Transcript ผลผลิตและคุณสมบัติทางเคมีของไพลที่ปลูกแทรกในสวนป่า สมชาย

การนาเสนอผลงานวิจย
ั ส่วนที่
4
การใช้ประโยชนสมุ
์ นไพร
และของป
า
่
ผลผลิตและคุณสมบัตท
ิ างเคมีของไพลทีป
่ ลูกแทรก
ในสวนป่า
นาเสนอในการประชุมวิชาการดานป
้
่ าไม้
“เทคโนโลยีดานป
่ ประชาชน”
้
่ าไมเพื
้ อ
วันที่ 28 - 29 มิถุนายน 2554
ณ อาคารกริต สามะพุทธิ กรมป่าไม้
1
ผลผลิตและคุณสมบัตทิ างเคมีของไพล
ทีป่ ลูกแทรกในสวนป่ า
สมชาย นองเนือง
อาไพ พรลีแสงสุ วรรณ์
สั ญญา สิ ริบุญยะพร
พงษ์ ศักดิ์ ฉัตรเตชะ
ทรรศนีย์ พัฒนเสรี
สาโรจน์ วัฒนสุ ขสกุล
จรัส ช่ วยนะ
สานักวิจัยและพัฒนาการป่ าไม้ กรมป่ าไม้
ไพล
Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.
ชื่อพ้อง Zingiber cassumunar Roxb.
วงศ์ Zingiberaceae
ชื่อท้ องถิ่น ปูลอย ปูเลย (เหนือ) ว่ านไฟแดง มิน้ สะล่ าง
ประโยชน์ ทางยาตามวิชาแพทย์ และเภสั ชกรรมแผนไทย
ใบ : แก้ครั่นเนือ้ ครั่นตัว แก้ปวดเมื่อย
ดอก : แก้ช้าใน กระจายเลือดที่เป็ นลิม่ เป็ นก้อน ทาลายเลือดเสีย ขับระดู
ต้ น : แก้อุจจาระพิการ แก้ธาตุพกิ าร
เหง้ า : แก้ท้องอืด ท้ องขึน้ ขับลม แก้โรคบิด แก้หืด ตาพอกแก้ฟกช้าและ
ดูดพิษแผลอักเสบได้ ดี สกัดผสมทายาหม่ องแก้อาการเคล็ดขัดยอก รักษา
อาการไตอักเสบเรื้อรัง เป็ นยาชาเฉพาะที่ จึงช่ วยลดอาการปวด
นา้ มันไพล : ลดการอักเสบ
พืน้ ทีว่ จิ ัย
ระดับความสู ง 500 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 2,045 ม.ม./ปี
อุณหภูมเิ ฉลีย่ 25 0C
ระดับความสู ง 400 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,431 ม.ม./ปี
อุณหภูมเิ ฉลีย่ 26 0C
ระดับความสู ง 1,100 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,257 ม.ม./ปี
อุณหภูมเิ ฉลีย่ 22 0C
ระดับความสู ง 362 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,195 ม.ม./ปี
อุณหภูมเิ ฉลีย่ 26 0C
ระดับความสู ง 500-600 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,495 ม.ม./ปี
อุณหภูมเิ ฉลีย่ 25 0C
ระดับความสู ง 400 เมตร (MSL)
อินทขิล
ปริมาณนา้ ฝน 1,431 ม.ม./ปี
อุณหภูมิเฉลีย่ 26 0C
(Max 32 0C, Min 20 0C
102
96
90
84
78
72
66
60
ชนิดไม้ สนสามใบ อายุ 33 ปี
54
48
(H = 23.6 m, DBH = 20.2 cm)
42
การปกคลุมเรือนยอด 91%
30
ระยะปลูกต้ นไม้ 3 x 3 เมตร
18
