Transcript "SŁYNNI MATEMATYCY" Anna Horak klasa VC

Słynni matematycy
Opracowała Anna
Horak V c
Menu
Pitagoras
Tales z Miletu
Euklides
Archimedes
Newton Isaac Sir
Kopernik Mikołaj
Muhammed Alchwarizmi
Leonhard Euler
Śniadecki Jan
Kartezjusz
François Viète
Bartel Kazimierz
Banach Stefan
Pierre de Fermat
Leonardo z Pizy
Koniec
Pitagoras
DALEJ
Informacje
Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e), matematyk i filozof grecki. Pochodził z wyspy
Samos, czyli wschodniej kolonii jońskiej. Przebywał w Tracji, ostatecznie
osiadł jednak w Wielkiej Grecji, gdzie w Krotonie założył szkołę
filozoficzno-religijną i związek pitagorejski. Nie pozostawił po sobie żadnych
dzieł, a te, które później rozpowszechniano w Grecji, były, jak podają
historycy filozofii, apokryfami.
Stworzył system poglądów naukowych, nazwanych jego imieniem. Był to
prawdopodobnie rezultat pracy wielu uczonych, określanych powszechnie
mianem pitagorejczyków. Z literatury filozoficznej Greków wynika, że
Pitagoras jako pierwszy użył określenia filozofia w rozumieniu "miłość
mądrości", dla zaznaczenia, że mądrość jest rzeczą boską, a jedynie
umiłowanie jej dostępne jest dla ludzi.
Pitagoras był kontynuatorem i reformatorem religii orfickiej, którą później
zaczęto nazywać pitagoreizmem. Wprowadził pojęcie podobieństwa figur
oraz ideę przeprowadzania systematycznych dowodów w geometrii.
Przeprowadził dowód twierdzenia nazwanego twierdzeniem Pitagorasa
(znanego wcześniej jako reguła bez dowodu), odkrył niewspółmierność boku
i przekątnej kwadratu, przypisywał magiczne własności liczbom, wierzył w
harmonię w Kosmosie.
WRÓĆ DO MENU
Tales z Miletu
DALEJ
Informacje
Tales z Miletu uważany jest za jednego z "siedmiu mędrców" czasów antycznych i za
ojca nauki greckiej. Te zaszczytne wyróżnienia świadczą, iż była to postać o
wielostronnych zainteresowaniach i w dziedzinach, którymi się w swym życiu
zajmował, dokonać musiał rzeczy znamiennych. I tak było w istocie. Tales był
założycielem jońskiej szkoły filozofów przyrody, ponadto brał aktywny udział w życiu
politycznym i gospodarczym swego miasta, które przez pewien okres pozostawało pod
okupacją perską. Wbrew legendom mędrzec ów należał do ludzi praktycznych,
utrzymywał ożywione stosunki handlowe z Egiptem, Fenicją i Babilonią, dokąd
eksportowano cenione wówczas tkaniny miletańskie. To było powodem, iż do krajów
tych odbywał częste podróże. I prawdopodobnie wtedy zapoznał się z osiągnięciami
matematyki i astronomii Egiptu i Babilonii. Według przekazów pisarzy starożytnych
Tales przewidział zaćmienie słońca na dzień 28.05.585 r. p.n.e., oraz pomierzył
wysokość piramid za pomocą cienia, który one rzucały (na podstawie podobieństwa
trójkątów). Jednym z twierdzeń geometrii elementarnej sformułowanym przez Talesa z
Miletu, jest twierdzenie o proporcjonalności odcinków, na które podzielone zostały
ramiona kąta przez dwie równoległe. Twierdzenie te popularnie zwiemy twierdzeniem
Talesa. Poza tym najbardziej znanym twierdzeniem Talesowi przypisuje się autorstwo:





dowodu, że średnica dzieli koło na połowy;
odkrycia, że kąty przypodstawne w trójkącie równoramiennym są sobie równe;
twierdzenia o równości kątów wierzchołkowych;
twierdzenia o przystawaniu trójkątów o równym boku i przyległych dwu kątach;
twierdzenia, że średnica koła jest widoczna z punktu leżącego na okręgu pod kątem prostym.
