Transcript türkiye`de kadın girişimciliğine eleştirel bir yaklaşım

TÜRKİYE’DE KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ
Prof. Dr. Yıldız ECEVİT
Avrupa’da Kadın Girişimciliğin Teşvik Edilmesi
Daha Aydınlık Bir Geleceğe Doğru
Assembly of European Regions
25 Mart 2010
ITO
KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ İLE İLGİLİ
KURUMLAR VE ÇALIŞMALAR
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
(KSGM)
1993-2003 döneminde
destelenen pilot projeler
– Kara Biber Doğal Gıda
Dükkânı
– Kadın El Sanatlarını
Destekleme Projesi
– Kadın Emeği Mutfağı
– Dokuma Atölyesi Projesi
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
– Gecekondu
Bölgelerindeki Kadınlara
Gelir Getirici Beceriler
Kazandırma Projesi
– Halı
Dokumacılığı
Projesi
– Kümes
Hayvancılığı
Projesi
– Oyuncak Üretimi Projesi
– Aydıneller Projesi
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
KOSGEB
• İş Geliştirme Merkezleri (Kadın işletme sahiplerine
destek)
• Genel girişimcilik eğitimi
• Kendi işini kuranlara KOSGEB Yeni Girişimci Destek
programından destek
• Küçük ve Orta Boy İşletmeler Programı Danışmanlık
ve Destek Hizmetleri Çerçevesinde Sağlanan
Hizmetler ( Bunların % 20-30 civarında kadın
kullanıcısı var.)
• 2010 KOSGEB Yeni Kredi Faiz Desteği Programı: 25 bin
Yıldız ECEVİT
üst limit, kadın ise 30 bin
üst limit.
ODTÜ
TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR)
• Aktif İşgücü Programları Projesi AİİP-1
• Aktif İşgücü Programları Projesi AİİP-2
• Türkiye’de Kadın İstihdamını Artırmaya Yönelik Aktif
Politikalar Pilot Projesi ( Ankara-Konya-Gaziantep)
• GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİ VE KARİYER DANIŞMANLIK
• Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu-I
• Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu-II
24 Mart 2010
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
BAŞBAKANLIK SOSYAL YARDIMLAŞMA VE
DAYANIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Amaç yoksulluğu azaltmak
• Beceri geliştirme eğitimi, geçici istihdam ve
sosyal altyapı projeleri (yoksul kesimlerin
gelir getirici etkinliklere yönlendirilmeleri)
kadınlar bakımından özellikle önemlidir.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
BAŞBAKANLIK SOSYAL YARDIMLAŞMA VE
DAYANIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
SRAP
– Hızlı yardım,
– Kapasite geliştirme,
– Şartlı nakit transferi,
– Yerel girişimler (kadınlar için gelir getirici mikro
projelerin desteklenmesi)
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
SOSYAL RİSKİ AZALTMA PROJESİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Acık alanda sebzecilik
Havyar barınağı/kümes desteği
Ağaç işleri atölyesi
Arıcılık
Atölye
Bağcılık
Balıkçılık
Sebzecilik
Sığırcılık
Ceviz yetiştirme
Çiçekçilik
Çilek yetiştirme
DiğerDikiş/nakış Galoş yapımı
Halı/kilim dokumacılığı
Hediyelik eşya
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Satış ve pazarlama desteği
Soğan/sarımsak yetiştiriciliği
•
•
•
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
Hizmet işyerlerine destek
Tahıl üretimi
İmalat işyeri açılışı
Makine temini
Seracılık
Giyim eşyaları
Koyunculuk
Küçükbaş hayvancılık
Kümes hayvancılığı
Mantar yetiştirme
Meyve seraları
Meyvecilik
Trikotaj
Keçi besleme
Sınai bitkiler üretimi (tütün, pamuk,
şekerpancarı)
Süt ürünleri
Süt soğutma
Tarım makineleri
GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ
(GAP-ÇATOM)
• GAP-ÇATOM
– Kadınlara temel iş eğitimi, mesleki beceri
kazand.;
– Ortak atölyeler, satış yerleri;
– satış yerlerinin düzenlenmesi;
– bireysel ve toplu atölyelerin kurulması;
– Kredi güvencesi sağlanması;
– Pazarlama kanalları geliştirilmesi;
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ
(GAP-GİDEM)
• KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ PENCERESİ
Bireysel ve proje bazındaki girişimlere küçük ölçekli
finansman ve teknik yardım sağlamak.
• KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ PROJESİ
– kadın girişimciliğine yönelik fırsatların belirlenmesi
amacıyla araştırma
– Her il için girişimcilik planları yapılmıştır.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
GAP-GİDEM 2
• Kadınlara atölye ve küçük işletme kurma desteği;
– Diyarbakır: Seramik atölyesi, tuhafiye, el sanatları,
yoğurtçuluk
– Mardin : Restoran (3), temizlik şirketi, reçel üretimi, kuru
yemişçi, şapka atölyesi
– Şanlıurfa
: Kuaför ve güzellik salonu
– Adıyaman : Yiyecek, takı (tahta-plastik), dikiş atölyesi,
gıda üretimi, hediyelik eşya, butik, gıda pazarlama (dernek
statüsünde).
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
(TOBB)
• ABİGEM (Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezleri): İş
danışmanlığı ve eğitim hizmetleri
• 2004-2005 döneminde eğitim : 1243 kadın girişimci
adayı ,
• 27 kadın girişimci kendi işini kurdu.
• Kadın Girişimciler Kurulu kuruldu.
• I. Kadın Girişimciler Kongresi.
• 2010 : Yurt İçi Fuar Katılımında Kadın Girişimcilerin
Desteklenmesi Projesi.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLAR
KONFEDERASYONU (TESK)
1.
2.
2002-2004
Kadın Girişimciliğinin
Desteklenmesi AB
Projesi
2007-2008
Kadın Girişimciliğini
Destekleme AB projesi
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
BANKALAR
•
•
•
•
Vakıfbank
Ziraat Bankası
Halkbank
Garanti Bankası
Kefalet ve güvence koşulları, mülkiyet
sahipliği konusundaki sınırlılıklar.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
ULUSLARARASI KURULUŞLAR
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP-UNDP)
GAP-GİDEM’e destek.
• Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Örgütü (BMSKÖ-UNIDO)
 Kırsal girişimcilik ve kadın girişimciliğini geliştirme
programı (TY).
• Avrupa Birliği (AB-EU)  Çok sayıda projeye destek.
• Dünya Bankası (DB-WB)  Kadin girişimciliği programı
(WEP) (TY).
• Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ-ILO)  Çok sayıda
projeye destek.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADIN GİRİŞİMCİLER DERNEĞİ (KAGİDER)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kadın Girişimciler İş Geliştirme Merkezi (Inkübatör projesi)
Kadından Kadına Köprü Projesi
Su Damlası Projesi
UNDP ve GAP-GİDEM ile Kadın Girişimciliği Programı
‘Kadın İşbaşında’ Koalisyonu
Kadın Fonu
Kadın Girişimciliği Geliştirme Programı
Genç Kadınlar Projesi
Kadın Girişimci Geliştirme Merkezi (KAGİMER)
Girişimci Kadının Yolunu Aydınlatıyoruz: 5 İlde 5 Kadın
Girişimcilik Zirvesi
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADIN EMEĞİNİ DESTEKLEME VAKFI (KEDV)
• İş, ürün ve yeni üretim becerileri geliştirme
etkinlikleri + girişimcilik eğitimleri
• Pazarlama: Ürün pazarlama için dükkan
• MİKRO KREDİ PROGRAMI (MAYA)
• Tasarruf Grupları
• Çocuk Bakımı ve Eğitimini Hedefleyen Kadın
Gruplarına Hibe Programı
• Kadın Kooperatifleri İletişim Ağı
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
ÇAĞDAŞ KADIN VE GENÇLİK VAKFI (ÇKGV)
• KADINLAR İÇİN KADINLAR PROJESİ (2004-2006)
– 500 kadına yönelik özgüven oluşturma ve beceri eğitimleri
– Girişimcilik eğitimi ,
– Kadın eğitim ve istihdam merkezi
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADIN DAYANIŞMA VAKFI (KADAV)
• 2000 Gölcük-Şirinköyatölyeler, kooperatif, kadın
merkezi
• 2003 Kocaeli Köseköy  İlkadım Kadın Eğitim ve
Kültür Merkezi
– Mesleki eğitim kursları
• 2005 Merkezde çalışma ve istihdam birimi  Kocaeli
Kadın İşgücü Talep Analizi yaptı.
