Transcript Formy wypowiedzi pisemnej Powtórka przed sprawdzianem szóstoklasisty Magdalena Herda Warszawa, 2015 Drodzy Szóstoklasiści! 1 kwietnia 2015 roku czeka Was sprawdzian po szkole podstawowej. Nie jest to Prima.

Formy wypowiedzi pisemnej
Powtórka przed sprawdzianem
szóstoklasisty
Magdalena Herda
Warszawa, 2015
Drodzy Szóstoklasiści!
1 kwietnia 2015 roku czeka Was sprawdzian po szkole podstawowej.
Nie jest to Prima Aprillis! 
Mam nadzieję, że ta prezentacja pomoże Wam w szybki sposób uporządkować
wiedzę tuż przed egzaminem. Zaczynamy!
O czym zawsze trzeba pamiętać?
1.
Trójdziejna kompozycja.
Podziel pracę na 3 części:
-
wstęp,
UWAGA!
rozwinięcie,
Każdą część rozpocznij
zakończenie.
od akapitu!
2. Pisanie na temat.
Zastanów się, co powinno stanowić treść Twej pracy. Dokładnie przeczytaj temat!
Za pracę niezgodną z tematem otrzymasz niewiele punktów lub nie będzie ona
sprawdzana .
3. Spójność tekstu.
Sprawdź, czy Twój tekst stanowi logiczną, zrozumiałą dla czytelnika, całość. Nie
powtarzaj tych samych treści, porządkuj informacje.
Poniżej przedstawiam kilka przykładów najczęstszych błędów.
Źle 
Dobrze 
Janek ma ciemne włosy i lubi chodzić
w trampkach.
Janek ma ciemne włosy i niebieskoszare
oczy. Lubi chodzić w modnych,
granatowych trampkach.
Te dwie informacje nie mają ze sobą
nic wspólnego. Należy je zatem
uporządkować.
Źle 
Dobrze 
Gdy Marcin wrócił do domu.
Gdy Marcin wrócił do domu, czekała na
niego niespodzianka.
Jeśli zaczynasz zdanie od „gdy” lub „kiedy”,
napisz, co było dalej. Pamiętaj, w ten sposób
rozpoczynamy zdania złożone podrzędnie.
Kiedy szedłem przez las, padał deszcz.
Idąc przez las, padał deszcz.
Z tego zdania wynika, że to deszcz szedł przez
las.
Wstałam rano i umyłam się szybko. Po
umyciu zjadłam śniadanie.
Po zjedzeniu…
Używaj słownictwa wskazującego następstwo
czasowe.
Wstałam rano i umyłam się szybko.
Następnie zjadłam śniadanie.
Potem…
4. Bogate słownictwo.
Twoja praca będzie ciekawa dla czytelnika, jeśli zastosujesz bogate słownictwo.
Do tego przydadzą Ci się synonimy i antonimy. Pozwolą one uniknąć powtorzeń.
Np. miły – uprzejmy, sympatyczny, serdeczny, życzliwy
biedny – ubogi, niezamożny
egoista – altruista
przyjaźń - nienawiść
Warto pamiętać o określeniach (epitetach), które wpływają na wyobraźnię
czytelnika.
Np. Mały kot w łatki pił mleko.
Mały, szary kotek w białe łatki pił łapczywie ciepłe mleko.
Tę samą funkcję pełnią również porównania.
Chmury leniwie płynęły po niebie.
Chmury puchate jak baranki leniwie płynęły po niebie.
Twój język będzie bogaty, jeśli zastosujesz związki frazeologiczne.
Np. Drużyna dziewcząt wygrała w zawodach o puchar burmistrza.
Drużyna dziewcząt odniosła zwycięstwo w zawodach o puchar burmistrza.
Takich urządzeń już się nie używa.
Takie urządzenia przeszły już do lamusa.
Możesz również wpleść w treść swej pracy przysłowie odnoszące się do tego, o
czym piszesz.
Np. Magda poprosiła Ewę o pomoc. Wiadomo – co dwie głowy, to nie jedna.
Kacper już nigdy tego nie powtórzy, ale mądry Polak po szkodzie.
