Slide 1

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 2

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 3

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 4

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 5

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 6

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 7

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 8

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 9

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 10

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 11

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 12

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 13

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 14

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 15

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 16

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 17

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 18

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 19

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 20

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 21

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 22

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 23

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 24

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 25

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 26

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 27

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 28

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 29

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 30

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 31

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 32

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 33

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 34

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 35

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 36

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 37

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 38

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 39

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 40

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 41

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 42

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 43

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 44

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 45

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 46

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 47

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 48

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 49

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 50

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 51

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 52

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 53

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 54

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 55

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 56

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 57

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 58

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 59

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 60

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 61

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 62

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 63

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 64

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 65

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 66

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 67

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 68

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 69

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 70

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 71

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.


Slide 72

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
PATOFIZJOLOGIA

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Homeostaza termiczna jest
uwarunkowana równowagą
między kumulacją i oddawaniem
ciepła.

ZABURZENIA
TERMOREGULACJI
Każde zakłócenie równowagi
cieplnej wpływa na zmianę
temperatury ciała.

HIPERTERMIA

HIPERTERMIA jest to
przegrzanie w wyniku
zatrzymania ciepła w ustroju.

HIPERTERMIA
Przyczyny: wzmożenie przemiany
materii, niesprawność mechanizmów
termoregulacji fizycznej lub
ograniczona wydolność ich rezerwy
czynnościowej w wysokiej
temperaturze otoczenia, dużej
wilgotności i małym ruchu
powietrza.

HIPERTERMIA
 Po podwyższeniu temperatury

zewnętrznej ponad 39 °C ustrój nie
potrafi utrzymać równowagi między
wytwarzaniem, pobieraniem i
oddawaniem ciepła.
NASTĘPSTWO: stałe podwyższanie
temperatury.

HIPERTERMIA
 Szczególnie narażeni na przegrzanie są ludzie z

niedostateczną sprawnością tkanek i układów
biorących udział w regulacji termicznej np.:
chorzy z niewydolnością krążenia, starcy,
niemowlęta, osoby niedożywione, chore na
niedokrwistość, po urazach OUN, chorzy na SM
oraz ludzie pozbawieni możliwości pocenia się,
znajdujący się w wysokiej temperaturze otoczenia,
podczas wykonywanej pracy fizycznej.

HIPERTERMIA
 Zwiększenie się temperatury ciała przez

zaburzenie sprawności mechanizmów
termoregulacji mogą powodować
niektóre ustrojowe substancje
biologicznie czynne np.: aminy
katecholowe, hormony gruczołu
tarczowego, środki farmakologiczne oraz
związki chemiczne.

HIPERTERMIA
–Adrenalina i noradrenalina
podwyższają temperaturę ciała
przez aktywacje przemiany
materii oraz przez ograniczenie
strat ciepła w następstwie skurczu
naczyń krwionośnych skóry.

HIPERTERMIA
 Podobnie do amin katecholowych

działają AMFETAMINA I EFEDRYNA.
Hipertermiczne działanie leków
antymuskarynowych polega na
hamowaniu pocenia.
Duże dawki kofeiny i kokainy podnoszą
temperaturę ciała przez powiększenie
aktywności mięśniowej.

HIPERTERMIA
T3 i T4 wzmagają przemianę

materii.
Osoby z nadczynnością tarczycy
mają temperaturę ciała o 0,5-1,0°C
wyższą niż ludzie zdrowi!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 OMDLENIE CIEPLNE:występuje u

osób narażonych na działanie wysokiej
temperatury otoczenia.Rozwija się
zwykle przy poziomym ułożeniu ciała.
PRZYCZYNA:rozszerzenie obwodowego
łożyska naczyniowego przy braku
równowagi między objętością krwi
krążącej a powiększoną przestrzenią
naczyniową.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 WYCZERPANIE CIEPLNE:

występuje u ludzi
niezaadoptowanych do wysokiej
temperatury otoczenia (35-45°C),
zwłaszcza podczas wysiłku
fizycznego i przy niedostatecznym
uzupełnianiu traconej z potem wody.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy wyczerpania cieplnego:

dominują objawy zaburzenia w krążeniu
krwi. Intensywne pocenie powoduje
hipowolemię i poszerzenie łożyska
naczyniowego w skórze co w połączeniu z
przekrwieniem pracujących mięśni
powoduje obniżenie RR tętniczego krwi,
przyśpieszoną czynność serca.
Towarzyszy temu niedokrwienie
poszczególnych narządów.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII


