Transcript 1. október 2010 2 011 Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2011 Ríkisfjármálastefnan, markmið og áherslur 2 011 1. • Eitt meginverkefni ríkistjórnarinnar er að laga rekstur ríkisins að gjörbreyttum efnahagslegum.

1. október 2010
2 011
Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2011
1
Ríkisfjármálastefnan,
markmið og áherslur
2 011
1.
2
• Eitt meginverkefni ríkistjórnarinnar er að
laga rekstur ríkisins að gjörbreyttum efnahagslegum raunveruleika eftir hrunið.
• Stefnumörkunin um jöfnuð í ríkisfjármálum
er einn af hornsteinum efnahagsstefnunnar.
• Skýrsla um jöfnuð í ríkisfjármálum 20092013, sem byggð er á samstarfinu við AGS,
lögð fyrir Alþingi sumarið 2009.
2 011
Aðgerðaáætlun í ríkisfjármálum
3
• Aðlögunaraðgerðir miðast við félagsleg
sjónarmið sem stjórnarsamstarfið byggir á
og samrýmast markmiðum um velferð.
• Við tekjuöflun er lögð áhersla á jafnræði og
tekjujöfnun í skattkerfinu.
• Umhverfissjónarmið og ábyrg nýting
auðlinda landsins eru einnig mikilvægir
þættir í stefnumótuninni.
2 011
Aðgerðaáætlun í ríkisfjármálum
4
• Áætlunin miðar að því að stöðva hallarekstur og skuldasöfnun svo ríkisstarfsemin
verði aftur sjálfbær.
• Sjálfbærni í ríkisrekstrinum er lykilforsenda
þess að Ísland geti áfram skipað sér í röð
norrænna velferðarríkja.
• Mynda verður rekstrarafgang til að grynnka
á skulda- og vaxtabyrðinni sem er að ryðja
úr vegi umtalsverðum hluta af útgjöldum
annarra mikilvægra málaflokka.
2 011
Aðgerðaáætlun í ríkisfjármálum
5
• Ríkið verður að öðlast aukið fjárhagslegt
bolmagn til byggja upp þjónustu og efla
velferðarkerfið á ný og bæta þar með
skilyrði samfélagsins og atvinnulífsins til
lífskjarasóknar.
• Ef áætlunin gengur ekki eftir verður
vandinn ennþá erfiðari viðfangs vegna
frekari aukningar skulda með tilheyrandi
vaxtabyrði og torveldari lánsfjármögnun.
2 011
Aðgerðaáætlun í ríkisfjármálum
6
• Áætlun ríkisstjórnarinnar miðast við að
frumjöfnuður ríkissjóðs, þ.e. jöfnuður án
fjármagnstekna og fjármagnsgjalda, verði
orðinn jákvæður á árinu 2011.
• Heildarjöfnuður ríkissjóðs skili umtalsverðum afgangi á árinu 2013.
• Til lengri tíma litið er miðað við að heildarskuldir ríkissjóðs haldist innan við 60% af
vergri landsframleiðslu (VLF).
2 011
Markmið í ríkisfjármálum
7
Afleiðingar hrunsins
á ríkisfjármálin
2 011
2.
8
• Hrun bankakerfis af þeirri stærðargráðu
sem varð hér á landi þekkist varla í öðrum
þróuðum löndum ásamt jafn miklu falli á
verðmæti helstu fyrirtækja.
• Hruni gjaldmiðilsins varð að mæta með
ströngum gjaldeyrishöftum.
• Áföllin á ríkissjóð setja því mikil takmörk í
hvaða mæli unnt er að beita ríkisfjármálunum til þess að milda efnahagsáfallið
eða örva hagvöxt.
2 011
Hrun bankakerfisins laskaði ríkissjóð
9
Veikleikar í stöðu ríkissjóðs
• Sívaxandi hluti tekna ríkisins byggðist á:
– ofvöxnu bankakerfi
– neti skuldsettra eignarhaldsfélaga
– gríðarlegum viðskiptahalla
– þenslu sem leiddi af eignabólum
• Skattalækkanir og krónutöluskattar sem
rýrnuðu að verðgildi árum saman veiktu
tekjuöflunarkerfi ríkisins.
