Transcript Aminoasit Katabolizması

Aminoasit ve Proteinlerin
Genel Metabolizması
Dr. Akın Yeşilkaya
Akdeniz Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Biyokimya Anabilim Dalı
2008-2009 Eğitim Yılı
Akdeniz Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Biyokimya Anabilim Dalı
Kwashiorkor
A. Yeşilkaya 2008-2009
Öğrenim Hedefleri

Aminoasit metabolizmasının gözden
geçirilmesi




Aminoasitlerin sindirimi
Aminoasitlerin yıkımı
Aminoasitlerin sentezi
Aminoasitlerin spesifik ürünlere
dönüşümleri
tartışılacaktır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amaç


Aminoasit sindirimini öğrenmek
Aminoasit metabolizması ile ilgili
metabolik bozuklukları öğrenmek



Üre metabolizması ile ilgili bozukluklar
Belli başlı aminoasitlerin metabolik
bozuklukları
Belli başlı nonproteinik bileşikleri
öğrenmek
A. Yeşilkaya 2008-2009
Vücüt Proteinleri
Diyet Proteinleri
Aminoasitler
Glikoliz
Krebs Döngüsü
Metabolizmaya
Genel Bakış
NH3
Üre
Glukoz
Ketonlar
CO2
A. Yeşilkaya 2008-2009
Protein ve Aminoasitlerin
Sindirimi



Zimojenler ve Rolleri
Emilim
Taşınma
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sindirim
Proteolitik enzimler:
 Endopeptidazlar




Mide pepsini,
Pankreas tripsini
Kimotripsin
Ektopeptidazlar




Pankreas karboksipeptidaz
İnce barsak aminopeptidaz
Dipeptidaz
Tripeptidaz
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sindirim

Midede
Proenzim (Zimojen) olarak salgılanırlar.

Pepsinojen-Pepsin
Trp, Phe, Tyr, Met, Leu gibi
aminoasitlerin karboksil
ucundan hidrolizler
Pepsinojen
(40 kDa)
asidik
Pepsin
(32,7 kDa)
44 aminoasitlik birim uzaklaştırılmaktadır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sindirim

Pankreas enzimleri de proenzim formunda salınırlar
 Tripsinojen-Tripsin

Arg ve Lys karboksil terminalinden etki eder.
Tripsinojen

Aromatik aminoasitlerin karboksil ucundan etki gösterir.
Prokarboksipeptidaz-Karboksipeptidaz


Tripsin
Kimotripsinojen-Kimotripsin


Enteropeptidaz
C terminalinde bulunan aminoasitleri amino ucundan hidrolizler
Proelastaz-Elastaz

Alifatik aminoasitlerin (Gly, Val, Ala, Ile) karboksil ucundan etkiler
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sindirim
Proteolitik enzimlere karşı korunma



Enzimin Zimojen formda olması
Pankratik Tripsin inhibitör
a1-Antiproteaz (a1-Antitripsin, AAT)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Klor
kayması
Mide
Mukoza: Gastrin
Pariyetal hücre: HCl
Chief hücre: Pepsinojen
Pankreas
A. Yeşilkaya 2008-2009
Hidroklorik Asit Oluşumu (Klor Kayması)



A. Yeşilkaya 2008-2009
Pepsinojenleri aktive eder.
Mikroorganizmaları öldürür.
Proteinleri denatüre ederek
yıkımlarını kolaylaştırır.
Klor
kayması
Mide
Mukoza: Gastrin
Pariyetal hücre: HCl
Chief hücre: Pepsinojen
Pankreas
A. Yeşilkaya 2008-2009
Mide
Mukoza: Gastrin
Pariyetal hücre: HCl
Chief hücre: Pepsinojen
Pankreas
Sekretin
Enteropeptidaz
Kolesistokinin
Emilim
Aminoasit transport
mekanizmaları
(B6 vitamini)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Bikarbonat
Tripsinojen
Kimotripsinojen
Prokarboksipeptidaz A
Proelastaz

Konjenital Enteropeptidaz (Enterokinaz)
noksanlığı (13 vaka)





Hipoproteinemi
Anemi
Gelişim bozukluğu
Kusma
Diyare
ile kendini gösterir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Emilim


Barsak mukozası tarafından Na-bağımlı aktif
transport ile aminoasitler emilir.
Enterositlerdeki transport mekanizmalar:





Nötral aminoasitler
Bazik aminoasitler
Prolin, hidroksiprolin
Dikarboksilik aminoasitler
Diğer dokularda başka taşıma sistemler
bulunur:

g-Glutamil döngüsü
A. Yeşilkaya 2008-2009
Ekstraselüler
İntraselüler
Örn: Renal Tübüler hücresi
Glutatyon sentetaz
ATP
Glutatyon
g-Glu-Cys-Gly)
Aminoasit
g-Glu-Cys
Gly
g-Glutamil
transpeptidaz
Cys-Gly
plazma
membranların
eksternal
yüzeyinde yer alır
Peptidaz
ATP
Cys
g-Glutamil sistein
sentetaz
g-Glutamil-aminoasit
Glutamat
g-Glutamil
siklotransferaz
Aminoasit
g-Glutamil
Döngüsü
Oksoprolinaz
5'-Oksoprolin
A. Yeşilkaya 2008-2009
ATP

Enterositlerdeki aminoasitler ya
metabolize olur ya da karaciğere taşınır.


Glutamat, glutamin, aspartat ve asparagin
enterositlerde metabolize olur.
Özellikle neonatal yaşamda küçük
miktarlarda proteinler nonselektif
pinositozis ile absorbe edilir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma aminoasit
konsantrasyonu




Gün içerisinde % 30 oranında değişiklik
gösterir.
En yüksek değerler öğleyin ve oğleden
sonra,
En düşük değer sabah saatlerinde
görülür.
Yenidoğanın ilk günlerinde de yüksek
aminoasit değerleri elde edilir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Aminoasit Katabolizması
Vücüt Proteinleri


Amino grubunun
uzaklaştırılması
Karbon iskeletinin
metabolik ara ürünlere
dönüştürülmesi
Diyet Proteinleri
Aminoasitler
Glikoliz
Krebs Döngüsü
Üre
NH3
Glukoz
Ketonlar
CO2
A. Yeşilkaya 2008-2009
Aminoasit Katabolizması
Ne zaman katabolizma?
(Aminoasitler depo edilemezler)