Objawy wyczerpania cieplnego:
duszność, bóle i zawroty głowy,
ogólne osłabienie, uczucie
gorąca.Oddechy są
przyśpieszone,skóra zaczerwieniona,
spocona, błony śluzowe suche.
Oliguria oraz zmniejszona ilość
chlorków w moczu.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
WYCZERPANIE CIEPLNE

USTĘPUJE W SPOCZYNKU<
PO UZUPEŁNIENIU PŁYNÓW
I OCHŁODZENIU USTROJU.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY:duże
pochłanianie ciepła i niedostateczne
pozbywanie się go powoduje
podwyższenie temperatury ciała
oraz rozwój objawów udaru
cieplnego.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
Przyczyny udaru cieplnego:
nieodpowiednie ubranie, duża
wilgotność, mały ruch powietrza,
pochmurna pogoda, duży wysiłek
fizyczny, zakażenia, procesy zapalne
oraz zahamowanie pocenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy UDARU CIEPLNEGO:

przegrzanie ciała do 43-44°C z
zahamowaniem wydzielania potu i utratą
świadomości, która występuje już przy
40-41,5°C. Pojawia się niewydolność
serca i obniżenie RR krwi oraz obrzęk
płuc.W krańcowym stadium udaru skóra
wskutek niedokrwienia staje się szara.

KLNICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Objawy udaru cieplnego: przeważają objawy

mózgowe tj.objawy oponowe,
drgawki,zamroczenie, utrata świadomości,
skurcze kloniczne. Następują ciężkie zmiany w
neuronach mózgu oraz w komórkach wątroby i
nerek. W następstwie uszkodzenia naczyń
włosowatych w skórze i oponach mózgu
występują wybroczyny, Rozwija się oliguria i
anuria.W sercu naczynia są poszerzone i
występują małe punkty martwicze z naciekami
zapalnymi. Chory zapada w śpiączkę z
oddechem Cheyne,a i Stokesa i zanikającym
tętnem.

OBJAWY OPONOWE
Objaw Brudzińskiego –karkowy: podczas
badania sztywności karku występuje zgięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanach.
Objaw Brudzińskiego-łonowy, jw.podczas
ucisku na kość łonową.
Objaw Keringa, w czasie biernego
zginania kończyny dolnej w stawie
biodrowym występuje przymusowe zgięcie
w stawie kolanowym.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
UDAR CIEPLNY

CZĘSTO KOŃCZY SIĘ
ŚMIERCIĄ!

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Porażenie słoneczne jest następstwem
oddziaływania na odkrytą głowę
człowieka bardzo przenikliwego
promieniowania cieplnego (700-1500nm).
Promieniowanie to powoduje
podwyższenie temperatury mózgu o
1,5-2,5°C i wystąpienie objawów
mózgowych.

KLINICZNE OBJAWY
HIPERTERMII
 Charakterystyczną cechą porażenia

słonecznego jest nagłość występowania
objawów. Są to min.:wzmożona
przepuszczalność naczyń krwionośnych,
obrzęk , krwawienia w oponach mózgu,
podwyższenie ciśnienia płynu mózgowo –
rdzeniowego i zwiększenie w nim stężenia
białka. Następstwem może być
krwotoczne zapalenie mózgu i opon
mózgowych.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze mięśniowe występują przede
wszystkim u ludzi wykonujących ciężką pracę
fizyczną w wysokiej temperaturze otoczenia.
 Objawy: zmęczenie, bóle, zawroty głowy,
nudności, oliguria. Objawy są efektem
odwodnienia, utraty NaCl, przemieszczania
wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do
wnętrza komórek.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Skurcze cieplne mogą pojawić się już

w temperaturze otoczenia 36°C.
 Skurcze cieplne utrzymują się
dopóki nie zostanie przywrócona
równowaga solna.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Przewlekłe działanie wysokiej

temperatury otoczenia zwykle występuje
u ludzi narażonych przewlekle na
działanie gorąca np.:górnicy, hutnicy.
 Dochodzi do zatkania przewodów
potowych i zmniejszenia wydzielania
potu co jest przyczyną przegrzania nawet
po niewielkim podwyższeniu temperatury
otoczenia.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia pochodzenia mózgowego jest
spowodowana podrażnieniem ośrodków
termoregulacji przez choroby nowotworowe
mózgu, zabiegi neurochirurgiczne, procesy
zapalne, zaburzenia ukrwienia mózgu oraz
inne procesy chorobowe powodujące
podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego.
 Leki p/gorączkowe nie obniżają temperatury
ciała.

