Zaburzenia stanu zdrowia i rozwoju związane z nieprawidłowym odżywianiem

„DEBATA O ZDROWIU” KWIDZYN, 29 listopada 2011r.

Prawidłowe żywienie ma szczególne znaczenie u dzieci i młodzieży ze względu na bardzo intensywne procesy wzrastania i dojrzewania zachodzące w tym okresie życia. Zarówno niedobory składników odżywczych jak i ich nadmierne spożycie mają negatywne konsekwencje zdrowotne.

Jak wykryć zaburzenia w stanie odżywienia?

1. Siatki centylowe skorelowane - oceniają proporcję masy ciała do wysokości W metodzie tej im dziecko tęższe, tym pozycja centylowa tej proporcji jest wyższa.

Pasmo między 90 a 97 centylem to nadwaga, a powyżej 97 centyla to otyłość.

Jak wykryć zaburzenia w stanie odżywienia ?

2. Wskaźnik BMI (Body Mass Index) wyrażamy wzorem waga (kg) BMI = [(wysokość ciała )m)] 2 Ustalone są wartości graniczne BMI dla dorosłych i starszej młodzieży:

NORMA = 18,5 - 24,9

BMI = 25 – 29,9 nadwaga BMI > 30 otyłość BMI < 16 niedożywienie

Nadwaga i otyłość

Są najczęstszymi zaburzeniami rozwoju występującymi u dzieci i młodzieży .

Z raportu (2005r.) Międzynarodowej Organizacji Zwalczania Nadwagi i Otyłości wynika, że co piąte dziecko w Europie ma problem z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała.

Nadwaga i otyłość

Najczęstszą postacią otyłości jest tzw. otyłość prosta.

Przyczyny :  czynniki genetyczne  czynniki środowiskowe: nieprawidłowy, utrwalony w rodzinie sposób odżywiania oraz niska aktywność ruchowa.

Powikłania otyłości u dzieci

Psychosocjalne Neurologiczne Endokrynologiczne Sercowo-naczyniowe

Zła samoocena Lęk Depresja Zaburzenia jedzenia Izolacja socjalna Gorsze wyniki w nauce Guz rzekomy mózgu Insulinooporność Cukrzyca typu 2 Przedwczesne dojrzewanie Zespół policyklicznych jajników (dziewczęta) Hipogonadyzm (chłopcy) Zaburzenia lipidowe Nadciśnienie tętnicze Koagulopatia Przewlekłe zapalenia Dysfunkcja śródbłonka (endotelium)

Powikłania otyłości u dzieci – cd.

Płucne Żołądkowo-jelitowe Nerkowe Mięśniowo-szkieletowe

Zespół nocnego bezdechu Astma Nietolerancja Ćwiczeń fizycznych Choroba refluksowa przełyku Choroba stłuszczeniowa wątroby Kamica żółciowa Zaparcia stolca Stwardnienie kłębuszków nerkowych (glomerulosclerosis) Bóle pleców Zwichnięcie nasady głowy kości udowej Złamanie przedramienia Płaskostopie

Nadwaga i otyłość

Statystyki dowodzą, że większość otyłych osób dorosłych miała nadwagę lub była otyła już we wczesnym dzieciństwie, dlatego też utrzymanie prawidłowej wagi ciała u dzieci i młodzieży jest tak ważne dla utrzymania dobrego stanu zdrowia w dorosłym życiu.

Leczenie otyłości prostej

1. Leczenie dietetyczne jest podstawową metodą postępowania Dowóz energii powinien być mniejszy od zapotrzebowania o 500 – 1000 kcal/dobę Dąży się do zmniejszenia masy ciała o 0,5 – 1 kg/tydzień i o ~10% wartości wyjściowej

Leczenie otyłości prostej

2. wysiłek fizyczny 3. psychoterapia (modyfikacja zachowań) Terapia behawioralna skupia się na analizie i modyfikacji zachowań żywieniowych i związanych z aktywnością fizyczną

Żywienie niedoborowe pod względem ilościowym i jakościowym przyczynia się do pogorszenia stanu zdrowia , upośledza funkcjonowanie układu odpornościowego, zmniejsza wydolność układu krążeniowo – oddechowego, zaburza prawidłowy rozwój tkanki kostnej oraz powoduje nadmierną drażliwość i zmniejszenie koncentracji, a w konsekwencji prowadzi do osiągania gorszych wyników w nauce.