Ta historia utwierdziła ją w przekonaniu, że gdy pieniędzy wiele, wkoło
przyjaciele.
Trzy punkty, które nie wymagają żadnego komentarza – musimy pisać
poprawnie!
5. Poprawność ortograficzna.
6. Poprawność interpunkcyjna.
7. Poprawność językowa.
Teraz przypomnijmy, jakie formy wypowiedzi pisemnej
obowiązują Was na egzaminie i co jest w nich ważne oprócz
tego, co już powtórzyliśmy.
A zatem do dzieła! 
OPIS
Opisać można wszystko, dlatego wyróżniamy:
-
opis postaci (rzeczywistej lub literackiej),
opis obrazu,
opis krajobrazu,
opis przedmiotu,
opis sytuacji,
opis przeżyć wewnętrznych.
• Opisując przedmiot, weź pod uwagę jego wielkość, kształt, kolory, materiał,
z którego jest wykonany, przeznaczenie (do czego służy), Twój stosunek do
tego przedmiotu, jego historię itp.
Np. Ten piękny, złoty pierścionek dostałam na piętnaste urodziny od prababci.
Uwielbiam ten kask, ponieważ trenuję w nim od lat, dwukrotnie zdobyłem w
nim mistrzostwo Polski.
• Opisując postać, weź pod uwagę różne szczegóły, np. kolor włosów, oczu,
wielkość i kształt uszu, ust, nosa, sylwetkę (wysoki/niski, smukły jak brzoza,
umięśniony, pulchny, chudy, przygarbiony itp.), strój. Pamiętaj! Opisuj od
góry do dołu – dzięki temu praca będzie uporządkowana.
• Opisując obraz, koniecznie uwzględnij kolorystykę i nastrój dzieła.
Np. Na obrazie dominują barwy chłodne, dlatego nastrój jest smutny,
melancholijny. Opisz, co widać na pierwszym planie, na drugim planie, w
oddali/w tle/w głębi itp.
• Opisując krajobraz (np. widok z okna), napisz, co znajduje się na
pierwszym, drugim planie, po prawej/lewej stronie. Pomocne będą
przyimki: na, obok, za, przy, przed, nad, pod itp.
• W opisie przeżyć wewnętrznych nazywaj uczucia (np. radość,
podekscytowanie, gniew, złość, strach), opisuj objawy emocji (np.
serce waliło jak młotem, nogi jak z waty, czerwony jak burak, włosy
stanęły dęba, gęsia skórka, łzy jak grochy, mięśnie napięte do granic
wytrzymałości itp.).
UWAGA!
W (każdym) opisie niezwykle istotne są przymiotniki i porównania,
ponieważ określają i wpływają na wyobraźnię odbiorcy. W Twej pracy nie
może ich zabraknąć!
Umówmy się, że pisząc opis, zastosujesz przynajmniej 12
przymiotników i 2 porównania.
W zakończeniu wyraź własną opinię na temat tego, co
opisałeś/opisałaś, stosując odpowiednie słownictwo:
-
Moim zdaniem…
- Myślę, że…
Uważam, że…
- Sądzę, że…
Według mnie…
- Podoba mi się / nie podoba mi się…
OPOWIADANIE
W opowiadaniu:
• 1. Użyj czasu przeszłego.
• 2. Określ, kim jest narrator (obserwatorem czy uczestnikiem wydarzeń;
narracja pierwszoosobowa lub trzecioosobowa).
• 3. Zaprezentuj konkretne wydarzenie!
• 4. Uporządkuj wydarzenia w ciąg przyczynowo-skutkowy (logika!).
5. Aby ożywić i urozmaicić narrację, wprowadź dialog, (krótki) opis
(np. bohatera, miejsca, przedmiotu).
6. Stosuj słownictwo sygnalizujące następstwo czasowe (np. najpierw,
potem, następnie, wtem, nagle).
7. Opisz stan emocjonalny bohatera (np. trząsł się jak galareta;
skakała z radości; z wrażenia miał rumieńce na twarzy; spuścił wzrok;
patrzył wrogo).
