Transcript Öğrenme Çıktıları

Türkiye’de Bologna Süreci Uygulamaları Projesi
2009-2011 Dönemi
Prof.Dr.Gönül Akçamete
26 Mart 2010
Alan, Program Yeterliliklerinin ve
Öğrenme Çıktılarının
Belirlenmesi
“BİR YOL HARİTASI”
NEDEN?
 Bilişim, eğitim ve teknoloji alanlarında
yaşanan gelişmeler, toplumun değişen
ihtiyaçları her alanda olduğu gibi yüksek
öğretim alanında da eğitim sistemlerinin ve
programlarının gözden geçirilmesini ve
geliştirilmesini gündeme getirmiştir.
 Yaşam boyu öğrenme, öğrenci merkezli
eğitim, çıktıya /kazanıma dayalı eğitim
yaklaşımları giderek önem kazanmıştır.
Bologna süreci, 1999
Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı yeniden
yapılandırmayı hedefleyen eğitim reformu
sürecidir.
BOLOGNA SÜRECİ NEDEN ÖNEMLİ?
 Ülkelere
yükseköğretimlerini
yeniden
yapılandırmalarında
ve
eğitim
kalitesini
geliştirmelerinde
önemli
ve
değerli
araçlar
sunmaktadır.
 Yükseköğretim programlarını değişen koşullar ve
gereksinimler doğrultusunda geliştirmek
fırsattır.
için
bir
Hedef; Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu,
kolay anlaşılır, ulusal ve uluslar arası bir çerçevede
tanınır duruma getirmek.
TEMEL KAVRAMLAR
Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla
tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının
kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak
verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir.
Yeterlilikler
Çerçevesi:
Yeterlikleri,
öğrenme
çıktılarına
göre
sınıflandıran ve organize eden yapıdır.
Öğrenme Çıktıları: Bir öğrenme sürecinin tamamlanmasının ardından
öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin
olacağının ifade edilmesidir.
1. AŞAMA ÇALIŞMA ÜRÜNLERİ
1
3
Alan
yeterlilikleri
Dersin amacı
Ders öğrenme çıktıları
Dersin amacı
2
Programın
amacı
Ulusal
yeterlilikleri
Program
yeterlilikle
ri/çıktıları
Ders öğrenme çıktıları
Dersin amacı
4
Program
yeterlilikleri /
öğrenme çıktıları ile
ders çıktıları ilişkisi
Ders öğrenme çıktıları
PÇ
1
Dersin amacı
D1
Ders öğrenme çıktıları
PÇ
2
X
D2
Dersin amacı
Ders öğrenme çıktıları
Dersin amacı
Ders öğrenme çıktıları
D3
PÇ
3
X
X X
PÇ
4
1.ALAN YETERLİLİKLERİ NE DEMEKTİR?
 Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri göz
önünde bulundurularak, herhangi bir temel
alandaki yeterliliklerin, ilgili paydaşların
görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde
yapılandırıldığı bir sistemdir.
ALAN YETERLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİNDE;
 Avrupa ve ulusal Yükseköğretim Yeterlilik Çerçevesine
uyumluluk,
 Toplumsal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlar
 Katılımcılık (iç ve dış paydaşlar)
 Alanın ilgili programları
 Alanın ve öğrencinin gereksinimleri
 Paylaşımcılık önemlidir.
 Yeterliklerin belirlenmesinde bu hususlar dikkate
alınmalıdır.
Temel kavramlar
 Bilgi (knowledge): Her hangi bir çalışma veya araştırma
alanı ile ilgili gerçeklerin, ilkelerin, teorilerin ve
uygulamaların bütünüdür. “Bilgi” teorik ve/veya
uygulamalı olarak tanımlanmaktadır.
 Beceri (Skill): Bilgiyi uygulayabilme, problemleri
çözebilme ve görevleri tamamlayabilmek için bilgiyi
kullanabilme yeteneğidir. “Beceriler”, bilişsel (mantıksal,
sezgisel ve yaratıcı düşünce) veya uygulamalı (el becerisi
ve yöntem, materyal, araç gereç kullanabilme) olarak
tanımlanmaktadır.
Temel kavramlar
Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, beceriyi, kişisel,
sosyal ve/veya metodolojik becerileri iş ve çalışma
ortamları ile mesleki ve kişisel gelişim konusunda
kullanabilme yeteneğidir.
ALAN YETERLİLİKLERİNE ÖRNEK
EĞİTİM FAKÜLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
TYUYÇ
DÜZEYİ
6
LİSANS
EQF-LLL:
6. Düzey
QF-EHEA:
1. Düzey
BİLGİ
Kuramsal
Uygulamalı
BECERİLER
-Kavramsal/Bilişsel
-Uygulamalı
-Ortaöğretimde
kazandığı
yeterliklere dayalı
olarak; alanıyla ilgili
kavramları ve
kavramlar arası
ilişkileri
kavrayabilme.
-Bilginin doğası
kaynağı, sınırları,
doğruluğu,
güvenirliliği ve
geçerliliğini
değerlendirme
bilgisine sahip olma.
-Bilimsel bilginin
üretimiyle ilgili
yöntemleri
kavrayabilme.
-Alanı ile ilgili
öğretim programları,
öğretim strateji,
yöntem ve teknikleri
ile ölçme ve
değerlendirme
bilgisine sahip olma.
-Öğrencilerin
gelişim, öğrenme
özellikleri ve
güçlüklerinin
bilgisine sahip olma.
-Ulusal ve
Uluslararası
kültürleri
tanıyabilme.
-Alanıyla ilgili özgün
bilgi kaynaklarını
kullanabilme.
-Alanıyla ilgili olay ve
olguları kavramsallaştırma
becerisine sahip olma;
bilimsel yöntem ve
tekniklerle inceleyebilme;
verileri yorumlayabilme,
değerlendirebilme,
sorunları tanımlayabilme,
analiz edebilme, kanıtlara
ve araştırmalara dayalı
çözüm önerileri
geliştirebilme.
