Transcript Türkiye`de Yerleşmeler Sunusu İndir

Türkiye’de Yerleşme
Nerede, Nasıl Yaşıyoruz?
Yalçın Aykanat | 2013
1
/ 16
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN VE YERLEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Doğal Faktörler
Yer şekilleri
İklim
Su Kaynakları
Jeolojik Yapı
Toprak Özellikleri
Beşeri Faktörler
Teknolojideki Gelişmeler
Ulaşım
Ticaret
Göçler
Turizm
Sanayi
Madencilik
2
/ 16
Yer Şekilleri
Dağların Doğu Batı Doğrultulu uzanması; Kıyı ile iç kesimler arasında
belirgin farklılıklar ortaya çıkarmıştır.
Buna bağlı olarak kıyılarımız daha çok nüfuslanmıştır.
Eğimli Arazilerde, tarım, ulaşım gibi faaliyetler zorlaşır.
Bu sebeplerle yerleşmelerin çoğu düz alanlardadır.
Yükseklik arttıkça ekonomik faaliyetler güçleşmektedir.
Bu durum Türkiye’de yerleşmelerin daha çok alçak bölgelerde
toplanmasına yol açmıştır.
3
/ 16
İklim
Yağış ve sıcaklık şartlarının uygun olduğu
bölgelerimiz daha yoğun nüfusludur.
Ancak bu genellemeye uymayan yörelerimiz de
vardır..
Örneğin; Menteşe Yöresi, Yıldız Dağları Bölümü,
Taşeli Platosu gibi…
İklim tek başına bir etken değildir. Dolaylı
yollardan ekonomik sonuçlar doğurur ve
yerleşmeyi asıl etkileyen bu ikincil faktörlerdir.
4
/ 16
Su Kaynakları
İçme, kullanma, tarımsal sulama, enerji üretiminde su hayati öneme
sahiptir. Anadolu'da ilk yerleşmeler su kaynaklarının yakınında
kurulmuştur.
Su kaynakları yerleşme dokusunu belirler.
İç bölgelerde toplu yerleşme; Doğu Karadeniz’de dağınık yerleşme vardır
5
/ 16
Arazinin Özellikleri
Karstik araziler yüzey suları bakımından fakirdir. Bu durum tarımı olumsuz
etkiler Karstik arazilerde nüfuslanma azdır.
En iyi örnekler; Teke ve Taşeli Platolarıdır.
Verimli toprak tarımsal faaliyetleri etkiler Verimli toprakların olduğu
yerler ile ovalarda nüfuslanma fazladır.
Çukurova, Silifke Ovası gibi…
6
/ 16
Ekonomik Faaliyetler
Tarımsal verimliliğin yüksek olduğu kıyılardaki ovalar, iç bölgelerdeki
ırmak boyları nüfusu çeken yerlerdir.
Sanayi tesislerinin yoğunlaştığı Adapazarı, Kocaeli, Bursa, Denizli gibi
yerlerde de nüfus yoğunlaşmıştır.
Turizm, Ticaret, Ulaşım gibi diğer ekonomik faaliyetlerin yapılabildiği
yörelerimiz de yoğun nüfusludur. İstanbul, Antalya, İzmir gibi…
7
/ 16
Göçler
Ülkemizde bölgesel gelişmişlik farkı iç göçlere neden olmuştur. Bu durum
da nüfus dağılışının dengesizliğine sebep olmuştur.
Siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle Afganistan, Bosna-Hersek, Kosova,
Arnavutluk gibi ülkelerden ülkemize dış göçler olmuştur.
Bu da ülkemizdeki kültürel zenginliği artırmıştır.
8
/ 16
İdari, Askeri ve Tarihi Sebepler
Ankara'nın başkent olması, nüfusun hızla artmasına, etrafındaki yerleşim
yerlerinin ise nüfuslarının azalmasına sebep oldu.
Malatya, Erzurum, Eğirdir, Polatlı gibi askeri birliklerin yakınlarında
bulunan yerleşmeler de fazla nüfuslanmıştır.
Tarihin en eski dönemlerinden beri yerleşim yeri olma özelliğini koruyan
yörelerimiz vardır. Şanlıurfa, Van, Konya, Yozgat gibi yerleşim yerleri
bunlara örnektir.
9
/ 16
Anadolu’nun Yerleşim Yeri Olarak Seçilmesinin Nedenleri
1
Coğrafi konumunun stratejik olması
2
İkliminin elverişli olması
3
Su ve toprak kaynaklarının yeterli olması
4
Ulaşım şartlarının uygun olması
10
/ 16
Yerleşme Biçimleri
Nüfus Miktarı
İdari Yapı
Ekonomik
Faaliyetler
İş Bölümü
Yukarıdaki özelliklere göre yerleşme biçimleri Kentsel ve Kırsal olarak ikiye ayrılır.
11
/ 16
Kırsal ve Kentsel Yerleşmeler
Kentsel Yerleşmelerde