WRÓĆ DO MENU
Euklides
DALEJ
Informacje
Imię Euklidesa związało się na zawsze z jedną z gałęzi geometrii - zwanej geometrią
euklidesową. Tak trwały pomnik zdobył on zasłużenie dzięki słynnej swej pracy
"Elementy". Przez kilkanaście wieków na całym świecie uczono geometrii w szkołach
według "Elementów" Euklidesa. Nawet do dziś w szkołach angielskich podręczniki
geometrii przypominają swoim opracowaniem jego dzieło. Mimo tak dużej popularności
Euklidesa jako autora "Elementów" sama jego postać jest mało znana. Historia nie
przekazała żadnych pewnych wiadomości o jego życiu, nawet dokładna data urodzin i
ścierci nie jest znana. Przypuszcza się, że okres działalności Euklidesa przypada na lata
panowania Ptolemeusza Sotera I (305-282 p.n.e.). Za rządów tego władcy stolica
Aleksandria stała się centrum życia naukowego i kulturalnego, ściągającym wielu wybitnych
naukowców z różnych stron świata, między innymi z Grecji. Słynna ówcześnie Szkoła
Aleksandryjska skupiała wielu matematyków. Euklides został jednym z pierwszych jej
wykładowców. Euklides był bardzo płodnym artorem. Wiadomo, że napisał co namniej 10
traktatów, wśród których "Elementy", składające się z trzynastu ksiąg, uchodzą za
największe wydarzenie w historii matematyki. Jest to pierwsze zachowane dzieło
matematyczne, w którym metoda dedukcyjna została w pełni przedstawiona. W pracy tej,
mającej charakter podręcznika, Euklides zawarł całą wiedzę matematyczną swoich
poprzedników. Nie był więc samodzielnym twórcą jej treści, poza małymi wyjątkami, jak
przekroje stożkowe, geometria sferyczna. Jednym z twierdzeń z "Elementów"
przypisywanych samemu Euklidesowi jest znane twierdzenie. Wspaniała praca Euklidesa
"Elementy" to dzieło, które miało fundamentalne znaczenie przez z górą 2000 lat.
WRÓĆ DO MENU
Archimedes
DALEJ
Informacje
Archimedes (ok. 287-212 p.n.e.), najwybitniejszy fizyk i matematyk starożytnej
Grecji, jeden z największych uczonych starożytności, pochodzący z Syrakuz
na Sycylii. Opracował wzory na pole powierzchni i objętość walca, kuli i
czaszy kulistej oraz rozważał objętości paraboloidy, hiperboloidy i elipsoidy
obrotowej. Poprawnie oszacował wartość liczby π, którą oznaczył pierwszą
literą greckiego wyrazu "perímetros" - obwód koła. Sformułował prawo
Archimedesa. Wprowadził pojęcie siły, podał zasadę dźwigni. Wynalazł
udoskonalony wielokrążek i tzw. śrubę Archimedesa. Był również
konstruktorem machin wojennych, wykorzystanych do obrony Syrakuz przed
Rzymianami w latach 214-212 p.n.e., podczas II wojny punickiej. Zginął po
zdobyciu miasta, zabity przez rzymskiego żołnierza.
Zachowane prace Archimedesa: O ciałach pływających, Elementy mechaniki,
O kuli i walcu, O figurach obrotowych, O kwadraturze odcinka paraboli, O
metodzie, O ślimacznicach, Liczba ziarnek piasku (przedstawił tu możliwość
tworzenia dowolnie wielkich liczb na przykładzie wypełnienia piaskiem
Wszechświata jako wydrążonej kuli).
