Transcript Komunikacja i zdrowe relacje wewnątrz wspólnoty wychowawczej w myśl założeń systemu prewencyjnego św.

Komunikacja i zdrowe relacje wewnątrz
wspólnoty wychowawczej w myśl założeń
systemu prewencyjnego św. Jana Bosko
Katarzyna Nowicka
Proces reakcji emocjonalnej
A. Ostaszewska „Osoba, osobowość, zaburzenia osobowości”
EMOCJA
Neutralne moralnie
ŚWIADOMOŚĆ
Specyficzna informacja, którą niosą emocje
DECYZJA
Odpowiedzialność moralna
CZYN
Wyrażanie uczuć:
- pośrednie (treść uczuciowa jest przeważnie ukryta i niejasna dla
rozmówcy): pytania, polecenia, rozkazy, sądy, oceny, epitety,
wyzwiska, ironia, oskarżenia, zasady ogólne, zdania z “powiniene
- bezpośrednie - “złości mnie to”, “jest mi przykro”, „cieszę się, że...
Przykład:
- pośrednie: “Powinno się odpowiednio szybciej przychodzić do prac
- bezpośrednie: „Przykro mi, że się spóźniłeś...”,
„Jestem zły, że musiałem na Ciebie czekać”
Sprawdzanie odbioru uczuć
Sprawdzanie odbioru służy do upewniania się, czy rozumiemy uczucia kogoś
innego. np.: „Mam wrażenie, że zrobiłem ci przykrość. Tak?”,
„Nie jestem pewien, czy to, co powiedziałeś znaczy, że moja
uwaga zraniła cię, rozdrażniła czy speszyła?”
Ten komunikat mówi tylko: „Oto tak widzę twoje uczucia. Czy mam rację?”
Postrzeganie uczuć innej osoby bardziej zależy od tego, co my czujemy,
czego się boimy, czego chcemy — niż od odbieranych sygnałów werbalnych,
Św. Jan Bosko o emocjach
„Niech nie zachodzi słońce nad waszym
zagniewaniem. Nie przywołujcie na
pamięć przebaczonych obelg, nie
przypominajcie sobie szkody czy
zapomnianych krzywd. Mówcie zawsze
z serca: „I odpuść nam nasze winy, jako
i my odpuszczamy naszym
winowajcom”... ale z absolutnym i
definitywnym zapomnieniem tego
wszystkiego, co w przeszłości sprawiło
nam przykrość. Kochajmy wszystkich
miłością braterska.”
Znaczenie spójności sygnałów werbalnych, niewerbalnych i
zawartych w zachowaniu przy komunikowaniu uczuć
Jeżeli chcemy okazać ciepło, słowa, wyraz twarzy, ton, brzmienie
głosu, gest i tak dalej, i zachowanie - wszystko to musi wyrażać
ciepło. Sprzeczne informacje mówią innej osobie tylko tyle, że nie
zasługujemy na zaufanie, wprawiają ją w niepokój o jej stosunki z
nami. Otrzymywanie przez długi czas sprzecznych komunikatów
werbalnych i niewerbalnych od kogoś, kogo kochasz, może
spowodować nawet chorobę umysłową.
Jeśli chcesz, żeby druga osoba wierzyła, że
objawy twoich uczuć są prawdziwe i szczere -
werbalne, niewerbalne i zawarte w zachowaniu sygnały muszą być
zgodne!
Samokontrola
Samoświadomość
EQ
Inteligencja
Emocjonalna
Empatia
Umiejętności
społeczne
Motywacja
Empatia
umiejętność wczuwania się w sytuację drugiego człowieka,
wyczulenie na sygnały społeczne wskazujące na potrzeby I
emocje innych.
rozumienie innych
odczytywanie emocji i potrzeb innych
ludzi
otwartość i gotowość pomocy
tolerancja
św. Jan Bosko o empatii
„Najlepszym przyjacielem jest ten,
kto nie pytając o powód twego
smutku, potrafi sprawić, że znów
wraca radość.”
Umiejętności społeczne
zdolności umożliwiające interakcje z innymi ludźmi. Wyróżnia się
umiejętności podstawowe (słuchanie, dziękowanie itp.) i
zaawansowane (proszenie o pomoc, przepraszanie itp.).
wpływanie na innych
porozumienie
łagodzenie konfliktów
inspirowanie
inicjowanie zmian
tworzenie więzi
współpraca
umiejętności zespołowe
Komunikacja interpersonalna
Komunikacja jest procesem,
w którym ludzie poprzez różnego
rodzaju sygnały wymieniają
informacje, aby:
- drugiej stronie przekazać
zamierzoną treść,
- wpłynąć na drugą stronę tak skutecznie, by osiągnąć rezultat.
W procesie komunikacji ludzie:
- działają i reagują
- wysyłają i odbierają sygnały, przekazując informacje
- interpretują odebrane sygnały
Proces komunikacji
Proces komunikacji międzyludzkiej składa się z następujących elementów:

