Transcript Jelito grube

Jelito grube
i odbytnica są końcowymi częściami
układu pokarmowego człowieka. W
głównej mierze są odpowiedzialne
za wchłanianie wody oraz
formowanie stolca. Schematycznie
można je opisać jako "rurę"
długości około 150 cm - jelito grube
oraz 20 cm – odbytnica. Składa się
z kątnicy, okrężnicy, odbytnicy i
odbytu.
Budowa anatomiczna jelita grubego
W zdrowym organizmie zachowana jest
równowaga pomiędzy powstawaniem
nowych komórek, a naturalna śmiercią
innych. Nowotworzenie to powstawanie w
sposób niekontrolowany nowych komórek,
które nie powinny w danym miejscu
występować i są tam niepotrzebne. Te
nadliczbowe komórki to nowotwory, które
mogą być łagodne lub złośliwe.
Nowotwory jelita grubego
Według najbardziej aktualnych danych z Krajowego
Rejestru Nowotworów w 2008 roku w Polsce u obu
płci odnotowano łącznie ponad 14 600 zachorowań
na nowotwory złośliwe jelita grubego i ponad 10 400
spowodowanych przez nie zgonów. Jeśli weźmie się
pod uwagę, że populacyjne rejestry nowotworowe
zaniżają zwykle liczbę zachorowań i zgonów o około
20%, rzeczywiste liczby mogą okazać się jeszcze
wyższe. Jednak nawet z danych wynika, że w Polsce
co 40 minut wykrywa się kolejny przypadek raka
jelita grubego, a mniej więcej co godzinę jedna osoba
umiera z powodu tego nowotworu.
Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn nowotwory
złośliwe jelita grubego zajmują drugie miejsce pod
względem częstotliwości występowania i liczby
spowodowanych przez nie zgonów.
Zapadalność na nowotwory złośliwe jelita grubego u obu płci w zależności od wieku w Polsce w 2004 roku
Najczęstszą lokalizacją jest okrężnica, następnie –
odbytnica, zgięcie esico-odbytnicze oraz odbyt i kanał
odbytu. Zdecydowana większość (95%) guzów to raki,
czyli nowotwory złośliwe, wywodzące się z tkanki
nabłonkowej.
Częstotliwość występowania nowotworów złośliwych w poszczególnych odcinkach jelita grubego wraz
z kodami według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych
RYZYKO ZACHOROWANIA
Niestety nadal nie są znane bezpośrednie przyczyny
występowania raka jelita grubego, aczkolwiek badania naukowe
prowadzone od wielu lat pozwoliły wyróżnić następujące
czynniki ryzyka. Zalicza się do nich:
Wiek
Rak jelita grubego raczej występuje u osób powyżej 50 r.ż., ale może
tez zdarzyć się u osoby młodszej, nawet młodzieży.
Dieta
Obecnie uważa się, ze dieta wysokokaloryczna, bogata w tłuszcze oraz
ubogo resztkowa (z mała zawartością błonnika) zwiększa ryzyko
zachorowania.
Polipy
Łagodne zmiany nowotworowe, wyrastające ze ściany jelita, określane
mianem polipów, również zwiększają ryzyko zachorowania.
Polipowatość rodzinna, rzadko występująca choroba dziedziczna, w
której polipy występują w liczbie setek lub tysięcy, nieleczona prawie
zawsze prowadzi do raka.
Inne choroby towarzyszące
Badania naukowe mówią o tym, że kobiety, u których rozpoznano raka
piersi, macicy lub jajników są bardziej narażone na wystąpienie raka jelita
grubego. Ponadto osoby wcześniej chorujące na raka jelita grubego mogą
powtórnie na niego zachorować.
Wywiad rodzinny
Krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) osoby chorej na
raka jelita grubego są bardziej narażeni na zachorowanie, a
niebezpieczeństwo wzrasta wraz z liczba krewnych z pozytywnym
rozpoznaniem.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
które należy do tzw. zapalnych chorób jelita grubego, podnosi szanse
zachorowania na raka jelita grubego.
Inne
W wielu badaniach naukowych analizuje się zależność miedzy
występowaniem raka jelita grubego, a spożywaniem wysoce
przetworzonych pokarmów, środków konserwujących, podłożem
bakteryjnym, czy barwnikami. Niektóre z doniesień potwierdzają taka
zależność, ale nadal jest za wcześnie by moc jednoznacznie odpowiedzieć
na pytanie, co powoduje raka jelita grubego.