WRÓĆ DO MENU
RENE DESCARTES (Kartezjusz)
DALEJ
Informacje
Kartezjusz jest właściwie bardziej znany jako wielki filozof niż matematyk. Niemniej był
pionierem nowoczesnej matematyki i zasługi jego w tej dziedzinie są znaczne. Urodził się on we
Francji Mając 22 lata Kartezjusz opuszcza Francję i służy jako oficer-ochotnik w wojskach
różnych europejskich wodzów, biorących udział w wojnie trzydziestoletniej. W ten sposób
przemierza Węgry, Czechy i Austrię. Kartezjusz głosił racjonalistyczne idee o potędze rozumu
ludzkiego i z tego względu spotkał się z prześladowaniem ze strony kościoła katolickiego. W
Holandii Kartezjusz napisał wszystkie swoje prace z filozofii, matematyki, fizyki, kosmologii i
fizjologii. Swój dorobek w dziedzinie matematyki zebrał w jednym dziele "Geometria" (1637).
Przedstawił w nim podstawy geometrii analitycznej i algebry. Po raz pierwszy wprowadził pojęcia
zmiennej oraz funkcji. Zauważył przy tym, że linie krzywe na płaszczyźnie można opisać za
pomocą równania wiążącego współrzędne punktu na tej krzywej. Linie krzywe dające opisać się
równaniami algebraicznymi podzielił na klasy, w zależności od najwyższej potęgi zmiennej
występującej w równaniu. Wprowadził znak "+" i "-" dla oznaczenia liczb dodatnich i ujemnych,
oznaczenie potęgi x · x = x², oraz symbol oznaczający wielkość nieskończenie dużą. Dla
wielkości niewiadomych i zmiennych przyjął oznaczenia x, y, z,..., zaś dla znanych i stałych a, b,
c,..., co zostało ogólnie przyjęte aż do dziś. Descartes rozpoczął również badania nad
równaniami algebraicznymi. Podał między innymi twierdzenie, że liczba rzeczywistych i
zespolonych pierwiastków równania algebraicznego równa jest jego stopniowi. Znana również
jest tzw. reguła Kartezjusza dotycząca liczby pierwiastków dodatnich równania algebraicznego o
współczynnikach rzeczywistych. W oparciu o dorobek Kartezjusza rozwinął się później (dzięki
Newtonowi i Leibnizowi) rachunek różniczkowy. W dziedzinie fizyki odkrył prawa odbicia i
załamania się fal, a także wyjaśnił tworzenie się tęczy. Kartezjusz umarł w Sztokholmie,
spędziwszy tam ostatni rok swego życia. Chociaż nie posunął się daleko w dziedzinie geometrii
analitycznej, jednakże dzieło jego wywarło decydujący wpływ na dalszy rozwój matematyki. W
ciągu 150 lat algebra i geometria analityczna rozwijały się w kierunku wskazanym przez niego.
WRÓĆ DO MENU
François Viète
DALEJ
Informacje
François Viète (ur. w roku 1540 w Fontenay-le-Comte - zm. 23 lutego
1603 w Paryżu), francuski matematyk i astronom. Studiował i
praktykował prawo, następnie pracował jako nauczyciel przedmiotów
ścisłych w domach szlacheckich oraz radca królewski i parlamentarny
(parlamentu Bretanii). Zajmował się m.in. algebrą i trygonometrią,
sformułował wzory algebraiczne pozwalające rozwiązywać równania
kwadratowe, zwane dziś wzorami Viete'a. Wprowadził notację literową
dla stałych w równaniach. Uczony ten nazywany jest ojcem
współczesnej algebry. Literowe oznaczenia stosowane były w
starożytności przez myśliciela Diofantosa. François Viete jako pierwszy
wprowadził oznaczenia literowe dla niewidomych i współczynników.
Podczas wojny francusko-hiszpańskiej Viete znalazł klucz do sszyfru
używanego przez Hiszpanów. Król Hiszpanii nie uwierzył, że człowiek
potrafi złamać szyfr składający się ponad 500 symboli i złożył skargę
do papieża o używanie przez Francuzów czarnej magii.
WRÓĆ DO MENU
Newton Isaac Sir
DALEJ
Informacje
Newton Isaac Sir (1643-1727), fizyk, matematyk, filozof i astronom angielski.
Profesor fizyki i matematyki uniwersytetu w Cambridge 1669-1701, członek
Royal Society od 1672 i jego prezes od 1703, członek paryskiej AN od 1699.