LIST PRYWATNY
1.
W prawym górnym rogu zapisz nazwę miejscowości i datę. Oddziel te dwa
elementy przecinkiem.
Np. Warszawa, 1 kwietnia 2015r.
2. Następnie sformułuj nagłówek, czyli zwrot do adresata.
Np. Droga Ciociu!
Witaj, Dziadku!
Miła Koleżanko!
Kochana Babciu!
Cześć, Justynko!
(Zwróć uwagę, kiedy stawiamy
przecinek!)
3. Podziel list na 3 części: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. We wstępie nawiąż
kontakt z adresatem. W rozwinięciu zrealizuj temat.
4. List zakończ formułą pożegnalną i podpisem.
Np.
Pozdrawiam serdecznie,
Do zobaczenia wkrótce!
Julia
Kamil
5. Zwroty do adresata zapisuj wielką literą! Np. Tobie, Cię, Wam, Was, Pani, Panu,
Ciociu, Wujku, Dziadku, Przyjacielu itp.
LIST OFICAJLNY
1.
W lewym górnym rogu umieść imię i nazwisko i adres osoby piszącej list.
np. Jacek Kowalik
Ul. Urocza 15
00-300 Michałów
[email protected]
2. W prawym górnym rogu napisz nazwę miejscowości i datę. Koniecznie
oddziel przecinkiem te dwie informacje!
np. Warszawa, 17 marca 2015r.
3. Poniżej daty i danych nadawcy, z prawej strony, podaj dane odbiorcy.
np. Michał Nosowski
Dyrektor Spółdzielni Mieszkaniowej
„Plac Broni”
Ul. Św. Marii 19
00-600 Budapeszt
4. Następnie zapisz zwrot do adresata, np. Szanowny Panie Prezydencie!
5. Nadszedł czas na napisanie trzech części listu.
Wstęp – przedstaw powód/cel pisania listu.
Rozwinięcie – uzasadnij swoją sprawę, podaj argumenty.
Zakończenie – podsumuj treść listu.
6. Pamiętaj o konwencjonalnej formule pożegnalnej,
np. Z poważaniem
Łączę wyrazy szacunku
7. Podpisz list imieniem i nazwiskiem.
Uwaga! Nie stosuj zdrobnień!
Napisz: Piotr (zamiast Piotrek, Piotruś), Alicja (zamiast Ala),
Elżbieta (a nie Ela), Tomasz (a nie Tomek).
SPRAWOZDANIE
W sprawozdaniu powinieneś uwzględnić odpowiedzi na poniższe pytania:
CO? – co się wydarzyło,
KIEDY? – dokładna data wydarzenia,
GDZIE? – miejsce zdarzenia,
KTO? – kto był uczestnikiem wydarzeń,
DLACZEGO? – z jakiej okazji, przyczyny coś miało miejsce,
JAK? – jak przebiegało to zdarzenie, jakie były jego etapy,
Z JAKIM SKUTKIEM? – jaki był efekt tego wydarzenia, co ono zmieniło, jak zostało
ocenione.
W sprawozdaniu ważne jest to, żeby zaprezentować etapy wydarzenia, a zatem
przydatne będzie słownictwo wskazujące kolejność wydarzeń.
Np. nagle, później, następnie, potem, chwilę później, po kilku godzinach itp.
Aby podsumować wydarzenie, przydatne będzie słownictwo oceniające.
Np. fantastyczna uroczystość, wspaniała impreza, nieciekawy mecz, udane
spotkanie, niezapomniany wyjazd, doskonała rozrywka, wyjątkowa wycieczka,
stracony czas, źle zorganizowany koncert, nudna ceremonia itp.
Zalety dobrego sprawozdania:
-
krótkie i dokładne,
o chronologicznym układzie zdarzeń.
CHARAKTERYSTYKA
Charakterystykę piszemy według ściśle określonego planu.
•
Wstęp
PRZEDSTAWIENIE POSTACI
•
Rozwinięcie
OPIS WYGLĄDU
OMÓWIENIE CECH CHARAKTERU I OSOBOWOŚCI
•
Zakończenie
WŁASNA OPINIA O BOHATERZE
Uwaga! Każdą część rozpoczynamy od akapitu, a zatem w charakterystyce
powinny być przynajmniej cztery!