Należy pamiętać, ze stwierdzenie jednego lub więcej z powyższych
czynników nie jest równoznaczne z wystąpieniem choroby, a jedynie
zwiększa ryzyko zachorowania i zwiększona "czujność" powinna być
zachowana.
Profilaktyka
Zapobieganie rakowi jelita grubego składa
się z trzech etapów :
I ETAP, profilaktyka pierwotna, to
zapobieganie rozwojowi choroby poprzez
eliminację zewnętrznych czynników ryzyka lub
zmniejszenie narażenia na nie.
II ETAP, profilaktyka wtórna, polega na wczesnym
wykrywaniu nowotworu. Chorobę diagnozuje się
stadium, w którym nie daje jeszcze objawów i jest w
znacznym stopniu wyleczalna
III ETAP, profilaktyka późna, jej działania mają na celu
zmniejszenie ryzyka zgonu i niedopuszczenie do
poważnych, trwałych skutków choroby pod postacią
różnego stopnia inwalidztwa
Objawy raka jelita grubego
Pierwsze objawy rozwijającego się raka jelita grubego często umykają
uwadze pacjenta, ponieważ są bardzo
niespecyficzne i w większości przypadków
przypominają powszechne dolegliwości
ze strony przewodu pokarmowego.
Najczęstsze objawy to:
- Zmiana w regularności oddawania stolca
- Biegunka, zatwardzenie, uczucie
niepełnego wypróżnienia
- Krew w stolcu, zarówno
jasno czerwona jak i bardzo ciemna
- Wąskie ("ołówkowate") stolce
- Uczucie pełności, ból brzucha
- Utrata wagi bez wyraźnej przyczyny
- Uczucie ciągłego zmęczenia
- Wymioty
Powyższe objawy mogą być spowodowane rakiem jelita grubego, ale
także innej poważnej choroby, nie należy ich lekceważyć i jest wskazane
by udać się do lekarza w razie ich wystąpienia
Rozpoznanie
W celu postawienia rozpoznania
lekarz po zebraniu wywiadu i
przeprowadzeniu badania
fizykalnego, może zlecić badania
dodatkowe. Osoby, które należą do
grupy ryzyka (jeden lub więcej
czynników ryzyka) powinny
zapytać swojego lekarza
rodzinnego, kiedy i jakie badania
sugeruje.
Najczęściej wykonuje się jedno lub
więcej z poniższych badań:
Badanie per rectum,
podczas którego lekarz wprowadza palec do odbytnicy
przez odbyt, by sprawdzić czy nie ma tam
nieprawidłowości. Pomimo swojej prostoty jest to bardzo
ważne i podstawowe badanie, jako ze nawet do 75%
raków odbytnicy jest wyczuwalne podczas tego badania,
co stanowi w sumie około 20% raków jelita grubego i
odbytnicy. Inna zaleta jest możliwość jednoczesnego
zbadania prostaty.
Badanie stolca na krew
utajona
Często polipy krwawią, a badanie to może
wykazać czy w stolcu
znajduje się krew,
nawet bardzo mała
ilość niewidoczna
gołym okiem.
Sigmoidoskopia
Jest badaniem, które polega na wziernikowaniu dolnej części jelita
grubego oraz odbytnicy za pomocą sigmoidoskopu.
Kolonoskopia
Badanie podobne do powyższego, ale obejmujące cale jelito grube i
odbytnice.
Zarówno podczas sigmoidoskopii i kolonoskopii, w razie obecności
polipa, możliwe jest jego usuniecie, ponadto możliwe jest pobranie
małego wycinka podejrzanej tkanki (biopsja) w celu mikroskopowej
oceny przez histopatologa.
Leczenie raka jelita grubego
W terapii raka jelita grubego stosuje
się trzy podstawowe metody leczenia
onkologicznego:
chirurgię,
radioterapię
oraz chemioterapię
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu nowotworu
z maksymalnie szerokim marginesem tkanki
prawidłowej. W ten sposób minimalizuje się
prawdopodobieństwo pozostawienia komórek
nowotworowych w miejscu lokalizacji guza
pierwotnego. Konsekwencją niecałkowitego wycięcia
nowotworu jest wystąpienie w przyszłości jego
wznowy miejscowej. Opisana metoda interwencji
chirurgicznej to tak zwane leczenie radykalne, które
ma na celu całkowite wyleczenie choroby
nowotworowej. W pewnych sytuacjach leczenie
chirurgiczne stosuje się również u chorych, u których
ze względu na stopień zaawansowania choroby
nowotworowej szanse wyleczenia są znikome.