-Öğrencilerin gelişim
özelliklerini, bireysel
farklılıklarını; konu
alanının özelliklerini ve
kazanımlarını dikkate
alarak en uygun öğretim
strateji, yöntem ve
tekniklerini
uygulayabilme.
-Konu alanının ve
öğrencinin
gereksinimlerine uygun
materyal geliştirebilme.
-Öğrencinin kazanımlarını
farklı yöntemler
kullanarak çok yönlü
değerlendirebilme.
YETKİNLİKLER
Bağımsız
Çalışabilme ve
Sorumluluk
Alabilme
Yetkinliği
Öğrenme
Yetkinliği
İletişim ve Sosyal
Yetkinlik
Alana Özgü Yetkinlik
-Bireysel ve grup
çalışmalarında
sorumluluk alma ve
alınan görevi etkin
bir şekilde yerine
getirme.
-Kendini bir birey
olarak tanıyabilme;
yaratıcı ve güçlü
yönlerini
kullanabilme.
-Uygulamada
karşılaşılan ve
öngörülemeyen
karmaşık sorunları
çözmek için bireysel
ve ekip üyesi olarak
sorumluluk alabilme.
-Edindiği bilgi ve
becerileri eleştirel bir
yaklaşımla
değerlendirebilme.
-Öğrenme
gereksinimlerini
belirleyebilme ve
öğrenmesini
yönlendirebilme.
-Yaşam boyu
öğrenmeye ilişkin
olumlu bir tutum
geliştirme.
-Bilgiye ulaşma
yollarını bilme ve
etkin bir şekilde
kullanma.
- Sanatsal ve kültürel
etkinliklere etkin olarak
katılma.
- Toplumun ve dünyanın
gündemindeki
olaylara/gelişmelere duyarlı
olma ve izleme.
- Toplumsal sorumluluk
bilinciyle yaşadığı sosyal
çevre için mesleki proje ve
etkinlikler planlayabilme ve
uygulayabilme
- Alanıyla ilgili konularda ilgili
kişi ve kurumları
bilgilendirebilme;
düşüncelerini ve sorunlara
ilişkin çözüm önerilerini
yazılı ve sözlü olarak
aktarabilme.
- Düşüncelerini ve sorunlara
ilişkin çözüm önerilerini nicel
ve nitel verilerle destekleyerek
uzman olan ve olmayan
kişilerle paylaşabilme.
- Bir yabancı dili en az Avrupa
Dil portföyü B1 düzeyinde
kullanarak alanındaki bilgileri
izleyebilme ve meslektaşları
ile iletişim kurabilme.
- Alanının gerektirdiği en az
Avrupa Bilgisayar Kullanma
Lisansı ileri düzeyde
bilgisayar yazılımı ile birlikte
bilişim ve iletişim
teknolojilerini kullanabilme
-Farklı kültürlerde
yaşayabilme ve sosyal yaşama
uyum sağlayabilme.
-Dış görünüm, tutum, tavır ve
davranışları ile topluma örnek
olma.
-Demokrasi, insan hakları,
toplumsal, bilimsel ve mesleki
etik değerlere uygun davranma.
-Kalite yönetimi ve süreçlerine
uygun davranma ve katılma.
-Güvenli okul ortamının
oluşturulması ve
sürdürülebilmesi amacıyla
kişisel ve kurumsal etkileşim
kurma.
-Çevre koruma ve iş güvenliği
konularında yeterli bilince
sahip olma.
-Milli Eğitim Temel
Kanunu’nda ifade edilen ulusal
ve evrensel duyarlıkların
bilincinde olma.
-Birey olarak görev, hak ve
sorumlulukları ile ilgili yasa,
yönetmelik ve mevzuata uygun
davranma.
EĞİTİM FAKÜLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
BİLGİ
- Kuramsal
- Uygulamalı
 Ortaöğretimde kazandığı yeterliliklere dayalı olarak; alanıyla ilgili
kavramları ve kavramlar arası ilişkileri kavrayabilme.
 Bilginin doğası kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenirliliği ve geçerliliğini
değerlendirme bilgisine sahip olma.
 Bilimsel bilginin üretimiyle ilgili yöntemleri kavrayabilme.
 Alanı ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri
ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahip olma.
 Öğrencilerin gelişim, öğrenme özellikleri ve güçlüklerinin bilgisine
sahip olma.
 Ulusal ve Uluslararası kültürleri tanıyabilme.
EĞİTİM FAKüLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
BECERİLER
-Kavramsal/Bilişsel
-Uygulamalı
Alanıyla ilgili özgün bilgi kaynaklarını kullanabilme.
Alanıyla ilgili olay ve olguları kavramsallaştırma becerisine sahip olma;
bilimsel yöntem ve tekniklerle inceleyebilme; verileri yorumlayabilme,
değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara ve
araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme.
Öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel farklılıklarını; konu alanının
özelliklerini ve kazanımlarını dikkate alarak en uygun öğretim strateji, yöntem
ve tekniklerini uygulayabilme.
Konu alanının ve öğrencinin gereksinimlerine uygun materyal geliştirebilme.
Öğrencinin kazanımlarını farklı yöntemler kullanarak çok yönlü
değerlendirebilme.
EĞİTİM FAKüLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği
Bireysel ve grup çalışmalarında sorumluluk alma ve alınan görevi etkin
bir şekilde yerine getirme.
Kendini bir birey olarak tanıyabilme; yaratıcı ve güçlü yönlerini
kullanabilme.
Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek
için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme.
EĞİTİM FAKüLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
YETKİNLİKLER
Öğrenme Yetkinliği
Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme.
Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme.
Yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum geliştirme.
Bilgiye ulaşma yollarını etkin bir şekilde kullanma.
