Slide 1

‫نیازهای فیزیولوژیکی رشته های ورزشی‬
‫حمید رجبی‬
‫استاد یار دانشگاه تربیت معلم‬


Slide 2

‫عوامل تعیین کننده نیازهای جسمانی‬
‫وفیزیولوژیکی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫الگوهای حرکتی‬
‫شدت اجرا‬
‫کمیت اجرا‬
‫ماهیت اجرا‬
‫نیمرخ بازیکنان‬


Slide 3

Relative distance
covered
for outfield
players during
soccer matchplay

Research Institute of Sports & Exercise Sciences
FACULTY OF SCIENCE


Slide 4

Mean distances
covered (km) by
an international
striker during an
English League
match

In possession
Back/sideways
Sprint

Activity

Stride
Jog
Walk
0

1

2
3
4
Distance (km)

5

Research Institute of Sports & Exercise Sciences
FACULTY OF SCIENCE


Slide 5

Characteristics of Soccer
Distance:

10 -13 km

Sprint:

every 90 s

High Intensity efforts:

every 30 s

Recovery:

25 s

Games skills:

agility

Research Institute of Sports & Exercise Sciences
FACULTY OF SCIENCE


Slide 6

Example of a soccer-specific drill for aerobic training


Slide 7

‫‪‬‬
‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‬‫‪-‬‬

‫الگوهاي حركتي متفاوت‬
‫دویدن آهسته تا دوهاي سرعت‬
‫دویدن با توپ یا بدون توپ‬
‫حركات پاي پهلو به طرفین‪ ،‬عقب و جلو‬
‫پرش هاي جفت و تك پا‬
‫پرتاب هاي مختلف‬
‫تغییر جهت هاي پیاپي‬


Slide 8

‫‪‬‬
‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪Cuesta (1991):‬‬
‫مسافت پیموده شده توسط بازیكنان هندبال؛‬
‫بازیكنان گوش چپ ‪ 3557‬متر‬
‫بازیكنان گوش راست ‪ 4083‬متر‬
‫‪3464‬متر‬
‫بازیكنان بغل چپ‬
‫بازیكنان بغل راست ‪ 2857‬متر‬
‫‪ 3531‬متر‬
‫بازیكنان خط زن‬

‫‪‬‬


Slide 9

‫فيزيولوژي بسکتبال‬
‫یک مطالعه موردی‬


Slide 10

‫بازي بسکتبال يک جريان متناوب‬
‫از فعاليت هاي گوناگون است که‬
‫در اين فعاليت ها ظرافت ‪ ،‬دقت‬
‫‪ ،‬زمان سنجي و چابکي از عوامل‬
‫اصلي هستند‪.‬‬
‫مهمترين عوامل موثر در تعيين‬
‫نيازمندي هاي فيزيولوژيکي ورزش‬
‫بسکتبال ‪ ،‬الگوهاي حرکتي و‬
‫شدت بازي است‪.‬‬


Slide 11

‫شدت بازي در بسکتبال با‬
‫توجه به راه کار بازي ‪ ،‬فلسفه‬
‫مربي ‪ ،‬شرايط بازي و سطح‬
‫مهارت جسماني بازيکنان‬
‫متغيير است‪ .‬بنابراين نياز‬
‫فيزيولوژيکي يک بازيکن‬
‫بسکتبال ممکن است با توجه‬
‫به شيوه بازي هر تيم ويژه‬
‫باشد‪.‬‬


Slide 12

‫الگوي حرکتي در‬
‫ورزش بسکتبال‬
‫عبارتند از‪:‬‬

‫ايستادن‬
‫راه رفتن‬
‫دويدن‬

‫هر کدام از اين حرکات‬
‫مي توانند‬
‫آهسته يا سريع انجام شوند‪.‬‬

‫حرکت به عقب‬
‫حرکت به پهلو‬
‫انواع پرش‬


Slide 13

‫در حين ‪ 48‬دقيقه بازي بسکتبال ‪ 997‬تغيير حرکتي گزارش شده است يعني هر ‪ 2‬ثانيه‬
‫يک تغيير حرکتي اتفاق افتاده است‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫‪35‬‬
‫‪30‬‬
‫‪25‬‬
‫‪20‬‬
‫‪15‬‬
‫‪10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0‬‬
‫ح رک ت رو به‬
‫عق ب و ج انب ی‬

‫دوی دن‬

‫پرش ها‬

‫ایستادن و را ه‬
‫رفت ن‬

‫مک اينز و همکاران‬


Slide 14

‫تنها ‪ 15‬درصد از زمان بازي‬
‫صرف فعاليت هاي شديد مي‬
‫شود‪ .‬بنابرين به نظر مي رسد‬
‫قسمت عمده فعاليت ها در‬
‫بازي بسکتبال در شدت هاي‬
‫هوازي انجام مي شود‪.‬‬
‫به هر حال شيوه و سطح بازي‬
‫عوامل اثر گذار هستند‪.‬‬