Radioterapia
Radioterapia polega na wykorzystaniu do niszczenia komórek
nowotworowych promieniowania jonizującego (obdarzonego
znaczną energią, wystarczającą do jonizacji, czyli zmiany ładunku
cząsteczek). Pochłonięcie energii promieniowania przez komórkę
skutkuje bezpośrednim uszkodzeniem jej struktur, a zwłaszcza
białek i kwasów nukleinowych. Pod wpływem promieniowania
jonizującego w komórce dochodzi też do rozkładu (radiolizy) wody,
w wyniku czego powstają wolne rodniki, które również uszkadzają
komórkę. Komórki nowotworowe mają
większą niż inne wrażliwość na szkodliwe
działanie promieniowania jonizującego
(są bardziej promienioczułe). Zjawisko to
zapewnia znaczna skuteczność radioterapii
wobec komórek nowotworowych przy
stosunkowo niewielkim oddziaływaniu
szkodliwym na tkanki prawidłowe.
Chemioterapia
• Jest to zastosowanie lęków, które
maja na celu zniszczenie komórek
rakowych. Ten sposób leczenia
stosuje się czasem wraz z
leczeniem operacyjnym, by
zniszczyć pozostałe komórki
nowotworowe, w celu
kontrolowania wzrostu nowotworu
lub by łagodzić objawy choroby. W
chemioterapii leki podaje się
bezpośrednio do żyły lub w formie
tabletek.
Leczenie nowotworów złośliwych
jelita grubego w zależności
od stopnia zaawansowania
Rak okrężnicy
We wszystkich stopniach zaawansowania (z wyjątkiem IV), zasadniczą
metodą leczenia raka okrężnicy jest jego chirurgiczne usunięcie. W
pewnych sytuacjach zabieg resekcji można uzupełnić o radio- i/lub
chemioterapię.
Stopień 0.
Ponieważ nowotwór nie przekroczył granicy nabłonka, leczenie
ogranicza się do chirurgicznego usunięcia zmiany. W zależności od
jej charakteru (polip lub guz) wykonuje się endoskopową
polipektomię lub wycięcie miejscowe. Niekiedy zachodzi
konieczność odcinkowej resekcji okrężnicy.
Stopień I.
Guz nacieka kilka warstw ściany okrężnicy, ale nie szerzy się poza
ścianę tego narządu. Standardowym postępowaniem jest
chirurgiczne usunięcie zmienionego odcinka jelita. Zazwyczaj nie
ma konieczności leczenia uzupełniającego.
Stopień II.
Guz zajmuje całą grubość ściany okrężnicy i może szerzyć się na sąsiednie
narządy. Nie doszło jednak do zajęcia regionalnych węzłów chłonnych.
Zazwyczaj leczenie ogranicza się do resekcji chirurgicznej. Jednak czasem,
gdy istnieje ryzyko wznowy, lekarz może zlecić uzupełniającą radio- lub
chemioterapię.
Stopień III.
W stadium zaawansowania komórki nowotworowe są obecne w regionalnych
węzłach chłonnych, ale nie doszło do wytworzenia przerzutów odległych.
Leczenie ma przede wszystkim na celu operacyjne usunięcie zmienionego
fragmentu jelita, uzupełnia się je pooperacyjną chemioterapią.
Stopień IV.
W omawianym stopniu zaawansowania nowotwór daje przerzuty odległe –
najczęściej do wątroby, płuc, otrzewnej lub jajników. Zabieg chirurgiczny ma na
celu zachowanie drożności okrężnicy i niedopuszczenie do innych miejscowych
powikłań, spowodowanych obecnością guza o dużych rozmiarach.. Takie
postępowanie często wydłuża przeżycie pacjenta, a nawet prowadzi do
pełnego wyleczenia.
Wykonała:
Małgorzata Kocan
Źródła:
• http://www.mamhakanaraka.pl
• http://www.poradnikmedyczny.pl