2 011
• Skuldir ríkissjóðs voru orðnar lágar vegna
sölu ríkiseigna og rekstrarafgangs.
10
• Ríkið var illa í stakk búið til að bera uppi
allar þær útgjaldaskuldbindingar sem efnt
hafði verið til á tímum góðrar afkomu.
• Þegar áfallið reið yfir hafði ríkið enga burði
til þess að milda samdráttinn í efnahagslífinu með óbreyttri eða jafnvel minni
skattheimtu.
• Bankahrunið leiddi bæði til tekjubrests og
stóraukinna útgjalda vegna vaxtakostnaðar
og atvinnuleysis.
2 011
Veikleikar í stöðu ríkissjóðs
11
•Þyngstu höggin á ríkissjóð:
– endurfjármögnun Seðlabanka, 170 mia.kr.
– endurfjármögnun banka, 200 mia.kr.
– lán vegna gjaldeyrisvarasjóðs, 120 mia.kr.
– skuldasöfnun v. hallareksturs, 225 mia.kr.
– tekjubrestur, 5% af VLF eða 80 mia.kr.?
– skuldbindingar v. IceSave, ? mia.kr.
– vaxtagjöld úr 4,5% af tekjum í 16%
– atvinnuleysisútgjöld úr 3,6 í 27 mia.kr.
2 011
Áföllin á ríkissjóð
12
Umskiptin í ríkisfjármálunum
Tekjur og skuldir,
% af VLF
Hreinar skuldir
7
Heildartekjur
50
5,6
6
5
4,6
4
3
2
40
30
Vaxtagjöld (vinstri ás)
2,4
20
1,7
1,3
1,3
10
1
0
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
192 ma.kr. tapaðar kröfur frátaldar í útgjöldum 2008 og sala Landsímans 2005
2 011
Vaxtagjöld,
% af VLF
13
Heildarskuldir, hreinar skuldir
og hrein staða ríkissjóðs
mia.kr.
Heildarsk.
Hreinar sk.
Hrein staða
Heildarsk.(Y-2)
90
80
1.200
70
1.000
60
800
50
600
40
30
400
20
200
10
0
0
2005 2006 2007 2008 2009
2010 2011 2012 2013 2014
* Án mats á skuldbindingum v. IceSave
2 011
1.400
% af VLF
14
117 mia.kr. viðsnúningur í
frumjöfnuði 2009–2011
mia.kr.
50
Heildarjöfnuður
Frumjöfnuður
17
-24
-50
-27
-31
-45
-36
-75
-100
-100
-150
-92
-139
-200
-250
-216 -223
2008
2008*
2009
2010
2010**
* 192 ma.kr. tapaðar kröfur frátaldar í útgjöldum 2008
** 17,5 ma.kr. einskiptis Avens tekjur frátaldar í tekjum 2010
2011
2 011
0
15
Áhrif kreppunnar á
samsetningu útgjalda
Viðhald
Fjárfesting
2%
3%
Rekstur
40%
- skiptingin árið 2011 -
2 011
Tilfærslur
40%
Vextir
15%
16
Áhrif kreppunnar á
skuldastöðu ríkissjóðs
Önnur erl. lán
10%
Endurfjárm.
banka
16%
Önnur innl. lán
23%
Endurfjárm. S Í
13%
Halli 2008-10
18%
- skiptingin árið 2010 -
2 011
Gjaldeyrisforðalán 20%
17
Efnahagshorfur
2 011
3.
18
• Fjármála- og skuldakreppan felur fyrst og
fremst í sér verðfall og eyðingu peningalegra verðmæta.
• Efnahagslífið hefur laskast tímabundið
vegna áhrifa á rekstrarhæfi fyrirtækja og
fjárfestingar þeirra, kaupmátt heimilanna og
nýtingu framleiðsluþátta.
