Slide 1

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 2

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 3

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 4

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 5

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 6

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 7

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 8

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 9

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 10

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 11

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 12

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 13

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 14

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 15

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 16

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 17

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 18

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 19

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 20

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 21

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 22

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 23

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 24

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 25

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 26

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 27

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 28

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 29

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 30

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 31

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 32

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 33

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 34

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 35

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 36

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 37

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 38

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 39

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 40

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 41

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 42

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 43

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 44

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 45

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 46

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 47

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 48

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 49

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 50

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 51

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 52

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 53

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 54

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 55

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 56

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 57

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 58

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 59

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 60

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 61

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 62

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 63

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 64

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 65

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 66

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 67

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 68

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 69

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 70

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 71

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 72

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 73

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy


Slide 74

Zdrowie psychiczne –
szanse i zagrożenia

Środa Wlkp., 2006r.

Promocja i profilaktyka
zdrowia psychicznego
ABC promocji i profilaktyki zdrowia

Modele zdrowia i patologii

Stres – przyjaciel czy wróg?

Wypalenie zawodowe

Działania promocyjne i profilaktyczne
podejmowane przez ŚDS

W odróżnieniu od
profilaktyki, procesu skierowanego
przeciwko chorobie,
promocja jest działaniem
zmierzającym do
zachowania zdrowia.

PREWENCJA
CHOROBA

ZDROWIE

PRZECIWDZIAŁANIE

UTRZYMANIE STATUS QUO

ZDROWIE
POTĘGOWANIE

CHOROBA
PRZECIWDZIAŁANIE
PODNOSZENIE
JAKOŚCI ŻYCIA

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający
ludziom zwiększenie
kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego
poprawę.

Definicja
(wg Światowej Organizacji Zdrowia)

ZDROWIE
jest stanem dobrego
samopoczucia społecznego,
fizycznego
i psychicznego.

Model ALBO - ALBO

polis

soma

psyche

Model ADDYTYWNY

polis

soma

psyche

Model HOLISTYCZNY

polis



soma

psyche

Model holistyczny
z elementami
DYNAMICZNOŚCI

ZDROWIE
nie jest wartością statyczną;
zmienia się, ewoluuje,
jest lepsze lub gorsze.

ZDROWIE
to nie cel,
ale POTENCJAŁ

Ryzyko choroby

Prawdopodobieństwo
patologii

=

czynniki ryzyka (B,P,S,E)
zasoby (B,P,S,E)

B – biologiczne

S – społeczne

P – psychologiczne

E – środowiskowe

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała

 Ok. 30% gimnazjalistów klas I-szych doświadcza
różnych objawów zaburzeń psychicznych
 Problemy zdrowia psychicznego istotnie negatywnie
wpływają na funkcjonowanie codzienne 9% badanej
populacji uczniów
 Gorsze samopoczucie psychiczne koreluje pozytywnie
z poczuciem większego zagrożenia w szkole z niższą
oceną własnych wyników w nauce

 30-40% zgłasza występowanie zachowań
problemowych: picie alkoholu, zażywanie narkotyków,
doświadczanie przemocy

Ocena stanu zdrowia psychicznego
młodzieży gimnazjalnej

–

J.C.Czabała – c.d.

 Szczególnie niepokojąca jest liczba osób z objawami
depresyjnymi (8,8%) i myślami samobójczymi (21%)
 Wyniki drugiego badania tej samej grupy uczniów
będących w klasie III sugerują, że w ciągu 2 lat stan
zdrowia psychicznego badanej młodzieży istotnie się
pogorszył, wzrosła liczba uczniów przejawiających
zachowania problemowe: - szczególnie zwiększył się
odsetek uczniów upijających się (z 20% do 47%), wzrosła liczba doświadczających poważnych
problemów po wypiciu alkoholu, - z 6 do 20% wzrosła
liczba uczniów używających środki narkotyzujące.

Nie tylko geny…









STRES

przyjaciel czy wróg

?

