьменнік.
Slide 60
Фотаальбом
На пабудове ўласнага дома. 1951 г.
1943 г.
З жонкай Зінаідай і дзецьмі. 1950-я гг.
Магіла паэта ў Мельбурне
Фотаздымкі з кнігі (слайд 62)
Slide 61
Вуса – прыток Нёмана
Рэчка Вуса ў ваколіцах Крысава –
на радзіме паэта
Вось і яны, мурожныя лугі,
што хараством нязгасным вабяць вока
Ля іх, у сценах лозаў, - берагі
ракі Вусы – дзе плыткай, дзе глыбокай
Бягуць да берагоў тых праз лагі
крыніцы, поўныя зямнога клёку.
А з неба ў люстры водаў, як багі.
адсвечваюцца белыя аблокі.
Вуса, Вуса! Ці помніш, як вясной
тваім я захапляўся ледаходам?
А ўлетку у абдымкі плынных водаў
ныраў і дна кранаўся галавой?
Ці помніш, як па коўзкай гладзі лёду
на спрытных коўзнях бегаў я зімой?
А. Салавей
Slide 62
Кніга Алеся Салаўя
Салавей, А. Творы: паэзія,
проза, лісты / Алесь Салавей; уклад.,
прадм. і камент. М. Скоблы. —
Мінск: Лімарыус, 2010. — 560 с.: іл. –
(Галасы Айчыны).
Гэта першая кніга выдатнага паэта
на Радзіме. Ураджэнец Койданаўшчыны,
ён у 1944 г. пакінуў Беларусь, жыў у
лагерах для бежанцаў у Аўстрыі,
потым пасяліўся ў далёкай
Аўстраліі. Аднак і на
чужыне ён аджыўляў
душу беларускім словам,
ствараючы вершы ў
класічных еўрапейскіх
формах. “Творамі” А. Салаўя
распачынаецца серыя
“Галасы Айчыны”, у якой
мяркуецца выдаваць творы
выбітных беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 63
Творы Алеся Салаўя ў зборніках
Мішчанчук, М. І. Як жыць – дык жыць для
Беларусі...: вучэб. дапам. па беларус. літ. для
вучняў ст. кл. / М. І. Мішчанчук. – Мінск: Нар. асвета,
1995. – С. 307-323.
У дапаможнік увайшлі вершы паэта, якія
паказваюць своеасаблівасць эмігранцкай
беларускай літаратуры, а такасама аналізуецца
творчасць арыгінальных мастакоў слова, сярод
якіх наш зямляк Алесь Салавей.
А часу больш, чым вечнасць:
літаратура беларус. замежжа: для
ст. шк. узросту / аўтар прадм. і ўклад.
Б. Сачанка – Мінск: Юнацтва, 1995. –
С. 245-264.
Зборнік змяшчае вершы з
кнігі “Мае песні”.
Slide 64
Літаратура пра Алеся Салаўя
•
•
•
•
•
Салавей А. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 14. –
Мінск : БелЭн, 2002. – С. 94;
Салавей А. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 5. – Мінск: БелЭн, 1995. – С. 233-235;
Салавей А. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С.
619.
Скобла, М. Паладзін Радзімы / М. Скобла // Салавей, А.
Творы / А. Салавей. – Мінск: Лімарыус, 2010. – С. 7-18.
“Я прыйшоў ад зямлі, ад людзей...”: нататкі пра жыццё і
творчасць Алеся Салаўя // Мішчанчук, М. І. Як жыць –
дык жыць для Беларусі...: вучэб. дапам. па беларус. літ.
для вучняў ст. класаў агульнаадукац. школ / М. І.
Мішчанчук. – Мінск: Нар. асвета, 1995. – С. 180-197. –
Бібліягр.: с. 329-330.
Slide 65
Літаратура пра Алеся Салаўя
•
•
•
•
•
•
•
•
Аўрамчык, М. Пакутныя вандроўкі / М. Аўрамчык //
Полымя. – 1996. - № 11. – С. 273-284.
