Transcript Yerel Ekonomik Kalkınma Modeli Olarak GAP-GİDEM Projesi

YEREL EKONOMİK KALKINMA
için
MODEL ÖNERİSİ
Meral SAYIN, Proje Koordinatörü
GİDEM Projesi, AB-GAP Bölgesel Kalkınma Programı
Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, 08/09/2006 – ODTÜ
İÇERİK
1.
GAP - GİDEM (Girişimci Destekleme Merkezleri )
Tanıtımı
1.1. GİDEM İş Geliştirme Hizmetleri
1.2. Sektörel Fırsat Pencereleri
1.3 Kümelenme Programı ve Değerlendirmeler
2.
3.
Hizmet İzleme Sistemi ve Ekonomik Etki Analizi
Sonuç ve Değerlendirmeler
AB – GAP BÖLGESEL KALKINMA PROGRAMI
2002-2007
Program Bileşenleri
KIRSAL
KALKINMA
KÜLTÜREL
MİRAS
KOBİ
GELİŞTİRME
(GİDEM)
KOBİ GELİŞTİRME BİLEŞENİ: GİDEM
(Girişimci Destekleme Merkezleri)
AMAÇ: Mevcut ve Potansiyel İşletmelerin girişimcilik,
operasyonel ve yönetim kapasitelerini güçlendirmek.
 Finasman Kaynağı: AB
 Lehdar Organizasyon: GAP-BKI
 Yürütücü Kuruluş: BMKP
 Toplam Bütçe: (yaklaşık) 7.6 Mio €
 Şanlıurfa, Adıyaman, Diyarbakır ve Mardin’de;
Hizmet Ofisleri ile Ank.’da Proje Yön. Biriminde;
toplam 17 uzman ile hizmet verilmektedir.
GAP - GİDEM’in
YEREL EKONOMİK KALKINMA YAKLAŞIMI
• Girişimcilik yerel ekonomik
kalkınmanın motorudur,
• Yerel Kalkınma, yerelin yaşam
kalitesini bir üst seviyeye
çıkarma çabasıdır,
• Yerel kalkınma için yerel
yönetişim yaklaşımı özellikle,
kararlı yerel bağlılıklar ve
işbirlikleri kaçınılmazdır.
GİDEM OFİSLERİ
(Adıyaman, Mardin, Ş. Urfa, Diyarbakır)
İŞ GELİŞTİRME HİZMETLERİ
•Danışmanlık / Tavsiye
•Bilgilendirme
•Eğitim hizmetleri
(İşletme tanı çalışması &
Uluslararasılaştırma programı)
YEREL EKONOMİK
KALKINMA FAALİYETLERİ
•Sektörel Fırsat Pencereleri
•Kümelenme Programı
•Hibe Programı
YEREL EKONOMİK
KALKINMA
GİDEM İŞ GELİŞTİRME HİZMETLERİ
(2002 – 2005)
• Danışmanlık / Tavsiye
(1544 müşteriye, 2050 hizmet sunulmuştur.)
• Bilgilendirme
(2000 müşteriye, 2809 hizmet sunulmuştur)
• Eğitim hizmetleri
(toplam 211 gün süresince 3892 kişiye eğitim sağlanmıştır.)
GİDEM SEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (I)
Küresel rekabet için potansiyel taşıyan
sektör/iş kolları/faaliyet alanının
geliştirilmesine yönelik;
 Yerel kamu
 Sivil Toplum
 Özel sektör
kurum / kuruluşlarının ,
İşbirliği içerisinde kaynaklarının
harekete geçirilmesi ve böylece söz
konusu sektör veya faaliyet alanında
gelişme için bir fırsat penceresi
oluşturulmasını hedeflemektedir.
 Nihai olarak, söz konusu coğrafi
alanın rekabet gücünün yükseltilmesi
hedeflenmektedir.
GİDEM SEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (II)
Adıyaman;
• Tekstil ve Hazır Giyim (THG) Sektörü
• Sarımsak ürünü ve tarıma dayalı sanayi (Tut
ilçesinde).