• Raunhagkerfið er samt ennþá til staðar:
mannauður, framleiðslutæki, mannvirki og
fasteignir, innviðir og auðlindir.
2 011
Raunhagkerfið er laskað en ekki hrunið
19
• Hagvöxtur 3,2%
• Verðlag hækkar um 3,5%
• Kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann 4,4%
• Atvinnuleysi 8,3%
• Viðskiptajöfnuður -0,9% af VLF
Spá Hagstofu Íslands frá 15. júní 2010
2 011
Efnahagsforsendur frumvarpsins
20
Hagvöxtur
%
7,7
8
7,5
6,0
6
2
3,2
2,4
3,4
2,1
2,3
1,0
0
-2
-2,9
-4
-6
-8
-6,5
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
2 011
4
4,6
21
Verðbólga hjaðnar
%
14
12,4
12,0
10
8
6,8
6,0
6
5,0
4,0
3,2
4
2,1
3,5
2,5
2,5
2,6
2
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
2 011
12
22
Þróun krónunnar gagnvart
GVT, EUR og USD
Gengi IS K
220
200
GVT
EUR
180
160
US D
140
120
100
80
60
40
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Meðalgengi áranna 2001-2009 og lokagengi 28. september 2010
2010
2 011
240
23
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
2 011
1.9.10
1.6.10
1.3.10
1.12.09
1.9.09
1.6.09
1.3.09
1.12.08
1.9.08
1.6.08
1.3.08
1.12.07
1.9.07
Þróun stýrivaxta
%
24
Kaupmáttur
ráðstöfunartekna á mann
vísitala
125
120
115
110
105
100
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
95
2 011
130
25
Atvinnuleysi
%
8,6
8,0
8,3
8
6,3
6
4
5,1
4,8
2013
2014
3,1
2,1
2
1,3
1,6
1,0
0
2004
2005 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2 011
10
26
Viðsnúningur í viðskiptajöfnuði
% af VLF
5
0
-1,0
-5
-10
-3,7
-4,6
-2,3
-1,3
-4,8
-9,7
-15
-15,9
-16,2
-20
-25
-21,9
-23,6
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Að meðtöldum halla á jöfnuði þáttatekna
2 011
0,3
27
Áætlun um jöfnuð í
ríkisfjármálum
2 011
4.
28
• Upphaflega aðlögunaráætlunin sl. sumar
miðaðist við að bati frumjafnaðar ríkissjóðs
yrði 16% af VLF á tímabilinu.
• Nú er gengið út frá talsvert mildara
aðlögunarferli eða 12% af VLF.
• Ástæður endurskoðunarinnar:
– Minni samdráttur í VLF 2009, eða 6,5%
– Lægri skuldabyrði en reiknað var með
– Hagstæðari afkoma 2009 en áætlað var
2 011
Markmið langtímaáætlunar
29
• Lokatakmark áætlunarinnar er að frumjöfnuður skili 5% afgangi á greiðslugrunni
árið 2013.
• Áætlað að frumtekjur ríkissjóðs hækki á
tímabilinu um 3,3% og verði nærri 30% en
þær voru 32,6% að meðaltali 2001-2007.
• Reiknað með að frumgjöldin dragist saman
á tímabilinu sem nemur 0,9% af VLF vegna
minnkandi atvinnuleysis og verði 24,5%.
2 011
Markmið langtímaáætlunar
30
Heildar- og frumjöfnuður 2010 – 2014
% af VLF
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
-2,0
2011
2012
2013
2014
-4,0
Heildarjöfnuður
-6,0
Án mats á skuldbindingum v. IceSave
Fjármagnsjöfnuður
2 011
Frumjöfnuður
31
Langtímaáætlun 2011 - 2014
Áætlun
2011
Áætlun
2012
Áætlun
2013
Tekjur ..........................................................
Gjöld ............................................................
Heildarjöfnuður ...........................................
Heildarjöfnuður, hlutfall af VLF (%) .....