Грамадчанка, Т. “За любоў да цябе я пакутаваць мушу...”:
лёс і творчасць Алеся Салаўя / Т. Грамадчанка // Роднае
слова. – 1993. - № 4. – С. 14-24.
Запартыка, Г. Лісты з пакут і спадзяванняў: эпісталярная
спадчына Алеся Салаўя / Г. Запартыка // Роднае слова. 1998. - № 4. - С. 194-209.
Марціновіч, А. “За любоў да цябе я пакутаваць мушу...” /
А. Марціновіч // Полымя. – 1996. - № 2. – С. 272-289.
Целеш, Л. “У Койданаве жыў Радзюк Альфрэд...” / Лявон
Целеш // Сцяг Кастрычніка. – 2010. – 9 кастр. – С. 5.
Чарнякевіч, Ц. Голас Айчыны – самотны і светлы / Ціхан
Чарнякевіч // Літаратура і мастацтва. – 2010. - № 33. – С.
6.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Мая Беларусь!
Родныя вобразы
Slide 66
Чараўнік
слова
Slide 67
Лукаш Калюга
Творы Лукаша Калюгі –
сапраўдныя дыяменты ў
залатым фондзе нацыянальнай
літаратурнай класікі...
Л. Алейнік
Slide 68
Лукаш Калюга
27.09.1909 – 22.10.1937
Сапраўднае імя Вашына
Канстанцін Пятровіч
Нарадзіўся ў
в. Скварцы
Дзяржынскага р-на.
Расстраляны ў г. Ірбіт.
Празаік,
перакладчык.
Slide 69
Фотаальбом
Бацька Пётр Вашына
Марыя Вашына. Цётка,
якая гадавала Кастуся
Лукаш Калюга з сябрам
Францам Гінтаўтам. 1920 г.
Фотаздымкі з часопіса “Роднае слова”
Хата ў в.Скварцы, у якой нарадзіўся
Л.Калюга
Slide 70
Кніга Лукаша Калюгі
Калюга, Л. Творы: апавяданні,
аповесці / Лукаш Калюга; прадм. Я. Лецкі.
– Мінск: Маст. літ., 2011. - 462 с.
У кнігу ўвайшлі найбольш вядомыя
творы самабытнага празаіка 20-х –
пачатку 30-х гадоў.
Непаўторны, арыгінальны
стыль, глыбокае веданне
народнай мовы, трапны
гумар ды тонкае
псіхалагічнае майстэрства
прыкметна вылучаюць
яго сярод сучаснікаў і ўжо
каторы год выклікаюць
сталае захапленне ў
аматараў беларускага
слова.
Slide 71
Электронны рэсурс
Лукаш Калюга: біяграфія, раман,
аповесці, апавяданні // Літаратурная
спадчына Беларусі, ХІ – сяр. ХХ ст. : з
фондаў Нацыянальнай бібліятэкі
Беларусі [Электронны рэсурс] . –
Мінск: НББ, [2004]. - 1 электрон. дыск
(CD-ROM).
Slide 72
Літаратура пра Лукаша Калюгу
•
•
•
•
•
•
Калюга Л. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. – Мінск :
БелЭн, 1998. – С. 495; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. –
С. 121-122; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 4. –
Мінск: БелЭн, 1997. – С. 37-38; Памяць: гісторыкадакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА,
2004. – С. 618; Минская область: энциклопедия: в 2 т. Т. 2. –
Минск: БелЭн, 2007. - С. 136; Республика Беларусь:
энциклопедия: в 7 т. Т. 3. – Минск: БелЭн, 2006. - С. 851.
Лукаш Калюга // Грахоўскі, С. Так і было: артыкулы, успаміны,
эсэ / С. Грахоўскі. – Мінск: Маст. літ., 1986. – С. 167-169.
Чытаючы Лукаша Калюгу // Янкоўскі, Ф. Радасць і боль:
апавяданні, навелы, мініяцюры / Фёдар Янкоўскі. – Мінск:
Маст. літ., 1995. – С. 333-345.
Алейнік, Л. Проза Лукаша Калюгі, альбо Школа сумленнасці і
высокай маралі / Лада Алейнік // Літаратура і мастацтва. –
2009. - № 34. – С. 12.