Diyarbakır;
• Mermer işleme ile ilgili sanayi,
• Kadın girişimciliğin geliştirilmesi,
• Dicle Üniversitesinde “Girişimcilik Merkezi”
kurulması.
GİDEM SEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (III)
Şanlıurfa;
• Organik tarıma dayalı sanayi,
• İlaç sanayi için “tıbbi aromatik bitki
sektörü“nün geliştirilmesi,
• Kurutulmuş gıda (meyve/sebze) sanayi.
Mardin;
• Şarapçılığın geliştirilmesi,
• Gümüş işlemeciliği (telkari)’nin geliştirilmesi
• Gıda sektörünün (irmik, bulgur, makarna)
geiştirilmesi.
Sektörel Fırsat Pencereleri ve Kümelenme
• Sektörel Fırsat Pencerelerinde “yerel
işbirlikleri ve özellikle yerel yönetişim
yaklaşımına yatkınlık” ölçütlerine göre
“Kümelenme Metodolojisi” uygulanmasına
karar verilmiştir.
•
•
•
•
Bu kapsamda;
Adıyaman’da Tekstil ve Hazır Giyim,
Şanlıurfa’da Organik Tarıma dayalı sanayi,
Diyarbakır’da Mermer işleme sanayi,
Mardin’de Gıda (bulgur, irmik, makarna) sanayi
alanları ile ilgili olarak “Kümelenme Programı”
GİDEM Kümelenme Programı
Kümelenmenin iki aşamalı metodolojisi
belirtilen illerde uygulanmıştır;
a) Küme Haritalama
(Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve civarı için)
b) Küme Geliştirme
(Adıyaman ve çevresi için)
“Küme Geliştirme” için başarı kriterleri;
a) Yeterli oyuncu sayısı
b) Yerel işbirliklerinde kararlılık,
c) Yerel yönetişim için yatkınlık
ADIYAMAN TEKSTİL ve HAZIR GİYİM (THG)
KÜMELENME PROGRAMI
AMAÇ: Adıyaman odaklı olmak üzere K. Maraş, Malatya,
Ş.Urfa, G.Antep, Mardin ve Diyarbakır’ı içerisine alan coğrafi
alanda sektörün rekabet gücünü yükseltmek üzere, değer
zincirinde yer alan eksik oyuncuların tamamlanarak toplam
katma değerin bölgede yaratılması ve yerel kalkınmaya
katkıda bulunulmasıdır.
KATILIMCILAR: Valilik, Belediye, Sektörel Dernek(ler),
Adıyaman Tic. Ve Sn. Odası, KOSGEB, GİDEM, Sektörün İş
adamları, Adıyaman Üniv. Tekstil ve Hazır Giyim Meslek Yk.
Okulu, TGSD ve URAK.
YÜRÜTÜCÜ ORGANİZASYON: GİDEM, URAK’ın
danışmanlığında işin koordinasyonu ve sekreteryasını
yürütmektedir.
ADIYAMAN ve ÇEVRESİ için
TEKSTİL ve HAZIR GİYİM KÜME HARİTASI
AŞAMASI
Proje için belirlenen coğrafi alanda ( Adıyaman, K.Maraş,
Malatya, Ş.Urfa, G.Antep ve Diyarbakır ) yaklaşık 120 THG
tesisi ve sektörle ilgili kuruluşa ulaşılarak aralarındaki iletişim
ve işbirliğini belirlemeye yönelik hazırlanan soru formu ile
mülakat yapılmıştır.
Söz konusu kuruluşlar arası ilişki ağı bir “küme haritası”
şeklinde mevcut durumu sergilemek üzere belirlenmiştir.
 THG değer zincirinin söz konusu coğrafi alanda
tamamlanması için gerekli eksik oyuncular (iplik, boyama,
baskı tesisleri, tekstil makine üreticisi, aksesuar üreticisi)
belirlenmiştir.