EĞİTİM FAKüLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
YETKİNLİKLER
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
Sanatsal ve kültürel etkinliklere etkin olarak katılma.
- Toplumun ve dünyanın gündemindeki olaylara/gelişmelere duyarlı olma ve izleme.
- Toplumsal sorumluluk bilinciyle yaşadığı sosyal çevre için mesleki proje ve etkinlikler
planlayabilme ve uygulayabilme
- Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara
ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme.
- Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman
olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme.
- Bir yabancı dili en az Avrupa Dil portföyü B1 düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri
izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme.
- Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı ileri düzeyde bilgisayar yazılımı
ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme.
-Farklı kültürlerde yaşayabilme ve sosyal yaşama uyum sağlayabilme.
EĞİTİM FAKüLTELERİNİN LİSANS (6.DÜZEY) YETERLİLİKLERİ
YETKİNLİKLER
Alana Özgü Yetkinlik
-Dış görünüm, tutum, tavır ve davranışları ile topluma örnek olma.
-Demokrasi, insan hakları, toplumsal, bilimsel ve mesleki etik değerlere uygun
davranma.
-Kalite yönetimi ve süreçlerine uygun davranma ve katılma.
-Güvenli okul ortamının oluşturulması ve sürdürülebilmesi amacıyla kişisel ve
kurumsal etkileşim kurma.
-Çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.
-Milli Eğitim Temel Kanunu’nda ifade edilen ulusal ve evrensel duyarlıkların
bilincinde olma.
-Birey olarak görev, hak ve sorumlulukları ile ilgili yasa, yönetmelik ve
mevzuata uygun davranma.
BİZ NASIL BİR YOL İZLEDİK?

Türkiye’deki Eğitim Fakültesi Dekanları
 Her fakülteden bir öğretim üyesi
 Öğrenci ve mezun temsilcileri
 Enstitü müdürleri
 Eğitimle ilgili sendika, dernek, vakıf temsilcileri
 MEB temsilcileri vb.’ nin katıldığı çalıştay düzenledik.
 Çalıştay alt grupları lisans ve Lisansüstü yeterlikleri “beyin fırtınası” ile
oluşturdular.
 Oluşturulan alan yeterlilikleri eğitim fakültelerine gönderildi.
 Fakültelerinde tartışarak iki ay içinde görüşlerini belirtmeleri istendi.
 Gelen görüşler değerlendirildi.
 Yeterliliklere son şekli verildi.
 Tekrar tüm dekanlara gönderildi.
2. PROGRAM YETERLİLİKLERİNİN/ÇIKTILARININ
BELİRLENMESİ
Program Yeterliliği Nedir?
 Program yeterlilikleri/çıktıları; öğrencilerin programdan mezun
oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi beceri ve yetkinlikleri
tanımlayan ifadelerdir. Öğrencinin mezun olduğunda neyi bilmesinin,
neyi yapabilmesinin ve nelere yetkin olmasının beklendiği program
çıktıları ile açıklanır.
 Eğitim amaçlarını karşılayan program yeterlikleri, programda yer alan
derslerin “ders amaç ve hedefleri ve ders öğrenme çıktıları” ile sağlanır.
 Öğrencinin hangi yeterliliklere (bilgi, beceri ve yetkinliklere sahip
olması bekleniyor?
Program Yeterliliklerinin belirlenmesinde;
Nasıl Bir Program ?
Nasıl bir Mezun İstiyoruz?
Sorularına yanıt ararız.
Öğrencinin hangi yeterliliklere
(bilgi, beceri ve yetkinliklere) sahip olması bekleniyor?
PROGRAM YETERLİLİKLERİNİ/ÇIKTILARINI NASIL
BELİRLERİZ?
1.
Önce programın eğitim amaçlarını ve hedeflerini
oluştururuz.
 Programın eğitim amaçları; Eğitim süreci sonunda
mezunlardan gerçekleştirmeleri beklenen davranışları
tanımlayan ifadelerdir.

Eğitim amaçları ; bir programın eğitsel misyonunu nasıl
planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini
nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir.
 Programın öngörülen bu eğitim amaçlarını sağlayabilmesi için
programdan beklenen “program çıktıları/yeterlilikleri” nin
belirlenmesi gerekir.
Program Yeterliliklerini Nasıl Belirleriz?
2. Program çıktıları açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olarak ifade
edilmelidir.
3. Program yeterliliklerini alan yeterliklerine dayalı olarak
belirleriz.
4. Program yeterliliklerini bilgi, beceri ve yetkinlik başlıkları
altında oluşturabiliriz.
5. Programa ilişkin içerik ve yapıyı oluştururuz.(Müfredat
geliştirme)
6. Programın çıktılarını karşılayacağı varsayılan dersleri
belirleriz.
7. Derslerin öğrenme çıktılarını oluştururuz.
8. Öğretme-öğrenme süreçlerini ve değerlendirme
yöntemlerini kararlaştırırız.
9. Dersin iş yükü ve AKTS kredisini belirleriz.
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Alan
Yeterlilikleri
Program
yeterlilikleri
Program
yeterlilikleri
Program
yeterlilikleri
Dersler
Dersler
Dersler
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenmeöğretme ve
değerlendirme
yöntemleri
Öğrenmeöğretme ve
değerlendirme
yöntemleri
Öğrenmeöğretme ve
değerlendirme
yöntemleri
İş yükü ve
AKTS kredisi
İş yükü ve
AKTS kredisi
İş yükü ve
AKTS kredisi
Paydaşlar
Alan
Yeterlilikleri
Üniversite ve Bölüm vizyon ve misyonu
Alan
Yeterlilikleri
SINIF ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI
YETERLİLİKLERİ ÖRNEK
AMAÇ
İnsana, topluma, doğaya duyarlı, kendisinin ve
mesleğinin toplumsal gelişmedeki yerini kavramış,
mesleğinde yeterlik ve etik sorumluluk kazanmış; sürekli
gelişmeyi bir yaşam biçimi olarak algılayan; bilimsel
düşünme biçimini benimseyen; kamu yararlarını
gözeten, bilgi ve iletişim teknolojilerini etkili olarak
kullanan, yaratıcı ve eleştirel düşünebilen sınıf
öğretmenleri yetiştirmek.