Драздова, З. Голас народа: творчасць Лукаша Калюгі / З.
Драздова // Роднае слова. – 1995. - № 12. – С. 26-33.
Драздова, З. Чараўнік беларускай класікі: творчая асоба
Лукаша Калюгі / З. Драздова // Полымя. – 2000. - № 4. –С.
234-247.
Slide 73
Літаратура пра Лукаша Калюгу
•
•
•
•
•
•
Жыбурт, В. Залатое слова прасветленай душы / В. Жыбурт //
Сцяг Кастрычніка. – 2009. – 26 вер. – С. 2
Лецка, Я. Залатое слова прасветленай душы: жыццёвы шлях
Лукаша Калюгі / Я. Лецка // Роднае слова. – 1994. - № 10. – С.
3-8.
Олейник, Л. Актуальность и традиции: персонификация
народной морали в прозе Лукаша Калюги / Л. Олейник //
Нёман. – 2001. - № 6. – С. 240-248.
Смірнова, В. Лексічныя дыялектызмы ў творах Лукаша Калюгі
/ В. Смірнова // Роднае слова. – 2006. - № 11. – С. 33.
Харкевіч, А. Талент, Богам дадзены / А. Харкевіч //
Беларуская мінуўшчына. – 1994. - № 1. – С. 41-42.
Чаеўская, М. Традыцыя як форма сацыякультурнай
дэтэрмінацыі ў апавяданнях Лукаша Калюгі / М. Чаеўская //
Роднае слова. – 1997. - № 9. – С. 59-66.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Мая Беларусь!
Творы Лукаша Калюгі на Беларускай палічцы
Slide 74
Памяці Лукаша Калюгі
БАЛАДА ЛУКАША КАЛЮГІ
Маладыя гады… Залатыя гады…
Але час не святы. Арыштанства, суды.
І ты вораг народа, і гэты народ
Прад табою цяпер, як з калючкамі дрот.
І навокал, як вечнасць, чужая зіма,
І дарогі да сонца і сонца няма,
Бо яго расстралялі - свяціла яно.
І цяпер каля вогнішча жлукцяць віно
Звар'яцелыя каты, якім гэты свет,
Нібы беглага зэка заснежаны след.
І адсюль не ўцячы, бо краіна - турма,
Але думак пра волю турме не ўтрымаць.
І ты ў думках бяжыш праз завеі дамоў
І не можаш дабегчы дадому ізноў,
Бо крычыць вартавы і страляе ў спіну…
Прачынаешся ты і не можаш заснуць,
Бо і ты пачынаеш ужо разумець,
Што ў няволі жыццё - не жыццё і не смерць,
І твае залатыя не прыйдуць гады,
Як цвісці аніколі не будуць сады,
Дзе пустыня спрадвеку і дзе халады…
Віктар Шніп
Slide 75
Юнак
з дапытлівым
розумам
Slide 76
Ігар Хадановіч
З душою, чуйнай, як мембрана,
З душой - адкрытаю, як рана,
ён успрымаў удары зла,
як рана - вастрыё ляза...
А. Вярцінскі
Slide 77
Ігар Хадановіч
10.06.1940 – 09.01.1966
Нарадзіўся ў
в. Шпількі
Дзяржынскага р-на.
Празаік, паэт.
Slide 78
Першая кніга Ігара Хадановіча
Хадановіч, І. За акном дождж: апавяданні / Ігар Хадановіч. - Мінск, 1967.
Slide 79
Літаратура пра Ігара Хадановіча
•
•
•
•
•
Хадановіч І. П. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 16.
– Мінск : БелЭн, 2003. – С. 516.
Хадановіч І.П. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 6. – Мінск: БелЭн, 1995. – С. 157-158.
Хадановіч І. П. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.619.
Вярцінскі, А. Чалавек з нашай біяграфіі / Анатоль
Вярцінскі // Хадановіч, І. За акном дождж: апавяданні /
Ігар Хадановіч. – Мінск, 1967.