477,4
513,8
-36,4
-2,1
533,2
526,8
6,4
0,4
599,4
550,5
48,9
2,6
Frumjöfnuður ..............................................
Frumjöfnuður, hlutfall af VLF (%) ........
Fjármagnsjöfnuður .......................................
Fjármagnsjöfnuður, hlutfall af VLF (%) ......
16,9
1,0
-53,3
-3,1
62,7
3,4
-56,4
-3,1
102,9
5,4
-54,1
-2,8
Án mats á skuldbindingum v. IceSave
Áætlun
2014
2 011
Í milljörðum króna
á verðlagi hvers árs
629,3
579,9
49,4
2,5
103,4
5,2
-54,0
-2,7
32
Bætt afkoma ríkissjóðs
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
Tekjur og gjöld,
% af VLF
Afkoma ríkissjóðs (vinstri ás)
38
7,0
5,5
5,7
Heildargjöld
36
2,6
2,5
0,3
0,2
34
32
-1,6
30
-2,1
28
-5,7
26
-9,3
Heildartekjur
24
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
* 17,5 ma.kr. einskiptis Avens tekjur frátaldar í tekjum 2010
* 192 ma.kr. tapaðar kröfur frátaldar í útgjöldum 2008 og sala Landsímans 2005
2 011
Afkoma ríkissjóðs,
% af VLF
33
Bati frumjafnaðar á árunum 2009-2013 er
áætlaður 36% á tekjuhlið og 64% á gjaldahlið
% af VLF
14,4
15
5,2
5
Úr 24,7% í 29,9%
0
Frumtekjur
Frumgjöld
Frumjöfnuður
-5
Úr 33,7% í 24,5%
-10
-9,2
2 011
10
Miðað við horfurnar vorið 2009 þegar núverandi ríkisstjórn greip til aðgerða
34
• Í fyrsta sinn settur fram bindandi útgjaldarammi á nafnvirði til næstu tveggja ára.
• Ramma fyrir heildarútgjöld áranna 2011 og
2012 verði ekki breytt ef frávik í verðlagsforsendum verði innan við 1,5%.
• Nokkrir óreglulegir liðir eru undanskildir úr
heildarrammanum s.s. lífeyrisskuldbind.
• Lykilatriði í að auka trúverðugleika fjárlaganna að mati alþjóðastofnana.
2 011
Bindandi útgjaldarammar á nafnvirði
35
Afkoman 2011
2 011
5.
36
• Áætlað er að heildarjöfnuður árið 2011 batni
um 55,6 ma.kr. og verði neikvæður um 36,4
ma.kr. sem jafngildir 2,1% af VLF.
• Áætlað er að frumjöfnuður á næsta ári verði
jákvæður um 16,9 ma.kr. á rekstrargrunni
sem jafngildir 1,0% af landsframleiðslu.
• Á greiðslugrunni er frumjöfnuður áætlaður
lakari, um 6 mia.kr. eða 0,4% af VLF.
• Handbært fé frá rekstri verður neikvætt um
47 mia.kr.
2 011
Helstu niðurstöður
fjárlagafrumvarps 2011
37
• Í frumvarpinu er gert ráð fyrir beinum
aðgerðum til að bæta afkomuna frá því sem
ella hefði orðið sem nema um 44 mia.kr.
• Ráðstafanir til aukinnar tekjuöflunar nema
11 mia.kr.
• Aðgerðir til samdráttar í útgjöldum nema
33 mia.kr. miðað við horfur að óbreyttu.
2 011
Blönduð leið
38
Heildar- og frumjöfnuður ríkissjóðs
Reikningur
2009
Fjárlög
2010
Áætlun
2010
Tekjur ..........................................................
Gjöld ............................................................
Heildarjöfnuður ...........................................
Heildarjöfnuður, hlutfall af VLF (%) .....
439,5
578,8
-139,3
-9,3
461,9
560,7
-98,8
-6,1
470,8
545,3
-74,5
-4,6
Frumtekjur ...................................................
Frumgjöld ....................................................
Frumjöfnuður ..............................................
