Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun

Prof.Dr.Erkan PEHLİVAN İnönü Ü.Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Halk sağlığı seminer salonu 10.04.2008

Sunum planı

• 4207 sayılı “tütün mamullerinin zararları ve önlenmesine dair kanun” (1996) • 5727 sayılı yasa ile değişik (2008) • Amaç • Tütün ürünlerinin yasaklanması • Diğer koruyucu önlemler • Kontrolün sağlanması • Ceza hükümleri • Mülkiyetin kamuya geçirilmesi • Geçici maddeler ve yürürlük

Tarihçe…

• 4207 sayılı kanun “tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanun” • Kabul : 07.11.1996 • Yayım : 26.11.1996 RG:22829 • Amaç; zararlarından özendirici reklam,teşviklerden koruma (Madde 1) • 8 ana madde (amaç,yasak yerler,uyarılar, uymayanlar için işlem ve ceza hükümleri • İkişer geçici ve y.madde (bir yıl süreyle satış ve ibare koyma işinden muaf olma

4207 sayılı yasa;yasaklar…

1996

• Tütün ürünlerinin içilmesi; (madde 2) • sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu, • toplu taşıma vasıtaları, • kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak • Tütün ve mamulleri içimi için yer tahsisi • Duman için izolasyon önlemi • Reklam ve tanıtım yasak • Özendirici kampanya (3) düzenlenmesi ve teşviki yasak, 18 yaş altına tütün ürünleri satışı yasak

içici Pasif içici

4207 sayılı yasa;uyarılar… (Madde 4)

• 10 cm punto yazı • Uyarılardan kurum yetkilisi sorumlu • Paket üzerinde “sağlığa zararlı” ibaresi zorunlu • Ancak; bu yasak gümrük hattı dışı satış yerlerinde uygulanmıyor • TRT ve Özel Televizyonlar ayda en az 90 dakika uyarıcı ve eğitici yayın yapar

4207 sayılı yasa; yasağa uymayanlar hakkında….

• İdari para cezası a b (madde 6;bu madde son değişiklikte Yasağı yerine getirmeyen (uyarı yazılarını yazmayan)tüzel kişiye 10 milyon lira ceza Yasağı hatırlatmayan tüzel kişiye 10 milyon L ceza c-Memurlar hakkında ise ilgili mevzuata göre işlem • Adli para cezası (madde 7) Reklam ve tanıtım yasağına 10-500 milyon lira ceza (madde konusu değişmiş)

4207 sayılı yasa; ceza hükümleri… (Madde 8,mülga)

• Ceza verme yetkisi ve tahsil a En büyük mülki amir tarafından b İlgililere tebliğ 7201 sayılı “tebligat kanunu” hükümlerine göre yapılır (1959 tarihli en son değişiklik 2003) c- Ceza tahsili ise 6183 sayılı “amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanun” hükümleri (Mal memurluğu tahsil eder, itiraz sulh hukuka yapılır.

5727 sayılı yasa ile değişik…4207

• Eski 1996 • Tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanun Amacı: Kişileri zararlardan, özendirici reklam,tanıtım korumak • Yeni 2008 • Kabul: 03.01.2008 No:5727 • Yayım: 19.01.2008; RG 26761 • Tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesi ve kontrolü hakkında Kanun Amacı: Kişileri ve gelecek nesilleri; Tütün zararlarından, Özendirici reklam vs Temiz hava solumayı sağlama

Karşılaştırmalı yasaklamalar…

• Eski 1996 • Tütün ürünlerinin içilmesi; (madde 2) • sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu, • toplu taşıma vasıtaları, • kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak • Ancak sigara içme alanı oluşturma • Yeni 2008 • Tüm kamu hizmet binaları • Üretim,ticaret sosyal kurum • Toplu ulaşıma taksi dahil • Eğitim-öğretim kurum açık alanları • Lokanta, kahvehane, kafeterya ve birahane vb. eğlence hizmeti veren işletmeler • Sigara içme alanı oluşturma yok

Karşılaştırmalı Serbestlikler…

• Eski 1996 • Tütün ürünlerinin içilmesi; sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu • toplu taşıma vasıtaları, • kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı yerlerde serbest • Yeni 2008 • Yaşlı bakım evleri • Ruh ve sinir hastalıkları • Cezaevleri • Yolcu taşıyan denizyolu araçlarının güvertelerinde, açık havada toplu seyir yerlerinde mahsus alanlar, • Otellerde tütün içen kişilere oda tahsisi, • oluşturulabilir • Pasif içiciliğe önlem

Diğer Koruyucu önlemler (2008 m 3)…

• Firmalar yönünden • İsim, marka reklam, tanıtım, kampanya • Firma alametleri simge yapılamaz • Araçlarda yazı reklam • Bayilere eşantiyon • Basın yayına ilan logo verme • Televizyonda;film,dizi,müzik klibi,reklam • 18 yaşını doldurmamış kişilere istihdam • Her türlü sakız,şeker,çerez,oyuncak vs

Diğer Koruyucu önlemler (2008 m 3)…

• Satıcılar yönünden • Sağlık,eğitim,spor,kültür yerlerinde ürün satışı yok • 18 yaş altına satış yok • Paket açılarak satış yapmak • Otomatik makine, telefon,televizyon,internetle satış • Satış yerinde dışarıdan ürün gözükmeyecek

Sigara izmariti….