Nüfus fazladır.
İkincil ve üçüncül faaliyetler yaygındır.
En büyüğü megapoldür.
İş Bölümü belirgindir.
Kırsal Yerleşmelerde




Nüfus azdır.
Birincil faaliyetler yaygındır.
En büyüğü kasabadır
İş Bölümü belirgin değildir.
12
/ 16
Kırsal Yerleşmeler
Köyler
Köy Altı
Yerleşmeleri
Sürekli
Yerleşmeler
Geçici
Yerleşmeler
Çiftlik, Mahalle,
Yayla, Ağıl,
Mezra, Divan
Kom, Dam,
Oba
13
/ 16
Kırsal Yerleşmeler
 Ülkemizde nüfusu 10.000’den az
olan yerleşmeler kırsal sayılır.
 Yaşanan hızlı iç göç sonucu kırsal
nüfus azalmaktadır.
 Köyler; en az 15 haneli ve en
fazla 2.000 nüfuslu yerleşme
birimleridir. Muhtar tarafından
idare edilir.
 Köy altı yerleşme birimleri, 15
haneden daha küçüktür.
 Hayvancılık ve tarım yapmak
amacıyla köylerden ayrılanlar
tarafından kurulan birimlerdir.
 Bunlardan bazıları sadece belli
dönemlerde kullanılır. Yaylalar
gibi…
 Köy altı yerleşme birimleri,
özellikleri bakımından birbirine
benzemektedir.
 Bölgelerimize göre ve yapılan asıl
ekonomik faaliyete göre isimleri
farklılaşmıştır.
 Karadeniz'de Divan, Doğu
Anadolu'da Mezra, İç Anadolu'da
Oba, Ege’de Dam gibi…
14
/ 16
Yerleşme Dokusuna Göre Köyler
 Su kaynaklarının kıt, yer şekillerinin sade
olduğu bölgelerde toplu yerleşme örnekleri
görülür.
 Buna karşılık, su kaynakları bol ve yer şekilleri
engebeli ise daha çok dağınık yerleşme
örnekleri görülür.
 İç ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde
genellikle su kaynaklarının etrafında toplanan
evlerden oluşan köylere rastlanır
 Özellikle Doğu Karadeniz'de bu tür yerleşme
örnekleri vardır.
15
/ 16
Kentsel Yerleşmeler
Nüfusu 10 Binden fazla olan, başlıca geçim
kaynakları sanayi ticaret gibi tarım dışı sektörler
olan büyük toplu yerleşmelere «Kent» denir.
Ülkemizdeki nüfusun % 76’sı kentlerde yaşar.
Şehir Nüfusu Tanımlanması
10 Bin – 25 Bin
Küçük Şehir
25 Bin – 100 Bin
Orta Büyüklükte Şehir
100 Bin – 500 Bin
Büyük Şehir
500 Bin – 10 Milyon
Metropol
10 Milyon +
Megapol
16
/ 16