Przyczyny cierpień spółczesnego
człowieka wg WHO
1. Stres

2. Depresja
3. Alkoholizm
4. Zaburzenia osobowości
5. Chroniczna nieśmiałość
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Stres
 wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja
organizmu na wszelkie stawiane mu
wymagania
 reakcja psychofizyczna, która pojawia się,
gdy wymagania, jakim musi sprostać dana
osoba, przekraczają jej możliwości

Stres a stan fizjologiczny,
czyli co się dzieje z ciałem?
 lepszy dostęp do zapasów energii (wyrzut cukrów)
 wzmożona reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze, akcja
serca, zwężenie naczyń)
 intensywniejsze oddychanie
 zwiększona potliwość
 zwiększony napływ krwi do aktywnych mięsni (i mniejszy do
narządów „wyłączonych z akcji”)
 zwiększona aktywność umysłowa
 zwiększona aktywność fizyczna

MIĘŚNIE Gotowe do walki
•ulegają przekrwieniu (więcej
surowców energetycznych i tlenu)
•zwiększa się ich napięcie

OCZY Zwierciadło strachu
• rozszerzenie źrenic
• przy długotrwałym stresie
pojawiają się
zaburzenia widzenia

INNE OBJAWY
• uczucie suchości w ustach
•spadek zainteresowania seksem,
zaburzenia potencji
(raczej przy stresie długotrwałym)

STRES

SKÓRA Siódme poty
• wzrasta wydzielanie potu
(także na dłoniach),
• może pojawić się przy tym
„gęsia skórka”

MÓZG Centrala wydaje rozkazy
• podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła
sygnał do przysadki mózgowej, a ta
głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie
powstają najważniejsze„hormony stresu”
-adrenalina i noradrenalina
• wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom
adrenaliny i noradrenaliny we krwi
• pobudzanie autonomicznego układu
nerwowego, który steruje podstawowymi
procesami życiowymi(krążenie, oddychanie,
trawienie) jest poza tym niezależny
od naszej woli

UKŁAD ODDECHOWY
Więcej tlenu
• przyspieszenie oddechu, w efekcie
do krwi trafia więcej tlenu
UKŁAD POKARMOWY
Trawienie wstrzymane
• gruczoły trawienne zaprzestają
wydzielania
• spada napięcie żołądka i jelit
• mogą się pojawić zaburzenia
pokarmowe
(mdłości, biegunka)
• utrata apetytu lub przeciwnie
- silne uczucie głodu

STRES

UKŁAD NERWOWY
Podwyższona gotowość
•zwiększa się szybkość reakcji
• pod wpływem endorfin spada wrażliwość
na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np.
podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

UKŁAD KRWIONOŚNY
Posiłki dla mięśni
• serce zaczyna bić szybciej,
zwiększa się siła skurczu
• wzrasta ciśnienie krwi
•do krwi trafia więcej glukozy
i kwasów tłuszczowych (zostają
uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa
dla mięśni
• wzrasta krzepliwość krwi (w razie
zranienia zmniejsza to krwawienie)

Fazy reakcji stresu

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej stresujące?

Co jest bardziej
stresujące?

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH










Śmierć małżonka 100
Rozwód 73
Separacja małżeńska 65
Pobyt w więzieniu lub szpitalu dla psychicznie
chorych 63
Śmierć bliskiego członka rodziny 63
Poważne zranienie / choroba 53
Małżeństwo 50
Zwolnienie z pracy 47
Pogodzenie się z małżonkiem 45

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Przejście na emeryturę 45
 Poważna zmiana stanu zdrowia lub zachorowanie członka
rodziny 44
 Ciąża 40
 Problemy seksualne 39
 Wzrost liczby domowników – narodziny, wprowadzenie się
do rodziców 39
 Duża zmiana w sytuacji finansowej 38
 Śmierć bliskiego przyjaciela 36
 Zmiana charakteru pracy 36
 Poważny wzrost częstotliwości kłótni małżeńskich 35

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.
 Zaciągnięcie kredytu na zakup domu, przedsiębiorstwa 31
 Poważna zmiana w zakresie obowiązków zawodowych 29

 Wyprowadzenie się z domu syna lub córki 29
 Problemy z rodziną współmałżonka 29
 Poważne osiągnięcie osobiste 28
 Rozpoczęcie lub zaprzestanie pracy przez żonę/męża 26






Rozpoczęcie lub zakończenie nauki w szkole 26
Istotna zmiana w warunkach mieszkaniowych 25
Zmiana osobistych przyzwyczajeń 24
Problemy z szefem 23

SKALA OCENY WAŻNOŚCI
WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH – c.d.