W 1705 otrzymał tytuł szlachecki.
W 1687 opublikował pracę Philosophiae naturalis principia mathematica, w
której sformułował podstawy fizyki klasycznej (Newtona zasady dynamiki) i
przedstawił ich zastosowanie w zagadnieniach mechaniki, astronomii i fizyki.
Sformułował prawo powszechnego ciążenia (Newtona prawo grawitacji),
wyjaśnił precesję osi Ziemi i pływy morza, uzasadnił prawa Keplera.
W optyce opracował korpuskularną teorię budowy światła (spór z Ch.
Huygensem), określił zasady optyki geometrycznej oraz odkrył interferencję
światła (Newtona pierścienie). Dał początek badaniom nad ciepłem
(wprowadził skalę stopni ciepła, podał prawo stygnięcia ciał).
Niezależnie od G.W. Leibniza odkrył rachunek różniczkowy i całkowy, podał
metodę przybliżonego rozwiązywania równań (tzw. metoda stycznych), podał
wzór interpolacyjny dla wielomianu n- tego stopnia określonego w npunktach, badał własności krzywych. W filozofii twórca mechanicyzmu.
WRÓĆ DO MENU
Kopernik Mikołaj
DALEJ
Informacje
Kopernik Mikołaj (1473-1543) wybitny polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik, tłumacz poezji
włoskiej i ekonomista, pochodził z rodziny wywodzącej się z mieszczan krakowskich. Urodzony w
Toruniu studiował w Krakowie (1491-95), następnie w Bolonii, Padwie i Ferrarze, gdzie w 1503
doktoryzował się z prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski zamieszkał w Lidzbarku Warmińskim
jako lekarz i sekretarz swojego wuja, Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego.
W 1510 został kanonikiem warmińskim i zamieszkał we Fromborku, prowadził tam obserwacje
astronomiczne i pisał swe główne dzieło. W czasie wojny polsko-krzyżackiej był zaangażowany w
obronę Olsztyna (1520-1521). W latach 1517-1526 publikował prace o reformie moneternej,
sformułował w nich prawo wypierania lepszego pieniądza przez gorszy (nazywane prawem GreshamaKopernika).
Kopernik jako pierwszy w czasach nowożytnych opracował heliocentryczny model Układu
Słonecznego (heliocentryczna teoria), model ten oparty był na trzech założeniach: planety biegną po
torach kolistych dookoła Słońca, Ziemia jest jedną z planet oraz Ziemia obraca się wokół własnej osi.
Heliocentryczny model Kopernika opublikowany drukiem w dziele De revolutionibus orbium
coelestium (O obrotach ciał niebieskich) w Norymberdze w roku jego śmierci, opracowany był ok. 20
lat wcześniej i pojawiał się w odpisach rękopisów lub skrótach już przed 1543.
Teoria Kopernika stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych w okresie renesansu jej zwolennikami byli
m.in. J. Kepler i Galileusz, jej idee w dziedzinie kosmologii rozszerzyli Thomas Digges (w Anglii) i
Giordano Bruno (we Włoszech).
Pomimo że dzieło Kopernika było dedykowane papieżowi Pawłowi III, zwolennicy idei
Kopernikańskich popadali w konflikty z Kościołem, a samo dzieło w 1616 znalazło się na indeksie
ksiąg zakazanych, skąd zostało usunięte w 1828. Doświadczalne potwierdzenie ruchu orbitalnego
Ziemi uzyskano dopiero w latach 20. XVIII w., po odkryciu przez J. Bradleya aberracji astronomicznej.
WRÓĆ DO MENU
Banach Stefan
DALEJ
Informacje
Banach Stefan (1892-1945), jeden z najwybitniejszych matematyków polskich,
samouk, wykładowca Instytutu Technologicznego we Lwowie (od 1919) i
Uniwersytetu Lwowskiego (od 1922), od 1927 prof. zwyczajny matematyki na
Uniwersytecie Lwowskim, członek Polskiej Akademii Umiejętności i
Akademii Nauk Ukraińskiej SSR. Jeden z twórców tzw. lwowskiej szkoły
matematycznej. Laureat Wielkiej Nagrody PAU w 1939.