Вярцінскі, А. Скажы мне, мама...: верш / Анатоль
Вярцінскі // Выбраныя творы. – Мінск: Кнігазбор, 2009. –
С. 58.
•
Высоцкая, Ж. “З душою, чуйнай, як мембрана...”: да 55годдзя Ігара Хадановіча / Ж. Высоцкая // Сцяг
Кастрычніка. – 1995. – чэрв.
Slide 80
Памяці Ігара Хадановіча
Скажы мне, мама…
З душою, чуйнай, як мембрана,
З душой - адкрытаю, як рана,
ён успрымаў удары зла,
як рана - вастрыё ляза.
Так, ён з яго жывым сумленнем,
з яго высокім уяўленнем,
на многае глядзеў з здзіўленнем.
Ён, як дзіця, пытаўся ў нас:
- Навошта гэта - асцярожнасць!
Няшчырасць, жорсткасць
і варожасць?
Навошта! Дайце мне адказ!
1967 г.
Анатоль Вярцінскі
Slide 81
След у паэзіі
Slide 82
Іван Калеснік
Табе, мой край,
я рад аддаць
агонь душы не страчаны.
І да апошніх самых дзён
дзяліць бяду і радасці...
І. Калеснік
Slide 83
Іван Калеснік
09.10.1932 – 10.06.1979
Нарадзіўся ў
в. Грытчына
Дзяржынскага р-на.
Паэт, публіцыст,
перакладчык.
Член Саюза пісьменнікаў
Беларусі
Slide 84
Іду мясцінамі...
Іду мясцінамі, дзе рос,
Дзе ўсё схадзіў калісьці.
Іду пад кронамі бяроз,
Рукой кранаю лісце.
Не ведай стомы,
Кроч і кроч.
Аркестр звініць птушыны.
Гляджу
Адскочыла за ноч
Атава канюшыны.
Тут сцірты высяцца да хмар,
Нібыта піраміды.
О, колькі песціў светлых мар
Я з вамі, краявіды.
Я вас да болю палюбіў,
Бацькоўскія мясціны!
Паводку залатую ніў
У сэрцы век нясці мне.
Іду пад кронамі бяроз,
Я іх садзіў калісьці.
На дол
Спадаюць кроплі рос –
Мяне вітае лісце...
Іван Калеснік
Slide 85
Кніга Івана Калесніка
Калеснік, І. Юнацтва: вершы / Іван
Калеснік. – Мінск: Маст. літ., 1975. –
110 с. – (Песню бярыце ў дарогу).
Зборнік складаецца з дзвух
раздзелаў. “Роднае” – гэта ўсё тое,
што дорага сэрцу паэта: неўміручы
подзвіг у грозны час вайны,
пашана да чалавека працы,
клопат пра бясхмарны
заўтрашні дзень. Другі
раздзел “Жыта красуе”
склалі вершы аб роднай
прыродзе і чыстых
юнацкіх пачуццях.
Slide 86
Літаратура пра Івана Калесніка
•
•
•
•
•
•
Калеснік І. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7. –
Мінск : БелЭн, 1998. – С. 462.
Калеснік І. // Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 3. – Мінск: БелЭн, 1994. – С. 99-104.
Калеснік І. // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.617-618.
Вашкевіч, Г. Талент, прысвечаны бацькаўшчыне / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2002. – ? кастр.
Метрыка літаратурная: Іван Калеснік // Полымя. –
2007. - № 10. – С. 202.
Панізнік, С. Памяці Івана Калесніка: верш / С. Панізнік
// Мацярык: кніжнай лірыкі. – Мінск: Маст. літ., 1985. –
110 с.
Slide 87
Памяці Івана Калесніка
Пакрыўдзіць? Не хацелі.
А бераглі? Не ўсе:
Калі душа – у целе,
ашчада не ў красе.
Паэт... Ён вечны школьнік, аж да апошніх дзей...
... Жыве Пегас – між коней,
а памяць між людзей.
І вось мы ля абрыву...
Пустое страмяно...
... Не змену пакаленняў –
змену варты
любоў праводзіць на мацерыку.