Normal protein çevirimi (turnover)
Zengin proteinsel diyet
Açlık
Diyabet
A. Yeşilkaya 2008-2009
Aminoasit Katabolizması
Amino grubunun uzaklaştırlması
•
•
•
•
Transaminasyon
Oksidatif deaminasyon
Amonyağın taşınışı ve
Üre döngüsü reaksiyonları
A. Yeşilkaya 2008-2009
Aminoasit Katabolizması
a-Ketoglutarat
Glutamat
a-Aminoasit
a-Ketoglutarat
Transaminasyon
NH3
Oksidatif Deaminasyon
Üre döngüsü
5-7 g/gün aminoasit
nitrojeni atılır.
CO2
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre
A. Yeşilkaya 2008-2009
Transaminasyon
Glutamat
(a-Aminoasit)
Alanin
(a-Aminoasit)
Lizin, treonin, prolin ve
hidroksiprolin
transaminasyona
uğrayamaz.
HO
C
CH3
C O
C
O
O
Piruvat
HO
C
B6
H2N CH
C
+
CH3
H3N C H
CH2
O
a-Ketoglutarat
(a-ketoasit)
Piruvat
(a-Ketoasit)
O
CH2
+
B6
GPT
+
CH2
C O
O
O
Glutamat
CH2
C
O
O
C
O
Alanin
O
a-Ketoglutarat
Transaminasyon
HC
Alanin
(a-Aminoasit)
Piruvat
(a-Ketoasit)
O
O
H2
C O P O
HO
H3 C
N
H2 C
CH
N
Glutamat
(a-Aminoasit)
NH2
O
H2
C O P O
HO
H3C
O
CH
a-Ketoglutarat
(a-ketoasit)
O
Lizin, treonin, prolin ve hidroksiprolin transaminasyona uğrayamaz.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Transaminasyon
Alanin + a-Ketoglutarat


Alanin Aminotransferaz, (ALT, ALAT)
Glutamat Piruvat Transaminaz (GPT)
Aspartat + a-Ketoglutarat


Glutamat + Piruvat
Glutamat + Okzaloasetat
Aspartat Aminotransferaz, (AST, ASAT)
Glutamat Okzaloasetat Transaminaz (GOT)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Oksidatif Deaminasyon:
Glutamat Dehidrojenaz
NAD(P)+
NAD(P)H + H+
a-Ketoglutarat
Glutamat
Glutamat Dehidrojenaz
GTP
ATP
+
NH3
ADP
GDP
Mitokondriyal
Üre Döngüsü
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amonyağın Kaynakları




Dokular
Barsak bakterileri
Diyetsel protein
GİS’de bulunan üre
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amonyak Taşınması
O
C
O
CH2
+
CH2
Glutamin Sentetaz
+
NH4
C
NH2
CH2
H2O
+
CH2
H3N CH
H3N CH
C O
C O
O
O
MgATP
MgADP + Pi
O
Glutamin
Glutamat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amonyak Taşınması
O
C
CH2
+
O
NH2
C
H2O
+
NH4
CH2
H3N CH
C O
CH2
+
Glutaminaz
O
CH2
H3N CH
C O
O
O
Glutamin
Glutamat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amonyak Taşınması
NH3
a-Aminoasit
a-Ketoglutarat
Glutamat
dehidrogenaz
Transaminaz
a-Ketoasit
NADH
Glutamat
NAD+
NH3
NH3
Glutamin
sentetaz
Glutamin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glutaminaz
Amonyak Taşınması



Ekstrahepatik dokularda amonyak
uzaklaştırılması glutamin ile olmaktadır.
Karaciğere taşınan glutamin burada
üreye çevrilerek dışa atılır.
Kaslarda oluşan amonyum iyonları
alanin üzerinden karaciğere taşınır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glukoz-Alanin Döngüsü
Glukoz
Glukoz
Karaciğer
Glukoz
Kas
Piruvat
Glu
Üre
Piruvat
NH3
KAN
Transaminasyon
Transaminasyon
Alanin
Alanin
a -KG
NH3
Alanin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre



Ortalama günde 10-25 g üre sentezlenir.
Sentezlenen ürenin % 95’i böbrekler, %
5’i feçes ile dışarı atılır.
Üre karaciğer tarafından sentezlenir,
kana verilir ve böbrekler ile atılır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
M ÝTOKONDRÝ
CO2 + NH4
SÝTOZOL
2 Mg ATP
NH2
Karbamoil fosfat
Sentetaz
C
2 Mg ADP + Pi
O
NH2
L-Ornitin
O
O
ÜRE
H2N C O P O
O
Karbamoil fosfat
Ornitin
transkarbomilaz
Pi
L-Sitrulin
Arjinaz
ÜRE DÖNGÜSÜ
H2O
L-Arjinin
(Krebs-Henseleit Döngüsü)
L-Aspartat
MgATP
Arjininosüksinik asit
sentetaz
Arjininosüksinaz
Fumerat
Arjininosüksinat
AMP + MgPPi
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
A.
B.
C.
D.
E.
Hiperamonemi Tip I
Hiperamonemi Tip II
Sitrulinemi
Arjininosüksinik asitüri
Hiperarjinemi
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
Hiperamonemi Tip I
A.
•
•
•
•
•
•
•
Mitokondriyal karbomil fosfat sentetaz noksanlığı
Otozomal resesif kalıtım
Oldukça nadir görülür.
Hiperamonemi görülen başlıca bulgudur.
Mortalite ve Morbiditesi yüksektir.
Uyuşukluk, iritabilite, Merkezi sinir sistemi
üzerine etkisinden sonra koma
Tedavi edilmediğinde letarji, koma ve ölüm
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
Hiperamonemi Tip II
B.
•
•
•
•
•
•
•
Ornitin transkarbomilaz noksanlığı ile ortaya çıkar.
En çok görülen üre döngüsü bozukluğudur. İnsidans
ortalama 1: 80.000
Enzim eksikliğinden dolayı amonyak inkorporasyonu
bozulmuştur. Semptomatik hiperamonemi
Serumda ornitin seviyesi yükselir. İdrarda orotik asit
görülür.
Kanda, BOS’da ve idrarda glutamin yükselmiştir.
Bu muhtemelen dokuda amonyağın birikmesi sonucu
olarak glutamin sentetaz tarafından glutamin sentezini
artırmıştır.
Belirtileri kusma, yeme isteğinin kaybolması, ilerliyen
letarji ve komadır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
Sitrulinemi
C.
•
•
•
•
•
Arjininosüksinat sentetaz aktivitesi tespit
edilmemiştir.
Otozomal ressesif
Vücutda sitrulin birikimi görülür. İdrarda oldukça
fazla sitrülin atılımı görülüyor.
Ayrıca orotik asidüri.
Özellikle arjinince zengin besinlerle beslenme
sitrülin atılımını artırmaktadır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
Arjininosüksinik asitüri
D.
•
•
•
•
•
•
•
Arjininosüksinaz aktivitesi yoktur.
Otozomal ressesif kalıtım
Çok nadir görülüyor.
Vücutda arjininosüksinik asit birikir. Atılımı kolay
Kanda amonyağın dışında arjininosüksinik asit kanda ve
idrarda artmaktadır.
Ayrıca kanda sitrülin, glutamin, alanin ve lizin
yükselmektedir.
İkinci yaşta ortaya çıkmakta ve tedavi edilmediği takdirde
hayatın erken döneminde ölümle bitmektedir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Üre Döngüsü Metabolik
Bozuklukları
Hiperarjinemi
E.
•
•
•
•
•
•
•
•
Arjinaz yokluğu sonucu oluşur.
En az görülen üre döngüsü bozukluğudur.
Otozomal ressesif kalıtım
İki tip arjinaz vardır.
Atılması istenilen her iki azot da bağlanmıştır.
Vücut sıvılarında özellikle kan ve serebrospinal sıvıda
yüksek arjinin düzeylerine rastlanır.
İdrarda arjinin, ornitin, lizin ile sistin görülür. Muhtemelen
bu da renal tübüllerde arjinin ve lizin ile sistin
reabsorbsiyonundaki kompetisyondan kaynaklanmaktadır.
Düşük protein diyeti plazma amonyak seviyelerini
düşürmekte ve idrarda lizin ile sistin azaltacaktır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
HC
HC
O
H
C
C
H
C
ATP
AMP + PPi
HC
O
HC
CH
CoA-SH
O
H
C
C
H
C
S-CoA
CH
Benzoil-CoA
Benzoat
Glisin
Amin Grubunun
Uzaklaştırlması
CoA-SH
HC
HC
O
H
C
C
H
CH
H2
O
C
C C
N
O
H
Hippürat
Benzoilglisin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Amin Grubunun
Uzaklaştırılması
HC
HO C
H2 O
C C
O
H
C
C
H
ATP
H
C
HC
HO C
CH
Fenilasetat
AMP + PPi
C
H
Glutamin
CH
O
O
H2
H C O
C C N C
H
CH2
H2N
Fenilasetilglutamin
A. Yeşilkaya 2008-2009
CH2
C
O
Aminoasitlerin
Metabolizmanın Amfibolik
Ara Maddelerine Çevrilişi






Okzaloasetat,
a-Ketoglutarat,
Piruvat,
Fumarat,
Asetil CoA,
Süksinil CoA.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Piruvat
Asetil CoA
Sitrat
a-Ketoglutarat
Aspartat
Okzaloasetat
Sitrik Asit
Döngüsü
(TCA)
Süksinil CoA
Fumarat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glutamat
Asetil CoA oluşturan
Aminoasitler
Fenilalanin ve Tirozin



Fenilalanin’in tirozine dönüşme reaksiyonu geri
dönüşümlü değildir. Bu yüzden tirozin fenilalanine
karşı besinsel ihtiyacını karşılayamaz.
Fenilalanin’in tirozine çevrilişi memeli karaciğerinde
ve böbrekte bulunan görevli (miks fonksiyonlu) bir
oksijenaz olan Fenilalanin hidroksilaz tarafından
katalize olur.
Reaksiyon için gerekli olan indirgeyici güç doğrudan
NADPH tarafından sağlanır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Fenilalanin hidroksilaz
reaksiyonu
H 2N
N
N
NADPH + H+
O
H
N
CH2
H H
C C C CH3
N H
OH OH
H2O
HC
HO
H
C
C
H
H
C C COOH
+
CH 2 NH3
Tirozin
Dihidrobiopterin
Fenilalanin
hidroksilaz
Dihidrobiopterin
redüktaz
H2N
NADP+
N
N
OH
H
N
CH2
H H
C C C CH3
N H
OH OH
H
HC
HC
O2
Tetrahidrobiopterin
A. Yeşilkaya 2008-2009
H
C
H
C C COOH
+
CH 2 NH3
C
H
Fenilalanin
Tirozin Katabolizması
1.
2.
3.
4.
5.
6.
p-Hidroksipiruvat’a transaminasyon
3 Karbonlu yan zincirin oksidasyonu ve
homogentizat oluşturan dekarboksilasyonu
Homogentizat’tın maleilasetoasetat’a oksidasyonu,
Maleilasetoasetatın fumarilasetoasetat
izomerizasyonu,
Fumarilasetoasetat’ın fumerat ve asetoasetata
hidrolizi.
Asetoasetat, tiyolitik parçalanmaya uğrayarak
asetat ve asetil CoA oluşur.
A. Yeşilkaya 2008-2009
HC
HO
H
C
C
H
H
C C COOH
H
CH 2 NH2
Tirozin
transaminaz
HO
PLP
a-KG
L-Tirozin
HC
Glu
O
H
C
C
H
CH
C C COOH
H2
p-Hidroksifenilpiruvat
O2
Cu
Askorbat
p-Hidroksifenilpiruvat
hidroksilaz (oksijenaz)
CO2
H2 C
O
H2
C
O
C
OH
C C C COOH
H2 O H2
Maleilasetoasetat
Homogentizat
H
dioksijenaz HC C
Fe2+
O2
HO
C
H
OH
C COOH
H2
Homogentizat
A. Yeşilkaya 2008-2009
H2 C
O
H2
C
O
C
OH
C C C COOH
H2 O H2
Maleilasetoasetat
Glutatyon
O
Maleilasetoasetat
cis-trans izomeraz
Fumarilasetoasetat
hidrolaz
O
HO C C C C C C C COOH
H H
H2
H2
O
O
Fumarilasetoasetat
H2O
O
HO C C C C
H H
O
Fumerat
+
H3C C C COOH
H2
O
Asetoasetat
CoA-SH
-Ketotiyolaz
H3 C
H3 C
S CoA
C
O
Asetil CoA
A. Yeşilkaya 2008-2009
+
O
C
O
Asetat
Hiperfenilalaninemiler
 Fenilketonüri’nin tanımlanan 8 tipi
bulunmaktadır. Bunlar üç ana grub içerisinde
sınıflandırılmaktadır.
1. Fenilalanin hidroksilazın defektif olduğu, yani
Hiperfenilalaninemi Tip I veya klasik
fenilketonüri
2. Dihidrobiopterin redüktazın defektif olduğu,
hiperfenilalaninemi Tip II ve III
3. Dihidrobiopterin sentezinin defektif olduğu,
hiperfenilalaninemi Tip V
A. Yeşilkaya 2008-2009
Klasik Fenilketonüri