Sınıf Öğretmenliği Program Yeterlilikleri
Bilgi
PY1. Sınıf öğretmenliği ile ilgili gelişmeleri bilimsel yöntem ve
teknikleri kullanarak çok yönlü değerlendirir.
PY2. Sınıf öğretmenliği uygulamalarını etkileyebilecek ulusal ve
uluslar arası kültürel unsurları tanır.
PY3. Eğitim tarihinde yer alan önemli kişileri, olay ve olguları
eğitim uygulamalarına etkileri açısından değerlendirir.
PY4. Tüm eğitim uygulamalarında Türk milli eğitiminin amaç ve
ilkelerini temel alır.
PY5. Öğrencilerin dil becerilerinin, öğrenmedeki rolünü
değerlendirir.
Beceri
PY6. Öğretme öğrenme sürecini, öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel
farklılıklarını ve konu alanının özelliklerini dikkate alarak planlar.
PY7. Bilgi teknolojilerini hem öğretimi planlama sürecinde hem de öğrenme
sürecinde etkili olarak kullanır.
PY8. Öğrencilerin bireysel, sosyal, kültürel farklılıklarını, özel ilgi ve gereksinimlerini
dikkate alarak en üst düzeyde öğrenmeleri için uygun eğitim ortamları düzenler.
PY9. Öğrencilerde eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve problem çözme
becerilerinin gelişimi için uygun yöntem ve teknikleri kullanır.
PY10. Farklı ölçme ve değerlendirme yöntem ve teknikleri kullanarak öğrencilerin
gelişimini izler.
PY11. Etkili öğretme öğrenme süreçleri oluşturmak için uygun öğrenme materyalleri
geliştirir.
PY12. Tüm eğitim uygulamalarında estetik bakış açısını kullanır.
PY13. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır.
PY14. Öğretim programlarının felsefesini, genel özelliklerini ve her bir program
ögesinin gerekliliklerini eğitim uygulamalarına yansıtır.
Yetkinlikler
PY15. Öğretmenlik alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve çözüm
önerilerini yazılı ve sözlü olarak paylaşır.
PY16. Birey olarak mesleği ile ilgili görev, hak ve sorumluluklarını
betimleyen mevzuata uygun davranır.
PY17. Demokrasi, insan hakları, toplumsal, bilimsel, kültürel değerler ve
mesleki etik ilkelere uygun davranır.
PY18. Sosyal çevreyi yaşanabilir kılmak için proje ve etkinlikler geliştirir.
PY19. Sınıf öğretmenliği uygulamalarında karşılaşılan ve öngörülemeyen
sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alır.
PY20. Sınıf içi ve dışı uygulamalarda aile katılımı ve desteğini almak için
etkili stratejiler geliştirir.
PY21. Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirir.
3. ÖĞRENME ÇIKTILARI NEDİR?
 Öğrencinin neleri bileceği, kavrayacağı.
 Neleri yapacağının
 Nelere yetkin olacağının açık, gözlenebilir, ölçülebilir
tanımlarıdır.
Ders içeriği ya da öğretim elemanının ne yapmak
istediğini belirten ifadeler değildir.
DERS ÖĞRENME KAZANIMLARI/ÇIKTILARI
Program Yeterlikleri /Çıktıları (Alan yeterlikleri
ve öğrenme çıktıları ile ilişkilendirme)
Ders A
Öğrenme
Çıktıları
Ders B
Öğrenme
Çıktıları
Ders C
Öğrenme
Çıktıları
Ders D
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenme çıktıları, öğretmekten öğrenmeye bir anlayış değişikliğini, bir dönüşümü
vurgular.
 Öğrenci kazanımlarına odaklı öğrenme,
 Öğrenme – öğretme – değerlendirme ilişkisine,
 Öğrenmenin programlanmasına, sürdürülmesine ve ölçülmesine odaklanır.
Öğrenme Sürecinde Öğrenme Çıktılarını /Kazanımları
Kullanmamızın Yararı Nedir?
 Öğrenme çıktılarının en önemli yararı öğrencinin neyi
öğrenmesi gerektiği ve öğrendiği şeyi nasıl uygulayacağı
konusunda net ifadeler sunmasıdır. Bu nedenle de öğrenme
kazanımları hedeflerden daha belirgin ifadeleri içerir ve kolay
bir şekilde hazırlanabilir.
 Öğrenme çıktıları, modül ve programların hem yerel hem de
uluslararası düzeyde daha şeffaf olmasını sağlayan bir tür
“ortak para birimi” gibidir.
 Öğrenme çıktıları dersi verecek öğretim elemanı tarafından
hazırlanır.
Öğrenme Çıktılarını Oluşturmadan önce dersin
amaç ve hedeflerini belirleyiniz.
BİR DERS PLANINDA;
Amaç+Hedef+Öğrenme Çıktıları
Dersin Amaç ve Hedefleri ; Öğrenme sürecinde öğrencinin öğrenme
çıktılarına dayalı öğreneceklerini ölçülebilir biçimde ifade eden geniş ve
genel bildirimdir.
Amaç : Genellikle öğretenin bakış açısından dersin genel içeriğini ve
yönünü belirtmek üzere yazılır.
Hedef : Öğretme niyetinin özel bir ifadesidir ve öğretenin bir derste veya
öğrenme bloğunda işleyeceği alanlardan bir tanesini gösterir.
