U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI Ludwik Węgierski (1370 – 1382) Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku władcą Polski został jego siostrzeniec Ludwik Andegaweński – król Węgier. Ludwik.
Download
Report
Transcript U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI Ludwik Węgierski (1370 – 1382) Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku władcą Polski został jego siostrzeniec Ludwik Andegaweński – król Węgier. Ludwik.
U SCHYŁKU
ŚREDNIOWIECZA
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI
Ludwik Węgierski
(1370 – 1382)
Po śmierci Kazimierza
Wielkiego w 1370 roku
władcą Polski został jego
siostrzeniec Ludwik
Andegaweński – król
Węgier.
Ludwik także nie miał
syna, więc po śmierci
władcy rządy w Polsce
miała objąć Jadwiga –
jego córka.
Jadwiga (1384 – 1399)
Za cenę przywileju
koszyckiego (1374)
rycerstwo zgodziło się na
kobietę – króla.
Jadwiga była jeszcze
dziewczynką, kiedy
poszukano dla niej męża,
władcę sąsiedniej Litwy,
poganina – Jagiełłę.
Przywilej koszycki (1374)
obniżenie poradlnego z 12 do
2 groszy z łana i
nienakładanie nowych
podatków bez zgody rycerzy;
zwolnienie rycerzy z
obowiązku naprawy zamków
i mostów oraz goszczenia
podróżującego króla;
zwrot kosztów wypraw
wojennych poza granice i
wykupienie rycerzy z niewoli.
Początki unii Polski z Litwą
Jadwiga Andegaweńska
(1384 – 1399)
+
Władysław Jagiełło
(1386 – 1434)
Unia w Krewie (1385)
Polska i Litwa miały
wspólnego wroga –
Krzyżaków.
Jagiełło miał zostać
mężem Jadwigi i królem
Polski, miał też wraz z
całą Litwą przyjąć
chrzest.
Polska i Litwa miały być
połączone unią
personalną.
Obok: Pogoń – symbol Litwy.
Unia personalna
Połączenie dwóch lub
więcej państw poprzez
osobę wspólnego
monarchy, przy
jednoczesnym
zachowaniu odrębnych
władz i instytucji.
Unie polsko – litewskie:
- w Krewie (1385)
- w Wilnie (1401)
- w Horodle (1413)
KRÓL
POLSKA LITWA
Wielka wojna z Zakonem
(1409 – 1411)
Krzyżacy oskarżali
Jagiełłę o pozorną
chrystianizację.
Krzyżacy zagarnęli
należącą do Litwy
Żmudź oraz należącą do
Polski ziemię
dobrzyńską.
Kulminacją wojny była
bitwa pod Grunwaldem
(15 lipca 1410 roku).
Obok: Ulrich von Jungingen – wielki
mistrz krzyżacki.
Bitwa pod Grunwaldem
(1410)
I pokój toruński (1411)
Po zwycięstwie
grunwaldzkim Jagiełło
bezskutecznie próbował
zdobyć Malbork.
Wojnę zakończył
I pokój toruński
(1411), Krzyżacy
zwrócili Polsce ziemię
dobrzyńską, a Litwie
Żmudź (tymczasowo).
Polacy na soborze
w Konstancji (1414 – 1418)
Delegacja polska na
soborze odpierała zarzuty
Krzyżaków o pozorną
chrystianizację Litwy.
Delegacji przewodził abp
Mikołaj Trąba (prymas).
Jej uczestnik rektor AK
Paweł Włodkowic bronił
prawa pogan do swojej
ziemi i stworzył teorię
wojny sprawiedliwej.
Władysław Warneńczyk
(1434 – 1444)
Po śmierci Władysława
Jagiełły królem został jego
syn małoletni Władysław.
Po kilku latach został on
także królem Węgier i z tej
racji podjął walki z
Turkami.
W ich trakcie zginął w
bitwie pod Warną
(1444), stąd jego
przydomek.
Kazimierz Jagiellończyk
(1447 – 1492)
Po śmierci Władysława,
rządy w Polsce objął
jego młodszy brat,
dotychczas władający
Litwą Kazimierz
Jagiellończyk.
Za jego panowania
rozegrała się wojna 13letnia z Krzyżakami.
Wojna 13-letnia
(1454 – 1466)
Niezadowoleni z rządów
Krzyżaków poddani założyli
najpierw Związek
Jaszczurczy(1397), a
potem Związek Pruski
(1440) i poprosili
Kazimierza o przyłączenie
Pomorza i Prus do Polski.
Od inkorporacji (czyli
przyłączenia) tych ziem
zaczęła się wojna trwająca
13 lat.
Wojna 13-letnia
(1454 – 1466)
Początkowo polskie
pospolite ruszenie
przegrało w bitwie pod
Chojnicami (1454).