Frumjöfnuður, hlutfall af VLF (%) ........
395,3
494,4
-99,1
-6,6
426,4
466,4
-40,0
-2,5
443,8
471,3
-27,4
-1,7
Frumvarp
2011
477,4
513,8
-36,4
-2,1
2 011
Í milljörðum króna
á verðlagi hvers árs
455,6
438,7
16,9
1,0
39
• Verkefnisstjórn um stefnumótun og undirbúning að kynjaðri hagstjórn og fjárlagagerð var skipuð í apríl 2009.
• Í fjárlagafrumvarpinu er sú nýbreytni að
hvert ráðuneyti kynnir eitt eða fleiri
tilraunaverkefni á þessu sviði.
2 011
Kynjuð hagstjórn og fjárlagagerð
40
Tekjuhliðin 2011
2 011
6.
41
• Frumtekjur eru áætlaðar 455,6 mia.kr. og
aukast um 29,3 mia.kr. án Avens-tekna eða
3,6% að raunvirði.
• Heildartekjur ríkissjóðs eru áætlaðar 477,4
ma.kr. og aukast um 24,1 ma.kr. frá áætlun
2010, ef Avens-tekjur eru undanskildar.
• Engar aðgerðir í helstu tekjustofnum á borð
við tekjuskatt einstaklinga, virðisaukaskatt
og tryggingagjald.
2 011
Helstu tekjubreytingar frá áætlun 2010
42
Í milljörðum króna
Fjármagnstekjuskattur .............................................
Tekjuskattur lögaðila ...............................................
Erfðafjárskattur .......................................................
Auðlegðarskattur .....................................................
Áfengis- og tóbaksgjald ...........................................
Kolefnisgjald ...........................................................
Bifreiðagjald ............................................................
Gjald á fjármálastofnanir .........................................
Alls án séreignarsparnaðarheimildar ................
mia.kr.
ma.kr.
1,5
0,5
1,0
1,5
1,3
1,0
0,2
1,0
8,0
Ný heimild til úttektar séreignarsparnaðar ..............
Alls með séreignarsparnaðarheimild ................
3,0
11,0
2 011
Sértækar tekjuaðgerðir árið 2011
43
Skatttekjur lækka um 5,4%
af VLF frá 2007
% af VLF
34
32
31,3*
31,3
29,6
30
28,4
28
27,4
28,0
27,0
26
25,7
25,8
25,9
2009
2010
2011
24
22
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
* Án fjármagnstekjuskatts af sölu Landsímans
2008
2 011
32,3
44
Þróun samsetningar skatttekna
100
5,3
T ryggingagjöld
Óbeinir skattar
5,4
3 ,9
4 ,4
4 ,3
2 ,8
3 ,6
5 1, 6
5 1, 5
52 ,1
50 ,3
50 ,5
4 9 ,1
10 , 0
9 ,5
3 6 ,7
3 7,8
Aðrar skatttekjur
2 ,7
2 ,6
3 ,4
3 ,9
4 6 ,2
4 6 ,6
4 7,1
4 6 ,6
9 ,9
11, 6
15 , 0
14 , 6
4 1, 2
3 9 ,2
3 4 ,4
3 4 ,8
90
80
70
5 1, 8
60
50
40
10 , 3
10 , 6
11, 0
10 , 4
9 ,7
3 2 ,5
3 2 ,5
3 3 ,6
3 3 ,1
3 5,7
30
20
10
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
2 011
T ekjuskattar
45
Álagning tekjusk., fjárm.tekjusk.,
auðlegðarsk. á hjón 2009 og 2010
2010
% af heildartekjum
2009
25
20
15
10
5
Tekjubil (5%)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
2 011
30
46
Álagning tekjuskatts
á hjón 2009 og 2010
2010
% af heildartekjum
2009
25
20
15
10
5
Tekjubil (5%)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
2 011
30
47
Gjaldahliðin 2011
2 011
7.