Anoreksja i bulimia

Lansowanie w mediach szczupłej sylwetki jako ideału kobiecej urody sprawia, że większość nastolatek już w wieku 12-14 lat zaczyna zwracać szczególną uwagę na swój wygląd i wprowadzać pierwsze niekontrolowane ograniczenia w żywieniu, polegające na stosowaniu rozmaitych diet odchudzających, okresowych głodówek i czasem zbyt intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Anoreksja nervosa ( jadłowstręt psychiczny)

Jest jedną z poważnych chorób związanych z niedoborowym żywieniem. Najczęściej pojawia się u dziewcząt między 12 a 21 rokiem życia i występuje u 1-2% populacji. Chłopcy zapadają na tę chorobę 10 krotnie rzadziej.

Podstawowe objawy jadłowstrętu psychicznego :

• • • • spadek należnej masy ciała w krótkim czasie o ponad 15 % nieodparty lęk przed przybraniem na wadze mimo rzeczywistego niedoboru masy ciała zaburzenia postrzegania własnego ciała: osoba chora uważa, że jest otyła lub jakaś część jej ciała jest za gruba nawet wówczas, gdy jest skrajnie wychudzona zaburzenia miesiączkowania

Anoreksja jest chorobą o podłożu psychicznym.

Zaburzenia są związane z konfliktami wewnętrznymi:  negatywny obraz własnej osoby  problemy związane z rozpoczynającym się procesem dojrzewania  problemy uczuciowe Bierze się pod uwagę także czynniki genetyczne i neurobiologiczne

Leczenie anoreksji jest trudne i długotrwałe Dzieci odrzucają potrzebę leczenia, uważają się za zdrowe, zaprzestają istnieniu problemu Leczenie powinno być prowadzone w specjalistycznych ośrodkach psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży.

Bulimia nervosa (żarłoczność psychiczna)

Jest to zaburzenie najczęściej występujące u licealistek lub studentek.

Częstość występowania szacuje się na 0,5 – 2% wśród kobiet w wieku 16-35 lat. Chore na bulimię, znacznie częściej niż anorektyczki pochodzą z rodzin, w których występują konflikty, zaniedbywanie czy nawet odrzucenie dziecka.

Objawy bulimii :

• • • powtarzające się okresy żarłoczności i poczucie braku kontroli nad jedzeniem regularne prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub odwadniających, ścisłych diet lub intensywnych ćwiczeń po epizodach obżarstwa, by nie utyć utrzymywanie się stałego poczucia winy i mniejszej wartości własnej oraz wysokiego poczucia lęku, czasem depresji.

Leczenie bulimii polega na terapii w poradni zdrowia psychicznego, oddziale dziennym nerwic lub ośrodku psychoterapeutycznym dla młodzieży

Wady występujące w żywieniu dzieci i młodzieży stwarzają, z jednej strony, ryzyko wystąpienia niedoborów żywieniowych , z drugiej mogą sprzyjać rozwojowi nadwagi i otyłości, a w późniejszym okresie życia również innych przewlekłych chorób żywieniowo-zależnych jak :  choroby układu krążenia  cukrzyca t. 2  nowotwory złośliwe  ostoporoza

Piśmiennictwo

1. „Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskaźniki dotyczące zdrowego stylu życia” – prof. dr hab.med. Mirosław Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2008r. 2. Podstawy teoretyczne programu „Trzymaj Formę!”  Poradnik dla nauczycieli wydanie IV, Warszawa 2010r. (PFPŻZP i GIS) 3. „Choroby Wewnętrzne” pod redakcją prof.dr

hab.med. Andrzeja Szczeklika, Kraków 2005r.