Transcript Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego Jacek Gdański Departament Współpracy Międzynarodowej Warszawa, 11 stycznia 2012 r.

Fundusze rezerwowe w wybranych systemach
zabezpieczenia społecznego
Jacek Gdański
Departament Współpracy Międzynarodowej
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Fundusze rezerwowe - definicje
•
Podstawową cechą wyróżniającą państwowe emerytalne fundusze rezerwowe i odróżniającą je od innych
funduszy emerytalnych jest brak relacji o cechach własności pomiędzy ostatecznymi beneficjentami (cała
populacja) a aktywami funduszy.
•
Prawnym właścicielem aktywów państwowego emerytalnego funduszu rezerwowego – oraz podmiotem
odpowiedzialnym za jego zobowiązania – może być instytucja administrująca systemem zabezpieczenia
społecznego (social security reserve funds – SSRFs) lub bezpośrednio rząd/skarb państwa (sovereign
pension reserve funds - SPRFs).
•
Fundusze rezerwowe – traktowane jako częściowe źródło prefinansowania w systemach PAYG - mogą z
jednej strony pozwalać na utrzymanie poziomu świadczeń w okresach dekoniunktury; z drugiej strony
wpływają na poprawę wskaźników makroekonomicznych w sytuacji konsekwentnego utrzymywania
aktywów na pokrycie przyszłych zobowiązań.
•
Zasadą jest istnienie przepisów prawnych, które określają sposób przeznaczenia środków funduszy
rezerwowych na cele publiczne.
źródło: OECD (2005, 2006); ISSA (2005)
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
2
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Kraj
Nazwa
Typ
Data
powstania
w mln $ (2006r.)
Stany Zjednoczone
Social Security Trust Fund
SSRF
1940
2,048,112
Japonia
National reserve funds (w tym GPIF)
SSRF
1959
1,217,551
Norwegia
Government Pension Fund - Global
SSRF
1990
278,124
Korea
National Pension Fund
SSRF
1988
190,842
Szwecja
National Pension Funds (AP 1-4 oraz 6)
SSRF
2000
117,468
Kanada
Canada Pension Plan reserv fund
SSRF
1962
86,392
Hiszpania
Social Security Reserve Fund
SSRF
1997
44,875
Francja
Pension Reserve Fund (FRR)
SPRF
1999
39,140
Australia
Future Fund
SPRF
2006
13,678
Portugalia
Financial Stabilisation Fund
SPRF
1989
8,330
Meksyk
IMSS Reseve Fund
SPRF
Nowa Zelandia
Superannuation Fund
SPRF
2001
6,666
Polska
Demographic Reserve Fund
SSRF
2002
1,760
7,392
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
3
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Misja oraz cele działalności poszczególnych funduszy
Większość państwowych emerytalnych funduszy rezerwowych (poza norweskim GPF-G) skupia się
wyłącznie na zwiększeniu bezpieczeństwa wypłacalności świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego.
•
Francuski fundusz FRR został utworzony w celu „ zwiększenia długoterminowej stabilności
repartycyjnej części systemu emerytalnego”.
•
Japoński GPIF jest zobowiązany prowadzić taką politykę inwestycyjną, „by osiągnąć długotrwałą
stopę zwrotu wystarczającą dla zachowania stabilnej proporcji pomiędzy swoimi rezerwami a
rocznymi wydatkami na rzecz publicznego systemu emerytalnego”.
•
Koreański fundusz stawia sobie za cel zrównanie stopy zwrotu z tempem wzrostu PKB.
•
Szwedzkie fundusze AP (podobnie jak norweski fundusz) są zobowiązane do takiego zarządzania
swoimi aktywami, aby osiągnąć najwyższy możliwy zwrot z inwestycji przy zachowaniu „niskiego
poziomu ryzyka”.
•
Nowozelandzki fundusz jest zobowiązany do utrzymania stabilności poziomu składki na cele
emerytalne w okresie 40 lat.
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
4
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Finansowanie poszczególnych funduszy rezerwowych oraz dostępność ich środków
•
Francuski Fundusz Rezerwy Emerytalnej (FRR): jego zasoby mogą zostać użyte po 2020 roku w celu
pokrycia deficytu systemu emerytalnego. FRR finansowany jest z dotacji rządowych, w skład których
wchodzą nadwyżki dla osób zatrudnionych na etacie wypracowane przez Państwowy Fundusz
Ubezpieczenia Emerytalnego oraz Solidarnościowy Fundusz Emerytalny; a także z podatków.
•
Nowozelandzki Fundusz Rezerwy Emerytalnej ( New Zealand’s Superannuation Fund ): rządowa roczna
dotacja (około 0,75% PKB) dla funduszu (która ma być wypłacana do 2025 roku) wyliczana jest według
zapisanej w ustawie formuły aktuarialnej. Zasoby funduszu nie mogą zostać użyte przed 2020 rokiem.