จานวนแถวสมุนไพรระหว่างแถวต้ นไม้ 1 แถว
พืน้ ที่ปลูกสมุนไพร 4.89 ไร่
36
24
12
6
0
0
6
12
18
24
30
36
ไพล
42
48
54
60
ข่า
66
72
78
84
90
96
ขมิ้นชัน
102 108 114
อินทขิล
ระดับความสู ง 1,100 เมตร (MSL)
แม่ สะนาม
ปริมาณนา้ ฝน 1,257 ม.ม./ปี
อุณหภูมิเฉลีย่ 22 0C
(Max 26 0C, Min 18 0C
54
51
48
45
42
B3
39
36
33
30
ชนิดไม้ สนสามใบ อายุ 35 ปี
27
(H = 21.6 m, DBH = 28.7 cm)
21
การปกคลุมเรือนยอด 79%
ระยะปลูกต้ นไม้ 1.5 x 6 เมตร
B2
24
18
15
B1
12
9
จานวนแถวสมุนไพรระหว่างแถวต้ นไม้ 3 แถว
6
พืน้ ที่ปลูกสมุนไพร 1.52 ไร่
0
3
0
3
6
9
12
15 18 21 24
ไพล
27 30 33
ข่า
36 39 42
45 48 51 54
ขมิ้นชัน
57 60
แม่ สะนาม
เชียงราย
ชนิดไม้ สัก อายุ 21 ปี
(H = 12.0 m, DBH = 13.3 cm)
การปกคลุมเรือนยอด 41%
ระยะปลูกต้ นไม้ 10 x 10 เมตร
จานวนแถวสมุนไพรระหว่างแถวต้ นไม้ 2 แถว
พืน้ ที่ปลูกสมุนไพร 3.25 ไร่
R1
R2
R3
R4
50
ระดับความสู ง 500 เมตร (MSL)
40
ปริมาณนา้ ฝน 2,045 ม.ม./ปี
30
อุณหภูมิเฉลีย่ 25 0C
20
(Max 31 0C, Min 18 0C
10
0
0
10
20
30
40
ไพล
50
60
70
ข่า
80
90
100
ขมิ้นชัน
110
120
130
140
เชียงราย
งาว
ระดับความสู ง 362 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,195 ม.ม./ปี
อุณหภูมิเฉลีย่ 26 0C
(Max 32 0C, Min 20 0C
112
105
98
91
84
77
70
63
ชนิดไม้ สัก อายุ 22 ปี
56
49
(H = 13.6 m, DBH = 11.1 cm)
การปกคลุมเรือนยอด 84%
ระยะปลูกต้ นไม้ 7 x 7 เมตร
จานวนแถวสมุนไพรระหว่างแถวต้ นไม้ 2 แถว
พืน้ ที่ปลูกสมุนไพร 3.2 ไร่
42
35
28
21
14
7
0
0
7
ไพล
14
21
28
ข่า
35
42
49
56
ขมิ้นชัน
งาว
พิษณุโลก
ระดับความสู ง 500-600 เมตร (MSL)
ปริมาณนา้ ฝน 1,495 ม.ม./ปี
อุณหภูมิเฉลีย่ 25 0C
(Max 31 0C, Min 20 0C
ชนิดไม้ แดง อายุ 18 ปี
(H = 16.3 m, DBH = 10.3 cm)
การปกคลุมเรือนยอด 69%
ระยะปลูกต้ นไม้ 2 x 4 เมตร
จานวนแถวสมุนไพรระหว่างแถวต้ นไม้ 1 แถว
พืน้ ที่ปลูกสมุนไพร 2.28 ไร่
74
72
70
68
66
64
62
60
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0
4
8
12
16
ไพล
20
24
28
32
ข่า
36
40
44
48
52
ขมิ้นชัน
56
พิษณุโลก
เก็บตัวอย่างดิน 2 ระดับ
0-20 ซม.
20-50 ซม.
สมบัตทิ างเคมีของดิน
pH, OM, C, N, P, K, Ca, Mg
สมบัติทางเคมีของดินในสวนป่ า
No
1
2
3
4
5
Saoil depth
Site
(cm.)