intencje, myśli, uczucia oraz zachowanie nadawcy prowadzą do potrzeby
wysłania informacji,

kodowanie przez nadawcę tych treści na sygnały umożliwiające ich
wysłanie,

wysyłanie sygnałów do odbiorcy,

kanał, przez który przesyłana jest informacja,

odkodowanie informacji przez
odbiorcę i interpretacja przez niego
odebranych sygnałów,

wewnętrzna odpowiedź, reakcja
odbiorcy na to, co zrozumiał,

szumy na każdym z powyższych kroków.
CZTERY KROKI SKUTECZNEGO SŁUCHANIA
1. Słuchanie aktywne – poprzez parafrazowanie,
precyzowanie, informacje zwrotne.
2. Słuchanie empatyczne – z nastawieniem na
współodczuwanie.
3. Słuchanie otwarte – bez oceniania.
4. Słuchanie świadome – porównywanie z
dotychczasową wiedzą
i obserwowanie spójności wypowiedzi.
Aktywne słuchanie potwierdzają
- przytakiwanie („aha”),
- słowa: „interesujące”,„serio?”,
„naprawdę?”
- słowa zachęcające do mówienia:
„opowiedz mi o tym”,
„interesuje mnie twój punkt widzenia”.
Te „otwieracze” przekazują rozmówcy akceptację i szacunek dla
jego osoby, ponieważ mówią:
„masz prawo wyrażać to, co czujesz”,
„szanuję cię jako osobę myślącą i czującą”,
„to mnie interesuje” itp.
KOMUNIKACJA WERBALNA
Poziomy komunikacji

Faktyczny – swobodna rozmowa na nieistotne tematy neutralne np.
pogoda, wiadomości, moda, sport. „Zanosi się na deszcz”

Instrumentalny – przekazywanie bez emocji instrukcji i/ lub
informacji. „Proszę pójść w prawo, a potem w lewo”