С. Панізнік
Slide 88
Талент,
аддадзены
дзецям
Slide 89
Артур Вольскі
Як і кожны ў маёй старане,
я багацце нязмернае маю.
Ды не ў грошах,
не ў золаце – не!
У любові да роднага краю.
А. Вольскі
Slide 90
Артур Вольскі
23.09.1924 – 05.09. 2002
Зэйдэль-Вольскі
Артур Віталевіч
Нарадзіўся ў
г. Дзяржынску.
Паэт, празаік, драматург,
перакладчык.
Член Саюза
пісьменнікаў
Беларусі
Slide 91
Фотаальбом
Жонка – актрыса Ларыса Горцава
Бацька – пісьменнік Віталь Вольскі
Адна з шматлікіх сустрэч са школьнікамі
З сынам Лявонам
Магіла А. Вольскага ў Мінску
Slide 92
Артур Вольскі - дзецям
Slide 93
Літаратура пра Артура Вольскага
•
•
•
•
Вольскі А.В. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 4. –
Мінск : БелЭн, 1997. – С. 268-269; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. –
С. 36-43; Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка
Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 616-617;
Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1. – Мінск:
БелЭн, 2002. – С. 222-223; Минская область: энциклопедия:
в 2 т. Т. 1. – Минск: БелЭн, 2007. - С. 423; Республика
Беларусь: энциклопедия: в 6 т. Т. 2. – Минск: БелЭн, 2006. С. 801.
Артур Вольскі // Беларуская дзіцячая літаратура:
хрэстаматыя. – Мінск: Юніпрэс, 2003. – С. 172-177.
Прызнанне ад прызвання // Марціновіч, А. Святло чароўнага
ліхтарыка: выбраныя старонкі гісторыі бел. дзяцяч. літ.: у 2
кн. Кн. 2 / А. Марціновіч. – Мінск: Нар. асвета, 1998. – С.
183-191.
Вольскі, А. Словы-фарбы Артура Вольскага; гут. Н.
Баравуля // Беларускія пісьменнікі ў праграме пачатковай
школы. – Мінск: Пачат. школа, 2003. – С. 55-61.
Slide 94
Літаратура пра Артура Вольскага
•
•
•
•
Горцава, Л. З таленавітага роду Вольскіх / Л. Горцава //
Літаратура і мастацтва. – 2009. - № 47.
Жыбуль, В. Маякі Артура Вольскага // Роднае слова. – 2004.
- № 8. – С. 94.
З любоўю да роднага краю: метад. рэкам. па рабоце з
творамі А. Вольскага сярод дзяцей 1-5 кл. // Бібліятэка
прапануе. – 2004. - № 4. – С. 24-26.
Марціновіч, А. Шчодрыя россыпы дабрыні / А. Марціновіч //
Пачатковая школа. – 2001. - № 7. – С. 15.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Творы Артура Вольскага на Беларускай палічцы
Уся беларуская паэзія на вашых далонях: А. Вольскі
Зала славы ТЮГа
http://beltuz.by/be/persons/hall-of-fame/88.htm
Slide 95
Галактыка
Юрыя
Брайдэра
Slide 96
Юрый Брайдэр
Поспех часцей за ўсё
дастаецца не таму, хто
ўсё імкнецца спланаваць
загадзя, а таму, хто ўмее
выкарыстоўваць кожны
зручны выпадак.
Ю. Брайдэр
Slide 97
Юрый Брайдэр
08.01.1948 – 05.02.2007
Жыў у г. Дзяржынску.
Працаваў у органах МУС.
Пісьменнік-фантаст.
Slide 98
Першая кніга Юрыя Брайдэра
Брайдер, Ю. Поселок на краю
Галактики: повести, рассказы: для сред.
и ст. шк. возраста / Ю. Брайдер, Н.
Чадович. – Минск: Юнацтва, 1989. – 223
с.: ил. – (Библиотека приключений и
фантастики).
Участковый милиционер
Баловнев обнаружил в
поселке, где он живет и
работает, инопланетян –
разумных существ,
совершенно не похожих
на людей. Оказалось,
это своего рода могильщики
Вселенной, появляющиеся
там, где какой-либо планете
грозит уничтожение.