KLINICZNE ZESPOŁY
HIPERTERMII
 Hipertermia rdzeniowa: złamania
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym
przerwaniem rdzenia kręgowego mogą
powodować znaczny wzrost temperatury ciała
 Oddawanie ciepła jest bardzo upośledzone w
następstwie zupełnego ustania wydzielania
potu.
 Zaczerwienienie skóry występuje jako
następstwo rozszerzenia naczyń krwionośnych.

GORĄCZKA:
 Gorączka jest to podwyższenie

temperatury ciała przy zachowanej
w pełni sprawności ośrodków i
mechanizmów termoregulacji, które
ulegają przestawieniu lub
przystosowaniu się do utrzymania
wyższej temperatury ciała.

GORĄCZKA
 Decydujące znaczenie w powstawaniu gorączki

mają pirogeny. Działają one na termoreceptory
w podwzgórzu zmieniając ich pobudliwość.
Mechanizm pirogenów nie został dokładnie
poznany. Podnoszą poziom termiczny wzorca
temperatury ciała. Powstająca różnica między
poziomem termicznym wzorca biologicznego i
temperaturą krwi jest oceniana przez ośrodki
termoregulacji w wyniku czego zostają
wyzwolone reakcje kompensacyjne:
oszczędzania i wytwarzania ciepła.

GORĄCZKA
W zależności od wielkości
temperatury ciała wyróżnia się:
 Stan podgorączkowy do 38°C

 Gorączkę małą 38-38,5°C
 Gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C
 Gorączkę wysoką 39-40°C
 Hiperpireksja ponad 41°C

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale wzrastająca
(febris continua ascendens): temperatura
ciała po osiągnięciu pewnej wielkości
z małymi wahaniami dobowymi
powoli się zwiększa.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka stale opadająca
( febris continua descendens ):

temperatura po osiągnięciu
odpowiedniej wielkości, z małymi
wahaniami dobowymi powoli się
obniża.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka prawie stała
( febris subcontinua ):dobowe wahania
temperatury ciała są nieco większe
niż w gorączce ciągłej.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka zwalniająca
( febris remittens ): dobowe wahania
temperatury przekraczają 1,0°C –
temperatura jednak nie obniża się
do prawidłowej wartości.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka przepuszczająca
( febris intermittens ): charakteryzuje się
krótkimi, trwającymi kilka godzin
napadami znacznego podwyższenia
temperatury ciała, po czym temperatura
szybko się obniża do prawidłowej lub
nieco niższej wartości- następuje krótki
okres bezgorączkowy ( zimnica).

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka pierwotna
(febris recurrens ):występuje w durze
pierwotnym. Od gorączki
przepuszczającej różni się tym, że
zarówno napady gorączki jak i
okresy zimnicy trwają dłużej,
zazwyczaj kilka dni.

RODZAJE GORĄCZKI
 Gorączka trwająca
(febris haectica ):jest to gorączka z bardzo
dużymi dobowymi wahaniami temperatury.
Przy dużych wartościach temperatury
występują dreszcze i bóle głowy.Obniżenie
temperatury zachodzi szybko podczas obfitego
pocenia się. U chorych obserwuje się znaczne
wychudzenie.
Gorączka trwająca występuje w zapaleniach
ropnych, gruźlicy i ciężkich chorobach
zapalnych.

RODZAJE GORĄCZKI
Gorączka o przebiegu

nieregularnym ( febris irregularis)
występuje w posocznicy, zapaleniach
błon surowiczych, czerwonce i
innych chorobach zakaźnych.

RODZJE GORĄCZKI
Ze względu na przyczynę wyróżnia się
gorączkę:








Zakaźną,
Z nadwrażliwości,
Z uszkodzenia tkanek,
Z odwodnienia,
W zapaleniu jałowym,
Steroidową,
W wyniku działania różnych substancji, w tym
również leków.

FAZY GORĄCZKI
 Okres wzrostu ( stadium incrementi ): trwa
różnie długo. Krótki czas narastania gorączki
występuje min. w stanach alergicznych. Długo
ok. 24 godziny narasta gorączka w płatowym
zapaleniu płuc, tyfusie plamistym, po zabiegach
chirurgicznych, po urazach mechanicznych
tkanek, po zawale. W durze brzusznym i
reumatycznym zapaleniu stawów temperatura
ciała podnosi się powoli przez kilka dni.