Dersin Öğrenme Çıktıları/Kazanımları, Öğrenim sürecinin
tamamlanmasından sonra başarılı olmuş bir öğrencinin,
Ne bileceğini
Ne anlayabileceğini
Ne yapabileceğini
ifade eden yetkinlikler yer almalıdır.
ÖĞRENME ÇIKTILARINI
YAZARKEN NELERE DİKKAT EDELİM?
 Bir ders ya da modül için yaklaşık 5-8 tane olmalıdır.
 Herkes için anlaşılır olmalıdır.
 Eğer hedef uzun süreli ise (meslek yaşantısına kadar uzanacaksa ) belirtilmelidir
(mesleki etik, yaşam boyu öğrenme vb.)
 Dersin seviyesine uygun olmalıdır.(Lisans- lisansüstü vb.)
 Her bir çıktı için tek bir fiil kullanılmalıdır.
 Bilmek, anlamak, öğrenmek, aşina olmak, maruz kalmak, haberdar
olmak gibi belirsiz terimlerden kaçınılmalıdır. Bu terimler öğrenme
kazanımlarından ziyade öğretme amaçlarına yöneliktir.
 Öğrenme çıktıları gözlemlenebilir, ölçülebilir ve değerlendirilebilir
olmalıdır.
36
ÖĞRENME ÇIKTILARINI
YAZARKEN NELERE DİKKAT EDELİM?
 Öğrenme çıktıları yazılırken, çıktıların gerçekleştirileceği zaman çizelgesini göz
önünde tutulmalıdır.
 Öğrenme çıktılarını yazarken mevcut olan kaynaklar ve zaman içerisinde
tamamlanmasının mümkün olup olmayacağı dikkate alınmalıdır.
 Çıktıları yazarken bunların nasıl değerlendirileceği düşünülmelidir. Bir
dersin öğrenme çıktıları çok geniş hazırlanırsa bunları etkili bir şekilde
değerlendirmek zor olacaktır. Öğrenme çıktıları çok sınırlı yazılır ise bu kez
öğrenme çıktıları listesi oldukça uzun ve detaylı olabilir.
 Öğrenme çıktılarının son halini vermeden önce, çalışma arkadaşlarınıza ve
eski öğrencilerinize, yazdığınız öğrenme çıktıları hakkında görüşlerini sorun.
ÖĞRENME ÇIKTILARINA ÖRNEK
Örnek 1:
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi İlköğretim Bölümü
Programın Adı: Sınıf Öğretmenliği
Yarıyılı: 5. Yarıyıl
Dersin Adı:
Fen ve Teknoloji Öğretimi I
Dersin Türü:
( ) Seçmeli
(X ) Zorunlu
Dersin Verildiği Düzey:
(X ) Lisans
( ) Yüksek Lisans
Ön Koşullar:
-
Kodu: ASÖ303
( ) Doktora
AKTS Kredisi:
Geliştirdiği Program
Yeterlikleri:
1.Öğretme öğrenme sürecini, öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel
farklılıklarını ve konu alanının özelliklerini dikkate alarak planlar. (PY5)
2. Bilgi teknolojilerini hem öğretimi planlama sürecinde hem de öğrenme
sürecinde etkili olarak kullanır. (PY6)
3. Etkili öğretme öğrenme süreçleri oluşturmak için uygun öğrenme
materyalleri geliştirir. (PY10)
4. Tüm eğitim uygulamalarında estetik bakış açısını kullanır. (PY11)
5. Öğrencilerin dil becerilerinin, öğrenmedeki rolünü değerlendirir. (PY12)
6. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır. (PY13)
7. Öğretim programlarının felsefesini, genel özelliklerini ve her bir program
ögesinin gerekliliklerini eğitim uygulamalarına yansıtır. (PY14)
Örnek 1:
Öğrenme Çıktıları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bilim, fen ve teknoloji kavramlarının
arasındaki ilişkiyi açıklar.
Fen ve teknoloji okuryazarlığı kavramını
tanımlar.
Fen ve teknoloji öğretim programının güçlü
ve zayıf yönlerini değerlendirir.
İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin
gelişim özelliklerine uygun bir fen dersinin
nasıl olmasını gerektiğini açıklar.
Temel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik
etkinlikler tasarlar.
Deneysel süreç becerilerini geliştirmeye
yönelik etkinlikler tasarlar.
Fen ve teknoloji dersinin öğrencilerin
sorgulama becerilerini geliştirmedeki rolünü
takdir eder.
Fen ve teknoloji dersini etkili bir şekilde
öğretme konusunda öz yeterlik inancı
yüksektir.
Öğrenme
Yöntem ve
Teknikleri
Değerlendirme
* Anlatım,
* Soru cevap,
* Tartışma,
* Örnek Olay
* Beyin fırtınası,
* Proje ( bireysel
ve grup),
* Rapor hazırlama
* Metin inceleme,
* İşbirliğine dayalı
grup
çalışması
* Gözlem,
* Yazılı sınav,
* Öğrenci ürün
dosyası
- Sunular,
- Raporlar,
- Etkilik
örnekleri,
-Proje Değer.
ölçeği,
Öğrenci İş
Yükü (saat)
Örnek 2:
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi İlköğretim Bölümü
Programın Adı: Sınıf Öğretmenliği
Yarıyılı: 1. Yarıyıl
Dersin Adı:
Eğitim Bilimine Giriş
Dersin Türü:
( ) Seçmeli
(X ) Zorunlu
Dersin Verildiği
Düzey:
(X ) Lisans
( ) Yüksek Lisans
Ön Koşullar:
-
Kodu:
( ) Doktora
AKTS Kredisi:
Geliştirdiği Program
Yeterlikleri:
PY1. Sınıf öğretmenliği ile ilgili gelişimleri bilimsel yöntem ve teknikleri
kullanarak çok yönlü değerlendirir.