Slide 15

‫ضربان قلب و اکسيژن مصرفي‬
‫ضربان قلب بازيکنان بسکتبال در تحقيقات مختلف بين ‪160‬‬
‫تا ‪ 185‬و بطور ميانگين حدود ‪ 170‬ضربه در دقيقه معادل‬
‫‪ 89‬درصد حداکثر گزارش شده است‪.‬‬
‫تقريبا ‪ 4-15‬درصد از زمان بازي با شدت ضربان بيش از ‪95‬‬
‫درصد حداکثر و ‪ 60-75‬درصد از زمان بازي با شدت حدود‬
‫‪ 85‬درصد حداکثر گزارش شده است‪.‬‬


Slide 16

‫الکتات‬
‫ميانگين الکتات در حين يکي از‬
‫رقابت هاي بسکتبال ‪ 8/6± 8/2‬ميلي‬
‫مول در ليتر و در رقابت ديگر ‪± 1/3‬‬
‫‪ 5/8‬ميلي مول در ليتر گزارش شده‬
‫است‪.‬‬
‫نتايج تحقيقات حاکي از آن است که‬
‫ارتباط معني داري (‪ )r=64/0‬بين‬
‫غلظت الکتات و درصد زمان‬
‫گذراندن در فعاليت شديد وجود‬
‫دارد‪.‬‬


Slide 17

‫نيمرخ جسماني و فيزيولوژيکي بازيکنان‬
‫بسکتبال‬


Slide 18

‫درصد چربي‬
‫از آنجايي که بسکتبال به جابجايي سريع نياز دارد‪ ،‬چربي‬
‫اضافي عامل محدود کننده اي خواهد بود‪ .‬به همين دليل‬
‫اندازه گيري چربي بدن و ضخامت چين پوستي بازيکنان‬
‫بسکتبال حاکي از الغرتر بودن آنها نسبت به افراد معمولي‬
‫جامعه است‪.‬‬
‫درصد چربي بازيکنان مرد ‪ 3/8‬تا‪ 5/13‬درصد گزارش شده‬
‫است‪.‬‬
‫بازيکنان ليگ هاي پايين تر و بازيکنان اروپايي داراي درصد‬
‫چربي بيشتري هستند‪.‬‬
‫بازيکنان گارد معموال درصد چربي کمتري نسبت به ديگر‬
‫بازيکنان دارند‪.‬‬
‫درصد چربي بازيکنان زن از ‪ 5/19‬تا‪ 2/26‬درصد گزارش‬
‫شده است‪.‬‬


Slide 19

‫توان هوازي‬
‫توان هوازي بازيکنان مرد در محدوده ‪ 44‬تا‬
‫‪ 59‬و در زنان ‪ 36‬تا ‪ 51‬ميلي ليتر به ازاي يک‬
‫کيلوگرم در دقيقه گزارش شده است که‬
‫تقريبا شبيه افراد غير فعال هم سن و‬
‫ورزشکاران غير استقامتي است‪.‬‬

‫به نظر مي رسد توان هوازي در فرايند هاي‬
‫ريکاوري اهميت بيشتري داشته باشد تا‬
‫ايجاد يک مزيت عملکردي مستقيم‪.‬‬


Slide 20

‫بنابراين به نظر مي رسد يک آستانه مشخص از‬
‫توان هوازي مورد نياز است و وقتي اين آستانه به‬
‫دست آمد ‪ ،‬پيشرفت بيشتر در توان هوازي ممكن‬
‫است مزيت اضافي نداشته باشد‪.‬‬
‫عدم تغيير توان هوازي در ‪ 20‬سال گذشته اين ادعا‬
‫را تاييد مي كند‪.‬‬


Slide 21

‫به هر حال گزارش شده است‬
‫كه توان هوازي با عملكرد‬
‫بازيكنان زن رابطه دارد كه مي‬

‫تواند حاكي از تفاوت سطح‬
‫بازي ‪ ،‬شيوه بازي و كمتر بودن‬
‫توان هوازي بازيكنان زن باشد‪.‬‬


Slide 22

‫توان بي هوازي‬
‫هر دو سيستم انرژي هوازي‬
‫و بي هوازي در بسكتبال‬
‫سهيم هستند ‪ ،‬اما نقش‬
‫سيستم بي هوازي مهمتر‬
‫است ‪ .‬بنابراين توان و‬
‫استقامت بي هوازي از‬
‫نيازمنديهاي اصلي بازيكنان‬
‫بسكتبال به شمار مي روند‪.‬‬