Afektywny – ujawnianie wartości i poglądów, mówienie o emocjach i
potrzebach. „Podoba mi się sposób, w jaki to zrobiłeś”
św. Jan Bosko o poziomach komunikacji
„Nie mów ciągle tego, co
wiesz, ale dobrze poznaj to,
co mówisz.”
„Być radosnym, dobrze czynić i
wróblom pozwolić ćwierkać – to
najlepsza filozofia.”
CZTERY RODZAJE EKSPRESJI
1. Obserwacje - mówienie o tym, co odbierają nasze
zmysły – bez spekulacji, domyślania się.
2. Myśli – konkluzje, wnioski wyciągnięte z tego, co usłyszeliśmy,
przeczytaliśmy lub zaobserwowalismy, oceny i osądy, przekonania,
opinie i teorie.
3. Uczucia – mówienie o uczuciach sprawia, że inni rozumieją nas
lepiej, współodczuwają i dzięki temu mogą modyfikować swoje
zachowania.
4. Potrzeby – stwierdzenia dotyczące tego, co
mogłoby nam pomóc
lub co sprawiłoby radość.
PEŁNE KOMUNIKATY
„Nie powiedziałaś nic, odkąd weszłam do pracy.” - OBESRWACJA
„Przypuszczam, że coś się stało.” - MYŚL
„Nieswojo się czuję, kiedy nic nie mówisz.” - UCZUCIE
„Wolałabym porozmawiać.”
- POTRZEBA
Komunikaty „ja”
„komunikaty <ja>” (uczucia + potrzeby)
zamiast: „jesteś nieznośna, kiedy ciągle zadajesz pytania”
- „jestem zmęczony, potrzebuję chwilę odpocząć”.
„Wypowiedzi <ja>” są skuteczniejsze od <ty>:
mniej nadają się do prowokowania i buntu, dają mniej możliwości
wywołania sprzeczek
składają odpowiedzialność za zmianę zachowania w ręce drugiej osoby
pozostawiają jej decyzję, co ma zrobić, tak więc pomagają jej się
rozwijać i czuć zaufanie ze strony drugiej osoby
są szczere i skłaniają rozmówcę do podobnych szczerych wypowiedzi
Feedback
sprzężenie zwrotne pomiędzy ludźmi
oddziaływanie na zachowania innych ludzi
poprzez słowa i czyny
zasadnicza część dwustronnej komunikacji
przeciwieństwo destruktywnej krytyki
Krytyka nie może być bolesna dla drugiej osoby.
Nigdy nie krytykuj przy osobach trzecich.
św. Jan Bosko o krytyce
„O bliźnim trzeba mówić dobrze
albo milczeć.”
„Prawdziwą „zemstą” katolika jest
przebaczenie i modlitwa za osobę,
która nas obraża.”
Albert Mehrabian odkrył, że to, co przekazujesz odbierane
jest w następujący sposób:
7 % to, co wyrażasz słowami,
38 % to, co wyraża twój głos ( jego ton, modulacja i inne dźwięki),
55 % to, co przekazujesz poprzez język ciała.
Większość naukowców twierdzi, że słowami głównie przekazujemy
informację, a poprzez mowę ciała ustalamy stosunki międzyludzkie.
Komunikacja niewerbalna
sposób mówienia: ton głosu, prędkość mówienia,
akcentowanie pewnych słów, uśmiech w głosie, „głoś
•
gesty - świadczą o zaangażowaniu osoby, która mów
•
mimika - uśmiech, marszczenie brwi itp.,
•
sposób w jaki siedzimy, stoimy, chodzimy,
•
odległość w jakiej rozmawiamy.
Strefy dystansu (przestrzeń psychologiczna)
strefa intymna
(15 - 45 cm)
strefa osobista
(46 - 122 cm)
strefa społeczna (123 – 360 cm)
strefa publiczna (powyżej 360 cm)
Należy zachować odpowiednią odległość w czasie rozmowy z drugim
człowiekiem.
Zbliżając się na zbyt małą odległość, możemy
wywołać silne napięcie, niepokój lub
zażenowanie u drugiej osoby.
św. Jan Bosko o komunikacji
W czasie konferencji w 1875r. ks. Bosko powiedział:
„Wspomagajmy bardzo jeden drugiego. Niech w
domach panuje wielka zgoda (…) Należy używać
jasnych słów, aby pokazać, że wszyscy chcemy tego
samego(...) Wspomagajmy się również chwaląc jeden
drugiego, okazując wielki szacunek,
jakim się darzymy”
„Aby czynić dobro, trzeba mieć
odrobinę odwagi, być
gotowym na zniesienie każdego
upokorzenia i nigdy
nikogo nie upokarzać, być zawsze
życzliwym.”
BARIERY KOMUNIKACYJNE