FAZY GORĄCZKI
 Niejednakowy okres wzrostu gorączki

wiąże się z powstawaniem w ustroju
substancji gorączkotwórczych i
czasowym przestawieniem ośrodków lub
mechanizmów termoregulacji na wyższy
patologiczny poziom utrzymania
temperatury ciała.

FAZY GORĄCZKI
Bilans cieplny ustroju staje się

dodatni o czym decyduje skurcz
naczyń skórnych i
przemieszczenie krwi do
narządów wewnętrznych.

FAZY GORĄCZKI
 Zmniejszenie skórnego przepływu krwi

obniża przewodnictwo cieplne skóry i jej
temperaturę.
 Obniżenie temperatury skóry potęguje
skurcz jej łożyska naczyniowego i
ochłodzenie.
 W miarę obniżania się temperatury skóry
zwiększa się wytwarzanie ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Substancje pirogenne, podobnie jak

obniżenie temperatury podwzgórza,
zmniejszają aktywność neuronów okolicy
nadwzrokowej i przedniego podwzgórza
czego następstwem jest działanie
hamujące neurony tylnego podwzgórza
co nasila procesy metaboliczne.

FAZY GORĄCZKI
 Chorzy w fazie wzrostu gorączki mają złe

samopoczucie, uczucie zimna,
dreszczy,kładą się do łóżka, przyjmują
skuloną pozycję i ciepło się okrywają.
 Takie objawy trwają do ustalenia się
gorączki.

FAZY GORĄCZKI
 W powolnym narastaniu gorączki

dreszcze nie występują.
 Podwyższenie temperatury ciała
powodują:skurcz naczyń skórnych,
wzmożone napięcie mięśniowe oraz
procesy związane z termoregulacją
bezdrżeniową ( aktywacja przemiany
materii na drodze humoralnej).

FAZY GORĄCZKI
 Faza trwania gorączki
( stadium febrile ):bilans cieplny ustroju
jest wyrównany.Wytwarzanie i
oddawanie ciepła utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dobowe wahania
temperatury dochodzą do 2°C.

FAZY GORĄCZKI
 Wysokość gorączki oraz jej przebieg zależą od

rodzaju czynnika chorobotwórczego oraz cech
osobniczych chorego.
 Niemowlęta reagują na substancje pirogenne
znacznym podwyższeniem temperatury ze
względu na nie w pełni wykształcony aparat
termoregulacji.
 Ludzie starzy oddziałują słabiej na pirogeny ze
względu na zużycie mechanizmów
termoregulacji.

FAZY GORĄCZKI
W FAZIE TRWANIA

GORĄCZKI SKÓRA JEST
ZACZERWIENIONA, SUCHA I
GORĄCA!

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 39°C- nie powoduje
uchwytnych zmian
czynnościowych i strukturalnych
w organizmie.

FAZY GORĄCZKI

W temperaturze 40,5-41°C
dochodzi do zaburzeń
czynności OUN i utraty
świadomości.

FAZY GORĄCZKI
Temperatura 41-42°C powoduje
uszkodzenie tkanek !
Temperatura 42-43°C powoduje
ustanie czynności termoregulacyjnej
podwzgórza oraz wystąpienie
nieodwracalnych zmian
strukturalnych mózgu.

FAZY GORĄCZKI
Okres obniżania się gorączki
(stadium decrementi)
może nastąpić szybko (crisis)
lub powoli (lysis).

FAZY GORĄCZKI
 W obu przypadkach organizm musi

się pozbyć nadmiaru ciepła.
 Bilans cieplny ustroju staje się
ujemny wskutek zmniejszania się
przemiany materii i zwiększania
oddawania ciepła.

FAZY GORĄCZKI
 Szybkie obniżanie się gorączki występuje

w chorobach, w których okres szczytu
jest krótki np.: w malarii.
 Powolne ustępowanie gorączki występuje
w chorobach , w których temperatura
ciała w pierwotnym okresie zwiększa się
powoli np.: w grypie.

FAZY GORĄCZKI
W fazie obniżania się gorączki

skóra staje się : wilgotna, ciepła i
zaczerwieniona.
Przebieg gorączki może być
regularny lub nieregularny.

