Transcript GŁOSKI JĘZYKA POLSKIEGO Głoski języka polskiego możemy podzielić na dwie podstawowe grupy: •Samogłoski –a, o, e, u, i, y; •Spółgłoski – b, c, d,

GŁOSKI JĘZYKA POLSKIEGO
Głoski języka polskiego możemy podzielić na dwie podstawowe
grupy:
•Samogłoski –a, o, e, u, i, y;
•Spółgłoski – b, c, d, f, g, h, k, l, m, n, p, r, s, t, w, z, ź, ż;
oraz ich miękkie odpowiedniki.
Jest jeszcze grupa głosek, które znajdują się w pasie
przejściowym między samogłoskami a spółgłoskami.
Są to ł i j zwane półsamogłoskami, półspółgłoskami lub
samogłoskami
niesylabicznymi.
Samogłoski zasadniczo składają się z tonów,
wymawiane są przy stosunkowo dużym rozwarciu ust- noszą
nazwę głosek otwartych, są dźwięczne i zwykle pełnią funkcję
zgłoskotwórczą, czyli są koniecznym składnikiem sylaby.
Spółgłoski zaś są szmerami lub połączeniami tonów
ze szmerami; przy ich wymawianiu stopień zbliżenia narządów
mowy w jamie ustnej jest znaczny;
ponadto spółgłoski mogą być dźwięczne lub bezdźwięczne
oraz nie mogą pełnić funkcji zgłoskotwórczych i nie są konieczne
w budowie sylaby.
Przy artykulacji samogłosek zasadnicze znaczenie mają
ruchy języka:
poziome – wyróżniamy wtedy samogłoski przednie, środkowe i tylne
oraz
Pionowe – wyróżniamy wtedy samogłoski wysokie, średnie i niskie.
Trójkąt samogłoskowy opracowany przez Tytusa Benni.
Spółgłoski języka polskiego dzielimy wg następujących kryteriów:
 stopień zbliżenia narządów mowy
•półotwarte – przy jednoczesnym rozwarciu narządów mowy
w trakcie artykulacji tworzą się zwarcia (m, mi, n, ni, r, ł, l, li);
• szczelinowe – w trakcie artykulacji narządy mowy zbliżają się
do siebie tworząc szczelinę dla przepływającego powietrza (f, w, s,
z, sz, ż, h i ich miękkie odpowiedniki);
• zwarto-szczelinowe – w czasie artykulacji głoski tworzy się
zwarcie , które stopniowo przechodzi w szczelinę ( c, dz, cz, dż
i ich miękkie odpowiedniki);
•zwarte – pełne zwarcie w jamie ustnej kończy się krótkim
wybuchem (p, b, t, d, k, g i ich miękkie odpowiedniki);
miejsce artykulacji
•wargowe: dwuwargowe (p, b, m i ich miękkie odpowiedniki),
wargowo-zębowe (f, w i ich miękkie odpowiedniki);
•przedniojęzykowe: przedniojęzykowe-zębowe (t, d, c, dz, s, z, n i
ich miękkie odpowiedniki), przedniojęzykowo-dziąsłowe (sz, ż, cz, dż,
r, l i ich miękkie odpowiedniki);
•środkowojęzykowe (ś, ź, ć, dź, ń, ki, gi, hi);
•tylnojęzykowe (k, g, h);
udział wiązadeł głosowych
•dźwięczne (b, m, w, d, dz, z, n, ż, r, ł, dż, g i ich miękkie
odpowiedniki),
•bezdźwięczne (p, f, t, c, s, sz, cz, h i ich miękkie odpowiedniki);
droga przepływu powietrza
•ustne – przy wymawianiu podniebienie miękkie wraz z języczkiem
przylega do tylnej ściany jamy gardłowej a powietrze wydostaje się
wyłącznie przez jamę ustną,
•nosowe-przy wymawianiu języczek jest opuszczony i część powietrza
swobodnie przepływa przez jamę nosową;
Tak wygląda buzia przy wymowie głosek
„s”, „z”, „c”, „dz”:
szeroki uśmiech, zęby przybliżone, język za dolnymi zębami.
Tak wygląda buzia przy wymowie głosek
„ś”, „ź”, „ć”, „dź”:
wargi lekko wysunięte do przodu, zęby przybliżone, środek języka uniesiony.
Tak wygląda buzia przy wymowie głoski „l”:
wargi rozwarte a język unosi się do wałeczków dziąsłowych.
Tak wygląda buzia przy wymowie głosek
„sz”, „ż”, „cz”, „dż”:
usta do przodu, zęby przybliżone , język zbliżony do wałeczków dziąsłowych.
Tak wyglądają narządy
Tak wygląda buzia przy wymowie
artykulacyjne przy wymowie głosek
głosek „f” i „w”.
„k” i „g”.
Wargi rozchylone, dolna zbliża się
Wargi rozchylone, lekko wysunięte
do górnych zębów a język
do przodu a tył języka unosi się
swobodnie leży w jamie ustnej.
do góry.
Tak wygląda buzia przy wymowie
Tak wygląda buzia przy wymowie
samogłoski „A” Dziecko układa wargi w
samogłoski „O” Dziecko układa wargi w
koło, rozwarcie jest szerokie
koło i wysuwa lekko do przodu. Masa
a język leży swobodnie na dnie jamy
języka nieznacznie przesuwa się do tyłu
ustnej.
i unosi ku górze.
Tak wygląda buzia przy wymowie
Tak wygląda buzia przy wymowie
samogłoski „E” Dziecko układa wargi w
samogłoski „U”. Dziecko układa wargi w
koło a kąciki ust rozciąga na boki. Masa
języka nieznacznie przesuwa się do
przodu i unosi ku górze.
koło i mocno wysuwa je do przodu – robi
tzw. „dziobek”. Masa języka
przesuwa się do tyłu i unosi ku górze.
Tak wygląda buzia przy wymowie
Tak wygląda buzia przy wymowie
samogłoski „Y” Dziecko rozciąga wargi
samogłoski „I” Dziecko rozciąga wargi na
na boki, są one spłaszczone a masa
boki, są one spłaszczone a masa języka
języka przesuwa się do przodu i unosi ku
przesuwa się do przodu i znacznie unosi
górze.
ku górze.