Slide 99
Кнігі серыі “Абсолютная магия»
Slide 100
Літаратура пра Юрыя Брайдэра
•
•
•
•
•
Пісьменнік-фантаст // Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. – С. 623.
Вашкевіч, Г. Імя - ў сусветнай энцыклапедыі фантастыкі / Г.
Вашкевіч // Сцяг Кастрычніка. – 2003. – 11 студз.
Вашкевич, Г. Фантастика и реальность / Г. Вашкевич // Сцяг
Кастрычніка. – 2008. – 12 студз.
Галактыка Юрыя Брайдэра // Сцяг Кастрычніка. – 1996. Карлюкевич, А. Дзержинский затворник / А. Карлюкевич //
Сов. Белоруссия. – 2004. – 8 дек.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Ю. Брайдер в Архиве фантастики
Ю. Брайдер в Электронной библиотеке
Slide 101
Глобус
Беларусі
Slide 102
Адам Глобус
Талент літаратара, як і
любы іншы талент, табе
дорыць прырода. Асноўная
праблема таленавітага
чалавека ў тым, каб
наяўнасць таленту яму
даравалі людзі.
А. Глобус
Slide 103
Адам Глобус
Нарадзіўся 29.09.1958
у г. Дзяржынску.
Сапраўднае імя Адамчык
Уладзімір Вячаслававіч.
Жыве ў г. Мінску.
Празаік, паэт, мастак.
Член Саюза беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 104
Фотаальбом
З маці Нінай Адамчык
Бацька і дзед Уладзімір. 1978 г.
Бацька - пісьменнік
Вячаслаў Адамчык
Жонка – фатограф Алена Адамчык
З братам Міраславам. 1983 г.
Фота з сайтаў http://adam-hlobus.livejournal.com ; http://andrej-voronin.livejournal.com
Адам Глобус - мастак
Slide 105
Кнігі Адама Глобуса
Slide 106
Творы Адама Глобуса ў часопісах
•
•
•
•
•
•
•
Глобус, А. Апавяданні / А. Глобус // Полымя. –
1991. - № 9. – С. 115-128.
Глобус, А. Дзед: словы пра дзеда майго
Уладзіміра / А. Глобус // Полымя. – 2003. - № 8. – С.
152-155.
Глобус, А. Между предыдущим и следующим:
рассказ / А. Глобус // Всемирная литература. –
2006. - № 6. – С. 30-40.
Глобус, А. Навагодняе падарожжа студэнта В.:
апавяданне / А. Глобус // Полымя. – 2006. - № 1. –
С. 100-105.
Глобус, А. Королевство Будды: Таиландские
этюды / А. Глобус // Нёман. – 1998. - № 3. – С. 76-96
Глобус, А. Рассказы [Койданово. Квартиры. Мама]/ А. Глобус // Нёман. – 1994. - № 5. – С. 73-88.
Глобус, А. Смерть-мужчина: повесть / А. Глобус //
Нёман. – 2001. - № 5. – С. 10-46.
Slide 107
Адам Глобус - мастак
Груша і палова яблыка
Музычны завулак
Сударыня Пясочны гадзіннік
Таемная вячэра асуджаных на смерць
Slide 108
Літаратура пра Адама Глобуса
•
•
•
•
•
•
Глобус Адам // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 5. – Мінск :
БелЭн, 1997. – С. 300; Беларускія пісьменнікі: біябібліяграфічны
слоўнік: у 6 т. Т. 2. – Мінск: БелЭн, 1993. – С. 224-225; Памяць:
гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск:
БЕЛТА, 2004. – С. 617.
Бельскі, А. Сучасная беларуская літаратура: станаўленне і
развіццё творчых індывідуальнасцяў (80-90-я гг.): вучэб.-метад.
дапам. для настаўнікаў / А.І. Бельскі. – Мінск: Нар. асвета, 1997.
– С. 57, 159.