PY2. Sınıf öğretmenliği uygulamalarını etkileyebilecek ulusal ve uluslar
arası kültürel unsurları tanır.
PY3. Eğitim tarihinde yer alan önemli kişileri, olay ve olguları eğitim
uygulamalarına etkileri açısından değerlendirir.
PY4. Tüm eğitim uygulamalarında Türk milli eğitiminin amaç ve
ilkelerini temel alır.
PY13. Türkçeyi doğru ve etkili kullanır.
Örnek 2:
Öğrenme Çıktıları
Öğrenme Yöntem
ve Teknikleri
Değerlendirme
1. Eğitim ile ilgili temel kavramları açıklar.
2. Eğitim biliminin tarihsel gelişimini
özetler.
3. Eğitim biliminin felsefe ile ilişkisini
yorumlar.
4. Eğitim biliminin psikoloji ile ilişkisini
yorumlar.
5. Eğitim biliminin sosyoloji ile ilişkisini
yorumlar.
6. Eğitim biliminin ekonomi ile ilişkisini
yorumlar.
7. Eğitim biliminin hukuk ile ilişkisini
yorumlar.
8. Eğitim biliminin politika ile ilişkisini
yorumlar.
9. Türk eğitim sisteminin temel
özelliklerini
sıralar.
10. Eğitim alanında yapılan değişim ve
reform girişimlerini değerlendirir
* Anlatım,
* Soru cevap,
* Tartışma,
* Örnek Olay
* Beyin fırtınası,
* Rapor hazırlama
* Metin inceleme,
* İşbirliğine dayalı
grup çalışması
* Altı şapkalı
düşünme
* Görüş geliştirme
* Gözlem,
* Yazılı sınav,
* Bireysel ve
grup
sunuları
Öğrencinin İş
Yükü (saat)
PROGRAM YETERLİLİKLERİ ve DERS KAZANIMLARININ
İLİŞKİLENDİRİLMESİ
PY
1
PY
2
PY
3
PY
4
D1
D2
X
X
X
PY
5
PY
6
X
X
PY
7
PY
8
X
PY
9
PY
10
PY
11
PY
12
PY
13
PY
14
X
X
X
X
X
PY
15
PY
16
PY
17
PY
18
PY
19
PY
20
PY
21
X
D3
D4
D5
D6
D1: Fen ve Teknoloji Öğretimi I
D3: Temel Matematik
D5: Bilimsel Araştırma Yöntemleri
D2: Eğitim Bilimine Giriş
D4: Sınıf Yönetimi
D6: Türk Eğitim Tarihi
 Ders kazanımlarını program yeterlilikleri ile karşılaştırmak için dereceleme sistemi
oluşturulabilir.
 Öğrenme Çıktılarının yazılması uygulama sürecinin önemli bir parçasını
oluşturmaktadır.
 İrlanda College Cork Üniversitesi çalışanları, Benjamin Bloom’un çalışmasını öğrenme
kazanımlarının yazılması konusunda uygun bulmuşlardır.
Bloom, öğrenme süreci boyunca düşünme düzeylerinin sınıflandırılması üzerinde
önemli araştırmalar yapmıştır. Bloom’a göre öğretmenler, dersleri ve ödevleri,
öğrencilerin belirlenen hedeflere ulaşmasını sağlayacak şekilde planlamalıdırlar.
Bloom,
Çalışmalarında
üç öğrenme
türünden bahsetmiştir.
Bilişsel Alan
Duyuşsal Alan
Devinişsel
(Psiko-motor)
Alan
Bloom’un Revize Edilmiş Taksonomisinin Bilişsel
Süreç Boyutu (cognitive domain)
Bilişsel Süreç Boyutu, basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin
önkoşulu olacak şekilde aşamalı olarak şöyle sıralanmıştır:
Hatırlama
Basit
Anlama
Uygulama
Analiz
Değerlendirme
Yaratma
Karmaşık
Tablo 5. Anderson, Krathvvohl ve Arkadaşlarının Sınıflaması'nda
Bilgi Boyutunun Ana ve Alt Basamakları
Bilgi Türü
Örnekler
A.Olgulara Dayanan Bilgi (Factual Knowledge): Öğrenciler bir disiplin ile problemleri çözerek elde etmiş oldukları
temel kısımları bilmelidir.
A1) Terminoloji Bilgisi
A2) Belirli Ayrıntı ve Kısımlar Bilgisi
Teknik sözlük, müzikal semboller
Önemli doğal kaynaklar, güvenilir bilgi
kaynakları
B.Kavramsal Bilgi (Conceptual Knowledge): Birlikte işlevini yerine getirebilen bir yapı içerisindeki temel kısımlar
arasındaki karşılıklı ilişkiler
B1) Sınıflama ve Kategorize Etme
Bilgisi
B2) İlke ve Genellemeler Bilgisi
B3) Teoriler, Modeller ve Yapılar
Bilgisi
Jeolojik dönemleri, meslek çeşitleri
Pisagor teorisi, arz ve talep kanunu
Evrim teorisi, meclisin yapısı
C.İşlemsel Bilgi (Procedurai Knovvledge): Beceriler, işlem yolları, teknikler ve metotları kullanmak için araştırma
metotları ve kriter kullanmayı bilme
Sulu boya resim yapmada kullanılan beceriler, tam sayıları bölme işlemi
Cl) Konu-Belirli Beceri ve İşlem Yolu
Görüşme teknikleri, bilimsel metot
Bilgisi
Newton’un ikinci kanununu içeren bir işlem yapıldığı zaman karar vermede
C2) Konu-Belirli Teknik ve Metotlar
kullanılan ölçüt, iş maliyetini tahmin etmek için belirli bir metot kullanabilmeye
Bilgisi
karar verebilmek için kullanılan kriter
C3) Uygun işlemler kullanıldığında
karar verme için ölçüt bilgisi
D.Biliş Ötesi Bilgi (Metacognitive Knowledge): Hem genelde bilişsel bilgi hem de kendi bilişsel bilgisi ve farkında olma
Bir ders kitabındaki bir ünitenin anlamsal
yapısını taslak hâline getirme bilgisi, buluş
(heuristic) kullanma bilgisi
Öğretmenlerin, yöneticilerin test tipleri bilgisi,
farklı amaçlara yönelik bilişsel talepler bilgisi
Kişinin kendi bilgi düzeyinin farkında olması, yazılan bir kompozisyon kişisel bir
zayıflık ile ilgili olduğunda kritik edebilme bilgisi.