FAZY GORĄCZKI
– Czasami, po obniżeniu się temperatury
ciała do wartości prawidłowej może
wystąpić OKRES EPIKRYTYCZNY w
którym w ciągu dnia temperatura jest
prawidłowa a wieczorem wyższa.
– Przyczyną jest nadmierna wrażliwość
ośrodków cieplnych na pirogeny oraz
niedostateczna ich eliminacja.

HIPOTERMIA

Hipotermia jest to stan, w
którym temperatura ciała
zmniejsza się poniżej 35°C a
bilans cieplny staje się ujemny.

HIPOTERMIA
 Utrata ciepła jest zawsze większa niż jego

wytwarzanie i akumulacja.
 Szybkie obniżanie temperatury ciała
następuje podczas przebywania w zimnej
wodzie (-15°C), w czasie zamieci
śnieżnych gdy człowiek jest pozbawiony
ciepłego, wodoszczelnego ubrania.

HIPOTERMIA
Hipotermia może powstać przy
całkowicie sprawnych
mechanizmach termoregulacji gdy
ustrój jest narażony na działanie
zimna w sposób uniemożliwiający
świadomą obronę.

HIPOTERMIA
 Obniżenie temperatury ciała może też nastąpić

z przyczyn wewnątrzustrojowych, jako skutek
niewydolności narządów biorących udział w
termoregulacji.
 Hipotermia hamuje czynność poszczególnych
narządów i tkanek- towarzyszą temu zmiany
adaptacyjne wielu procesów ustrojowych w
celu utrzymania stałości nowego środowiska
wewnętrznego.

HIPOTERMIA-zmiany
czynnościowe.
Zapotrzebowanie na tlen zależy od
temperatury wewnątrz ciała. Podczas
dreszczy zużycie tlenu nasila się
5-krotnie. Dysocjacja oksyhemoglobiny w
ochłodzonej krwi jest zaburzona, co
zmniejsza utlenowanie tkanek. W
następstwie niewielkiego zużycia tlenu
zmniejsza się wydalanie CO2 w płucach.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zapotrzebowanie na glukozę i jej

tolerancja oraz działanie insuliny jest
mniejsze, czego skutkiem jest
HIPERGLIKEMIA.
 NASTĘPUJE PRZENIKANIE WODY
DO KOMÓRKI.
 Następuje przenikanie K do przestrzeni
wewnątrzkomórkowej i dalsze jego
zmniejszanie w osoczu.

HIPERTERMIA-zmiany
czynnościowe
 Po upływie 24 godzin stężenie Ca w

osoczu może się zwiększyć.
 Stężenie Mg w osoczu stopniowo się
zwiększa przy jednoczesnym
zmniejszaniu w komórce.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Zmiany we krwi to:zmniejszenie

objętości osocza (sekwestracja),
zwiększenie wartości hematokrytu i
lepkości krwi, leukopenia.
Do temperatury 29°C nie występują
zaburzenia w krzepliwości krwi.

HIPOTERMIA- zmiany
czynnościowe
 Czynność serca zwalnia się poniżej

34°C.
 Zmiany w EKG pojawiają się
poniżej 32°C.
 Migotanie przedsionków pojawia się
w temperaturze 28°C – w niższej
następuje blok serca.

FAZY HIPOTERMI
FAZA POBUDZENIA trwa do obniżenia się
temperatury ciała poniżej 34°C i
charakteryzuje się pobudzeniem ośrodków
oddychania i krążenia krwi w rdzeniu
przedłużonym. Przemiana materii nasila się
7-8- krotnie z powodu bardzo intensywnych
dreszczy.W końcowym okresie czynność serca
zwalnia się wskutek działania ochłodzonej krwi
na węzły zatokowe serca.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA ZMNIEJSZONEJ

REAKTYWNOŚCI RDZENIA
PRZEDŁUŻONEGO: poniżej
27-26°C przechodzi w groźną fazę
letargu.

FAZY HIPOTERMII
 FAZA LETARGU: reakcje

termoregulacyjne są jeszcze
zachowane czego wyrazem są
dreszcze i wzmożone zużycie tlenu
podczas ogrzewania.

HIPOTERMIA
Szczególnie łatwo ulegają ochłodzeniu ludzie
starzy, niedożywieni, wyniszczeni
przewlekłymi chorobami, po znacznych
utratach krwi, ciężkich oparzeniach, osoby z
uszkodzeniem OUN przez uraz
mechaniczny, krwotok lub zator tętnicy
mózgowej.