Slide 23

‫هرچند تنها ‪ 15‬درصد از زمان بازي‬
‫در يك مسابقه بسكتبال بعنوان‬
‫فعاليت شديد گزارش شده است ‪،‬‬
‫اما همين گونه فعاليت هاست كه‬
‫احتماال نتيجه مسابقه را تعيين‬
‫خواهد كرد‪.‬‬
‫ارتباط معني داري بين زمان بازي‬
‫يك بازيكن با سرعت ‪ ،‬پرش‬
‫عمودي و چابكي گزارش شده‬
‫است‪.‬‬


Slide 24

‫ميانگين پرش عمودي بازيكنان مرد در‬
‫ليگ يك ‪ 4/71 ± 4/10 NCAA‬و‬
‫‪ 8/68 NBA‬سانتي متر گزارش شده‬
‫است‪.‬‬
‫تفاوت معني داري بين بازيكنان گارد (‪6/6‬‬
‫‪ )4/73 ±‬و مهاجم (‪ )4/72 ± 4/8‬با‬
‫بازيکنان سانتر (‪ )8/66 ± 7/10‬گزارش‬
‫شده است‪.‬‬
‫ميانگين پرش عمودي بازيکنان زن در‬
‫مطالعات مختلف ‪ 6/46 ± 6/5‬گزارش‬
‫شده است‪.‬‬


Slide 25

‫قدرت‬


Slide 26

‫به دليل تاثير قدرت بر توان و استقامت‬
‫عضالني ‪ ،‬اين فاکتور نيز در عملکرد‬
‫بسکتبال مهم است‪.‬‬
‫يکي از عوامل برآورد کننده زمان بازي‬
‫براي يک بازيکن مرد ‪ ،‬قدرت پايين تنه (‬
‫تک تکرار بيشينه در حرکت اسکوات و‬
‫پاورکلين) گزارش شده است‪.‬‬
‫ميانگين حرکت اسکوات در بازيکنان‬
‫بسکتبال ‪ 2/152± 5/36‬کيلوگرم و در‬
‫حرکت پاورکلين‪ 2/99±2/15‬کيلوگرم‬
‫گزارش شده است که به نظر مي رسد‬
‫قدرت بازيکنان سانتر بويژه وقتي بصورت‬
‫نسبي بيان شود کمتر است‪.‬‬


Slide 27

‫سرعت و چابکي‬
‫سرعت و چابکي نيز از برآورد‬
‫کننده هاي زمان بازي در‬
‫بازيکنان بسکتبال گزارش‬
‫شده است‪.‬‬

‫آزمون سرعت ‪ 30‬يارد و‬
‫آزمون چابکي تي (‪ )T‬از‬
‫معروفترين آزمون ها هستند‪.‬‬


Slide 28

‫اثر فصل مسابقه روي نيمرخ فيزيولوژيکي‬
‫در صورتيکه آماده سازي تيم به خوبي انجام شده باشد ‪ ،‬به نظر‬
‫مي رسد که تمرين تخصص ي و مسابقه که داراي شدت و حجم‬
‫مناسب باشد ‪ ،‬يک تحريک موثر براي حفظ آمادگي هوازي و‬
‫درصد چربي در سرتاسر فصل مسابقه است‪.‬‬
‫به هرحال اين موضوع براي بازيکنان ذخيره صحيح نمي باشد و‬
‫تمرين جانبي مي تواند مورد توجه قرار گيرد‪.‬‬


Slide 29

‫با توجه به غالب بودن ماهيت بي هوازي در بازي‬

‫بسکتبال ‪ ،‬منطقي است که توان بي هوازي در‬
‫حين فصل مسابقات بدون تغيير بماند و يا حتي‬
‫افزايش يابد‪.‬‬

‫به هر حال در برخي تحقيقات کاهش توان بي‬

‫هوازي گزارش شده است که مي تواند به دليل‬
‫بيش تمريني و تمرين زدگي باشد‪.‬‬


Slide 30

‫نتيجه گيري‬
‫بسکتبال ورزش ي است که به صورت شناور بازي مي شود‬
‫و عوامل مختلفي نيازمندي هاي فيزيولوژيکي بازيکنان‬
‫را تحت تاثيرقرار مي دهد‪.‬‬
‫تعدد انتقال حرکتي به فواصل چند ثانيه نقش توان بي‬
‫هوازي و چابکي را بطور مستقيم و توان هوازي و قدرت‬
‫را به طور غير مستقيم در رشته نمايان مي کند‪.‬‬


Slide 31

‫به نظر مي رسد برنامه فصل مسابقه به شرطي که بازيکنان‬
‫را در شرايط بيش تمريني قرار ندهد ‪ ،‬تحريک کافي‬
‫براي حفظ نيمرخ فيزيولوژيکي بازيکنان بسکتبال‬
‫فراهم مي کند‪ .‬هرچند براي برخي بازيکنان که کمتر‬
‫از ‪ 10‬دقيقه در هر مسابقه بازي مي کنند ‪ ،‬ممکن است‬

‫تمرين جانبي توصيه مي شود‪.‬‬


Slide 32