Mental gerilik görülmektedir.
İnsidansı 1:10.000 (Türkiyede 1:2600)
Hastalara fenilalaninden yoksun özel diyet
Fenilketonüri için kullanılabilecek en uygun
test idrarda fenilpiruvat bakmak olacaktır. Bu
da en kolay ferrik klorid metodu ile olur.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Hiperfenilalaninemiler
Fenilalanin
Transaminasyon
Fenilpiruvik asit
Dehidrojenasyon
Fenilasetil glutamin
Fenilasetetat
o-Hidroksifenil asetat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Fenillaktat
Tirozin



Tirozin, tiroksin, melanin ve
katekolaminlerin sentezi için gereklidir.
Tirozin, DOPA üzerinden norepinefrin,
epinefrin ve melanine metabolize olur.
Başlıca 3 tip tirozin metabolizması
bozuklukları görülür.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Fenilalanin
PKU
Fenilalanin hidroksilaz
Tirozin
Tirozinemi Tip II
Tirozin transaminaz (aminotransferaz)
p-Hidroksifenilpiruvat
Tirozinemi Tip I
p-Hidroksifenilpiruvat hidroksilaz; (dioksijenaz)
Homogentisat
Alkaptonüri
Homogentisat oksidaz (dioksijenaz)
Maleilasetoasetat
Maleilasetoasetat izomeraz
Fumarilasetoasetat
Tirozinemi Tip I
Fumerat
Hidrolaz
Asetoasetat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Tirozin
p-Hidroksifenil piruvat
Tiramin
N-Asetil-tirozin
p-Hidroksifenil laktat
p-Hidroksifenilasetat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Tirozinemi Tip I (Tirozinozis,
Hepatorenal Tirozinemi)





Kuzey Fransa, Kanada ve İskandinavya da sık
görülür.
Hem fumarilasetoasetat hidrolaz hemde phidroksifenilpiruvik asit oksidaz aktivite noksanlığı
Kanda ve idrarda tirozin seviyesi artmıştır. Ayrıca
kanda yükselmiş metiyonin ve DOPA ile diğer tirozin
metabolitlerin idrarla dışarı atılmaları artar.
Karaciğer ve böbrek üzerine primer etki gösterir.
Hastalıkta karaciğer, akut hepatik yetmezliğe
girebileceği gibi kronik siroz’a bile yol açabilir.
Böbrekte ise proksimal tübülde transport yetmezliği
ile kendini gösterir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Tirozinemi Tip II



Hepatik enzim olan tirozin aminotransferaz
(transaminaz) yokluğu sonucu görülür.
Tirozin kristallerinin gözde ve deride
yerleşmesi sonucu bu bölgelerde (göz ve
deride) lezyonlar yaratmaktadır. Ayrıca
mental gerilik de görülür.
Hastalıkta, kanda ve idrarda tirozin seviyesi
artar, beraberinde idrarda fenolik asit ve
tiramin konsantrasyonu artarken plazma
metiyonin seviyesi azalmaktadır
A. Yeşilkaya 2008-2009
Neonatal Tirozinemi


Prematür bebeklerde karaciğer yeterli
gelişim göstermediği için özellikle phidroksifenilpiruvat hidroksilaz eksikliğinden
dolayı tirozin ve fenilalanin seviyesi yükselir.
İdrarda tirozin, p-hidroksifenilasetat, Nasetiltirozin ve tiramin seviyeleri artar.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Alkaptonüri



Homogentisik asit oksidaz enzim aktivitesinin
azalması veya yokluğu sonucu görülür.
Açıkta duran idrar siyah renk almaktadır.
Melanüri, fenoller, gentisik asit ve indoksil
sülfat da idrarın kararmasına neden olur.
Tahmin edilen insidansı 1:250.000
A. Yeşilkaya 2008-2009
Alkaptonüri




Hücrelerde ve vücut sıvısında birikmiş homogentisik
asit görülür. Homogentisik asitin polimerleri ve
kendisi kartilajdaki intervertebral diskleri, bağ
dokusundaki kollajeni dejeneratif artrid ve kartilaj
pigmentasyonuna sebep olacak şekilde
bağlamaktadır.
Eklem dejenerasyonu görülür.
İdrar, Fehling ve Benedict reaktifi ile pozitif
Tedavisi Yoktur.
A. Yeşilkaya 2008-2009
A. Yeşilkaya 2008-2009
Albinizm


Tirozin
Melanositlerdeki melanozomlarda melanin
sentezi
Reaksiyonu katalizliyen tirozin hidroksilaz
aktivitesi adrenal medulada ve kromafin
granüllerinde rastlanmaktadır.
Tirozin
hidroksilaz
3,4-Dihidroksifenilalanin
(DOPA)
Tirozin
hidroksilaz
A. Yeşilkaya 2008-2009
Dopakinon
Melanin
çeşitleri
Albinizm tipleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip I
Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip II
Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip III
Okular Albinizm
Chediak-Higashi Sendromu
Hermansky-Pudlak Sendromu
A. Yeşilkaya 2008-2009
Albinizm İnsidansı
Tip I Albinizm
1:40.000
Tip II Albinizm
1:15.000
Tip III Albinizm
Bilinmiyor
Oküler Albinizm
1:50.000
Chediak-Higashi
Çok nadir
Hermansky-Pudlak
Nadir (Ancak 1:1.800
Puerto Rico da)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Albinizm





Genetik defekt söz konusudur
Hepsi otozomal resesif olarak kalıtılır.
Her birinde ayrı bir gen defekti
bulunmaktadır.
Her gen melanin sentezinde veya melaninlerin
melanozomlara taşınmasında rol oynayan bir
proteini kodlamaktadır.
Kansere karşı hasasiyet vardır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sistein

Sistin bir NADH’a bağımlı
oksidoredüktaz tarafından sisteine
dönüştürülür.
H
H3N C C
+
CH2
O
O
NADH + H+
NAD+
SH
S
S
+
CH2
Sistein redüktaz
2
O
H3N C C
H
O
A. Yeşilkaya 2008-2009
+
CH2
O
H3N C C
H
O
Sistein