Te pytania mogą Ci pomóc.
•
-
PRZEDSTAWIENIE POSTACI
Kto to jest?
Kim jest?
Gdzie mieszka? Skąd pochodzi?
Ile ma lat?
Co wiemy o jej/jego rodzinie?
Np. Ania Shirley to główna bohaterka powieści Lucy
Maud Montgomery. Jest jedenastoletnią sierotą. (…)
•
-
WŁASNA OPINIA O BOHATERZE
Za co go cenię/podziwiam/szanuję?
Czy to wzór do naśladowania?
Czy chciałbym/chciałabym mieć takiego
przyjaciela?
Np. Moim zdaniem Ania Shirley to jedna z ciekawszych
bohaterek literackich. Podziwiam ją za jej wielkie serce
i życzliwość dla otoczenia. Podoba mi się optymizm tej
dziewczynki. Chciałabym mieć taką lojalną
przyjaciółkę. Polubiłam ją, mimo niektórych jej wad.
Omawiając cechy bohatera, pamiętaj, by je nazywać, stosując
odpowiednie rzeczowniki.
Np. skromność, odwaga, upór, punktualność, hojność, wytrwałość.
Każdą cechę należy uzasadnić, podając konkretny przykład.
Np. Ania Shirley to osoba niezwykle roztrzepana, o czym świadczy to,
że dodała kropli walerianowych do ciasta.
Dziewczynka udowodniła swą odwagę, ratując małe dziecko.
Zdobycie wielu nagród na koniec roku szkolnego, dowodzi
wytrwałości i pracowitości bohaterki.
Swój impulsywny charakter pokazała, krzycząc na panią Linde.
STRESZCZENIE
Streszczenie to forma będąca skrótem jakiegoś tekstu, a zatem obowiązuje
zasada: maksimum treści, minimum słów.
1. Dokonaj selekcji informacji – wybierz najistotniejsze, pomiń informacje
drugorzędne i szczegóły.
2. Opuść opisy i dialogi, nie zamieszczaj cytatów, komentarzy.
3. Pisz jasno, krótko.
4. Stosuj słownictwo sygnalizujące następstwo w czasie (np. po chwili, od
chwili gdy, następnie, zaraz potem, wtedy, wówczas, okazało się, że…).
5. Stosuj wyrażenia o szerszym znaczeniu,
np: fiołek, róża, tulipan, hiacynt – kwiaty;
Antek, Kacper, Kamil, Robert – chłopcy, koledzy;
łóżko, komoda, fotel, stół – meble.
Streszczenie możesz zapisać w formie planu (np. plan wydarzeń).
1. Weź pod uwagę tylko najważniejsze informacje.
2. Stosuj punkty w planie ramowym oraz punkty i podpunkty w planie
szczegółowym.
3. Po punktach stawiaj kropkę, a następnie rozpocznij pisanie od wielkiej litery.
Na końcu punktu postaw kropkę.
np. I. Ogłoszenie konkursu przez Midasa.
II. Wybór najlepszego muzykanta.
III. Złość Apolla.
4. Stosuj równoważniki zdań lub zdania.
Np. Stanisław odnalazł zaginiony klejnot.
Odnalezienie zaginionego klejnotu przez Stasia.
Król przyjechał do zamku.
Przyjazd króla do zamku.
UWAGA! W całym planie konsekwentnie stosuj jeden z podanych wyżej sposobu
zapisu (równoważniki zdań lub zdania).
ZAPROSZENIE
W zaproszeniu odpowiedz na pytania:
Kto zaprasza? Kogo? Kiedy? Gdzie? Na co?
Zwroty do adresata zapisuj wielką literą.
Pamiętaj o stosownym układzie graficznym (patrz wzór).
Zachęć gościa do udziału w wydarzeniu.
wzór
Zaproszenie
Mamy zaszczyt zaprosić
Panią Irenę Kowal
na przedstawienie „Warszawo Ma”,
które odbędzie się
26 marca 2015roku o godzinie 13.30
w sali gimnastycznej numer 3.