Zapoczątkował współczesną analizę funkcjonalną, wniósł istotny wkład w
rozwój teorii topologicznych przestrzeni wektorowych, zajmował się ponadto
teorią liczb rzeczywistych i szeregów ortogonalnych.
W czasie okupacji niemieckiej był karmicielem wszy w lwowskim Instytucie
Badań nad Durem Plamistym R. Weigla. Zmarł przed repatriacją.
Za najważniejszą pracę Banacha uważa się Théorie des opérations linéaires
(Teoria operacji liniowych, 1932). Był jednym z inicjatorów wydawnictw
Studia Mathematica i Monografie Matematyczne.
WRÓĆ DO MENU
Bartel Kazimierz
DALEJ
Informacje
Bartel Kazimierz (1882-1941), matematyk, polityk. Profesor geometrii
wykreślnej Politechniki Lwowskiej od 1913. W czasie I wojny
światowej 1914-1918 w wojsku austriackim.1919 uczestnik obrony
Lwowa, 1919-1920 minister kolei żelaznych. Poseł na sejm 1922-1930 do 1925 z ramienia PSL “Wyzwolenie”,kiedy to opuścił szeregi
stronnictwa z grupą innych posłów przeciwnych zbyt radykalnym
tezom głoszonym przez kierownictwo partii w sprawie reformy rolnej.
Stanął w sejmie na czele Klubu Pracy, który poparł przewrót majowy
1926 J. Piłsudskiego.
1926-1930 trzykrotnie premier i w okresie pełnienia tej funkcji przez
Piłsudskiego 1926-1928 wicepremier. Przeprowadził w sejmie w VIII
1926 nowelę konstytucyjną, znacznie powiększającą rolę prezydenta w
państwie. 1930 odsunięty od władzy zrezygnował także z mandatu
poselskiego i poświęcił się pracy naukowej. 1937-1939 senator. Po IX
1939 przebywał we Lwowie, gdzie nawiązał kontakty z radzieckimi
władzami okupacyjnymi. Rozstrzelany przez Niemców.
WRÓĆ DO MENU
Śniadecki Jan
DALEJ
Informacje
Śniadecki Jan (1756-1830), polski astronom, matematyk, geograf i filozof, brat J.
Śniadeckiego. Jeden z najwybitniejszych uczonych okresu oświecenia. Kształcił
się w Akademii Krakowskiej, a także w Getyndze i Paryżu. Od 1781 profesor
Akademii Krakowskiej, założyciel Obserwatorium Astronomicznego i Stacji
Klimatologicznej w Krakowie (1792-1803). W 1806-1825 profesor, w 1807-1815
rektor uniwersytetu w Wilnie, a także dyrektor obserwatorium astronomicznego.
W 1801 członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1808 członek Petersburskiej
Akademii Nauk.
Opublikował Geografię, czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi (1804).
Jako jeden z pierwszych uczonych polskich przeciwstawił się filozofii
spekulatywnej, oderwanej od empirycznych podstaw. Filozofię rozumiał jako
psychologiczne badanie struktury umysłu. Twórca polskiej terminologii
matematycznej i astronomicznej. Odkrył (niezależnie od H.W. Olbersa)
planetoidę Pallas. Pionier rachunku prawdopodobieństwa w Polsce. Zwolennik
uniezależnienia moralności i nauki od religii. Przeciwnik romantyzmu,
zwolennik klasycyzmu (O pismach klasycznych i romantycznych, w Dzienniku
Wileńskim 1819). Główne dzieła: Filozofia umysłu ludzkiego (1821) oraz
wydany na podstawie rękopisu Ród ludzki (1959).