Sisteinin piruvata dönüşümü 3 farklı yol
ile olmaktadır.
1. Serin dehidrataza benzeyen Sistein
desülfhidraz yolu;
2. Transaminasyon ve H2S kaybı;
3. Sülfhidril grubunun sistein sülfinik asit
oluşturan oksidasyonu, transaminasyon ve
terminal karbonun okside olunmuş kükürt
atomunun kaybı
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sistein
a-Ketoasit
H2S
Transaminaz
a-Aminoasit
H2 C
SO2H
CH2
HC NH2
C NH2
C
H2 C
O
OH
L-Sisteinsülfonik asit
SH
C
C
OH
a-KA
C O
O
O
Transaminaz
OH
Sistein Desülfhidraz
a-AA
Tiolpiruvat
(Merkaptopiruvat)
H2 C
SO2H
C O
C
O
CH3
OH
C NH
-Sülfinilpiruvat
Transsülfüraz
Desülfinaz
H2O
O
C
OH
(spontan)
CH3
H2S
C O
O
C
OH
Piruvat
NH3
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sistinüri


Klasik sistinüri en sık karşılaşılan aminoasit
transport bozukluğudur.
Bazik aminoasitler olan




sistin,
lizin,
arjinin ve
ornitin
normalde glomerülde filtre olmakta ve
proksimal renal tübülde tekrar geri
emilmektedir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sistinüri

Sistinüride bazik aminoasitler için
bulunan taşıyıcıda bir defekt söz
konusudur.




İdrara sürekli sistin geçtiği için ve sistin’in
çözünürlüğü az olduğu için renal pelvisde,
üreterde ve kesede sistin kristalleri oluşmakta,
obstruksiyon ve
enfeksiyon görülmektedir.
Ayrıca taş oluşumu özelliği de vardır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Homosistinüriler




Homosistein protein yapı taşı değildir.
Metiyonin metabolizmasında önemli bir ara
bileşiktir.
Normalde plazmada homosistein bulunmaz,
çünkü dayanıksız olan bu bileşik hemen
homosistin’e okside olur.
Eğer homosistein’in, sistin’e (sistatiyonin sentaz) veya metiyonine (metiltetrahidrofolat
transferaz) dönüşümü azalmış ise
homosistinüri meydana gelir
A. Yeşilkaya 2008-2009
ATP
+
NH3
H3 C
S
Pi + PPi
O
C C C C
H2 H2 H
O
S-Adenozil metiyonin
Alıcı
Metiyonin
THF
CH3-Alıcı
B12
N5-Metil tetrahidrofolat
transferaz
S-Adenozil L-homosistein
H2O
N5-Metil THF
Adenozin
Homosistein
Homosistin
Serin
Sistatyonin  sentaz
PLP
H2O
Sistatyonin
B12
A. Yeşilkaya 2008-2009
Süksinil CoA
Homosistinüriler

Tip I, Sistatiyonin -sentaz
eksikliği: En çok karşılaşılan
homosistinüri’dir.



Laboratuvar bulgusu vücut sıvısında
metiyonin ve homosistin artışıdır.
İdrarda homosistin ve diğer sülfür
içeren aminoasitler metiyonin,
metiyonin sülfoksit ve homosistein
gibi bulunur.
Klinik bulgu olarak



trombozis,
osteoporosis ve
sıklıkla mental retardasyon görülür.
S-Adenozil L-homosistein
H2O
Adenozin
Homosistein
Homosistin
Serin
PLP
Sistatyonin  sentaz
H2O
Sistatyonin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Homosistinüriler
Tip II ve III,
5
 N -metiltetrahidrofolat’ta bağlı
metilizasyonunda defekt:


enzimlerin ve/veya
vitamin B12 noksanlığı
sonucu görülür.
A. Yeşilkaya 2008-2009
NH2
N
HN
O
C
O
CH
+
CH 3
CH2 CH2
NH3
ATP
Pi + PPi
O
C
S
O
CH2 CH2
+
S
+
NH3
HO
S-Adenozil metiyonin
Alıcı
NH2
THF
N5-Metil
THF
N
N
O
C
O
CH
+
NH 3
CH2 CH 2
S
H
+
C
H2
O
HO
S-Adenozil L-homosistein
H2O
O
C
O
CH
+
Adenozin
CH 2 CH 2
NH 3
A. Yeşilkaya 2008-2009
Homosistein
OH
N
HN
CH3 Alıcı
B12
O
C
H2
CH3
CH
Metiyonin
N5-Metil tetrahidrofolat
transferaz
N
N
+
SH 2
OH
Homosistein
Serin
Sistatyonin  sentaz
PLP
H2O
CH3
CH3
NAD+
H2 C
NADH + H+
H2 C
C CoA
O
Propiyonil CoA
O
C C
O
O
a-Ketobütirat
CoA-SH
CO2
Sistatyonin
H2O
Sistatyoninaz
Homoserin
Sistein
deaminaz
L-Homoserin
+
NH4
ATP
CO2
Biotin
ADP + Pi
CH3
HC
O
C
OH
C CoA
O
D-Metilmalonil CoA
Rasemaz
O
İzomeraz (Mutaz)
C CH
HO
O
CH3
C CoA
O
L-Metilmalonil CoA
A. Yeşilkaya 2008-2009
B12
H2 C
C
OH
C C CoA
H2
O
Süksinil CoA
Bir Vaka


H.S., 14 yaşında erkek. Sınıfda özellikle gövde ve
kafada olmak üzere ani bir kasılma nöbeti ile doktora
getirilir. Yapılan ilk muayenede sol ayak ve sol kol
kaslarında zayıflık tespit ediliyor. Hastaneye sağ
serebral hemisferinde serebrovasküler hasar teşhisi
ile yatırılıyor.
Hastanın tıbbi geçmişi normal olup sadece hafif bir
mental gerilik mevcut. Ayrıca her iki gözünde de
hafif bir şaşılık mevcut.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Bir Vaka


Hastanın sol yönlü nörolojik problemleri 3 gün sonra
kendiliğinden düzeliyor, ancak tomografi ile sağ
serebral hemisferinde küçük bir enfarkt alanın
varlığını gösteriyor. Nöroloji uzmanı hastada paytak
bir yürüyüşün olduğunu belirtiyor. Anne de bunun
birkaç sene önce başladığını ve gittikçe arttığını
belirtiyor.
İleri tetkikler kemikde yetersiz mineralizasyon
olduğunu ve metiyonin ile homosistein
konsantrasyonunun yüksek fakat sistin seviyesinin
düşük olduğunu gösteriyor.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Bu hastalık nedir?