• Kocaeli’nde istihdamı geliştirme projesi
• Kadınlar için girişimcilik kursları
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
TÜRK GRAMEEN MİKRO KREDİ PROJESİ
•
•
•
•
Yoksullara mikro kredi
Kendi işlerini kurma imkanları yaratılması
Türkiye  Diyarbakır, Bismil ‘de başladı.
Destekleyen kuruluşlar: Türkiye Bölgesel
Farklılıkların Azaltılması Derneği, Diyarbakır Valiliği
• Kredilerin sektörel dağılımı: Alışveriş ve üretim,
tarım,evcil hayvanlar, işletme ve ticaret,
perakende satış, seyyar ticaret.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
TÜRKİYE KALKINMA VAKFI (TKV)
• KİK (kendi işini kur) eğitimi (1999)
• Girişimciliği Gerçekleştirme Fonu:
– Küçük işletme kurmak veya mevcut küçük işletmelerini
geliştirmek isteyen kişi ve gruplara destek kredisi
(yoksullara, kırsal yoksul hanelere ve kadınlara)
– Krediler nakit olarak değil girdi olarak verilmektedir.
– 2 yıl içinde 51 (22 kadın ve 29 erkek) işletmeye toplam 202
bin dolar kredi verilmiştir.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADIN ÖRGÜTLERİ
KAMER
KARABURUN
KİBELE
SELİS
HAK YAD
24 Mart 2010
BAĞLAR
HANIMELLER
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KADIN
GIRIŞIMCILIĞININ
DESTEKLENMESI
YOKSULLUK AZALTMA
YAKLAŞIMI
VERIMLILIK ARTIŞI YAKLAŞIMI
GÜÇLENME YAKLAŞIMI
Hangi Kuruluşlarca
Benimsenmekte?
SHÇEK, GAP-ÇATOM,
Grameen Bank, TKV
TOBB, TESK, KOSGEB
Kadın Örgütleri
Destekleme
Gerekçesi Nedir?
Kadınların gelirleri (/hane
refahı)düşük
Kadınların ekonomiye katkıları
düşük
Kadınların girişimcilik alanında ve
istihdamda temsili yetersiz
Araçlar Neler?
Mikrokredi, ortak üretim ve
satış mekanı tahsisi..vb.
Inkübasyon merkezleri kurma,
girşimcilik eğitimleri, koçluk,
mentörlük, danışmanlık
hizmetlerinin örgütlenmesi
Ortaklık kurma, kolektif atölyeler, satış
mekan ve kanalları geliştirilmesi,
kooperatifleşme
Kadın
Güçlenmesine
Yönelik Perspektifi
Nedir?
Gelir artışı ekonomik alanla
sınırlı kalmayan, genişleyen
bir sosyal alanda kadının
güçlenmesini sağlayacaktır.
Kadının ekonomik güçlenmesi
kadını güçlendirecektir.
Kolektif bir deneyim olarak iş kurma ve
geliştirme, ve bu arada örgütlenme
kadınları sadece ekonomik değil politik
olarak da güçlendirecektir.
Hangi Kadınları
Hedefliyor?
Yoksul kadınlar (yoksulun
yoksulu)
Orta ve üst düzeyde eğitim ve
ekonomik güce sahip olanları
Kadın örgütleri ile ilişkili yoksul ya da orta
düzeyde ekonomik güce sahip kadınlar
+ En yoksulları hedefliyor
- Kısmi çözümler sunuyor.
Belirsiz iş biçimlerine
yönlendiriyor.
+ Çoğunlukla büyük şirketleri
mentörlük..vb. için harekete
geçiriyor.
