Slide 1

Politechnika Łódzka
Instytut Chemicznej Technologii Żywności

Kompetencje techniczne
laboratoriów badawczych
dr inż. Maciej Wojtczak


Slide 2

System jakości w laboratorium

Dr inż. Maciej Wojtczak

2


Slide 3

System jakości w laboratorium

PERSONEL
• Kompetencje
• Określone wymagania co do wykształcenia
• Opisy obowiązków i odpowiedzialności
• Personel powinien posiadać odpowiednie
upoważnienia
• Szkolenie personelu

Dr inż. Maciej Wojtczak

3


Slide 4

System jakości w laboratorium

PERSONEL - kompetencje

• Kierownictwo laboratorium powinno
zapewnić, aby każdy kto obsługuje określone
wyposażenie, przeprowadza badania, ocenia
wyniki i podpisuje sprawozdania z badań miał
kompetencje. Do określonych zadań powinien
być personel kwalifikowany na podstawie
właściwego wykształcenia, przeszkolenia,
doświadczenia.
• Nadzór nad personelem w czasie szkolenia
Dr inż. Maciej Wojtczak

4


Slide 5

System jakości w laboratorium

PERSONEL - kompetencje

• Kierownictwo powinno sformułować cele
dotyczące wykształcenia, szkolenia i
umiejętności personelu laboratorium.
Laboratorium powinno mieć politykę i
procedury dotyczące identyfikacji potrzeb
szkoleniowych i zapewnienia szkolenia
personelu.

Dr inż. Maciej Wojtczak

5


Slide 6

System jakości w laboratorium

PERSONEL - kompetencje

• Laboratorium powinno utrzymywać opisy
obowiązków personelu
–
–
–
–
–
–

Wykonywanie badan i wzorcowań
Planowanie badań i ocena wyników
Przedstawianie opinii i interpretacji
Modyfikacji i walidacji metod badawczych
Kwalifikacje i programy szkoleń
Obowiązki kierownicze
Dr inż. Maciej Wojtczak

6


Slide 7

System jakości w laboratorium

Dr inż. Maciej Wojtczak

7


Slide 8

System jakości w laboratorium

WARUNKI LOKALOWE I
ŚRODOWISKOWE
• Odpowiednie, aby umożliwić przeprowadzanie
badań

• Monitorowane, nadzorowane i rejestrowane
(zgodnie z metodami tam gdzie warunki te
wpływają na jakość wyników)
– Sterylność, zapylenie, zaburzenia elektromagnetyczne,
promieniowanie, wilgotność, zasilanie elektryczne,
temperatura, poziom hałasu i drgań.
Dr inż. Maciej Wojtczak

8


Slide 9

System jakości w laboratorium

WARUNKI LOKALOWE I ŚRODOWISKOWE

• Należy skutecznie rozgraniczyć sąsiadujące
rejony, gdzie wykonuje się czynności nie
dające się pogodzić
• Dostęp do obszarów laboratorium powinien
być nadzorowany
• Zapewnić odpowiednie środki do
utrzymania laboratorium w należytej
czystości i porządku
Dr inż. Maciej Wojtczak

9


Slide 10

System jakości w laboratorium

WYPOSAŻENIE
• Laboratorium powinno posiadać niezbędne
wyposażenie
• Wyposażenie powinno być odpowiednie do
wykonywanych badań – spełniać wymagania –
sprawdzane i wzorcowane przed użyciem
• Powinno być obsługiwane przez upoważniony i
przeszkolony personel
• Każdy obiekt wyposażenia powinien być
jednoznacznie zidentyfikowany
• Do każdego obiektu powinny być prowadzone
zapisy
Dr inż. Maciej Wojtczak

10


Slide 11

System jakości w laboratorium

Zapisy
• Identyfikacja obiektu
• Nazwe producenta, oznaczenie typu, oraz numer seryjny
• Sprawdzenie czy urządzenie jest zgodne ze specyfikacją
• Aktualną lokalizacę
• Instrukcje producenta
• Daty wyniki i kopie sprawozdań oraz świadectw wszystkich
wzorcowań, regulacji oraz stosowną datę kolejnego
wzorcowania
• Plan konserwacji, oraz dane o wykonanych konserwacjach
• Każde uszkodzenie, wadliwe działanie, modyfikacje lub
naprawy
Dr inż. Maciej Wojtczak