Kaynak: Anderson, L. W. ve Krathvvohl, D.R. (Eds.) (2001) A Taxonomy for Learning, Teaching and Asessing. A Revision of
Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. s.29
D1) Stratejik Bilgi
D2) Uygun çevresel ve koşulsal bilgiyi
içeren bilişsel amaçlar hakkında bilgi
D3) Kendi hakkında bilgi
Eğitim Hedefleri taksonomisi eğitim amaçlarını, hedeflerini ve standartlarını
sınıflandırmak için kullanılan bir şemadır.
Orijinal taksonominin revize edilmiş hali bilgi ve bilişsel süreçlerden oluşan iki
boyutlu bir sistemdir. Bilgi ve bilişsel Süreç boyutları hiyerarşik bir yapıda sıralanmıştır. İki
boyutu içeren bir tablo üzerinde okuttuğunuz derse ilişkin yazdığınız hedef/öğrenme
kazanımlarını bir veya daha fazla hücrede aldıkları yeri göstermemiz mümkündür.
Bilişsel
süreç
Bilgi
A.Olgulara
Dayanan Bilgi
B. Kavramsal
Bilgi
C.İşlemsel
Bilgi
D.Biliş Ötesi
Bilgi
1.
Hatırlamak
2.
Anlamak
3.
Uygulamak
4.
Analiz Etmek
x
5. Değerlendirmek
6.
Yaratmak
x
Taksonomi tablosu, hedef davranışların hangi düzeylerde öğrenildiğini
belirlemek için değerlendirme amacıyla kullanılmasının yanında, hedeflere ulaşmak
için kullanılan eğitim ve öğretim aktivitelerini sınıflandırmada kullanılabilir.
Bilişsel Süreç Boyutunun Alt Basamakları
1. Hatırlama (Remember): Uzun süreli bellekten ilgili bilgiyi
hatırlama.
1.1) Tanıma (Recognizing): sunulan materyale uygun bilginin uzun süreli
belleğe yerleştirilmesi
1.2) Anımsama (Recalling): uzun süreli bellekten ilgili bilginin bulunup
getirilmesidir.
Örnek:
 Tarihte önemli olayların tarihlerini tanır.
 Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki önemli olaylarının tarihlerini
söyler/yazar.
 Tarihte önemli olayların tarihlerini sorulduğunda anımsar.
2. Anlama (Understand): Sözlü, yazılı, sembol ve grafik iletişimle
gönderilen mesajlardan anlam çıkarma.
2.1) Yorumlama (Interpreting): Önemli konuşma ve dokümanları yorumlar.
2.2) Örnek Gösterme (Exemplifying): Bir kavram veya ilke için özel bir
örnek veya açıklama bulmaktır.
2.3) Sınıflama (Classifying): Zihinde düzensiz olarak gözlenen veya
tanımlananları sınıflar.
2.4) Özetleme (Summarizing):Genel konu veya önemli noktaları soyutlar.
2.5) Sonuç Çıkarmak (Inferring): Sunulan bilgiden mantıksal sonuç çıkarır.
2.6) Karşılaştırma (Comparing): iki düşünce, nesne ve benzeri arasındaki
benzerlikleri tespit eder.
2.7) Açıklama (Explaining): Bir sisteme ilişkin neden sonuç modeli oluşturur.
Örnek:
 Belirli bir formdaki temsili (Örn.sayısal olanı) diğer bir forma (sözlü)
dönüştürür.
 Resim sanatındaki çeşitli stillere ilişkin örnekler verir.
 Bir kavram, ilke ve vb’nin hangi kategoriye ait olduğunu belirlemek
 Videoda gösterilen olayların kısa bir özetini yazar.
 Yabancı dil öğrenirken örneklerden gramatik ilkeleri belirtir.
 Tarihî olayları günümüz şartlarıyla karşılaştırır.
 Fransa’da 18. yüzyılda yaşanan önemli olayların nedenlerini açıklar.
3.Uygulama (Apply): Verilen bir durumda bir işlemi kullanma veya
yapma.
3.1) Yapma (Executing):Bir işlemi benzer bir göreve uygulama.
3.2) Tamamlama (implementing):Bir işlemi benzer olmayan bir göreve
uygular.
Örnek:


Tam sayıları başka tam sayılara böler.
Newton’ın ikinci kanununun uygun olduğu durumları kararlaştırır.
4. Analiz (Analyze): Bütün halindeki parçaların içerisindeki materyalleri ayırma
ve tüm yapıyla ve kısımlarıyla olan ilişkileri belirleme.
4.1) Farklılaştırma (Differentianting): Bir materyalin ilgili parçalarını ilgisiz olanlardan
veya önemli parçalarını önemsiz olanlardan ayırma.
4.2) Organize Etme (Organizing): Bir yapı içerisindeki öğelerin nasıl uyduğunu veya işlev
gördüğünü belirleme.
4.3) Niteleme/Atfetme (Attributing): sunulan materyalin altında yatan bakış açısını,
taraflılığı, değerleri veya niyeti tespit etme.
Örnek:
 Bir matematik probleminde ilgili ve ilgisiz sayılar arasında ayrım yapar.
 Belli bir tarihi açıklamaya karşı çıkar ve kanıtlara dayalı tarihî bir tanımlamada
kanıtları yapılandırır.