Бельскі, А. Да глыбіняў жыцця: маладая беларус. проза 80-х –
пачатку 90-х гг. [пра кнігу “Адзінота на стадыёне”] / А. Бельскі //
Роднае слова. – 1992. - № 5. – С. 44-46.
Бельскі, А. Крылы маладосці: маладая беларуская паэзія [пра
зборнік “Парк”] / А. Бельскі // Роднае слова. – 1991. - № 2. – С.
53; № 3. – С. 51-52.
Вашкевіч, Г. Койданаўскі Глобус / Г. Вашкевіч // Сцяг
Кастрычніка. – 2008. – 27 чэрв. – С. 3.
Галубовіч, Л. Падвопытныя “божыя кароўкі”: творчасць Адама
Глобуса / Л. Галубовіч // Літаратура і мастацтва. – 2006. - № 7. –
С. 6.
Slide 109
Літаратура пра Адама Глобуса
•
•
•
Кісліцына, Г. Сыны: творчасць Адама Глобуса і Міраслава
Шайбака / Г. Кісліцына // Роднае слова. – 2003. - № 8. – С. 811.
Скобла, М. Глобус Беларусі / М. Скобла // Роднае слова. –
2004. - № 4. – С. 52-53.
Сухадольская, Г. Прыватныя дзённікі жанчыны і мужчыны,
альбо Што аб’ядноўвае “Сшыткі” беларускага пісьменніка
Адама Глобуса і раман японскай пісьменніцы Сэй Сёнатон
“Записки у изголовья” / Г. Сухадольская // Літота: зб.
матэрыялаў для вучняў. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2008.
– С. 65-67.
ІНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
Адам Глобус
Творы А. Глобуса на Беларускай палічцы
Slide 110
Праўдалюбства
сілкавала
яго талент
Slide 111
Алесь Рыбак
Пра пакаленне, да якога і я належу,
кажуць: іх дзяцінства было абпалена
вайной. Гэта не крылатая фраза, не
моўнае штукарства – на сваіх
кволых плячах мы пазнавалі горкую
ісціну гэтых слоў… Адсюль і цяга да
ведаў, і апантаная, нягледзячы ні на
што, прага жыцця .
А. Рыбак
Slide 112
Алесь Рыбак
Нарадзіўся 07. 11.1934
у в. Макаўчыцы
Дзяржынскага р-на.
Жыве ў г. Мінску
Празаік.
Член Саюза беларускіх
пісьменнікаў.
Slide 113
Фотаальбом
На нарадзе маладых літаратараў.
Сустрэча з Я. Коласам. 1955 г.
На юбілеі Янкі Брыля
З любімай кошкай на лецішчы
З жонкай Людмілай
Мікалаеўнай
Фотаздымкі з сайта http://al-rybak.mail15.com/
Сустрэча з пісьменнікам ў Дзяржынскай ЦРБ
Slide 114
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Што пасееш…: аповесць,
апавяданні / А. Рыбак. – Мінск:
Беларус. навука, 2000. – 352 с.
Нялёгкі лёс выпаў на долю галоўнай
гераіні аповесці Вольгі. Загінулі ў час
вайны яе муж і адзіны сын Лесік. Але яна
не ачарствела сэрцам, не
кінула чужых малалетніх
дзяцей, хоць бацька іх быў
сярод тых, хто вінаваты
ў смерці самых блізкіх ёй
людзей. Якімі сталі тыя
дзеці? Чым адплацілі яны
сваёй прыёмнай маці? Пра
гэта аповесь “Што пасееш...”
Slide 115
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Трэба было жыць: раман / А.
Рыбак. – Мінск: Маст. літ., 1997. – 318 с.
Гэта праўдзівы, па-мастакоўску шчыры
аповед пра абяздоленую беларускую вёску
ў першыя пасляваенныя гады, пра трагізм і
сілу духу людзей, якім наканавана жыць на
зямлі і змагацца за сваё існаванне.
Лёс галоўнага героя твора
сіраты-падлетка Вадзіма
Гурко неадлучны ад лёсаў
дарослых, ад іхніх нягод і
надзей, іхняга роздуму
пра час і пра сябе.