Yapılan tetkikler sonucunda





Metiyonin kanda 980 mM (normali <30 mM)
Homosistein (serbest ve protein bağlı) yüksek
Sistein tespit edilemiyor
B12 ve Folik asit normal
24 saatlik idrar homosistin seviyesi artmış
A. Yeşilkaya 2008-2009
Histidin

Yıkımı 4 reaksiyonda oluşur.


İlk aşamada Histidaz ve Urokanaz enzimleri
ile Urokanat ve 4-imidazolon 5-propiyonat
meydana gelir.
Sonra a-karbon üzerindeki formimino
grubunun tetrahidrofolat’a transferi ve
böylece N5-formimino-tetrahidrofolat ve Nformiminoglutamat (FİGLU) oluşur.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Histidin
+
O
NH 4
H2
C H C O
C
HN
+
NH NH 2
Histidaz
HN
H
C
+
NH
O
C
H
H2O
C O
Urokanaz
Urokanat
Histidin
H
C
O
HN
+
NH
Alanin
Piruvat
O
a-Ketoglutarat
Transaminaz
A. Yeşilkaya 2008-2009
C O
C
H
4-İmidazolon
5-propiyonat
İmidazolon propiyonat
hidrolaz
O
O
N5-Formimino
THF
THF
H2O
O
O
H
H
O
C H C
C O
C O
C
C
C
C
H
H
+
Glutamat formimino H N
NH
NH 2
2
transferaz
L-Glutamat
N5-formiminoglutamat
(Figlu)


Folik asit noksanlığı bulunan hastalarda
bu son reaksiyon kısmen veya tamamen
engellenir ve N-formiminoglutamat
(FİGLU) idrar içinde dışa atılır.
Folik asit noksanlığını tespite yarayan
bir teste hastaya histidin içirilerek
idrarda N-formiminoglutamat aranır
A. Yeşilkaya 2008-2009
Histidinemi




Hastalığın insidansı 1:11.500 olduğu tahmin
ediliyor.
Histidaz enziminde defekt vardır ve histidin
seviyesi plazmada yükselir.
Bunun sonucu imidazol piruvat ve diğer
histidin metabolitleri idrara çıkar.
Hastalar kliniksel yönden normaldir, yalnız
mental gerilik ve konuşma defekti görülür .
A. Yeşilkaya 2008-2009
Prolin
Ornitin
H2O
Prolin
dehidrojenaz
Prolin
Pirolin-5-karboksilat
NAD+
Ornitin
aminotransferaz
Nonenzimik
NADH + H+
L-Glutamat semialdehit
NAD+
Glutamat semialdehit
dehidrojenaz
NADH + H+
Glutamat
Piruvat
Transaminaz
Alanin
a-Ketoglutarat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Prolinemi’ler


Hiperprolinemi Tip I: Defekt prolin dehidrojenaz
basamağındadır. Tip I heterozigot hastalarda hafif düzeyde
hiperprolinemi görülür. Ancak hidroksiprolin katabolizması
engellenmemektedir.
Hiperprolinemi Tip II: Metabolik engelleme glutamat
semialdehit dehidrojenaz basamağındadır. Aynı
dehidrojenaz hidroksiprolin katabolizmasında da yer
almasından dolayı hem prolin hemde hidroksiprolin
metabolizması etkilenmektedir. İdrarda hidroksiprolin
katabolitleri görülür.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glisin
THF
N5, N10 Metilen-THF
O
+
H3N C C O
H2
CO2 + NH3
Glisin Sentaz
NADH + H+
NAD+
F5,10-THF
THF
NH3
L-Serin
Glisin
Serin hidroksimetilaz
PLP
Piruvat
Serin dehidrataz
A. Yeşilkaya 2008-2009
Asetil CoA
Piruvat Dehidrojenaz
Glisinüri


Günlük olarak glisin atılımı artması ile
(0.6-1 g/gün) karakterizedir.
Bu tür vakalarda renal okzalat taşları
oluşumu görülür. Plazma glisin seviyesi
normal olan bu hastalarda muhtemel
bozukluk böbreklerdeki reabsorbsiyon
mekanizmasındadır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glisin
Transaminasyon
Glioksilik asit
a-hidroksi--ketoadipat
Oksalik asit
A. Yeşilkaya 2008-2009
Formik asit
Primer Hiperokzalüri

Diyet ile alıma bağlı olmadan idrar ile okzalat
atılımı artmıştır.



Artan okzalat glisinin deaminasyonu sonucu
gliokzilat (diğer adı okzalat semialdehit) dönüşür.
Metabolik bozukluk gliokzilatın katabolizmasındaki
defekt sonucu meydana gelir, ki bu da okzalata
okside olur.
Bilateral kalsiyum okzalat urolitiyazis,
nefrokalsinozis, tekrarlayan üriner sistem
enfeksiyonları ve bunu renal yetmezlik veya
hipertansiyonu takip eden mortalite görülür.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Lösin, Valin, İzolösin
(Dallı aminoasitler)


Katabolizmaları kas, adipoz, böbrek ve
beyin dokusunda olur.
Yapısal benzerliklerinden dolayı
katabolizmaların başlangıçları aynıdır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Lösin, Valin, İzolösin
1
PLP
Transaminasyon
Bunlara uyan a-ketoasitler
Oksidatif dekarboksilasyon
2
CO2
Bunlara uyan Açil CoA tiyoesterleri
3
Dehidrojenasyon
Bunlara uyan doymamış açil CoA tiyoesterleri
Lösin
-Hidroksi -metil
glutaril CoA
Valin
Süksinil CoA
A. Yeşilkaya 2008-2009
İzolösin
Propiyonil CoA
+
Asetil CoA
İdrarda Akçaağacı Şurubu Kokusu
Hastalığı (Mapple syrup urine disease)



Akçaağacı şurubu kokusu hastalığı oksidatif
dekarboksilasyonu katalizliyen enzim olan aketoasit dekarboksilaz noksanlığı sonucudur.
Bunun sonucu olarak kanda, idrarda ve
serebrospinal sıvıda bu dallı aminoasitler ve
bunların keto asitleri birikir.
Alifatik ketoasitlerin yüksek konsantrasyonda
bulunmalarından dolayı hasta şahısların idrarı
akçaağacı şurubuna benzer bir koku verirler.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Akçaağacı şurubu kokusu
hastalığı