Po przedstawieniu odbędzie się poczęstunek
przygotowany przez Radę Rodziców.
Klasa VIA
OGŁOSZENIE
Ogłoszenie rozpocznij od nagłówka: UWAGA! lub OGŁOSZENIE.
Następnie zredaguj krótką, konkretną informację, uwzględniającą odpowiedzi na
dobrze Ci już znane pytania:
CO?
KIEDY?
GDZIE?
DLA KOGO?
KTO?
Istotnym elementem ogłoszenie jest również sformułowana przez nadawcę
zachęta do wzięcia udziału w danym przedsięwzięciu.
Np. Wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy!
Laureaci konkursu otrzymają cenne nagrody.
Gwarantujemy niezapomniane wrażenia!
Dla znalazcy przewidziana nagroda!
A oto wzór ogłoszenia…
UWAGA!
Dnia 18 marca 2015r. o godzinie 18.00 w sali nr 209
odbędą się dodatkowe konsultacje z języka polskiego i matematyki
dla uczniów klas VI przygotowujących się do sprawdzianu zewnętrznego.
Wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy!
Nauczyciele języka polskiego i matematyki
I jeszcze jeden przykład
OGŁOSZENIE
12 maja 2015r. o godzinie 18.00 w Klubie Kultury Gocław odbędzie się
wieczorek poetycki poświęcony twórczości Wisławy Szymborskiej.
Zapraszamy wszystkich uczniów klas I-VI z dzielnicy Praga Południe.
Każdy uczestnik otrzyma tomik poezji wybitnej poetki.
Informacje i zapisy pod numerem tel. 22 888 88 88.
Wstęp wolny.
Dyrektor Klubu Kultury Gocław
ZAWIADOMIENIE
1.
2.
3.
4.
5.
W górnej części umieść nazwę miejscowości, z której piszesz, i podaj datę.
6.
7.
Pisz krótko i rzeczowo.
Użyj słowa kluczowego – zawiadamiać.
Wpisz adresata.
Zastosuj odpowiednie zwroty grzecznościowe i zapisz je wielką literą.
Podaj wszelkie niezbędne informacje o zdarzeniu, czyli CO, GDZIE i KIEDY się
odbędzie.
Podpisz się imieniem (bez zdrobnień) i nazwiskiem.
A oto wzór…
Warszawa, 20 marca 2015r.
Klub Kultury Gocław
Sz. P. Zofia i Andrzej Koseccy
Zawiadamiamy, że Państwa córka Joanna została laureatką
dzielnicowego turnieju mitologicznego „Z wizytą na Olimpie”.
Rozdanie nagród odbędzie się 27 marca 2014r.
Prosimy o kontakt w tej sprawie.
Joanna Piwoń
Organizatorka konkursu
PRZEPIS
1.
2.
3.
4.
Podaj składniki niezbędne do wykonania potrawy i określ ich ilość.
Wylicz kolejne czynności.
Zastosuj słownictwo wskazujące następstwo w czasie.
Konsekwentnie używaj wybranej formy czasownika:
bezokolicznik lub 2 osoba trybu rozkazującego
5. Możesz podać informacje dodatkowe, np.
Koszt wykonania: 45 złotych
Ilość składników na 4 porcje
Najlepiej podawać na zimno
Wzór przepisu:
Przepis na placki z jabłkami
Składniki:
2 szkl. mąki pszennej
2 szkl. mleka
2 jajka
4 średnie jabłka antonówki
1 łyżeczka cynamonu
olej do smażenia
cukier puder do posypania
Narzędzia:
miska, trzepaczka do jajek, nóż, tarka, deska do krojenia, patelnia, duża łyżka, bibuła
Sposób wykonania:
1. Najpierw roztrzepać jaja z mąką i mlekiem na gładką masę.
2. Następnie dodać szczyptę soli i cynamon.
3. Obrać jabłka i pokroić na cienkie plasterki lub zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Dodać do ciasta i wymieszać.