อินทขิล
แม่ สะนาม
เชียงราย
งาว
พิษณุโลก
pH
Texture2/
C1/
OM
3/
Total N
g/kg
3/
g/kg
3/
g/kg
3/
0-20
SL
5.1
strongly acid
14.6
ML
8.5
ML
0.6
VL
20-50
SCL
5.0
very strongly acid
7.7
L
4.5
L
0.3
VL
0-20
SL
5.1
strongly acid
19.8
M
11.5
M
0.4
VL
20-50
SC
5.0
very strongly acid
10.8
ML
6.3
ML
0.3
VL
0-20
SCL
4.3
sandy clay loam
26.6
MH
15.4
MH
1.3
L
20-50
SCL
4.3
sandy clay loam
18.1
M
10.5
M
0.9
VL
0-20
L
4.9
very strongly acid
21.7
M
12.6
M
1.1
L
20-50
L
4.6
very strongly acid
13.0
ML
7.5
ML
0.7
VL
0-20
SCL
4.6
very strongly acid
14.2
ML
8.2
ML
1.0
L
20-50
C
4.4
very strongly acid
11.6
ML
6.7
ML
0.9
VL
1/ คาร์ บอนในดิน = 58% ของอินทรียวัตถุ
2/
SL = Sandy loam, SCL = Sandy clay loam, SC = Sandy clay, L = Loam, C = Clay
3/ VL = very low,
L = low, ML = moderately low, M = medium, MH = moderately high, H = high, VH = very high
(Land Classification and FAO Project Staff, 1973; Soil Survey Division Staff, 1993; กองวางแผนการใช้ ทดี่ นิ , 2536)
สมบัติทางเคมีของดินในสวนป่ า
No
1
2
3
4
5
Saoil depth
Site
อินทขิล
แม่ สะนาม
เชียงราย
งาว
พิษณุโลก
Available P
Extractable (mg/kg)
(cm.)
(mg/kg)
3/
K
3/
Ca
3/
Mg
3/
0-20
33.6
H
142
VH
289
VL
143
M
20-50
12.8
M
151
VH
169
VL
227
M
0-20
4.6
L
121
VH
281
VL
68
L
20-50
0.2
VL
150
VH
302
VL
42
L
0-20
19.6
MH
97.0
H
442
L
95
L
20-50
5.1
L
82.5
M
205
VL
67
L
0-20
0.9
VL
70
M
605
L
126
M
20-50
0.7
VL
31
L
456
L
110
L
0-20
24.0
MH
100
H
348
VL
99
L
20-50
2.0
VL
70
M
428
L
129
ML
1/ คาร์ บอนในดิน = 58% ของอินทรียวัตถุ
2/
SL = Sandy loam, SCL = Sandy clay loam, SC = Sandy clay, L = Loam, C = Clay
3/ VL = very low,
L = low, ML = moderately low, M = medium, MH = moderately high, H = high, VH = very high
(Land Classification and FAO Project Staff, 1973; Soil Survey Division Staff, 1993; กองวางแผนการใช้ ทดี่ นิ , 2536)
ปัญหาและอุปสรรค
ผลผลิต
แม่ สะนาม
ผลผลิตของไพลในสวนป่ า
การปลูกสมุนไพร
ลาดับ
พืน้ ที่
หัวไพล 1 หัว
พืน้ ที่
ปลูก
(ไร่ )
ระยะห่ าง
ของแถว
ต้ นไม้
(ม.)
จานวนแถว
สมุนไพรทีป่ ลูก
ระหว่างแถวต้ นไม้
ผลผลิต
(ก.ก./ไร่ )
4.89
3
1
985
12
1.52
6
3
*
จานวนเหง้ า/
นา้ หนัก
ก.ก.
(กรัม)
กว้าง
(ซม.)
ยาว
(ซม.)