+ Süreç planlaması profesyonelce
- Kadının güçlenmesi perspektifi
zayıf
- Birinci önceliği yoksullluğu
hafiffletmek değil
+ Süreci sosyo-politik güçlenme süreci
olarak kurguluyor
+ Kadın bakışı sağlam
_ Teknik donanımı, iş planlaması zayıf
Mikrokredinin artışı
Işe yönlendirme politikalarının
geliştirilmesi ve ekonomik kurumlar
Yıldız
ECEVİT girişimciliği
ve
mekanizmaların
ODTÜ
desteklemesi
Kadın istihdamı makro ekonomik politika
genel başlığında ele alınmalı.
Güçlü ve Zayıf
Yönleri Nelerdir?
Önerdiği Yöntem ve
Strateji?
DEĞERLENDİRME
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
HEDEF GRUPLARIN TÜRDEŞ OLMAMASI
• Farklı hedef gruplar için farklı teşvik yöntemleri
olmalı.
• Şu sorular sorulmalı:
• Harekete geçirebileceği sermaye düzeyi nedir?
• Beşeri sermaye düzeyi nedir?
– Eğitim düzeyi
– İş geçmişi
– Beceri düzeyi
• yaşam döngülerinin hangi noktasındalar?
•
– Genç, bekar veya çocuksuz kadınlar,
– Bağımlı çocuklara sahip kadınlar,
– Yaşlı kadınlar
İşletme tipleri nedir?
PROJE FONLARINA ERİŞİM
• Proje fonlarına erişimde eşitsizlik
GELİR GETİRİCİ OLARAK NİTELENEN
PROJELERİN EKSİKLERİ
• Gelir getirici etkinliklerin tanımındaki muğlaklık, kimi
iş geliştirme programlarının yetersiz,
profesyonellikten uzak ve çoğunlukla başarısız
karakterini maskelemektedir.
• Dahası, gelir getirici projeler genellikle kadınların
evlerinde ürettikleri ürünlere sadece ve o da geçici
olarak pazarlama fırsatları sağlanması anlamına gelir.
SEKTÖR ÇEŞİTLİLİĞİ
• Sadece üretim sektörü değil !!!!
• Özellikle kadınların çalışmakta olduğu
hizmet ve ticaret dalları teşvik edillmeli..
MODEL EKSİKLİĞİ
• Uygulanabilir bir model olmaması,
• Zayıf proje uygulamalarına ve hedef grupların
hoşnutsuzluğuna yol açıyor.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
İZLEME VE DEĞERLENDİRME EKSİKLİĞİ
• Projeler izlenmiyor.
• Kadınlar üzerinde yoksulluğu giderici,
güçlendirici etkileri saptanamıyor.
• İzlemek için araştırma gerek.
• Şeffaflık gerek.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
• Destek mekanizmaları sürekli olmalı;
• Destekle kurulan işyerllerinin yaşayabilmesi
sağlanmalı.,
•
Bunun için de:
•
•
•
•
Siyasi irade,
Makro politik ve kurumsal çerçeve,
Kamu desteği/finansmanı
Etkili izleme ve değerlendirme gereklidir.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
KURULUŞLAR VE PROJELER ARASINDA EŞGÜDÜM
SAĞLANMASI
• Alanda öğrenme sürecini desteklemek ve
politika geliştirme ve uygulamada etkinliği
artırmak için uygulamada yer alan kuruluşlar ve
projeler arasında eşgüdüm sağlanmalıdır.
• Bu da her şeyden önce politik kararlılık ve
makro çerçeve ve plan gerektirmektedir.
Yıldız ECEVİT
ODTÜ
GENEL
• KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ, PLANLI, BÜTÜNSEL BİR POLİTİKA ALANI DEĞİL.
• POLİTİK KARARLILIK VE MAKRO POLİTİK ÇERÇEVE YOK;
•
KAPSAMLI BİR DESTEK POLİTİKASI YOK;
• DAĞINIK, BİRBİRİYLE İLİŞKİSİZ, STK lar TARAFINDAN GERCEKLEŞTİRİLEN
MİKRO PROJELER;
• AKTÖRLER ARASINDA KOORDİNASYON ZAYIF
• DENEYİM BİRİKİMİ SINIRLI
• YANILTICI BİR DİNAMİZM GÖRÜNTÜSÜ;
TEŞEKKÜRLER
[email protected]
Yıldız ECEVİT
ODTÜ