THG Sektöründe istenilen gelişmenin kaydedilmesi için
“Yerel Küme Geliştirme Komitesi”nin oluşturulmasına karar
verilmiştir.
ADIYAMAN ve ÇEVRESİ için
THG SEKTÖRÜ KÜME GELİŞTİRME AŞAMASI
Adıyaman ve civarında THG Sektörünü geliştirmek
üzere “Yerel Küme Geliştirme Komitesi”, Şubat
2005’de yerel iş
alemi,
STK
ve
kamu
temsilcileri ile 15 kişiden oluşarak teşkil edilmiştir.
Yerel
komitenin
sekretaryasını
danışmanlığını ise URAK yürütmektedir.
GİDEM,
Komite, geçen yaklaşık 20 ay süresince 2 ayda bir
toplanarak
sektörün geliştirilmesine yönelik 9
adet ana başlıkta, 37 alt proje, kısa, orta ve uzun
vadeli olarak, geliştirmiştir.
Yerel komitenin “Dernek” statüsü kazanarak, işin
liderliğini de üstlenmesi sağlanmıştır.
ADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRME PROJELERİ
(Kısa vadeli projeler - I)
• THG Sektörü için kalifiye eleman yetiştirmek
•
•
•
•
üzere mevcut eğitim merkezi (ATEM)’nin
geliştirilmesi,
THG sektörüne yatırım yapmak isteyen
yatırımcılar için Danışmanlık Merkezi kurulması,
THG Danışmanlık Merkezine veri kaynağı teşkil
etmek üzere Bilgi Merkezi oluşturulması ve
Internet Portalı kurulması
THG Sektörünün ürünlerini pazarlamak üzere
Pazarlama Merkezi kurulması,
Adıyaman Üniversitesi bünyesinde THG
sektörünün ihtiyacı için bir laboratuvar
kurulması,
ADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRME PROJELERİ
(Kısa vadeli projeler - II)
• Adıyaman Üniversitesi bünyesinde programı THG
•
•
•
•
ağırlıklı olan “Sürekli Eğitim Merkezi” kurulması,
THG sektörü için Tasarım Merkezinin kurulması,
TGH sektörü için Rekabet Araştırma Merkezinin
kurulması,
Adıyaman Üniversitesi bünyesinde Girişimcilik
Merkezi kurulması,
THG sektörü küme geliştirme projeleri arası
koord. ve sekr. görevinin “Yerel Lider Kuruluş”a
devredilmesi.
ADIYAMAN KÜMELENME PROGRAMI
KÜME GELİŞTİRME PROJESİ;
ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (I)
AMAÇ: Adıyaman’da THG Sektöründe nitelikli ara eleman ihtiyacının
giderilmesi ve sektörde verimliliğin arttırılmasına katkı sağlanması.
PROJE KATILIMCILARI:
 Adıyaman Valiliği ile Sn. & Tic. İl Md. ve İl Özel İdaresi,
 Adıyaman Belediyesi,
 Adıyaman Sn. & Tic. Odası,
Adıyaman Üniversitesi Meslek Teknik Yk. Okulu
 KOSGEB,
 Adıyaman GİDEM.
İŞBİRLİKLERİ: Valilik ve İTKİB makine-ekipman, Belediye mekan,
KOSGEB eğitmenlerin yetiştirilmesini sağladı ve görevlendirdi,
GİDEM, KOSGEB ile beraber eğitmenlerin ücretlerini karşıladı, TGSD
ve BAGEV de destek verdi.
ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (II)
ATEM; Aralık 2004’de hizmete girdi, eğitimler Mart
2005’de başlatıldı,
2005’de 400, 2006’da 210 öğrenci sertifikaya hak
kazandı, eğitimler halen devam etmektedir,
Gelire Dayalı Ekonomik Etki Analizi ile Adıyaman
iline tahmini yılda yaklaşık 1 Milyon €’luk tasarruf
sağladığı tahmin edilmektedir.