48
Heildarútgjöld lækka sem hlutfall
af VLF árin 2010 og 2011
% af VLF
40
38,6
36
34
32,7
32,3
32
30
34,0
33,5
33,4
30,0
29,6
30,4
29,9
29,1
28
26
24
22
20
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
192 ma.kr. tapaðar kröfur frátaldar í útgjöldum 2008
2010
2011
2 011
38
49
Þróun frumútgjalda á föstu verðlagi
Mia.kr.
600
400
417
423
427
438
2003
2004
2005
2006
498
503
466
418
384
300
200
100
0
2002
2007
2008
2009
Á verðlagi fjárlagafrumvarps 2011 og án óreglulegra liða
2010
2011
2 011
476
500
50
Útgjaldabreytingar frá
fjárlögum 2010
Milljarðar kr.
Breyttar útgjaldaskuldbindingar
Verðlagshækkanir 2010
-28,0
-0,3
0,6
Vaxtagjöld ríkissjóðs
-19,2
Samtals
-46,9
Breytingar frá fjárlögum 2010
2 011
Aðhaldsaðgerðir
51
• Velferðarþjónustu og tekjutilfærslum til
þeirra sem búa við lökustu kjörin hlíft eins
og kostur er. Aðgerðir af þrennum toga:
1) ekki verði hækkanir á launum ríkisstarfsmanna
né á grunnfjárhæðum bótakerfa, 5 mia.kr.
2) sértækar ráðstafanir til lækkunar á nokkrum
útgjaldaþungum liðum, 10 mia.kr.
3) 9% skerðing í almennri stjórnsýslu en mun
lægri velferðarþjónustu, framhaldsskólum og
löggæslu eða 5% og í sjúkratryggingum eða 3%.
Bætur almannatrygginga lækka ekki, 18 mia.kr.
2 011
Útfærsla aðhaldsaðgerða
52
Aðhaldsaðgerðir eftir hagrænni skiptingu
Heildarveltavelta
Lækkun
% %
Rekstur ........................................................
-12,7
204,8
-6,2%
Tilfærslur .....................................................
-11,4
211,5
-5,4%
Viðhald og stofnkostnaður ..........................
-3,9
30,1
-13,0%
S amtals ......................................................
-28,0
446,3
-6,3%
Í milljörðum króna
Breytingar frá fjárlögum 2010 án vaxtagjalda og óreglulegra liða
2 011
Lækkun
ma.kr
ma.kr.
53
Aðhaldsaðgerðir eftir málaflokkum
Heildarveltavelta
Lækkun
% %
Samgöngu-, efnhags- og atvinnumál .............
-8,6
82,0
-10,5%
Heilbrigðismál ..............................................
-5,4
115,4
-4,7%
Almannatryggingar og velferðarmál .............
-6,5
132,8
-4,9%
M enntamál ..................................................
-2,7
47,8
-5,6%
Æðsta stjórnsýsla ........................................
-1,8
27,2
-6,7%
Löggæsla, réttargæsla og öryggismál ............
-1,4
20,9
-6,8%
M enningar-, íþrótta- og trúmál ....................
-1,3
15,3
-8,5%
Húsnæðis-, skipulags- og veitumál ..............
-0,2
4,9
-3,8%
S amtals ......................................................
-28,0
446,3
-6,3%
Í milljörðum króna
Breytingar frá fjárlögum 2010 án vaxtagjalda og óreglulegra liða
2 011
Lækkun
ma.kr
ma.kr.
54
Útgjaldaskuldbindingar lækka
frá fjárlögum 2010
Vaxtabætur, veikleiki í fjárlögum 2010
1,9
Áhrif af skertum greiðslum úr alm. lífeyrissj.
1,0
Fjárh. á móti ófyrirséðum útgj. í 5 mia.kr.
0,9
Sérstakur saksóknari, aukið rekstrarumfang
0,8
Elli- og örorkulífeyrir, endurmetin fjárþörf
-3,0
Atvinnuleysi lækkar
-2,1
Varðskip fyrir Landhelgisgæsluna
-1,1
Aðrar útgjaldaskuldb. og niðurfellingar
-0,3
Auknar útgjaldaskuldbindingar
-1,7
Útgjöld fjármögnuð með ríkistekjum
Breytingar frá fjárlögum 2010
1,4
2 011
Milljarðar kr.