WRÓĆ DO MENU
Pierre de Fermat
DALEJ
Informacje
Pierre de Fermat (ur. 17 sierpnia 1601 w Beaumont-deLomagne, zm. 12 stycznia 1665 w Castres) – matematyk
(samouk) francuski, z wykształcenia prawnik i lingwista, od 1631
radca parlamentu (ówczesna nazwa sądu) w Tuluzie. Większość
jego prac opublikował dopiero po jego śmierci syn (1679).
Dokonał wielu odkryć w teorii liczb, m.in. sformułował słynne
wielkie twierdzenie Fermata i jeszcze przed Kartezjuszem
opracował i stosował metodę współrzędnych w geometrii.
Wykazał, że wszystkie krzywe drugiego stopnia da się uzyskać
przez odpowiednie przecinanie płaszczyzną powierzchni stożka;
podał metodę znajdowania ekstremum funkcji. Jego prace
stworzyły też podstawy pod późniejszy rozwój rachunku
prawdopodobieństwa.
WRÓĆ DO MENU
Muhammed Alchwarizmi
DALEJ
Informacje
Muhammed Alchwarizmi - perski matematyk, astronom,
geograf i kartograf pochodzenia uzbeckiego żyjący w IX
wieku (prawdopodobnie ok. 780 - ok. 850). Urodzony w
Chiwie, w latach 813 - 833 żył w Bagdadzie. Wszystkie jego
dzieła zostały napisane po arabsku. Nosił przydomek "pana
tablic". Dzięki jego pracom na Bliskim Wschodzie zaczęto
stosować pochodzące z Indii dziesiętny system liczenia i
pozycyjny system zapisu liczb, które wkrótce dotarły do
Europy. Dzięki jego pracom w Europie cyfry arabskie wyparły
cyfry rzymskie. Jego prace pozwoliły też wprowadzić i
wyjaśnić pojęcia zera, ułamków i funkcję sinus i tangens. Jako
pierwszy ułożył tablice funkcji sinus i tangens, wprowadził
elementy algebry. Słowo algebra pochodzi od tytułu jednego z
jego dzieł a algorytm od jego nazwiska, przez łacinśkiej wersję
algoritmi.
Leonardo z Pizy
DALEJ
Informacje
Fibonacci (Leonardo z Pizy; ur. około 1175 r. - zm. 1250 r.)
- włoski matematyk. Znany jako: Leonardo Fibonacci,
Filius Bonacci (syn Bonacciego), Leonardo Pisano (z
Pizy). Pierwsze lekcje matematyki pobierał od arabskiego
nauczyciela w mieście Boużia (dziś algierska Beżaja). W
poszukiwaniu wiedzy odwiedził takie miejsca jak Egipt, Syria,
Prowansja, Grecja i Sycylia. W czasie swych podróży po
Europie wraz z ojcem i następnie samodzielnie po krajach
Wschodu miał okazję poznać osiągnięcia matematyków
arabskich i hinduskich, a między innymi system dziesiętny.
Po powrocie do kraju opublikował w 1202 Liber Abaci gdzie
opisał system pozycyjny liczb i wyłożył podstawy arytmetyki.
W 1220 wydał Practica geometriae będące połączeniem algebry
i geometrii.
WRÓĆ DO MENU
Leonhard Euler
DALEJ
Informacje
Leonhard Euler (ur. 15 kwietnia 1707 w Bazylei, zm. 1 września
1783 w Petersburgu) – szwajcarski matematyk i fizyk; był
pionierem w wielu obszarach obu tych nauk. Większą część życia
spędził w Rosji i Prusach. Żaden inny matematyk w historii nie
opublikował tylu prac z dziedziny matematyki, co Euler. Dokonał
licznych odkryć w tak różnych gałęziach matematyki jak rachunek
różniczkowy i całkowy i teoria grafów. Wniósł duży wkład do
terminologii i notacji matematycznej obowiązujących do dzisiaj,
szczególnie w dziedzinie analizy matematycznej. Dla przykładu:
jako pierwszy w historii użył pojęcia i oznaczenia funkcji. Znany
jest z prac w dziedzinach mechaniki, optyki i astronomii.
WRÓĆ DO MENU
Koniec
Dziękuję za obejrzenie mojej pracy
pt. „Słynni matematycy”