Poważna zmiana godzin lub warunków pracy 20
Zmiana miejsca zamieszkania 20
Zmiana szkoły 20
Poważna zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego 19
Poważna zmiana w życiu religijnym 19
Poważna zmiana w życiu towarzyskim 18
Poważna zmiana przyzwyczajeń związanych ze spaniem 16

 Poważna zmiana częstotliwości spotkań w gronie rodzinnym 15






Istotna zmiana przyzwyczajeń związanych z odżywianiem15
Wakacje 13
Święta Bożego Narodzenia 12
Drobne naruszenie prawa 11

Stres w teorii Lazarusa i Falkman jest
rozumiany jako dynamiczna relacja
pomiędzy człowiekiem a otoczeniem,
która to relacja oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca
możliwości sprostania jej.

Neutralne

Sytuacja

Czym dla mnie jest to
wydarzenie?

Krzywda
strata

Wymaga
adaptacji

Zagrożenie

Korzyść

Wyzwanie

Nie postrzegamy rzeczy takimi,
jakimi są, lecz takimi, jacy jesteśmy.
/Anais Nin/

Sposoby radzenia sobie
wg R. Lazarusa
 poszukiwanie informacji – polega na dokonywaniu
przeglądu sytuacji, by przewartościować zagrożenia i
szkody oraz podjąć decyzję zaradczą,
 bezpośrednie działania – to te czynności, które służą
uporaniu się ze stresem (np. złość, zemsta, ucieczka,
samobójstwo)
 powstrzymanie się od działania
 intrapsychiczne metody zaradcze –
procesy poznawcze służące do
regulowania emocji – mają na celu
działanie uspokajające

Wzór Zachowania A
/M. Friedman i R. H. Rosenman/
 Chęć osiągania jak największej liczby
ambitnych celów w jak najkrótszym czasie
 Silna tendencja do rywalizacji
 Pragnienie dużego uznania i awansu, wysoka
potrzeba osiągnięć
 Tendencja do dominacji
 Wysoki poziom energii, szybkość,
niecierpliwość

Stres w pracy
Skala zjawiska za B.B. Reinhold 1998
Dane amerykańskiego instytutu badań
nad stresem:

 w ciągu 10 lat (od 84 r) – wzrost
liczby chorób będących skutkiem
stresu o ok. 800 %.

Uważa się, że 50-60% czasu absencji chorobowej
pracowników wiąże się ze stresem w miejscu pracy,
a koszty zwolnień lekarskich pracowników
oraz koszty ich leczenia w UE
szacuje się na 20 miliardów euro,
a w Stanach Zjednoczonych
150 miliardów dolarów rocznie.
Koszty społeczne z powodu stresu stale też rosną.
Społeczeństwo ponosi koszty takich świadczeń,
jak opieka medyczna oraz renty zdrowotne i inwalidzkie
dla tych, którzy ulegli wypadkowi w pracy
spowodowanemu stresem.

Stres zawodowy
w liczbach
 29 % badanych uważa, że praca zawodowa wpływa niekorzystnie
na zdrowie, wiążą z pracą takie problemy jak:
bóle pleców (30%)
stres 28 %
ogólne zmęczenie (20 %)

(Paoli 1997 - sondaż: 16 tys. pracowników europejskich)
 38 % odczuwa napięcie w pracy – w domu -8%
(bad. brytyjskie –mężczyźni)
 W ciągu 25 lat absencja powodowana stresem (niepokój,
osłabienie, ból głowy) wzrosła o 528%
( bad Hingleya i Coopera)

Stres a niezdolność do
pracy (renty)
 1967 –
11% orzeczeń – z tytułu zaburzeń
psychicznych
 1997

30 % z tytułu zaburzeń psychicznych

28 % schorzenia układu mięśniowoszkieletowego

8% choroby układu krążenia

Wypalenie
zawodowe

Wypalenie zawodowe
opisywane jest jako zaczynający się
powoli lub ujawniający nagle
stan wyczerpania zarówno cielesnego,
jak i duchowego,
występujący w życiu zawodowym,
ale też poza pracą, w życiu towarzyskim,
w relacjach partnerskich i rodzinnych.