Wysokość zgromadzonych w 2006 roku aktywów odpowiadała ponad 6% PKB. Do 2037 roku władze
Nowej Zelandii spodziewają się osiągnąć poziom 33% PKB.
•
Portugalski Fundusz Rezerwy Emerytalnej (Social Security Financial Stabilisation Fund) jest zasilany ze
środków finansowych pochodzących z obowiązkowych składek pracowniczych (2-4 % wysokości składki)
dotąd, aż zgromadzi aktywa odpowiadające 2 letnim wypłatom świadczeń na cele zabezpieczenia
społecznego. Wysokość zgromadzonych w 2006 roku aktywów odpowiadała 5% PKB.
•
Norweski Fundusz Rezerwy Emerytalnej (Government Pension Fund – Global): zgodnie z prawem
transfery pieniężne z funduszu nie mogą przekroczyć 4% kapitału w skali roku. Wysokość zgromadzonych
w 2006 roku aktywów odpowiadała 83% PKB.
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
5
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Zalecenia ISSA oraz OECD – corporate governance
•
W praktyce fundusze rezerwowe funkcjonują w dwóch podstawowych modelach ładu korporacyjnego:
modelu zintegrowanym (integrated model) oraz modelu autonomicznym (segregated model).
•
Rekomendacje organizacji międzynarodowych koncentrują się na zaletach modelu autonomicznego.
zalety
•
mniejszy wpływ polityczny na zarządzanie funduszem
•
większa przejrzystość wyznaczonych celów
•
większa transparentność i odpowiedzialność organów zarządzających funduszem
•
większe prawdopodobieństwo pozyskania profesjonalistów z dziedziny polityki inwestycyjnej
•
większa szansa koncentracji na długoterminowych celach inwestycyjnych
wady
•
zarząd inwestycyjny jest odseparowany od funkcji aktuarialnej oraz wypłaty świadczeń z systemu
zabezpieczenia społecznego
•
potencjalnie wyższe koszty zarządzania
źródło:ISSA („Guidelines for the Investment of Social Security Funds”), OECD („Guidelines on Pension Fund Governance” )
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
6
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Podmiot zarządzający oraz organ zarządzający
Kraj
Podmiot zarządzający
Organ zarządzający
model ładu korporacyjnego
Kanada
Kanadyjski Plan Emerytalny Rada
Inwestycyjna (spółka sektora
publicznego)
Zarząd Rady Inwestycyjnej Kanadyjskiego
Planu Emerytalnego
autonomiczny
Francja
Fundusz Rezerwy Emerytalnej
Rada Nadzorcza Funduszu Rezerwy
Emerytalnej
autonomiczny
Irlandia
Agencja Zarządu Skarbu Państwa
Komisja Funduszu Rezerwowego
Emerytur Krajowych
autonomiczny
Korea
Ośrodek Zarządzania Funduszem
Krajowego Serwisu Emerytalnego
(państwowa instytucja zabezpieczenia
społecznego)
Zgromadzenie Narodowe
Nowa
Zelandia
Kuratorzy Nowozelandzkiego Funduszu
Emerytalnego (Spółka sektora
publicznego)
Rada Kuratorów Nowozelandzkiego
Funduszu Emerytalnego
Norwegia
Norweski Rządowy Fundusz
Emerytalnym „Global”
Zarząd Inwestycyjny Banku Norweskiego
(część Banku Centralnego) zarządza w
imieniu Ministerstwa Finansów
Szwecja
Första AP Fundusz
Rada dyrektorów Funduszu Första AP
Japonia
Rządowy Inwestycyjny Fundusz
Emerytalny (GPIF)
Przewodniczący GPIF oraz Ministerstwo
Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
autonomiczny
autonomiczny
7
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Zalecenia ISSA oraz OECD – najlepsze praktyki
•
W centrum struktury organizacyjnej powinien znajdować się zarząd ponoszący odpowiedzialność za
funkcjonowanie funduszu przed jego beneficjentami.
•
Członkowie zarządu muszą mieć jasno sprecyzowane obowiązki oraz silną legitymizację do sprawowania
swoich funkcji.
•
Fundusze buforowe potrzebują struktury organizacyjnej zapewniającej rozdział funkcji operacyjnej i
nadzorczej.
•
Organem zarządzającym może być minister, zarząd instytucji zabezpieczenia społecznego, podmiot
powołany specjalnie do zarządzania funduszem. Większa rozdzielność struktury organu zarządzającego
stanowi lepsze zabezpieczenie przed wpływem politycznym (szczególnie w przypadku gdy dany minister
zarządza jednocześnie funduszem i systemem zabezpieczenia społecznego).
•
Organ zarządzający powinien być wspierany przez komitet inwestycyjny, doradzający w kwestii strategii
inwestycyjnej, będący jednocześnie organem wykonawczym w kwestii zarządzania aktywami.