• İzmarit,paket,ağızlık, • kağıt ve benzeri atıklar yere atılmaz (madde 3/10) • Atanlar 5326 sayılı yasanın 41. maddesine göre zabıta tarafından 20 lira para cezasına çarptırılır

Kontrolün sağlanması (2008 m 4)…

• İçimin yasak olduğu yerde 10 cm punto • Toplu taşım araçlarında 3 cm punto • Satışın serbest olduğu yerde 5cm punto ile “ Yasal Uyarı: 18 yaşını doldurmayanlara sigara ve diğer tütün ürünleri satılamaz; satanlar hakkında yasal işlem yapılır ” ibaresi görünen yerde asılır…

Kontrolün sağlanması…

• Paketlerde uyarı yazısı • Bir yüzü %40, arkası %30 oranında mesaj taşır • Sağlık etkileri ile yanlış bilgi verilmez • Bu uyarı yazıları karton kutular üzerine de yazılır • Uyarıcı türkçe yazı, resim,şekil,grafikler için SB’nin uygun görüşü üzerine yönetmelik çıkarılması

Ceza hükümleri (2008 m-5)…

• Ceza vermeye yetkili kılınanlar • Belediye Encümeni • Mahallin Mülki Amiri • Birim idare yetkilileri • RTÜK • TM&AİPDK • Belediye zabıtası • Genel kolluk kuvvetleri

Belediye encümeni ( m-5/2,5,10 )…

• Kamu kurumları hariç • Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı kapalı mekanlarda, • Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda, • Açık havada yapılan her türlü eğlence yerlerinde ve ürüne benzer kutuda sakız,şeker • Eğitim,sağlık, spor, kültür (sigara satışı yapan) • Kapalı alanlarda izin verilen yerlerde izolasyon ve havalandırma tertibatı almayan yetkiler hakkında, 500-5000 TL

Mülki amir ve genel kolluk… (m 5/2,5,7,8,9,10,11)…

• Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı kapalı mekanlarda, • Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda, • Açık havada yapılan her türlü eğlence yerlerinde • Eğitim,sağlık,spor,kültür alanlarında t.ü satanlar • Sigara ambalajı benzeri sakız,şeker vs takı imal edenler, • 18 yaş altı istihdam edenler, Tek sigara satanlar(250),uyarı yazısı yazmayanlara 1000 100000TL • İşyeri intizamı olmayana para cezası ve ürünü mülkiyete geçirme

RTÜK (m-5/4,14)…

• Televizyon programlarında filmlerinde tütün ürünleri filmlerde, kullanılamaz,görüntüleri bulunamaz • Yerel 1000-5000, • Bölgesel 5000-10000, • Ulusal 50000-100000, • Eğitim işlevini yapmayanlar 5000-250000 TL • 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 41/7 ilan- reklam giderleri maddesi gider olarak gösterilmez hükmüne atıf yanlış(ilan-reklam gideri zaten yasak), doğrusu 41/6, para cezaları vergi indirimi

TM&AİPDK (m-5/3,13)…

• Firma ismini reklam eden • Araçlarda firma ismi bulunan • Promosyon,eşantiyon,teşvikler • Otomatik makine, internet,tv,radyo satış yapan firmalara; • 50000-250000, • SB ve AİPDK tarafından istenen bilgiyi vermeyen firmaya 50000-100000 TL

Belediye zabıtası(5/8,12)…

• Tütün ürünlerini paket açarak tek tek satanlar, 250 Tl para cezası • Yerlere izmarit,paket, ağızlık atanlar 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 41. maddesine göre 20 Tl para cezası verilir.

• Maliye Bakanlığı tebliğleri arttırmış olabilir

Yasaklara uymayan kişiler…

• Kapalı alanlarda Tütün ürünlerini tüketenler;

resmi kurumlarda kurumun yetkili kıldığı memur

• Açık alanlarda t.ü tüketenler • Amblem,kıyafet, takı taşıyanlar • Toplu taşım araçlarında özel ve resmi sürücü veya

kolluk görevlisi

• Kahvehane, lokanta,eğlence yerlerinde t.ü tüketen

başvuru üzerine ilk kolluk görevlisi

• 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 39. maddesine

göre 50 Tl para cezası verilir.

• TCK 5237/194 “sağlık için tehlikeli madde temini”

suçu(maddeleri çocuklara vs veren tarafından; 6 ay-1 yıl hapis

Sorumluluklar…

• MEB • Ulusal,bölgesel ve yerel televizyon ve radyoların eğitim programları • Tütün ürünleri tüketimi,duman maruziyeti riskleri için çocuk ve gençlere yönelik eğitim programları • Bütçeye ödenek koyma • SB • Medya eğitim programları için danışma görevi • Tütün alışkanlığının bırakılması özendirici programlar • Bağımlılığın ilaç ile tedavisi için ulaşılma imkanları (poliklinik hizmetleri • Bütçeye ödenek koyma

Sonuç…

• Yasa oldukça kapsamlı • İdari para cezası başlıklı 6 maddesine gerek yok • Uygulanması zor ama bir yerden başlanmalı • Yasal uyarı,yazı, şekil vs ilgili yönetmelik henüz çıkarılmamış(m-4/5) • Özel kişilere ait yerlerde uygulama 18 ay sonra • Kamuya ait yerlerde 4 ay sonra yürürlük

Kaynaklar…

• 1- 4207 sayılı; Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun. (RG 26 Kasım 1996 No:22829) • 2- 5727 “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG 19 Ocak 2008 No: 26761) • 3- 5326 sayılı “Kabahatler Kanunu” (31 Mart 2005 No: Mükerrer25772.

• 4- 193 sayılı ”Gelir Vergisi Kanunu” (RG 06 Ocak 1961 No:10700 ve değişiklikleri)

TEŞEKKÜRLER !