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA










pracowników socjalnych,
opiekunów,
rodziców rodzin zastępczych,
osoby udzielające pomocy narkomanom,
personel poradni,
badaczy społecznych,
doradców i trenerów organizacyjnych,
pielęgniarki,
siostry zakonne,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 osoby mające pieczę nad budżetem,
 kierownictwo klinik i placówek
rehabilitacyjnych,
 lekarzy i stomatologów,
 logopedów,
 terapeutów zajęciowych ,
 psychoterapeutów,
 księży,
 rodziców i terapeutów dzieci autystycznych,

WYPALENIE ZAWODOWE DOTYKA
 opiekunów osób cierpiących na choroby
psychiczne,
 wychowawców,
 nauczycieli,
 pedagogów,
 psychologów,
 policjantów.

Pojedyncze obciążenie,
ani też nagromadzenie sytuacji trudnych
w krótkim czasie, nie spowodują
wystąpienia syndromu wyczerpania!
Może on mieć miejsce dopiero wtedy,
gdy obciążenia wyżej wymienione
występują jednocześnie przez dłuższy
czas bez realnej możliwości
uwolnienia się od nich.

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. USTALANIE REALISTYCZNYCH
CELÓW
2. ROBIENIE TYCH SAMYCH RZECZY
W INNY SPOSÓB
3. ROBIENIE PRZERW W PRACY
4. TRAKTOWANIE SPRAW MNIEJ
OSOBIŚCIE
5. DBANIE O SIEBIE TAK JAK O INNYCH

SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

ZESPOŁOWI WYPALENIA ZAWODOWEGO

6. PODKREŚLENIE POZYTYWNYCH
STRON
Warto pamiętać, że szklanka może być postrzegana jako do połowy
pusta, ale może być również widziana jako do połowy pełna.

7. POZNANIE SIEBIE
8. ODPOCZYNEK I RELAKS
9. DEKOMPRESJA
10. ODDZIELENIE ŻYCIA
ZAWODOWEGO OD RODZINNEGO!

Jeżeli nawet po zastosowaniu się
do wszystkich powyższych
zaleceń
zespół wypalenia utrzyma się,
powinno się podjąć ostateczną
decyzję o zmianie pracy!

Środowiskowy Dom Samopomocy

w Środzie Wlkp.
w ramach działań z zakresu

profilaktyki i promocji
zdrowia psychicznego

realizował dotychczas między
innymi następujące PROGRAMY,
na które otrzymał
dofinansowanie
w ramach programów
rządowych :

 w roku 2004 program pn.
„Powrót do środowiska”
 w roku 2005 program pn.
„Mosty zamiast murów”
 od września 2006 roku planowane jest
zrealizowanie projektu pn.
„Przez wsparcie do samodzielności”

Powrót do środowiska










„Klub samopomocy” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Punkt Konsultacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi
oraz członków ich rodzin w tym: uruchomienie telefonu zaufania
i adresu e-mail, poprzez który osoby będą mogły anonimowo
korzystać z porad specjalisty, a także strony internetowej z
informacjami dotyczącymi zaburzeń psychicznych
grupa wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi,
,,Kafejka internetowa”
edukacja społeczności poprzez lokalne media
organizacja spotkań z pracodawcami w celu pokazania korzyści
związanych z zaburzeniami osób z zaburzeniami psychicznymi
organizacja spotkań i prelekcji dla duchownych z parafii powiatu
średzkiego na temat zaburzeń psychicznych i kontaktu z tymi
osobami,
organizacja warsztatów dla nauczycieli dotyczących wczesnych
objawów zaburzeń psychicznych oraz psychoprofilaktyki wśród
uczniów

Mosty zamiast murów

- program przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
osób z zaburzeniami psychicznymi


a)
b)
c)
d)
e)
f)


Warsztaty umiejętności
„Ja jako rodzic i partner”
„Pierwsza rozmowa z pracodawcą”
„Ciało zna odpowiedź”,
„Czy mówić i jak mówić o chorobie”
„Chory nie znaczy gorszy”
warsztat z zakresu funkcjonowania seksualnego
Terapia rodzin wspierająca system rodzinny osób z
zaburzeniami psychicznymi

Mosty zamiast murów – c.d.
 COMIESIĘCZNE WYDAWANIE
BIULETYNU

„MOSTY ZAMIAST MURÓW”
INFORMUJĄCEGO O DZIAŁALNOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU
SAMOPOMOCY
W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

Mosty zamiast murów

– c.d.