Slide 116
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Галаброды: раман, аповесць,
апавяданні / А. Рыбак. – Мінск: Кнігазбор,
2006. – 306 с.
Гэта працяг кнігі “Трэба было жыць”,
якую аўтар пісаў на працягу немалога
адрэзку жыцця. Пісаў
крывёю і сэрцам, бо яны – пазнаныя
ўласным лёсам. Вір народнага жыцця
ўцягнуў у свой паток галоўнага
героя Вадзіма, які ўсё прапускае
праз сваё сэрца і нервы, бо
падзеі, якія разгортваюцца
ў заходнебеларускай вёсцы
тае пары, ламалі лёсы і
нявечылі душы многіх
нявінных людзей.
Аповесць “Маша і Машка”
і апавяданні – пра нашу
сённяшнюю рэчаіснасць.
Slide 117
Кнігі Алеся Рыбака
Рыбак, А. Хрумкач: раман, аповесць, эсэ /
А. Рыбак. – Мінск: Выд-ва В. Хурсіка, 2010. –
423 с.
У кнігу ўвайшоў раман “На раздарожжы”
– апошні раман трылогіі пра жыццё
гаротнай і галоднай пасляваеннай вёскі.
Чытач даведаецца пра тое, як выпрабаванні лёсу паўплывалі на галоўнага героя
Вадзіма Гурко.
Аповесць “’Хрумкач” –
пра час ваеннага і пасляваеннага ліхалецця, пра
здраду чалавека дзеля сваіх
карыслівых інтарэсаў.
“Лецішча” распавядае пра
мару чалавека мець свой
кавалачак зямлі, дзе можна
было б знайсці спакой і суцішак,
алпачыць душой ад гарадской мітусні.
Slide 118
Кнігі з дарчымі надпісамі аўтара
Slide 119
Літаратура пра Алеся Рыбака
•
•
•
•
•
Рыбак А. // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 13. –
Мінск : БелЭн, 2001. – С. 481; Беларускія пісьменнікі:
біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. Т. 5. – Мінск: БелЭн,
1995. – С. 184-185; Памяць: гісторыка-дакументальная
хроніка Дзяржынскага раёна. –Мінск: БЕЛТА, 2004. –
С.618-619.
Васілевіч, А. Спадзявацца на лепшае! / А. Васілевіч //
Рыбак, А. Што пасееш...: аповесць, апавяданні / А. Рыбак.
– Мінск: Бел. навука, 2000. – С. 5-10.
Марціновіч, А. Трэба жыць... / А. Марціновіч // Рыбак, А.
Трэба было жыць: раман / А. Рыбак. – Мінск: Маст. літ.,
1997. – С. 307-317.
Грыгор’еў, В. Памятная сустрэча [з Алесем Рыбаком] / В.
Грыгор’еў // Сцяг Кастрычніка. – 2007. – 21 сак. – С. 5.
Жыбурт, В. Дарогі нашага земляка / В. Жыбурт // Сцяг
Кастрычніка. – 2005. – 5 студз. – С. 3.
Slide 120
Літаратура пра Алеся Рыбака
•
•
•
Сцяпанаў, Л. Алесю Рыбаку – 75! / Лявон Сцяпанаў //
Сцяг Кастрычніка. – 2009. – 25 лют. – С. 2.
Целеш, Л. Пісьменнік – наш зямляк: прэзентацыя кнігі А.
Рыбака “Галаброды” ў Дзяржынскай ЦРБ / Лявон Целеш
// Літаратура і мастацтва. – 2007. - № 36.
Целеш, Л. Свята кнігалюбаў: прэзентацыя кнігі А. Рыбака
“Хрумкач” / Лявон Целеш // Сцяг Кастрычніка. – 2010. – 7
жн.
ИНТЭРНЭТ-РЭСУРСЫ
•
•
Персанальны сайт Алеся Рыбака
Творы А. Рыбака на Беларускай палічцы
Slide 121
Аўтары:
Бараноўскі А. Л., загадчык бібліятэкі
Бараноўская В. А., бібліятэкар I катэгорыі
ДУА “Сярэдняя школа № 4 г. Дзяржынска”