จานวน
แง่ ง
80.2
5.89
9.26
5
*
*
*
*
*
1
อินทขิล, เชียงใหม่
2
แม่ สะนาม, เชียงใหม่
3
เชียงราย
3.25
10
2
14
8
118.5
7.87
10.59
12
4
งาว, ลาปาง
3.20
7
2
107
28
35.8
5.14
8.02
5
5
พิษณุโลก
2.28
4
1
193
3
298.4
7.49
20.01
4
* ยังเก็บผลผลิตไม่ ได้ ในปี แรก
คุณสมบัติทางเคมีของไพล
นาตัวอย่างไพล 4 พืน้ ที่
ไปกลัน่ นา้ มันหอมระเหยและ
วิเคราะห์ หาองค์ ประกอบทางเคมีที่สาคัญในห้ องปฏิบัติการ
อินทขิล
งาว
พิษณุโลก
เชียงราย
Percent yield, specific gravity and chemical compositions of essential oils
from Zingiber montanum
Site
Oil yield Specific Sabinene
Terpinen-4-ol DMPBD (%)
terpinene
(%)
gravity
(%)
(%)
(%)
Ngao, Lampang
6.19
0.9097
19.07
7.09
29.36
24.34
Chiang Rai
3.51
0.8912
30.57
5.17
22.60
22.24
In Takin,
Chiang Mai
Phitsanulok
4.76
0.9058
31.98
4.57
30.84
19.60
4.07
0.9018
11.88
5.34
32.17
36.27
คุณสมบัตทิ างเคมีของไพล
แหล่ง
สมบัตทิ างเคมี
ประโยชน์
พิษณุโลก
DMPBD มากที่สุด
Terpinen-4-ol รองลงมา
แก้ปวด แก้อกั เสบของกล้ามเนือ้ และกระดูก
ฆ่ าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
อินทขิล, เชียงใหม่
Sabinene มากที่สุด
Terpinen-4-ol มากเป็ นอันดับสอง
เป็ นสาร Antioxidant และฆ่ าเชื้อราโรคพืช
ฆ่ าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
งาว, ลาปาง
Terpinen-4-ol มากที่สุด
ให้ ปริมาณนา้ มันมากที่สุด
ฆ่ าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
เชียงราย
Sabinene มากที่สุด
เป็ นสาร Antioxidant และฆ่ าเชื้อราโรคพืช
สรุ ปผลการศึกษา
แหล่ง
อินทขิล, เชียงใหม่
ชนิดไม้ ใน
สวนป่ า
สนสามใบ
พิษณุโลก
แดง
งาว, ลาปาง
สั ก
เชียงราย
สั ก
แม่ สะนาม, เชียงใหม่
สนสามใบ
ผลผลิต
(ก.ก./ไร่ )
985
ประโยชน์
พืน้ ที่ : ระดับต่า, ระยะห่ างระหว่างแถวต้ นไม้ น้อย, การปกคลุมเรือนยอดมาก แต่ ต้นไม้ สูงและใบฝอยทา
ให้ แสงลอดผ่านได้
ดิน : SL, SCL; pH 5.1; OM ค่ อนข้ างต่า; N ต่ามาก, P สู ง, K สู งมาก
นา้ มัน
4.76 % สมุนไพร : ปลูกแถวเดียว, ให้ ผลผลิตมาก, หัวไพลขนาดเล็ก
คุณสมบัติทางเคมี : Sabinene และ Terpinen-4-ol มาก เหมาะสาหรับใช้ เป็ นสาร Antioxidant และ
ฆ่าเชื้อราโรคพืช ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
193
พืน้ ที่ : ระดับต่า, ระยะห่ างระหว่างแถวต้ นไม้ น้อย, การปกคลุมเรือนยอดปานกลาง
ดิน : SCL, C; pH 4.6; OM ค่ อนข้ างต่า; N ต่า, P ค่ อนข้ างสู ง, K สู ง
นา้ มัน
สมุนไพร : ปลูก 2 แถว, ให้ ผลผลิตปานกลาง, หัวไพลขนาดใหญ่