Po utworzeniu armii
zaciężnej (najemnej)
Polacy pod wodzą Piotra
Dunina zaczęli odnosić
zwycięstwa np. wykupili
Malbork (1457), bitwa
pod Świecinem (1462).
II pokój toruński (1466)
Polska wygrała wojnę i
odzyskała Pomorze
Gdańskie (po 150 latach)
oraz Warmię, czyli tzw.
Prusy Królewskie.
Pozostała część państwa
krzyżackiego tzw. Prusy
Zakonne stały się
lennem Polski.
Krzyżacy przenieśli
wówczas swoją stolicę z
Malborka do Królewca.
II pokój toruński (1466)
PAŃSTWO
KRZYŻACKIE
PRUSY
KRÓLEWSKIE
(włączone do Polski)
PRUSY ZAKONNE
(lenno Polski)
„Czarna śmierć”
Wielka epidemia dżumy w Europie w poł. XIV
w., w wyniku której zmarło 30 % jej
mieszkańców.
„Czarna śmierć”
„Czarna śmierć”
Wojna stuletnia
(1337 – 1453)
wojna pomiędzy
Anglią i Francją;
początkowe sukcesy
Anglii (bitwa pod
Crecy – 1346, świetni
łucznicy);
ostateczne
zwycięstwo Francji
(zniszczenia).
Wojna stuletnia
(1337 – 1453)
Ważną rolę w wojnie
odegrała młoda
dziewczyna Joanna d’Arc
– dowodziła m. in. obroną
Orleanu przed Anglikami –
tzw. Dziewica Orleańska,
zginęła spalona na stosie .
Dziś jest bohaterką
narodową Francji i świętą.
Husytyzm
Czeski teolog Jan Hus
chciał:
- odebrania duchownym
władzy i majątków
- przetłumaczenia Biblii
na j. narodowe
- swobodnego głoszenia
prawd wiary
- komunii pod dwoma
postaciami
Husytyzm
Cesarz zaprosił Husa
na sobór w Konstancji
(1415), ale podstępnie
go uwięził i spalono
reformatora na stosie.
Jego zwolennicy –
husyci byli później
prześladowani (tzw.
wojny husyckie).
Husytyzm
kielich – symbol husytów
metoda walki husytów tabor
Turcy – nowa potęga
Turcy osmańscy
zjednoczeni przez
Osmana I
opanowali Azję
Mniejszą i rozpoczęli
ekspansję na
Bałkany.
Ich władca przyjął
tytuł sułtana i
dowodził świetną
armią.
Turcy – nowa potęga
janczarzy
spahisi
Turcy – nowa potęga
pokonanie wojsk
serbskich na
Kosowym Polu
(1389)
pokonanie koalicji
chrześcijańskiej pod
Nikopolis (1396)
zwycięstwo nad armią
polsko – węgierską pod
Warną (1444)
Turcy – nowa potęga
Ostatecznie w 1453 r.
Turcy zdobyli
Konstantynopol –
stolicę cesarstwa
bizantyjskiego.
Zmienili jego nazwę
na Stambuł i uczynili
swoją stolicą.
Moskwa – nowa potęga
Wielkie Księstwo
Moskiewskie wyzwoliło
się z niewoli mongolskiej
w 1380 r., gdy Dymitr
Doński pokonał Tatarów
w bitwie na Kulikowym
Polu.
Iwan IV Groźny przyjął
tytuł cara, a Moskwę
zaczęto nazywać
„trzecim Rzymem”.
Moskwa – nowa potęga
Kultura późnego średniowiecza
w Polsce
W XV w. znakomicie
rozwijała się kultura i
nauka w Polsce
dlatego okres ten
nazwano „złotą
jesienią polskiego
średniowiecza”.
W architekturze
dominował styl
gotycki.
Obok: Kościół Mariacki w Krakowie
Kultura późnego średniowiecza w
Polsce
Kościół Mariacki w Gdańsku
Ratusz w Toruniu
Kultura późnego średniowiecza w
Polsce
Barbakan w Krakowie
Ratusz w Tarnowie
Kultura późnego średniowiecza
w Polsce
Najsłynniejszym
rzeźbiarzem tamtych
czasów był niemiecki
artysta pracujący w
Polsce Wit Stwosz,
autor ołtarza w
kościele Mariackim w
Krakowie.
Kultura późnego średniowiecza
w Polsce
Kultura późnego średniowiecza w
Polsce
Pieta
Piękna Madonna
Kultura późnego średniowiecza
w Polsce
W XV w. rozkwit
przeżywał też Akademia
Krakowska.
Wówczas dzieje Polski
spisywał też Jan
Długosz (Roczniki…).
Kultura zaś miała
charakter stanowy (tzw.
kultura stanowa).