4. Na patelni rozgrzać olej i smażyć placki z obu stron na złoty kolor.
5. Potem odsączać na bibule.
6. Na końcu posypać obficie cukrem pudrem.
Najlepsze na ciepło. Czas wykonania – 20 minut.
INSTRUKCJA
1. Na początku instrukcji umieść nagłówek.
Np. Instrukcja posługiwania się gaśnicą pianową.
Korzystanie z zestawu multimedialnego.
Zasady gry w piłkę nożną.
Jak zwyciężyć w turnieju?
2. Wprowadź formułę: „Aby (co zrobić), należy…”.
Wskazówki postępowania zredaguj w punktach. Wtedy zapis będzie
przejrzysty.
3. Użyj czasowników w formie bezokolicznika lub w 2 osobie liczby
pojedynczej trybu rozkazującego.
4. Wprowadź słownictwo sygnalizujące następstwo działań (najpierw, na
początku, następnie, z kolei, na koniec itp.).
5. Wykorzystaj także czasowniki, które nie odmieniają się (trzeba, można,
należy, powinno się, nie wolno itp.).
KARTKA POCZTOWA
1.
2.
3.
4.
5.
np.
Zapisz nazwę miejscowości, z której przesyłasz kartkę pocztową, i datę.
Sformułuj pozdrowienia.
Napisz 2-3 zdania na temat pobytu w danym miejscu.
Podpisz się.
W wyznaczone miejsce wpisz dane adresata.
Marcin Boski
ul. Akacjowa 19 m. 1
00-321 Halinków
Przykład…
Krynica Morska, 18 lipca 2015r.
Kochana Babciu!
Serdeczne pozdrowienia znad morza
przesyła Marysia
Pogoda wspaniała! Codziennie kąpię się
w morzu i zbieram muszelki na plaży.
Jutro będę zwiedzać latarnię morską.
Sz. P. Urszula Koziełło
ul. Krucza 11 m. 1
01-234 Warszawa
KARTKA Z DZIENNIKA
1. Zapisz datę. Możesz podać konkretny dzień i miesiąc,
a także
nazwę dnia tygodnia.
2. Zanotuj informacje o ważnych wydarzeniach danego dnia.
- Podaj ich miejsce i czas.
- Przedstaw uczestników.
- Opowiedz o przebiegu zdarzeń.
3. Możesz wyrazić swoje przemyślenia, opinie.
4.
Możesz
przeżyciach.
napisać
o
planach,
pomysłach,
marzeniach,
Piątek, 12 IX, Marii, Gwidona
Beata pożyczyła ode mnie kątomierz, chociaż świetnie wiedziałem, że
miała własny. Jak mam to rozumieć? Mama mówiła kiedyś, że jak się
starała o rękę Papiszona, to też pożyczała od niego różne rzeczy i nie
oddawała, i on musiał po nie przychodzić, i wtedy był obezwładniany
rosołem oraz ciasteczkami domowej roboty, i ani się obejrzał, a już się
ożenił […]
KARTKA Z PAMIĘTNIKA
Pamiętnik to relacja o wydarzeniach, których autor był uczestnikiem lub świadkiem,
pisana po pewnym czasie od przedstawianych zdarzeń (w przeciwieństwie do kartki
z dziennika, gdzie brak dystansu czasowego).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Napisz, gdzie i kiedy się to zdarzyło.
7.
Oceń sytuację, wydarzenia, podsumuj, skomentuj.
Przedstaw uczestników.
Opowiedz o przebiegu zdarzeń.
Stosuj konsekwentnie narrację pierwszoosobową.
Uzupełnij relację opisem zapamiętanych ludzi, przedmiotów, miejsc.
Używaj związków wyrazowych wskazujących na różnicę między czasem
zdarzeń i czasem opowiadania, np. wracam wspomnieniami do…, zatarło się w
mojej pamięci…, nigdy nie zapomnę…, do dziś drżę na myśl o…
Drodzy Szóstoklasiści!
Mam nadzieję, że ta powtórka była dla Was
pomocna. Życzę Wam bardzo dobrych
wyników na sprawdzianie!
Powodzenia! 