11


Slide 12

System jakości w laboratorium

Instrukcje dotyczące środka badawczego
• Nazwa i krótki opis

• Zakres obowiązywania instrukcji
• Charakterystykę środka badawczego (opis działania,
zakres, program pomiarowy, niepewność pomiaru itp..)
• Osobę odpowiedzialną za wzorcowania i ekspoloatację
• Opis użytkowania srodka badaczego (badanie
kwalifikacyjne, uruchomienie, kontrola działania,
proces pomiarów
• Nadzorowanie i wzorcowanie (kryteria, częstość)
• Odnośnik do księgi LOG
• Załączniki (instrukcja, podręcznik, wytyczne)
Dr inż. Maciej Wojtczak

12


Slide 13

System jakości w laboratorium

Księga LOG dotycząca środka badawczego
• Rejestr użytkowników
• Dane odnośnie środka badawczego (data zakupu,
producent, data uruchomienia, typ, seria)
• Dodatkowe informacje (sprzedający, cena zakupu,
wyposażenie, podręczniki i opisy, numer
inwentarzowy,nr instrukcji SOP, osoba odpowiedzialna
za środek badawczy i księgę LOG)
• Konserwacja i naprawy (data, zakres, koszt, szczegóły)

• Wzorcowanie(wyniki i data, szczegóły)
• Badania kwalifikacyjne i porównawcze
Dr inż. Maciej Wojtczak

13


Slide 14

System jakości w laboratorium

WYPOSAŻENIE
• Wyposażenie dające wątpliwe wyniki, powinno
być wycofane z eksploatacji
• Powinno być opatrzone etykietami,
określającymi sprawność urządzenia (status
wzorcowania)
• Wyposażenie powinno być zabezpieczone przed
adiustacjami, które mogłyby unieważnić wyniki
badań

Dr inż. Maciej Wojtczak

14


Slide 15

System jakości w laboratorium

Spójność pomiarowa wzorcowanie
• Wyposażenie powinno być wzorcowane
• Powiązanie wzorców z Międzynarodowym
Układem Jednostek Miar SI
• Certyfikowane materiały odniesienia badania
międzylaboratoryjne
• Wzorcowanie powinno przebiegać zgodnie z
planem i procedurą

Dr inż. Maciej Wojtczak

15


Slide 16

System jakości w laboratorium

5.7. Pobieranie próbek
• Plan i procedura pobierania próbek
• Proces pobierania powinien odnosić się do czynników,
które należy nadzorować, aby zapewnić miarodajność
wyników badań i wzorcowań
• Plany powinny być oparte na metodach statystycznych

5.8. Postępowanie z obiektami badań
• Procedury transportowania, przyjmowania,
przechowywania i postępowania
• Identyfikacja badanych obiektów
Dr inż. Maciej Wojtczak

16


Slide 17

System jakości w laboratorium

5.10. Przedstawianie wyników
• Dokładnie, jasno, jednoznacznie i obiektywnie
• Powinno zawierać
• Tytuł
• Nazwę i adres laboratorium
• Niepowtarzalną identyfikację
• Nazwę i adres klienta
• Identyfikację metody
• Opis i identyfikacje obiektu
• Datę przyjęcia obiektu do badań
• Odwołanie do obierania próbek
• Wyniki badań
Dr inż. Maciej Wojtczak

17


Slide 18

System jakości w laboratorium

5.10. Przedstawianie wyników (cd)
• Powinno zawierać
• Nazwisko i podpis osoby autoryzującej
• Oświadczenie, że wyniki odnoszą się do obiektu
badań
• Numer strony i ogólna liczbę stron
• Stwierdzenie zgodności lub niezgodnoąci z
wymogami
• Niepewność
• Opinie i interpretacje
• Dodatkowe informacje

Dr inż. Maciej Wojtczak

18