•
Zarządzanie aktywami może być delegowane na zewnątrz, ale wyłącznie wtedy gdy organ zarządzający
zachowuje powierzoną mu odpowiedzialność za fundusz.
•
-
Struktura organizacyjna funduszu powinna uwzględniać również:
funkcję audytora wewnętrznego
w modelu zintegrowanym powinna zostać powołana funkcja aktuariusza wewnętrznego.
Do dobrych praktyk należy zaliczyć opracowanie i wdrożenie kodeks postępowania oraz regulacji
dotyczących konfliktu interesów.
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
8
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Polityka Inwestycyjna funduszy
•Fonds de Reserve pour Les Retraites: Inwestycje francuskiego funduszu dotyczą w 45,6% obligacji (gdzie 25,9%
inwestowanych jest w Europie), 32,2% akcji (gdzie 19,1,9% inwestowanych jest w Europie a 12,3% poza Europą). Francuski
fundusz rezerwowy deleguje na zewnątrz zarządzanie aktywami
•National Pension Funds (AP 1-4 oraz 6):Szwedzki fundusz, co najmniej 10% aktywów powierza zewnętrznym
administratorom (izolacja funduszu od presji politycznej). Co najmniej 30% aktywów funduszu musi być inwestowanych w
papiery wartościowe niskiego ryzyka.
•Canada Pension Plan reserve fund (CPP): inwestycje kanadyjskiego funduszu dotyczą w 49,6 % akcji a 32,8 obligacji. Tylko
około 10% aktywów jest powierzanych zewnętrznym administratorom.
•Government Pension Investment Fund (GPIF): Inwestycje japońskiego funduszu dotyczą w 76,65% obligacji (gdzie 68,28%
dotyczy obligacji krajowych a 8,37% zagranicznych), 20,67% akcji (gdzie 11,42% dotyczy akcji krajowych a 9,25%
zagranicznych). GPIF powierza większość swoich aktywów zewnętrznym administratorom.
•Government Pension Fund – Global: Inwestycje funduszu dotyczą w 60% akcji, 35% obligacji oraz w 5% nieruchomości.
Wszystkie inwestycje norweskiego funduszu dotyczą zagranicy. Są one inwestowane w następujących proporcjach: 50% akcji
inwestowanych jest w Europie, 35% w Amerykach, Afryce i Bliskim Wschodzie, 15% w Azji i Oceanii. Obligacje: 60% w Europie,
35% w obu Amerykach oraz 5% w Azji i Oceanii. Inwestycje w nieruchomości dotyczą wyłącznie Europy (wyłączając Norwegię).
Tylko około 20% aktywów jest powierzanych zewnętrznym administratorom.
•National Pension Fund of Korea: Koreański Państwowy Fundusz Emerytalny: Inwestycje funduszu dotyczą w 77,6% obligacji
(gdzie 73,8% inwestowanych jest w Korei a 3,8% zagranicą), 17,9% akcji (gdzie 13,1,8% inwestowanych jest w Korei a 4,8%
zagranicą). Tylko około 10% aktywów jest powierzanych zewnętrznym administratorom.
•New Zealand Superannuation Fund: Inwestycje nowozelandzkiego funduszu dotyczą w 75 % akcji (gdzie 70% dotyczy akcji
zagranicznych a 5% krajowych), 20% obligacji.
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
9
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Portfel inwestycyjny poszczególnych funduszy - przykłady
Kraj
akcje
obligacje
Kanada (2010r.)
49,6%
32,8%
Francja (2010r.)
32,2%
45,6%
Korea (2010r.)
17,9%
77,6%
Nowa Zelandia (2010r)
75,0%
20%
Norwegia (2010r.)
60%
35%
Szwecja (2010r.)
59,5%
36,7%
Japonia (2011r.)
20,67%
76,6%
Środki pieniężne
15,7%
nieruchomości
inne inwestycje
9,1%
8,5%
2,1%
4,5%
5%
0,8%
5%
0,0%
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
10
Fundusze rezerwowe w wybranych systemach zabezpieczenia społecznego
Wnioski
• Zasady działania i zarządzania funduszami rezerwowymi odzwierciedlają
uwarunkowania historyczne i wynikają z charakterystyk systemów
publiczno-prawnych poszczególnych państw
• Wybór modelu ładu korporacyjnego może mieć istotny wpływ na
niezależność i przejrzystość decyzji inwestycyjnych funduszu, a w
konsekwencji na stopy zwrotu
• Niezależnie od przyjętego modelu zarządzania funduszem istotne jest
wdrożenie regulacji dotyczących możliwych konfliktów interesu
(szczególnie w przypadku wyłączenia funduszu spod kompetencji nadzoru
finansowego)
• Zasady działania funduszy rezerwowych powinny umożliwiać elastyczne
reagowanie na zmiany w otoczeniu zewnętrznym
Warszawa, 11 stycznia 2012 r.
11
Dziękuję za uwagę
www.zus.pl