55
Aðhaldssöm launa- og
verðlagshækkun
Milljarðar kr.
-3,2
Verðlagsáhrif í öðrum rekstrargjöldum
3,3
Launahækkanir v. kjarasamninga 2009
0,5
Hækkanir launa og bóta
0,0
Samtals áhrif verðlagsbreytinga
0,6
Breytingar frá fjárlögum 2010
2 011
Gengisbreytingar
56
Heildarstofnkostnaður
Ma.kr.
45
33,5
35
30
27,0
24,3
25
19,6
20
18,0
17,0
16,6
14,4
15
16,1
15,9
15,4
10
5
192 ma.kr. tapaðar kröfur frátaldar í útgjöldum 2008
14
20
13
20
12
20
11
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
20
03
0
2 011
38,4
40
57
Vaxtagjöld
Ma.kr.
90
84,3
75,1
74,0
70
60
50
35,5
40
30
22,2
16,0
20
15,3
14,2
14,9
13,4
10
11
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
20
02
0
2 011
80
58
Ráðstafanir vegna
fjármálakreppunnar
2 011
8.
59
• Fjármálakerfið hefur verið endurreist. Sett
hert og efld löggjöf og regluverk um
fjármálamarkaðinn og eftirlitsstofnanir
• Margþættar aðgerðir í þágu heimilanna, nú
síðast með embætti umboðsmanns skuldara.
• Ráðstafanir til að styrkja atvinnulífð, s.s.
nýsköpunar- og þróunarstarf, og til að bæta
atvinnuástand.
2 011
Mótvægisaðgerðir vegna kreppunnar
60
• Endurfjármögnun bankanna lokið. Eiginfjárframlag ríkissjóðs mun lægra en reiknað
var með vegna yfirtöku kröfuhafa á
bönkunum.
• Faglegri yfirstjórn komið á í Seðlabankanum og Fjármálaeftirlitinu.
• Rannsóknir á skattalagabrotum í tengslum
við bankahrunið og aðdraganda þess hafa
verið stórefldar.
2 011
Mótvægisaðgerðir vegna kreppunnar
61
•Aðgerðir í þágu heimila:
– Greiðslu- og skuldajöfnun
– Nauðasamningar til greiðsluaðlögunar
– Útgreiðsla á séreignarsparnaði
– Viðmiðunarfjárhæðir vaxtabóta hækkaðar
– Umboðsmaður skuldara
– Skattaleg meðferð á eftirgjöf skulda
– Lögum um nauðungarsölu breytt
2 011
Mótvægisaðgerðir vegna kreppunnar
62
•Aðgerðir í þágu atvinnulífsins:
– Samstarf við lífeyrissj. um framkvæmdir
– Viðhaldsverkefni opinberra bygginga
– Sérstakt atvinnuátak fyrir námsmenn
– Hlutfallslegar atvinnuleysisbætur
– Skattafsláttur vegna viðhalds og endurbóta
– Endurgreiðsla vsk. vegna viðhalds - 100%
– Strandveiðar
– Samkeppnisskilyrði nýsköpunarfyrirtækja
– Bílaleigur fá innskatt vegna notaðra bíla
2 011
Mótvægisaðgerðir vegna kreppunnar
63
Staða Íslands í alþjóðlegu
samhengi
2 011
9.
64
• Líkt og hér á landi leiddi fjármálakreppan
haustið 2008 af sér skuldakreppu í mörgum
löndum þar sem stjórnvöld hafa þurft að
forða bönkum frá falli með fjárframlögum.
• Mörg ríki hafa tekið á sig afar íþyngjandi
skuldbindingar vegna ráðstafana til að
halda fjármálaþjónustu á floti og örva efnahagsstarfsemi.
• Efnahagsþrengingar í viðskiptalöndum
munu ekki létta okkur róðurinn.