İnsidansı 1:200.000’dir.
Doğumdan sonraki ilk hafta içerisinde hastalık
belirtileri ortaya çıkar. Bebeklerin beslenmeleri
zor, kusabilir ve letarjik olabilir.
İlk hafta içinde hastalığın teşhisi ancak
enzimatik veya genetik analizler ile olabilir.
Yaşamlarını devam eden çocuklarda beyin
hasarı görülür. Tedavi edilmediği takdirde ilk
yıl içinde ölüm görülür.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Aminoasitlerin Spesifik
Ürünlerine Dönüşmesi
Nonproteinik nitrojen bileşikleri
Glisin
Glisin
Solunumsal
karbondioksit
Aspartat
9

N
Pürin sentezi:
N
Pürin iskeletinin 4., 5.
NH
N
ve 7. nolu
pozisyonlarında yer Tetrahidrofolat
alan atomları
Glutamin'deki
amid grubları
oluşturmak üzere
sentezde tüm glisin
molekülü kullanılır.
1
5
8
2
4
3
A. Yeşilkaya 2008-2009
7
Tetrahidrofolat
Glisin


Kreatin sentezi: Sarkozin komponenti
glisinden türer.
Hippürik asit: Benzoik asit ile birleşerek
hippürik asit (Benzoil glisin) oluşur (karaciğer
fonksiyon testi olarak kullanılır).
HC
HC
H
C
CH
C
H
Benzoat
O
C
O
HC
HC
O
H
C
C
H
CH
H2
O
C
C C
N
O
H
Hippürat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glisin

Glikokolik asit: Glisin, kolik asit ile
birleşerek glikokolik asit adlı safra asidini
oluşturur.
OH
C N CH2COOH
H
O
HO
H
OH
Glikokolik Asit
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glisin


Hem sentezi: Glisin a-karbonu ile azot
atomları hemoglobinin porfirin sentezinde
kullanılır.
Glutatyon oluşumu: Glutamik asit ve sistein
ile birleşerek glutatyon meydana gelir.
(g-Glutamil sisteinil glisin)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glutatyon
SH
O
C
H2C
+
CH2
CH2
C
N H
H
H
N
C
CH2
O
C O
O
H3N C C
H
O
O
g-Glutamil-sisteinil-glisin
Redükte Glutatyon (GSH)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Glutatyon
Sistein
Glutamat
ATP
g-Glutamil sistein sentaz
ATP
Glisin
ATP + Pi
ATP + Pi
g-Glu-Cys-Gly
g-Glu-Cys
Glutatyon sentetaz
Glutatyon
(redükte)
g-Glu-Cys-Gly
S
S
g-Glu-Cys-Gly
Okside Glutatyon
(GSSG)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Serin

Fosfatidil serin yapısına girer.
O
O
R2
H2C O C R1
C O CH
O
H2C O P
O

+
NH3
O C C COOH2 H
Ayrıca sfingol sentezinde ve bu nedenle beyin
sfingomiyelinlerin oluşumunda rol oynar.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Metiyonin

Başlıca metil vericisidir

S-adenozil metiyonin, demetilasyon sonucu Sadenozil homosistein oluşturur
NH2
N
HN
N
N
O
C
O
CH
+
CH3
CH2 CH2
NH3
S
+
C
H2
HO
Adenozin
O
OH
Metiyonin
S-Adenozilmetiyonin
A. Yeşilkaya 2008-2009
NH2
N
HN
ATP
+
NH3
O
H3 C S C C C C
H2 H2 H
O
Metiyonin
N
N
Pi + PPi O
C
O
CH
+
CH3
CH2 CH2
NH3
S
+
C
H2
Adenozin
O
HO
OH
Metiyonin
S-Adenozilmetiyonin
Alıcı
CH3-Alıcı
S-Adenozil L-homosistein
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sistein



Saç ve derinin keratinin’de bol bulunan
bir aminoasitdir.
Sekonder bağın özelliği olan disülfit
bağların oluşumunda rol almaktadır.
Ayrıca birçok enzim, aktivitesinin
sürdürebilmesi için –SH grubuna
bağımlıdırlar. Bu grub da sisteinden
kaynaklanmaktadır.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Arjinin


Kreatin sentezi için gereklidir.
Nitrik oksit sentezinde öncü moleküldür.
Arjinin
NO Sentaz
A. Yeşilkaya 2008-2009
Sitrulin + NO
Arjinin

İn vitro olarak büyümü faktörü ve dolayısıyla
hücre proliferasyonunda rolu olan
poliaminlerin sentezinde kullanılır.



Poliaminler, DNA ve RNA biyosentezini stimüle
eder ve DNA stabilizasyonunu sağlar.
Diğer fonksiyonlar içerisinde ise protein kinazlar
gibi bazı enzimleri inhibe ederler.
Başlıca poliaminleri içerisinde putresin, spermin ve
spermidin sayılabilir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
A. Yeşilkaya 2008-2009
Histidin

Histidinin dekarboksilasyonu sonucu
histamin meydana gelir.
H2
C
+
HN
NH
Histidin



O
H C O
C
NH2
H2
C
CO2
+
Histidin dekarboksilaz
HN
NH
CH2
NH2
Histamin
Allerjik imflamasyonda rola alır. Mast hücrelerinde depolanır ve
salınır.
Vazodilatör
Bonşlarda konstriksiyon, midede HCl sekresyon stimülasyonu
A. Yeşilkaya 2008-2009
Triptofan

Serotonin



Triptofan, fenilalanin’in tirozine dönüşmesi reaksiyonu gibi 5hidroksitriptofana dönüşür. Aynı enzim bu reaksiyonda işe
karışır.
Bunun da L-aminoasit dekarboksilaz ile dekarboksilasyonu 5hidroksitriptamini oluşturur ki bu da Serotonindir.
Bu kas kontraksiyonunu stimüle ettiği gibi kuvvetli bir
vazokonstriktördür.
O2
Triptofan
THB
Triptofan
hidroksilaz
5-Hidroksitriptofan
Dekarboksilaz
Serotonin
CO2
DHB
A. Yeşilkaya 2008-2009
Triptofan
Serotonin



Memelilerde serotonin’in büyük kısmı gastrointestinal
kanalda sentezlenmektedir.
Ayrıca beyinde de serotonin sentezine rastlanmıştır.
Trombositlerde oldukça büyük miktarlarda serotonin
depolanmaktadır.
Serotonin’in büyük kısmı oksidatif deaminasyon yolu ile
metabolize olarak 5-hidroksi indolasetik asitte (5-HIAA)
dönüşür. (MAO).