problemy i przeszkody zaburzające skuteczne komunikowanie.
Przejawiają się w formie werbalnej i niewerbalnej, zależą od
osobowości nadawcy i odbiorcy, od ich nastawienia względem
siebie, od psychologicznych uwarunkowań rozmówców i wielu
innych czynników.
Osądzanie: krytykowanie, obrażanie, orzekanie, chwalenie
połączone z oceną.
Decydowanie za innych: rozkazywanie, grożenie, moralizowanie,
nadmierne i niewłaściwe wypytywanie.
Uciekanie od cudzych problemów: doradzanie, zmienianie
tematu, logiczne argumentowanie, pocieszanie.
BARIERY KOMUNIKACYJNE
- „osobiste”
Bariery w sferze emocjonalnej,
osobowościowej:
obrażanie się, unikanie, błędne wyobrażenia
lub interpretacje, brak zrozumienia, brak
szczerości, projekcje, przeniesienia, reakcje upozorowane itd.
Bariery na poziomie duchowym: brak lub nieumiejętność
przebaczenia, brak pojednania, brak modlitwy, rzadkie
przystępowanie do sakramentów (Spowiedź!!!), „ubogie”
życie duchowe
św. Jan Bosko o barierach komunikacyjnych
„Nie lękam się tego, co mogą mi zrobić
ludzie, kiedy mówię prawdę. Boję się
tego, co zrobiłby mi Bóg, gdybym
skłamał.”
„Umiejmy znieść braki
innych, gdyż na świecie nie
ma doskonałości, ponieważ
ona jest tylko w raju”
„Chętnie znoś wady innych, jeśli
chcesz, aby inni znosili twoje.”
św. Jan Bosko o warunkach dobrych
relacji międzyludzkich
„Zastosowanie systemu prewencyjnego”
System ten w praktyce opiera się całkowicie na słowach świętego
Pawła: „Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest... wszystko znosi... we
wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma”. Dlatego tylko
chrześcijanin może z powodzeniem stosować system prewencyjny.
Nauczyciele, instruktorzy, asystenci powinni być bez zarzutu pod
względem moralności. (…)
Częsta spowiedź, częsta Komunia święta, codzienna Msza Święta
– to filary, na których powinno wznosić się dzieło wychowania.
Modlitwa ma być częsta i żarliwa.
św. Jan Bosko o Eucharystii
„Uczestniczyć w pełni we Mszy Świętej
oznacza zrujnować
cały dorobek diabła.”
„Eucharystia: najskuteczniejszy
pokarm powołania.”
„Przystępuj często do Komunii Świętej, a łaski Jezusa,
którego przyjmujesz do swojego serca tak ukształtują twoją
duszę, że ciało stanie się jej posłuszne.”
św. Jan Bosko o spowiedzi,
pojednaniu i przemianie...
„Odrobina dobra wszystko naprawi.”
„Wiedza bez sumienia jest ruiną duszy.”
Spowiedź, Turyn
1861r.
„Bycie dobrym nie polega na tym, że nie popełnia się żadnego błędu:
bycie dobrym polega na posiadaniu woli poprawy.”
„Rób to, co możesz, a Pan Bóg uczyni resztę. On cię nie oszuka,
jeśli pracujesz dla Niego.”
św. Jan Bosko o modlitwie
„Chcecie być zwyciężeni,
módlcie się rzadko, chcecie
zwyciężać módlcie się często.”
„Kto ma pokój sumienia,
ma wszystko.”
[W chwili delirium, jak umierał]
„Módl się! Módlcie się, ale z wiarą - z żywej wiary!
Odwagi! Naprzód, jeszcze dalej! "
„Kontakty międzyludzkie – podstawowa forma
wychowawcza”
„Wyrozumiałe i pełne dobroci kontakty jako podstawowy
styl wychowawczy”
Reinhold Weinschenk „Podstawy pedagogiki Księdza
Bosko”
Św. Jan Bosco z bł. Michałem Rua
(pierwszy generał zakonu)
Miesiąc przed śmiercią, pod
koniec dnia spędzonego w
bolesnym półśnie, ks. Bosko
wezwał ks. Rua i biskupa
Cagliero, dwóch z
najukochańszych synów, i
zebrawszy resztki sił, powiedział
im i wszystkim salezjanom:
„Kochajcie się wszyscy jak bracia, kochajcie
się, pomagajcie sobie i podtrzymujcie się
wzajemnie bracia.”
Potem cichym głosem dodał jeszcze:
„Przyrzeknijcie mi, że kochać będziecie braci”!!!