Slide 1

Vakoverschrijdende eindtermen
‘Omgeving en duurzame ontwikkeling’ als
contextgebied
20 Januari 2009
EDO Studiedag
Willy Sleurs
Entiteit Curriculum
Departement Onderwijs & Vorming
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap


Slide 2

Waarden
Ethiek

Emotie

Actie

Leerprocessen
voor DO

Systeemdenken

Kennis


Slide 3

Kennis
 Specifieke kenmerken i.v.m. kennis rond EDO
 Conceptuele
 Feitenkennis
 Handelingsgerelateerde kennis
 Kennis betreffende het ontwikkelen van een visie
 Kennisverbanden
 tijd (verleden – heden - toekomst)
 ruimte (lokaal - globaal)
 Interdisciplinair
 Kwaliteit van de kennis
 Kritisch denken is essentieel


Slide 4

Actie
Actie moet de leerling in staat stellen om:
 ervaring op te doen met conflicterende waarden
 te kunnen discussiëren over mogelijke veranderingen
en visies
 op basis van kwaliteitsvolle keuzen oplossingen te
vinden
 zich actief in te zetten voor DO
 zelfefficiëntie te ervaren
 te kunnen reflecteren over acties
 de actie te kunnen evalueren


Slide 5

Emotie
Emoties en gevoelens zijn verbonden met
denken
Gevoelens zijn belangrijk bij het nemen van
beslissingen (Kals)
Emoties zijn meestal zichtbaar voor anderen
(Damasio)

Gevoelens zijn enkel herkenbaar voor de
persoon in kwestie (Damasio)
Emotie is het begin van een reactieketen die
eindigt in een gevoel (Damasio)
Empathie speelt een hoofdrol bij EDO


Slide 6

Waarden en ethiek
Waarden

 worden vrij vroeg ontwikkeld
 er is geen bewijs voor ‘juiste’ of ‘foute’ waarden
 voorbeelden: rechtvaardigheid, leven, vrijheid, …

“EDO gaat fundamenteel over waarden, waarbij
respect centraal staat …” (United Nations 2004)
Ethiek = zoeken naar een antwoord op de vraag:
“wat zullen we / zal ik doen?”


Slide 7

Systeemdenken
Basiscriteria van
systeemdenken (Capra, 1992):
Van elementen naar het
geheel (organisatiepatronen)
Van enkelvoudige elementen
naar verbanden
Van structuren naar
processen
Van ‘objectiviteit’ naar de
constructie van de
werkelijkheid


Slide 8

Omgaan met complexiteit
(risico’s, voorzorgprincipe)


Slide 9

Complexiteit via syndroomanalyse


Slide 10


Slide 11

Visie op de basisvorming
 Decreet (1996): Inhoudelijk gedefinieerd: vanuit
maatschappelijk perspectief en vanuit perspectief op
persoonlijke ontwikkeling
 Europese Unie (2006): kerncompetenties voor
levenslang leren
 Uitgangsvraag: welke minimumcapaciteiten heeft
een burger in Vlaanderen nodig om kritisch-creatief
te functioneren in de samenleving en voor de
uitbouw van een persoonlijk leven?


Slide 12

Waarom VOET niet (meer)
graadgebonden?
Feedback uit scholen:
 Ervaring met VOET: haalbaarheid, in
combinatie met allerlei activiteiten, projecten,
vakken, samenwerking, coördinatie
 Eigen beslissingen nemen om missie en visie
gestalte te geven = eigen keuzes maken
 Beleidsvoerend vermogen van scholen
stimuleren en erkennen


Slide 13

Concept en ordeningskader
Basisvorming:
 Ontwikkeling
van de persoon
in een
 Multiculturele,
democratische
samenleving

7 contexten
 Lichamelijke gezondheid en
veiligheid
 Mentaal welbevinden
 Socio-relationele ontwikkeling
 Omgeving en duurzame
ontwikkeling
 Politiek-juridische samenleving
 Socio-economische samenleving
 Socio-culturele samenleving


Slide 14

Gemeenschappelijke stam





Selectie van essentiële vaardigheden,
verwoord in 26 eindtermen
Meer algemeen geformuleerd dan de
eindtermen in de contexten = toepasbaar in
diverse situaties of activiteiten en
combineerbaar met zowel vakgebonden als
andere vakoverschrijdende eindtermen


Slide 15

Context 6: Omgeving en duurzame
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Participeren aan milieubeleid en milieuzorg op school
Herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid
tussen economische, sociale en ecologische aspecten en
herkennen de invloed van techniek en beleid
Zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken
van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen
Zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale
leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren
Tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het
landschap en het cultureel erfgoed
Voelen de waarde aan van natuurbeleving en het genieten van
de natuur


Slide 16

Context 5: politiek-juridische
samenleving
3. Tonen het belang en dynamisch karakter aan
van mensen- en kinderrechten
10. Illustreren hoe een democratisch beleid het
algemeen belang nastreeft en rekening houdt
met ideeën, standpunten en belangen van
verschillende betrokkenen
13. Geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de
mondialisering voordelen, problemen en
conflicten inhoudt.


Slide 17

Context 6: socio-economische
samenleving
2. Toetsen de eigen opvatting aan de
verschillende opvattingen over welzijn en
verdeling van welvaart
3. Zetten zich in voor de verbetering van het
welzijn en de welvaart in de wereld
4. Hebben bij het kopen van goederen en het
gebruiken van diensten zowel oog voor prijskwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de
rechten van de consument
8. Geven kenmerken, mogelijke oorzaken en
gevolgen van armoede aan


Slide 18

Context 7: socioculturele
samenleving
1. Beschrijven de dynamiek in leef- en
omgangsgewoonten, opinies, waarden en
normen in eigen en andere sociale en culturele
groepen;
2. Gaan constructief om met verschillen tussen
mensen en levensopvattingen
3. Illustreren het belang van sociale samenhang
en solidariteit
7. Illustreren de wederzijdse beïnvloeding van
kunst, cultuur en techniek, politiek, economie,
wetenschappen en levensbeschouwing


Slide 19


Slide 20

www.ond.vlaanderen.be/dvo
[email protected]