 Yazarın politik görüşlerine dayanarak bir makalesindeki görüşünü belirler.
5. Değerlendirme (Evaluation): Ölçüt ve standartlara göre hüküm
verme.
5.1) Kontrol Etme (Checking):Bir süreç veya üründeki tutarsızlık veya hataları
tespit etme; uygulanmakta olan bir işlemin etkililiğini belirleme.
5.2) Eleştirme (Critique):Bir ürün ile harici ölçütler arasındaki tutarsızlıkların
belirlenmesi; bir problem için uygulanan işlemin uygunluğunu tetkik etme.
Örnek:
 Gözlemlediği verilere göre bir bilim adamının düşüncelerini ve ulaşmış
olduğu sonuçların uygunluğunu inceler.
 Verilen bir problemi çözmede iki yöntemden hangisinin en iyi yol olduğuna
karar verir.
6. Yaratma (Create): Tutarlı veya fonksiyonel bir form oluşturmak için
parçaları bir araya getirme, yeni bir örüntü ve yapı içerisinde parçaları organize
etme.
6.1) Oluşturma (Generating): Kriterlere bağlı olarak alternatif hipotezler geliştirme.
6.2) Planlama (Planning) : Bazı görevleri yerine getirmek için bir prosedür geliştirme.
6.3) Meydana Getirme (Producing):Bir ürün oluşturma.
Örnek:
 Gözlenmiş bir olgunun sebebini açıklamak için hipotezler oluşturur.
 Verilen bir tarihî konuda bir araştırma planlar.
 Belirli bir amaca yönelik ürün oluşturur.
Kaynak: Andersen ve Ark. 2001. Lougman ınc.
Yüksel, S. (2007). Bilişsel Alanın Sınıflamasında (Taksonomi) Yeni Gelişmeler ve Sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(3), 479-509.
Duyusal-Edimsel Öğrenme Türüne Yönelik Öğrenme
Kazanımlarının Yazılması
 Bloom’un taksonomisi genel olarak bilişsel öğrenme için kullanılmaktadır
ancak, Bloom ve arkadaşları duyusal-edimsel (davranışlar,duygular,değerler)
öğrenme ile yakından ilgilenmişlerdir.
Bu öğrenme türü,öğrenmenin duygusal tarafı üzerine odaklanıp bilgi
edinme isteğinden, inançların, fikirlerin ve davranışların
birleştirilmesine kadar geniş bir alanı kapsar.
Duyusal-Edimsel öğrenmenin öğrenme kazanımlarını yazarken
kullanılan bazı eylemler aşağıda gösterilmiştir.
 Harekete geçme, kabul etme, tamamlama, mücadele etme,
müdahale etme, savunma, tartışma, gösterme, izleme, dinleme,
yargılama, sıralama, düzenleme, katılma, paylaşma, ilişkilendirme,
rapor etme, çözme, destekleme, değer verme, iş birliği yapma,
sentezleme, değerlendirme, uygulama, soru sorma,
Örnek:
• Kendi davranışının sorumluluğunu kabul eder.
• Bağımsız olarak çalışma isteğine değer verir.
Psikomotor (Devinişsel) Öğrenme

Psikomotor öğrenme beynin fonksiyonlarının ve kas
hareketlerinin koordinasyonunu içeren fiziksel beceriler
üzerine odaklanır.

Psikomotor öğrenme türü, genellikle, sağlık bilimleri, sanat,
müzik, mühendislik, tiyatro ve beden eğitimi ve laboratuar
çalışmaları gerektiren alanlarda kullanılmaktadır.
Psikomotor (devinişsel) öğrenmenin öğrenme çıktılarını
yazarken kullanılabilecek bazı fiiller:
seçme, tanımlama, ayırt etme, ilişkilendirme, başlama,
gösterme, hareket etme, tepkide bulunma, gösterme,
izleme, tekrar etme, yapılandırma, güçlendirme, organize
etme, uyarlama, değiştirme, yeniden organize etme,
çeşitlendirme, ayarlama, birleştirme, oluşturma, yapma,
sonuç çıkarma.
Örnek: Kurallara uygun olarak otomobil kullanır.
Kaynak: Bloom’s Taxonomy of Learning Domains The Three Types of Learning.
Web: http:// nwlink.com/-Donçlark/hrd/bloom.html
Örnek
 Top atıldıktan sonra nereye düşeceğini tahmin eder ve topu
yakalamak için doğru yere koşar.
 Yeni bir süreci öğrenmek için istek gösterir.
 Bir model yapmak için yönergeleri takip eder.
 Kurallara uygun olarak otomobil kullanır.
 Hızlı ve doğru bir şekilde bilgisayar kullanır.
Kaynak: Bloom's Taxonomy of Learning Domains The Three Types of Learning.
Web: http://nwlink.com/~Donclark/hrd/bloom.html
Kaynaklar
 A taksonomy for learning, teaching, and assessing (2001). A revision
of Bloom’s taxanomy of educational objectives. Editors:L.W.
Anderson and D.R. Krathwohl., P.M. Airasian, K.A, Truikshank., R.E.
Mayer., P.R. Pintrıch., J.Raths., M.C. Wittrock. Longman, ınc.
 Kısakürek M.A(2009).Öğrenme kazanımlarının yazılması ve
kullanılması. BEK’ de yapılan sunum notları.
 Krath wohl R.D(2002). A revision of Bloom’s taxonomy: an
Overview. Çevirenler:Köğce D, Aydın M ve Yıldız, C. (2009). Bloom
Taksonomisinin Revizyonu: Genel bir bakış. Elementary Education
online 8(3). ç.1-7.
 Yüksel, S (2007). Bilişsel alanın sınıflamasında (taksonomi) yeni
gelişmeler ve sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(3), 479509.
Daha nitelikli bir eğitim için …………….
Teşekkür ederim.