Ayrıca indol pirüvik asit, indol 3-asetik asit yıkım ürünleridir.
Normal olarak idrarda 2-8 mg/24 saat 5-HIAA bulunur.
Özellikle malign karsinoidlerde oldukça büyük 5-HIAA artışı
idrarda gözlenmektedir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Triptofan



Serotonin
Melatonin: Epifiz bezi tarafından salgılanır.
Diğer adı N-asetil 5-metoksiseratonin’dir.
Diürnal (sirkadiyan) ritmi kontrol eder.
Melanosit stimüle edici hormon (MSH)’ın
etkisini engeller.
N-asetil transferaz
Asetil CoA
N-Asetil Serotonin
Metil transferaz
SAM
CoA-SH
A. Yeşilkaya 2008-2009
SAH
Melatonin
Fenilalanin ve Tirozin

Tirozin
Melanin
Tirozin hidroksilaz
3,4-Dihidroksifenilalanin
(DOPA)
Tirozin hidroksilaz
Dopakinon
Melanin çeşitleri

Albinizim
A. Yeşilkaya 2008-2009
Fenilalanin ve Tirozin

Tirozin
Epinefrin ve Norepinefrin
Tirozin
hidroksilaz
3,4-Dihidroksifenilalanin
(DOPA)
H2O
DOPA
dekarboksilaz
PLP
(Adrenal medula içindeki
hücrelerin kromaffin granülleri
içine girer)
3,4-Dihidroksi feniletilamin
(Dopamin)
Dopamin -hidroksilaz
CO2
Cu2+, Vit C
Norepinefrin
S-Adenozil metiyonin
Feniletanolamin
N-metiltransferaz
S-Adenozil homosistein
A. Yeşilkaya 2008-2009
Epinefrin
Glutamat

GABA


g-Aminobütirik asit
İnhibitörik Nörotransmitter
HO
C
HO
O
CH2
CH2
C
Glutamat dekarboksilaz
HC NH2
CH2
CH2
C NH2
H2
C
HO
O
Glutamat
O
CO2
A. Yeşilkaya 2008-2009
g-Aminobütirat
Kreatin
H
H 3N C C
+
+ H
H 3N C C
CH2
O
Ornitin
CH2
CH 2
Transamidinaz
(Böbrekte)
CH 2
NH2
+
H 2N C
NH
+
Arjinin
O
CH2
CH 2 O
H 2N C NH 2
O
+
Glisin
O
N C C
H H2
O
O
H 3N C C
H2
O
NH2
Guanidinoasetat
S-Adenozil
metiyonin
Metil
- transferaz
S-Adenozil
homosistein
HN C
NH 2
O
N C C
H2
O
CH 3
Kreatin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Kreatinin
HN C
Kasda
nonenzimatik
NH2
O
H
N
O
C
HN C
N C C
H2
O
CH3
Kreatin
N
CH2
CH3
Kreatinin
A. Yeşilkaya 2008-2009
Kreatin fosfat
H2N
ATP
ADP
P
H
N
C NH
C NH
H3C
C
CH2
O
C
O
Kreatin
Kreatin Kinaz
H3 C
C
CH2
O
C
O
Kreatin fosfat
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma proteinleri
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma proteinlerin
görevleri

Kanın ozmotik basıncını düzenler:



Albumin
Globulin
Fibrinojen



Bu üç proteinin meydana getirdiği ozmotik basınç,
bunların moleküler büyüklükleri ile ters, plazma
konsantrasyonları ile doğru orantılıdır.
Plazma proteinlerinin total ozmotik basıncın % 80’ini
albumin sağlar.
Bir gram plazma albumini 200 ml suyu tutar. Bundan
dolayı plazma albuminin azalması kan hacminin
azalmasına neden olur.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma proteinlerin
görevleri
Plazma proteinleri ve ödem:




Plazma onkotik basıncının düşmesi (yani bir
yerde plazma albumin seviyesinin azalması)
ödeme yol açar.
Plazma total protein miktarı % 4.5 – 5 g’ın altına
düştüğünde veya albumin seviyesinin % 2- 3
g’ın altına indiğinde ödem oluşmağa başlar.
Globulinler immün olayları düzenler:
Özellikle g-globulinler immün olaylarda
önemli rol oynar.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma proteinlerin
görevleri




Plazma proteinlerinin besinsel fonksiyonu:
Plazma proteinleri vücudun yedek proteinlerini
oluşturur. Yeterli miktarlarda protein
olmadığında veya açlık halinde organizma bu
proteinlerden faydalanır.
Plazma proteinleri kanın vizkozitesini sağlar
Plazma proteinleri kanın asit-baz dengesini
düzenler.
Koagülasyon için gerekli faktörleri içerir.
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma proteinlerin
görevleri


Gerekli enzimleri içerir.
Transport mekanizmasını yerine
getirir: Suda erimeyen maddeleri ve
lipidleri dolaşım içerisindeyken
proteinlere bağlıdırlar. Ayrıca metalleri
proteinler kendilerine bağlarlar .
A. Yeşilkaya 2008-2009
Serum Protein
Elektroforezi
(SPE)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Protein Elektroforezi
A. Yeşilkaya 2008-2009
Serum Protein Elektroforezi
A. Yeşilkaya 2008-2009
Plazma Protein Elektroforezindeki
Bandlarda Yer Alan Proteinler
1-Globulin
Transferrin (TRF-Siderofilin)
Hemopeksin
-Lipoprotein (ApoB)
C4
2-Globulin
Fibrinojen
C3
2-Mikroglobulin
g-Globulin
IgG
IgA
IgM
IgD
IgE
C-Reaktif Protein (CRP)
A. Yeşilkaya 2008-2009
Prealbumin
Albumin
a1-Globulin
a1-Antitripsin (AAT)
a1-Asit Glikoprotein (AAG)
a1-Lipoprotein (ApoA)
a1-Fetoprotein (AFP)
a2-Globulin
Haptoglobin (HAP)
a2-Makroglobulin
Seruloplazmin
A. Yeşilkaya 2008-2009
A. Yeşilkaya 2008-2009
Akut Faz Proteinleri









CRP
a1-Antikemotripsin
a1-Asitglikoprotein
a1-Antitripsin
Haptoglobin
C4
Fibrinojen
C3
Seruloplazmin
A. Yeşilkaya 2008-2009