 KLUB – KAWIARENKA
DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI
PSYCHICZNYMI
(SPOTKANIA Z PIELĘGNIARKĄ
– 2 RAZY W MIESIĄCU)

Mosty zamiast murów

– c.d.

 PROJEKCJE FILMÓW DOTYCZĄCYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
W RAMACH DYSKUSYJNEGO
KLUBU FILMOWEGO „DIALOG”
(1 RAZ W MIESIĄCU)

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 KAFEJKA INTERNETOWA

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 PUNKT KONSULTACYJNY

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.

 GRUPA WSPARCIA
DLA CZŁONKÓW RODZIN OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Działania z zakresu

promocji zdrowia psychicznego
– c.d.
 DIAGNOZA POSTAW WOBEC OSÓB
Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
- BADANIA ANKIETOWE
WŚRÓD PRACODAWCÓW POWIATU
ŚREDZKIEGO ORAZ OGÓŁU
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Ankieta
Gfsfjlknklh
Gfgfvvj
Hfdhytnvn
G
B]
V
jbnn

W 2005 roku wśród
pracodawców powiatu
średzkiego przeprowadzono
badania, mające na celu
poznanie ich poglądów
na temat zatrudniania osób
z zaburzeniami psychicznymi.

Wyniki opublikowano
w grudniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi
 Ankiety skierowano do 40
pracodawców
 Większość badanych (12)
reprezentowała średnie i duże
przedsiębiorstwa (przeważnie z branży
usługowej i produkcyjnej, tylko 3
respondentów pochodziło z firm
handlowych)

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 TYLKO 1 NA 15 FIRM
zatrudniała dotąd osoby z zaburzeniami
psychicznymi.
Większość badanych pracodawców
uznała, że choroby psychiczne są
przeciwwskazaniem do pracy w ich
przedsiębiorstwie .

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Największe obawy budzą :
1. Nieprzewidywalność zachowania się
pracownika,
2. Częsta lub długotrwała nieobecność
w pracy,
3. Ewentualne zachowania agresywne.

Pracodawcy o osobach
z zaburzeniami psychicznymi –
c.d.
 Większość badanych deklarowała,
że zna przepisy prawne określające
przywileje oraz możliwości uzyskania
zwrotu kosztów ze środków PFRON
związane z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych.

W 2005 roku wśród 150
mieszkańców powiatu średzkiego
przeprowadzono badania, mające
na celu poznanie ich poglądów
na temat funkcjonowania osób
z zaburzeniami psychicznymi
jako partnerów i rodziców.
Wyniki opublikowano
w styczniowym numerze Biuletynu
„Mosty zamiast murów”

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner
 Na nasze pytania odpowiedziało 79
kobiet i 71 mężczyzn.
 Przeprowadzone badania pokazują, że
perspektywa związku z osobą z
zaburzeniami psychicznymi oraz
możliwość posiadania z nią dzieci
budzi nadal mieszane uczucia. Dużo
jest również obszarów niewiedzy.

Osoba z zaburzeniami psychicznymi
jako rodzic i partner – c.d.
 Jedynie 8% badanych było w związku
z osobą z zaburzeniami psychicznymi.
 Zdecydowana większość – 78,6% deklaruje,
że nie poślubiłaby osoby z zaburzeniami.
 Różne jest też postrzeganie osób z
zaburzeniami jako rodziców
(35,5% opowiada się za, 32,7% - przeciw,
32% nie miało zdania)

„Przez wsparcie do samodzielności”
 Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług oferowanych przez
ŚDS i inne instytucje pomocowe z terenu powiatu średzkiego
 Warsztaty: „Moja Przyszłość - Pierwsza Praca”, „Bądź
komunikatywny”, „Powrót do aktywności zawodowej”,
„Potrafię, wybieram, działam”, „Dylematy finansowe”, „Oswoić
chorobę”, „Złap oddech”;
 Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do
ogółu społeczności lokalnej związanej z promocją i profilaktyką
zdrowia psychicznego:
1) „Dni otwarte” w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2)

zorganizowanie 2 wystaw prac uczestników ŚDS w Środzie

3) „Razem żyć, razem pracować”:
a) szkolenie
b) Przegląd Twórczości Uczestników Środowiskowych Domów
Samopomocy

Serdecznie dziękujemy za
uwagę i zapraszamy do
dalszej współpracy