2 011
Efnahagsþrengingar á alþjóðavísu
65
A
or
eg
ur
BN
0
-2
-4
-6
-8
2 011
N
ð
D
væ
ði
d
2010
O
EC
ru
s
Ev
k
2009
la
n
ör
an
m
%
Br
et
D
óð
íþ
j
Sv
nd
Ís
la
d
d
4
Ír
la
n
Fi
nn
la
n
Hagvöxtur í nokkrum
samanburðarlöndum
2011
2
66
Afkoma hins opinbera í
nokkrum samanburðarlöndum
% VFL
2009
15
2010
2011
5
0
-5
-10
-15
r
or
eg
u
N
Sv
íþ
j
óð
nd
Ís
la
k
d
Fi
nn
la
n
ör
an
m
D
væ
ði
ð
ru
s
D
Ev
O
EC
A
BN
d
la
n
Br
et
Ír
la
n
d
-20
2 011
10
67
Aðlögun á heildarjöfnuði hins opinbera
% VFL
15,1
16
14
12
10
8
6
4
2
0
14,8
Aðlögun hófst:
1994
*Sveitarfélög meðtalin
D
an
m
ör
k
nd
Ís
la
óð
íþ
j
Sv
Fi
nn
la
n
d
8,4
1994
2009
1995
2 011
13,0*
68
Heildarskuldir hins opinbera í
nokkrum samanburðarlöndum
% VFL
2005
140
2009
100
80
60
40
20
Á grundvelli Maastricht viðmiða
al
ía
Ít
nd
G
ri
kk
la
ía
Be
lg
Ís
la
nd
ð
Ev
ru
s
la
n
væ
ði
d
d
Ír
la
n
óð
íþ
j
Sv
Br
et
D
an
m
ör
k
0
2 011
120
69
Atvinnuleysi í nokkrum
samanburðarlöndum
2 011
d
Ír
la
n
ð
ru
s
væ
ði
d
Ev
Fi
nn
la
n
óð
íþ
j
Sv
A
2011
BN
2010
nd
O
EC
d
Br
et
la
n
k
ör
an
m
D
or
eg
ur
N
D
2009
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Ís
la
%
70
Samantekt
2 011
10.
71
• Horfast þarf í augu við það um hríð að
vegna aðlögunarinnar sem verður að eiga
sér stað í ríkisfjármálum munu flestir hópar
þurfa að taka á sig skerðingu á þjónustu eða
stuðningi ríkisins í einhverjum mæli.
• Náist sett markmið styrkist trúverðugleiki
stjórnvalda, bæði innanlands og utan, og
lánsfjáröflun verður auðveldari og ódýrari.
2 011
Niðurlag
72
• Fjárlagafrumvarpið 2011 er stór áfangi á
leiðinni að því að ríkisfjármálin verði
sjálfbær.
• Með frumvarpinu næst fyrsta meginmarkmiðið
í
áætlun
ríkisstjórnarinnar:
afgangur verður á frumjöfnuði ríkissjóðs.
• Aðhaldsráðstafanir fylgja skýrri forgangsröð: sneitt er hjá skerðingu lífeyrisbóta og
velferðarþjónustu hlíft eins og kostur er.
2 011
Niðurlag
73
• Samþykkt á 3. endurskoðun samstarfsáætlunar við AGS og frekari lánveitingum felur
í sér mikið traust á ríkisfjármálastefnunni.
• Náist markmið frumvarpsins verður staða
ríkisfjármálanna orðin allt önnur en þegar
ríkisstjórnin tók við og viðfangsefni sem
virtist vera nánast óvinnandi verk
auðsjánlega orðið viðráðanlegt.
2 011
Niðurlag
74
Minnt er á að halda trúnað um fjárlagafrumvarpið þar til það hefur verið lagt
fyrir Alþingi kl. 16.
Fjárlagafrumvarpið og tengd gögn er að finna
á fjárlagavefnum fjarlog.is
2 011
Vefsetur: fjarlog.is
75