4.07 % คุณสมบัติทางเคมี : DMPBD และTerpinen-4-ol มาก เหมาะสาหรับใช้ เแก้ปวด แก้อกั เสบของกล้ามเนือ้
และกระดูก ฆ่ าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
107
พืน้ ที่ : ระดับต่า, ระยะห่ างระหว่างแถวต้ นไม้ มาก, การปกคลุมเรือนยอดมากแต่ ใบร่ วงหมดในหน้ าแล้งทา
ให้ ได้ รับแสงเต็มที่
ดิน : L; pH 4.9; OM ปานกลาง; N ต่า, P ต่ามาก; K ปานกลาง
นา้ มัน
6.19 % สมุนไพร : ปลูก 2 แถว, ให้ ผลผลิตปานกลาง, หัวไพลขนาดเล็ก
คุณสมบัติทางเคมี : Terpinen-4-ol มาก เหมาะสาหรับใช้ ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและลดอาการอักเสบ
14
พืน้ ที่ : ระดับต่า, ปริมาณนา้ ฝนมาก, ระยะห่ างระหว่างแถวต้ นไม้ มาก, การปกคลุมเรือนยอดน้ อยและใบ
ร่ วงหมดในหน้ าแล้งทาให้ ได้ รับแสงเต็มที่
ดิน : SCL; pH 4.3; OM ค่ อนข้ างสู ง; N ต่า, P ค่ อนข้ างสู ง, K สู ง
นา้ มัน
3.51 % สมุนไพร : ปลูก 2 แถว, ให้ ผลผลิตต่าสุ ด, หัวไพลขนาดใหญ่
คุณสมบัติทางเคมี : Sabinene มาก เหมาะสาหรับใช้ เป็ นสาร Antioxidant และฆ่าเชื้อราโรคพืช
เก็บผลผลิต พืน้ ที่ : ระดับสู ง, ระยะห่ างระหว่างแถวต้ นไม้ มาก, การปกคลุมเรือนยอดมากแต่ ต้นไม้ สูงและใบฝอยทาให้
ไม่ ได้
แสงลอดผ่านได้
ดิน : SL, SC; pH 5.1; OM ปานกลาง; N ต่ามาก, P ต่า, K สู ง
สมุนไพร : ปลูก 3 แถว, ไม่ สามารถเก็บผลผลิตในปี แรกได้
คุณสมบัติทางเคมี : *
ปัจจัยทีท่ าให้ ผลผลิตและคุณสมบัตทิ างเคมี
ของไพลแตกต่ างกัน
• ชนิดพันธุ์ไม้ ของสวนป่ า
• ระยะห่ างของแถวต้ นไม้
• จานวนแถวไพลทีป่ ลูกระหว่ างแถวต้ นไม้
• การปกคลุมเรือนยอดของต้ นไม้
• ลักษณะดิน
• แมลงทีเ่ จาะทาลายต้ นไพล
• ระดับความสู งของพืน้ ทีแ่ ละสภาพภูมอิ ากาศ
ขอขอบคุณ
ทีมงานห้ องปฏิบัติการเคมี
คุณจันไท จิตรจักร
คุณชานนท์ วงศ์ จาปา
คุณธิญาดา ธุรารัตน์
คุณกมลวรรณ สมอ๊ อด
คุณทองทิพย์ ศักดิ์สุวรรณ์
และ
ทีมงานห้ องปฏิบัติการดิน
คุณวิลาวัณย์ วิเชียรนพรัตน์
คุณมยุรี วรรณพินิจ
Percent yield, specific gravity and chemical compositions of essential oils
from Zingiber montanum
Oil yield
(%)
Specific
gravity
Sabinene
(%)
-terpinene
(%)
Terpinen-4-ol (%)
DMPBD (%)
Ngao, Lampang
6.19
0.9097
19.07
7.09
29.36
24.34
Chiang Rai
3.51
0.8912
30.57
5.17
22.60
22.24
In Takin, Chiang Mai
4.76
0.9058
31.98
4.57
30.84
19.60
Phitsanulok
4.07
0.9018
11.88
5.34
32.17
36.27
ชาติตระการ, พิษณุโลก
7.81
*
35.39
0
44.27
15.67
ป่ าแดด, เชียงราย
6.10
*
44.02
0
46.06
5.91
Civic Research Institute