Kümelenme Programına İlişkin Değerlendirmeler
•
“Sektörel Fırsat Pencereleri” ve “Kümelenme Programı”nda ilgili tüm
sektörlerin paydaşları mümkün olabildiğince sürece dahil edilmiştir,
•
Yerel kalkınma için “kararlı yerel işbirlikleri ve bağlılıklar” en güçlü
olarak Adıyaman Kümelenme programında elde edilmiştir,
•
Ortak kalkınma hedefine yönelik ortak anlayış sağlansa da
“kaynakların birlikte harekete geçirilmesi” eyleminde zaman zaman
sıkıntılar yaşanmıştır,
•
Her paydaşın rolü ve sorumluluğu net olmasına karşın zaman
içerisinde bazı anlaşmazlıklar ile karşılaşılmıştır,
•
Yerelde, “Kalkınma Süreci’nin yerelin yaşam kalitesini bir üst seviyeye
çıkarma çabası olduğu” hususunda henüz net bir anlayış
oluşturulamamıştır (daha çok Devletin görevi olarak algılanmakta!),
•
Bu aşamada, gelişmiş batı ülkelerinin deneyimlerinden istifade
ederek, öncelikle söz konusu anlayışın oluşması yönünde aşama
kaydedilmesini sağlayacak eylemler ile “kalkınma süreci”nin
başlatılması gerekmektedir.
GİDEM EKONOMİK ETKİ ANALİZİ
GİDEM hizmetlerinin hedef kitlede etkisini ölçmek
üzere kurulan izleme sistemi gereği, hizmet
verilen kesimin
yatırımları,
ihracatı,
 satışları ve
istihdamında
oluşan artış, veri tabanı sistemine kaydedilerek
“Gelire Dayalı Ekonomik Etki Analizi“ yöntemi ile
yerel hasılaya etkisi tahmin edilmektedir.
EKONOMİK ETKİ ANALİZİ
TEMEL GİRDİLERİ
(2002-2005)
Etki
Parametreleri
Milyon €
Sabit Yatırım
27,6. -
Satışlar
59,0.-
İhracat
Ek İstihdam (kişi)
9,5. -
1688
EKONOMİK ETKİ ANALİZİ
(2002 - 2005)
• Toplam harcama:
~ € 2.7 MİLYON
• Toplam hasıla:
~ € 13.5 MİLYON
• Ekonomik etki:
~ % 500
SONUÇ ve DEĞERLENDİRMELER
 Girişimciliğin geliştirilmesine yönelik iş geliştirme hizmetleri
grubunda özellikle “teşhis & tedavi amaçlı, planlı
hizmetlerden verim alınabilmiş ve başarı öyküleri
oluşturulabilmiştir.
 Küresel rekabet için potansiyel taşıyan sektörler geliştirilerek
– özellikle inovasyona yönelik - ilin ya da yörenin rekabet
gücünün geliştirilmesinden olumlu sonuçlar alınmıştır.
 Sektörel rekabet gücü için güçlü bir araç olarak kümelenme –
işletmelerde oluşturduğu içsel ve dışsal ekonomi sebebi ile teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.
 Kümelenme yaklaşımının gerektirdiği “yerel kalkınma amaçlı,
kaynakların ortak havuzda harekete geçirilmesi ve kararlı
yerel işbirlikleri / bağlılıklar tesisi” ile ilgili olarak “her
yörenin sosyo kültürel altyapısına göre farklı düzeyde vizyon
geliştirme ve farkındalık yaratma programları”na ihtiyaç
duyulmaktadır.



Yerel ekonomik kakınmanın tetikleyicisi olarak
yerel aktörlerin hizmetindedir,
Kısa bir süre kurulacak GİDEM şirketi ile bu
yapı kalıcı hale gelecektir,
Bu nedenle, yerel ekonomik kalkınma için bir
modeldir.
TEŞEKKÜRLER ...
ePosta
: [email protected]
Tel
: 00 90 312 440 50 25
URL
: http://www.gidem.org